Жакында балким эгемендүү мамлекетибиздин тарыхында алгачкы жолу белгилүү кыл кыякчы Айнур Бердикулованын «Кыл кыяктын жан сыры» аттуу чоң кечеси болот. Албетте кийинки акыркы он жылдыкта улуттук аспаптар эмнегедир унутта калгансып бардыгы эстраданы кана үндөгөндөй. Айнур ушул сырдуу жана сындуу, мукам үндүү кыл кыяктын салтын улоочу, үнүн дүйнө жүзүнө таанытып, күүлөрүн шаңшытып келе жаткан инсан. Алдыдагы боло турган кечеси жана келечектеги ойлору менен таанышып чыктык.
– Айнур, кыл кыякта ойногонуңа канча болду? Бул аспап сени эмнеси менен кызыктырды?
– Мен кичинекей кезимен бери Мукаш Абдраев атындагы атайын музыкалык мектептен кыл кыяк классын кызыл аттестат менен бүтүргөн соң, Улуттук Консерваторияны дагы дал ушул аспапты окуу боюнча кызыл диплом менен бүтүргөм. Бул аспап мени өзүнүн сыйкырдуу добушу менен тартып алды.
– Алдыдагы боло турган концертиң тууралуу айта кетсең?
– Буюрса 19-октябрда , “Кыл кыяктын жан сыры” аттуу биринчи тушоо кесүү концертимди бергени турам. Концертимде кыргыз элибизге аттын кашкасындай таанымал, эл артисттери жана мыкты аспачы, ырчылар катышат. Концертимдин режиссёру Ырыс Окенова. Ошондой эле концертиме алыскы Монголия өлкөсүнөн жетиген аспапта жана монгол аспабы хуучерде ойногон музыканттар дагы катышат. Абдан толкундануу менен даярданып жаткан учурубуз.
– Кыргыз эмнеси менен улук,
сенин оюңча?
– Абдан жакшы суроо экен. Албетте кыргыз өзүнүн каада салты, санжырасы, тарыхы, маданияты жана наркы менен улук! Мен сыймыктанам кыргыз болуп туулуп жана кыргыздын аспабын эл журтка тартуулап жатканыма!
– Сен көп өлкөнү кыдырып, кыл кыякты таанытып анын артынан кыргыз деген атты дагы таанытып жатасың. Чет элдиктер менен кыргыз угармандарынын айырмасы барбы?
– Туура айтасыз, кыл кыягым менен көптөгөн чет жака дагы өнөрүмдү тартуулап жүрөм, албетте кызыккандар абдан көп. Чет жактагылар абдан сыйлашып атайы кыяктын үнүн угуш учун чакыруулар дагы көп эсе. Салыштырмалуу айтсам чет элдиктер абдан кызыгышат, жөн койсоң күнү-түнү деле ойнотуп отура беришет. Ал эми бизде болсо кызыгуу эми башталды. Себеби, жаңыдан фольклор багытына эми көнүп, жакшы баалап келүүдө.
– Бул аспапта ойноону өркүндөтүү үчүн дагы эмне кылуу керек? Балким шакирттериң бардыр?
– Кыл кыяк аспабын ойноп элдин алдына алып чыгуу абдан көп эмгектерди талап кылат. Жөн эле ноталарды баскылап ойной бербестен күүнүн ыргагында күүлөнүп, ошол чыгармага бүтүндөй кирип кетиш керек. Качан гана күүнү сезгенде гана ал күүнү элдин алдына алып чыгууга мүмкүн. Ал эми шакирттерим азыркы кезде жок, бирок келечекте шакирт тарбиялоого даярмын.
– Кыл кыягыңдын өзгөчөлүгү эмнеде?
– Кыл кыяк тууралуу айтсам, ушул кылымга чейин кыл кыякта жалаң эркек киши гана тартып келген экен. Айтылуу музыкавед Балбай Алагушев атабыз антологиясында мен тууралуу 21-кылымда, кыздардан чыккан биринчи кыл кыякчы деп жазган. Бул аспап менен көптөгөн ооруларды айыктырып, төрөбөгөн аялдарды дарылашчу экен. Балким кыяктын сыйкырдуу добушу ушунда. Канчалык кыяк күүсүн тартсам ошончолук мени өз дүйнөсүнө тартып келет.
Назира Бегим
Булак: Асман плюс
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ