Редакциядан: «Электр станциялары» ААКсы 2018-жылдын 26-июнунда «Бишкек шаарындагы ЖЭБди модернизациялоо» долбоорунун сметалык документациясын 13, 6 млн. сом суммасында даярдоого тендер жарыялады. Мурдакы премьер-министр Сапар Исаковдун жактоочусу Нурбек Токтакунов мындай суроо коёт: «Электр станциялары» ААКсына эчак пайдаланууга берилген долбоордун сметалык документациясы эмне үчүн керек? Бул туурасында “precedentinfo. kg. ” маалымат булагы жазып чыкты. Макаланы өзгөртүүсүз беребиз.
Таң калыштуу тендер
«Электр станциялары» ААКсына эчак пайдаланууга берилген долбоордун сметалык документациясы эмне үчүн керек? Модернизацияланган ЖЭБди кабыл алуу 2017-жылдын 7- июлунда Сооронбай Жээнбековдун өкмөтү тарабынан жүргүзүлгөн. ЖЭБдин модернизацияланган бөлүгүн кабыл алган премьер-министр ошондо долбоорго ыраазы экенин билдирген. Анткени, ал жыл бою модернизациялоо боюнча мамлекеттик органдардын иш-аракеттерин өзү координациялаган жана модернизациянын графиктен озуу менен жүргүзүлүп жатканына cыймыктанып да жүргөн.
Ошентип 2016-жылдын 16-августунда премьер-министр Сооронбай Жээнбеков күзгү- кышкы жылуулук берүүгө даярдыктын жүрүшү боюнча селектордук жыйын өткөрүп, анда: «Жылуулук берүү мезгилинин ийгиликтүү өтүшүнүн бир фактору болуп Бишкектеги жана Оштогу ЖЭБдин туруктуу иштеши саналат. Кечээ күнү мен «Бишкек ЖЭБди модернизациялоо» долбоорунун ишке ашырылышы менен тааныштым, ал жерде көргөндөрүмдөн улам биринчи жана экинчи этаптарды ишке ашыруунун алкагындагы иштерди жүргүзүүдө оң жылыштар бар экенин белгилегим келет, модернизациялоо графиктен озуу менен жүргүзүлүүдө», – деп айткан эле.
Андан бир күн мурда, 15-августта, 2016-жылы ал Бишкек ЖЭБди модернизациялоонун жүрүшү менен, тагыраак айтканда, курулуп бүткөн отун-транспорт цехинин административдик – турмуш тиричилик корпусу, ЖЭБдин аймагындагы спорттук аянтча, жаңы жабдууларды куруу жана монтаждоо аймагы жана автоматтык көмөкчү чордондордун абалы менен жеке өзү таанышып чыккан эле.
Ошондо өкмөт башчысы тийиштүү мамлекеттик органдарга жүргүзүлүп жаткан реконструкциялоо иштеринин сапатына көзөмөлдү күчөтүүнү жана аларды бардык нормаларга жана стандардарттарга төп келишин камсыз кылууну тапшырган болчу.
2016-жылдын 16-августунда «КРнын өкмөтүнүн Бишкек шаарындагы ЖЭБди модернизациялоонун» долбоору боюнча долбоорлук документтерди бекитүү маселелерин жөнгө салган чечиминин долбоорун кыска мөөнөттө иштеп чыгып, аныкталган тартипте КРнын өкмөтүнүн аппаратына киргизүү» тапшырмасын берген өзү, Сооронбай Жээнбеков болгон, тийиштүү протокол да тиркелген.
Тендер жарыялоонун себеби
ТВЕАнын ишин кабыл алгандан кийин ЖЭБди модернизациялоо үчүн сметалык документация боюнча тендер жарыялоого эмне себеп болду? «Электр станциялары» тендерди келишимди түз бекитүү ыкмасы менен өткөрдү, бул сатып алуучу тарап ташып келүүчүнү тендер өткөрбөй туруп эле өз алдынча таап, аны менен келишимге кол коё алат дегенди түшүндүрөт. Башкача айтканда, «Электр станциялары» ААКсы бул жарыя жарык көргөнгө чейин эле жеңүүчүнү өзү аныктап койгон. Бирок мамлекеттик сатып алуулар жөнүндөгү мыйзам тендер жөнүндөгү бардык кулактандырууларды, сатып алуунун ыкмасына карабай туруп, мамлекеттик сатып алуулардын порталында жайгаштырууну талап кылгандыктан, «Электр станциялары» ААКсы аталган тендерди жарыялоого милдеттүү болгон соң аны жарыялаган.
Сатып алуунун мындай ыкмасын алар төмөнкү сөздөр менен негиздешкен: «сатып алуучу уюм алдын ала билбеген жагдайларга байланыштуу күнүмдүк керектелүүчү товарларды сатып алууну жүргүзүүгө шашылыш зарылдык келип чыкканда, көрсөтүлгөн жагдайлар пайда болгон күндөн тартып бир айдын ичинде милдеттүү түрдө конкурс өткөрүү шарты менен». «Мамлекеттик сатып алуулар жөнүндө» Мыйзамдын 21-беренесинин 4-бөлүгүнүн 8-пунктунда ушундай жазылган.
Тендердин катышуучулары
Тендер мамлекеттик сатып алуулардын порталында жайгаштырылыгандыктан, катышууга үч компания билдирме берген. Булар:
«Промпроект» ААК;
«Дизайн Инжиниринг» ЖЧК;
Кыргыз Республикасынын Өнөр жай, энергетика жана жер казынасын пайдалануу мамлекеттик комитетине караштуу «Энергопроект» Кыргыз мамлекеттик долбоорлоп-изилдөө илимий – изилдөө институту («Энергопроект» КМИДИ).
Финалга эки компания чыккан: булар 13 430 000 сомду сунуштаган «Промпроект» ААК сы жана 11 770 446 сом сунуштаган «Энергопроект» КМИДИ болгон, «Дизайн Инжиниринг» ЖЧКнын билдирмеси сунушталган 3 400 000 суммасы менен мындай тажырыйбасынын жоктугуна байланыштуу себептен четке кагылган.
2018-жылдын 30-июлунда «Электр станциялары» «Энергопроект» КМИДИни жеңүүчү деп тапкан. Аталган уюм мамлекеттик мекеме болуп эсептелет жана Кыргыз Республикасынын Өнөр жай, энергетика жана жер казынасын пайдалануу мамлекеттик комитетине карайт (ӨЭЖМК).
ӨЭЖМК – бул 2013-жылда Осмонбек Артыкбаев башкарган Энергетика жана өнөржай министрлигинин укугун мурастоочу. Ал кезинде Бишкек ЖЭБди модернизациялоого кредиттик макулдашууга кол коюуда норма ченемдик процессти одоно бузган жана бул кредиттик макулдашууну милдеттүү экспертизадан жана коомчулуктун талкуусунан те ратификациялоо жөнүндө мыйзам долбоорун демилгелеген, парламент болсо мындай тартип бузууларга көз жуумп, аны ратификациялаган.
Эмнеге «Электр станциялары» ААКсы сметалык документацияны даярдоого Кыргызстан үчүн контракка кол коюуга жоопкер мамлекеттик органга караган мамлекеттик мекемени жалдаган? Техникалык тапшырманы караганда мындан да арбын суроолор жаралат…
«Сметалык эсептөөлөр» деген эмне?
Сметалык эсептөөлөр «Электр станциялары» ААКсы ТВЕА менен ЕРС ыкмасы боюнча контракттык макулдашуу, башкача айтканда, курулушту «ачкычына чейин» бүткөрүп берүү боюнча келишим бекиткен 2013-жылда эле даяр болууга тийиш эле:
“E”: (engineering) – инжиниринг – изилдөө, долбоорлоо жана макулдашуу иштери;
“P”: (procurement) – камсыздоо (ташып келүү) – материалдарды жана долбоорду толук аткаруу үчүн жабдууларды тандоону жана сатып алууну жүргүзөт;
“C”: (construction) – куруу – курулуш, кураштыруу жана ишке киргизүүнү жөндөө иштерин аткарат.
Контракттын мындай шарттары Кыргызстан төлөйт, подрядчик ишти аткарат, буйрутмачы мында аралашпайт, анткени подрядчик өзүнө бардык тобокелчиликтерди, анын ичинде жаңы, алдын ала көрүлбөгөн чыгашалар боюнча тообокелчиликтерди алат дегенди билдирет.
(Подрядчик бул ишти кантип аткарат, канчага жана эмне сатып алат – мунун баары подрядчиктин көйгөйү, мында кылмыштын курамы жок.)
«Электр станциялары» ААКсы сметалык эсептөөлөрдү ТВЕА компаниясынан алса болмок эле. Бирок «Электр станциялары» 5 жылдан кийин 2013-жылдагы контракттык келишим түзүлгөн учурга карата эсептөөлөрдүн анык жана жыйынды нарктарын бөлүп көрсөтүү менен иштин көлөмүн аныктоого дээрлик 12 миллион сомду короткусу келип жатат. Эмне үчүн?
Мунун «Электр станциялары» ААКсына эмне кереги бар?
Бул суроого жооп бизде бар. 2018-жылдын 17-майында УКМКнын Башкы тергөө башкармалыгы Бишкек ЖЭБди модернизациялоонун алкагындагы кылмыш иши боюнча ведомстволор аралык курулуш-техникалык экспертиза дайындаган.
Эксперттик топко төмөнкү кызматкерлер кирген:
Мамлекеттик соттук-эксперттик кызматынан;
Мамлекеттик экологиялык жана техникалык коопсуздук кызматынан;
Мамлекеттик архитектура, курулуш жана турак-жай – коммуналдык агенттигинин жарандык турак-жай курулуш Департаментинен;
«Бишкек башкы архитектурадан»;
Мамэкотехинспекциядан.
Тергөөчү эксперттерге төмөнкүдөй суроолорду койгон:
ТВЕА компаниясы тарабынан Бишкек шаары ЖЭБди модернизациялоодо аткарылган иштердин көлөмүн, иштердин наркын, жабдуулардын жана тейлөөнүн наркын жогорулатуу фактылары болгонбу?
ТВЕА компаниясы тарабынан Бишкек шаарындагы ЖЭБди модернизациялоодо аткарылган курулуш иштеринин сапатын, пайдаланылган курулуш материалдарынын сапатын аныктоо;
ТВЕА компаниясы тарабынан Бишкек шаардык ЖЭБди модернизациялоодо аткарылган иштер курулуш нормаларынын жана эрежелеринин талаптарына ылайык келеби?
Экспертиза жүргүзүүдө эксперттер УКМКнын тергөөчүсүнөн төмөнкүлөрдү сурашкан:
толук көлөмдөгү сметалык документациянын долбоорун;
аткарылган иштердин актыларын;
сатып алынган курулуш материалдарын сатып алуу актыларын жана машиналардын, механизмдердин иштеринин наркына эсеп-фактурларды;
иштердин өндүрүш жана автордук көзөмөл журналдарын;
жабык иштердин актыларын;
инженердик-техникалык шарттарды.
(Тергөөчү эксперттерге жогоруда тизмектелген документтерди ошол бойдон көрсөткөн эмес)
2018-жылдын 25- июнунда эксперттик топ ТВЕА компаниясы тарабынан Бишкек шаарындагы ЖЭБди модернизациялоодо аткарылган иштердин көлөмүн, иштердин наркын, жабдуулардын жана тейлөөнүн наркын жогорулатуу фактылары жөнүндөгү тергөөчүнүн биринчи суроосуна жооп бере алган эмес, анткени эксперттерге сметалык документтердин долбоорлору берилген эмес. Калган эки суроо боюнча эксперттер бардык иштер курулуштун нормаларына жана эрежелерине ылайык келет деген оң жообун беришкен.
Экспертизанын аныктамасы чыккандан кийинки күнү «Электр станциялары» ААКсы «Бишкек ЖЭБди модернизациялоо» долбоорунун сметалык документациясын даярдоо боюнча тендер жарыялаган. Мунун баары таң калыштуу эмеспи?
Бул иш тергөөнүн маалыматы боюнча “ТВЕА компаниясынын кызыкчылыгын коргогон” деген Сапар Исаковду айыптоого эптеп бир негиз табууга багытталган эмеспи?
ТВЕА компаниясы контракт боюнча иштин сапаты жана буюртмачыга өз мөөнөтүндө тапшырууга гана жооптуу болгон. Подрядчик – компаниянын ишин Сооронбай Жээнбековдун кабыл алганын эске алсак, анда алар жумушту сапаттуу аткарышкан жана Кыргызстандын аларга кое турган дооматы жок.
Чолпон Исмаилова
Булак: «Айгай-пресс»
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ