Студенттик күндөрдү ар ким ар кандай өткөрөт. Айрымдары окууга берилип, университеттен ар тараптуу билим алып, өзүн өнүктүрүп жатса, кээ бир студенттер окуу мезгилинде ар түрдүү тармактарда иштеп, өзүлөрүн каражат менен камсыздай да алышат . Окуу мезгилинде билим алыш керекпи же иштөө андан дагы маанилүүбү?
21 кылым замандын өнүгүү мезгили болгонуна байланыштуу жогорку окуу жайларда билим алып жаткан студенттер окуу мезгилин иштөө заманына алмаштырып койгондой. Себеби дегенде бүгүнкү күндө окууга эмес, ишке көбүрөөк көңүл бурган студенттерди кездештирүүгө болот. Нурзада Турусбек кызы Махмуд Кашкари Барскани атындагы Чыгыш университетинин студенти. 4 жылдан бери окуп да, иштеп да келе жаткан чагы. Анын айтымында, студент өзүнө ылайык график түзүп алып иштесе, окуусун таштабай жумушту да чогуу бирге алып кетсе болот:
“Студенттин бир убакта иштеп, окушуна туура эле көз караштамын. Албетте, өзүнө ылайык график менен иштесе. Курдаштарыңдан, группалаштарыңдан айырмаланып каласың. Алардын көбүрөөк убактысы болот мага караганда. А мен убакытты ар дайым ченем менен колдоном. Жумушка да, окууга да бөлүүгө туура келет. Тыныгуу учурунда үй-тапшырмаларымды жасайм”,- Нурзада.
Деген менен азыр студенттердин баарын окубай, иштеп кетти деген да болбойт. Анткени, билимдин изине түшүп, ар түрдүү өзүн-өзү өнүктүрүү иш-чараларына катышып жаткан студенттер да жок эмес. Себеби студенттин эң биринчи милдети билим алуу эмеспи. Студенттин иштөө көз карашына кошулбаган Айдана Топчубаева, учурда Кыргыз-Түрк “Манас” университетинин 3-курсунда окуйт. Анын айтымында, чоң ишке аттаанардан мурун студент өзүн-өзү өнүктүрүп, окутуучулардан билим алганы жакшы.
“Буга чейин сабак учурунда айлык алып, эч бир жерде иштей албадым. Мүмкүнчүлүгүм болгон жок, жетише алган жокмун. Көбүнчө сабак учуру болуп, сабактан кийин кечки жумуштарда иштегенде сабакка сергек келүүгө шарт жок болуп калат. Менин оюмча, ата-энесинин шарты болсо студенттик күндөрүн сабак окуу менен өткөрсө жакшы болот. Себеби дегенде, бизге 4 жыл кесип боюнча өзүбүздү өнүктүрүүгө берилген мезгил. Ушул убакта ар тараптан билимибизди күчтүүлөп алышыбыз керек.”
Бирок, бир эле учурда иштеп, окуусунан да өксүбөгөн студенттер да бар. Кандай гана болбосун, студенттин иштеген иши сабактарына терс таасирин тийгизет. Айрым учурда сабакка болгон кызыгуусу да жоголуп кетиши толук ыктымал.
Окуу менен ишти биргеликте, чогуу алып кетүүдө кыйынчылыктарды башынан өткөргөн студент Аида Кененбаева, студенттин иштеген иши окуусуна баары бир таасир этээрин, сабак учурунда ар түрдүү кыйынчылыктар болоорун айтып өттү:
“Студент бир убакта окуп да, иштесе да болот, бирок баары бир окуусунан өксүп калат, артта калып калат. Өзгөчө сынак учурунда кыйналышы мүмкүн. Окууга болгон кызыгуу жоголуп, иштегенде акчага болгон кызыгуу арта баштайт. Уйкудан калып, ден соолукка да терс таасирин тийгизет. Бирок, ошого карабастан окуумду жакшы окуганга да жетишип жаттым”,- дейт студент.
Ал каражат жетишпегендигинен улам иштегендигин жана анын натыйжасында ар турдүү ийримдерге, конкурстарга катыша албай калгандыгын кошумчалады. Ошондой эле окуу мезгилинде иштөө туура эместигин, ага карабастан ата-энеге да жардам бериш керектигин баса белгилеп өттү.
Ал эми айрым мугалимдер студенттердин сабак учурунан тышкаркы убакта иштөөсүнө каршы эмес. Укук сабагынын окутуучусу Чолпонбай Карыновдун пикиринде студент сабактан тышкаркы учурда иштегенге болот. Бирок сабак учурунда иштеген туура эмес. Иштесин же иштебесин деген нерсе жок. Бош убагында иштесе, албетте болот. Мен туура эле көз караштамын. Бирок, сабактан качып же сабак учурунда уктап калып иштеген студенттердики такыр туура эмес.
Ар бир нерсе студенттен көз каранды. Окуусуна да жетишип, ишти да чогуу бирге алып кетиши анын колунда. Ал эми бир эле учурда окуп, иштешине эч ким каршы эмес. Анткени глобалдашуу заманында студенттин окуп, өзүн-өзүн камсыздандырышы коомчулук тараптан күтүлө турган нерсе.
Акматов Замир, 6 баланын атасы. Ал студенттин иштөөсү боюнча төмөндөгүлөрдү билдирди: “Студент деген окуп, толук кандуу билим алышы керек. Эгерде бардык жактан жетишип, мүмкүнчүлүгү болсо, иштөөсүнө каршы эмесмин. Жеңилирээк жумушта иштеши керек, иштесе дагы. Окуусунан үзгүлтүк болбой тургандай болуп, окуусуна жетише алса иштей берсе болот. Жетишпесе, жумушту токтотуп, окуш керек. Студенттик толук билим алгандан кийин деле иштеп жетишет”,- дейт Замир мырза.
Чындыгында, студент өзүнө бөлгөн убакытты туура колдоно алса, анда окуганга да, эс алганга да ошондой эле иштегенге да мүмкүнчүлүгү болот эмеспи. Эң маанилүүсү жалкоолукка берилбей, эки нерсени кошо алып кетүүсү. “Эгер студент өзүнүн аракети менен иштесе, өз ак эмгеги менен иштеп акча тапса, эч кимге көз каранды болбостон өз окуусун, өз жашоосун улантып жатса, анда бул анын эң чоң жетишкендиги жана ишеними. Жашоодо өз бутуна тура билген, эч кимге муктаж болбостон студенттик күндөрүн текке кетирбей, окуп да иштеген студенттерге баа берем жана сыйлайм”,- дейт педогогика-психология сабагынын мугалими Хасан Йылмаз.
Анын айтымына караганда, ата-энесинен алган акчаны колдонуп жашаган студенттер менен өзүлөрү иштеп акча тапкан студенттердин айырмасы бар. Алардын баскан-турганында, жашоого, окууга болгон көз-караштарында айырмачылыктар бар. Ошондой эле Хасан Йылмаз, жумуштун жаман-жакшы болбостугун, студенттин жумуш иштегени анын окууга да, жумушка да болгон жоопкерчилигин арттыраарын баса белгиледи.
Иштөө бир гана акча табуу дегендик эмес. Иштөө ар адамга өзүнүн ишке жарамдуулугун, ошондой эле айланасындагы адамдарга пайда кыла билүүсүн арттыруусудур. Эң башкысы, студенттер өзүнө бөлүнгөн убакытты туура колдонуп, билим алууга да, иштей билүүгө да жетишсе болгону..
Автор: Динаркан Замирова, Кыргыз-Түрк “Манас” университетин студенти
(ред.автордун орфография жана стилистикасы сакталууда)
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ