Menu

Өлгөндөрдү көмүүгө чоло жок болчу… Чоң Чүй каналынын көмүскө сырлары

Жүктөгөн:   АРХИВДЕР, САЯСАТ 10.05.2017 00:00
Бөлүшүү:
Чоң Чүй каналы курулуп жаткан маалдагы казылган топурак менен Бишкектин борборундагы эң бийик имараттардын баарын көөмп салууга болот. Курулушта 10 миңдеген адам Сары-Өзөн өрөөнүндө бакча менен айдоо аянттарынын пайда болушу үчүн баш көтөрбөй иштеген. Өлкөдөгү эң ири курулуш кантип жүргүзүлгөнүн ага катышкандар айтып берди.
Жүз жыл илгери бул өрөөндө
жашагыңыз келбейт болчу
Эгер ондогон жыл мурун эл колуна күрөк, кетмен, чукулдук албаганда, анда биз азыр жашап жаткан жерибиз мындай болобойт эле. Анткени Бишкектин айланасында азыр буудай жана мөмө-жемиштер өскөн жерлер убагында чөп-чар баскан ээн талаа болгон. Мындай жагдай өз учурунда падышалык бийликти дагы ойго салган. Себеби суунун жоктугунан ал жерлерге эч нерсе эгилчү эмес.

Чоң Чүй каналынын курулушу, 1948-жыл

Ушул каналдын суусунун жардамы менен Чүй облусу спутниктен алып караганда жашыл болуп көрүнөт
Мындан тышкары Сары-Өзөн өрөөнүн (Чүй облусун) байырлаган элдин саны да жыл өткөн сайын көбөйгөн. Демек, каралбай жаткан жерлерге суу жеткирүү маселеси курч турган. Кылымдын курулушу деп аталган жалпы элдик ишти жетектөө вазийпасы петербургдук инженер Владимир Васильевге жүктөлгөн.

Падышалык бийлик какыр талаага суу жеткирүү үчүн каражат аяган эмес. Васильевдин изилдөө иштерин жүргүзүүгө чет элдик алты экскаватор алып берилип, анын кызматкерлери Бишкектин мыкты имараттарынын биринде отурушкан. Ал кезде илимпоздор азыркы Улутттук жазуучулар союзунун имаратына жайгаштырылган.

Чоң Чүй каналынын долбоорлогон Владимир Васильев
Дал ошондо Чу дарыясынын бир бөлүгүн кагыраган айдалбаган талаалар аркылуу алып өтүү идеясы жаралган. Иштелип чыккан долбоор эбегейсиз чоң болгон, бирок Россияда башталып калган революциянын аркасында демилге узак убакыт бою унутулуп калган.

Инженер Васильев курулуштун маанилүүлүгүн бийликтегилерге жеткирүү үчүн Лениндин өзү менен жолуккан. Анткени каналдын курулушу менен талааларга суу жетип тим болбостон, электр энергиясын өндүргөн гидроэлектрстанцияларды куруу да каралган. Кыскасы Васильев Владимир Ильичти бал тилге салып маанилүү демилге туура түшүндүрүлгөн.

Бирок долбоор тез эле ишке ашкан эмес. Васильев репрессияланып, Ленин көз жумган. Кылымдын курулушу аталган демилгенин бактысы 1941-жылы 10-майда ачылып, 32 миң кыргызстандык колуна кетмен, күрөк алып курулушту баштаган. Жапа тырмак башталган иш бир жарым айга жетпей кайра токтогон. Мындай абалга 1941-жылы 22-июнда башталган согуш себепкер эле.

Чоң Чүй каналынын курулушунун катышуучулары, 1941-жыл
Биз сөөктөрдү жээкке сүйрөп койчубуз деп эскерди Раиса Данько

Эгер бул тексттен ката таап калсаңыз, ошол ката сөздү белгилеп, Ctrl+Enter кнопкаларын чоогу басуу менен билдирип коюңуз.

КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ

Төмөндө көрсөтүлгөн уячаларга керектүү маалыматтарды туура киргизгениңизди текшериңиз.HTML-код киргизүүгө уруксат жок.

Captcha 66 − = 60

ОКШОШ МАКАЛАЛАР

АРХИВДЕР, САЯСАТ - 09.02.2018 00:00

Индира Жолдубаева өз арызы менен кетеби?

АРХИВДЕР, РАСМИЙ КАБАРЛАР - 22.09.2017 00:00

Атамбаев General Electric компаниясынын вице-президенти Рон Поллетт менен жолугушту

АРХИВДЕР, БОРБОРДУК АЗИЯДА, САЯСАТ - 23.06.2017 00:00

Казак сенаты жарандыктан ажыратуу боюнча мыйзамды колдоду

Меню

Орфографиялык ката тууралуу Отчет

Редакцияга төмөнкү текст жөнөтүлөт:

Жөнөтүү