Өмүрбек Текебаевге баа бербеске арга жок. Коомдук талкуу үчүн тема таштап койгонду мыкты өздөштүргөн.
“Elgezit.kg маектер” деген топтомунун бетачарында “Ата Мекен” партиясынын лидери жакынкы мезгилдин күн тартибин аныктап койду.
Саясатчынын пикиринде президент Сооронбай Жээнбековдун тарыхый вазийпасы – жөнсалды маселе эмес. Жөн гана сөз менен эмес, а реалдуу түрдө суперпрезиденттик башкаруу системасынан парламенттик республикага өтүү болуп саналат.
Өмүрбек Текебаев Сооронбай Жээнбековго иштеп жаткан мыйзамды оңдоп-түзөп, парламенттик шайлоонун босогосун үч пайызга түшүрүп, ошондой эле пропорционалдык системанын алкагында преференттик добуш берүү институтун киргизүүнү сунуш кылды.
Ал эми социалисттер лидеринин башка сунуштары, мисалы, Антикоррупциялык кызматты УКМКнын башкаруусунан өкмөткө өткөрүү, милдеттерди бөлүштүрүүдө өкмөт башчыга тышкы саясат тармагында көбүрөөк милдет берүү – бул Жогорку Кеңешти жаңы эрежелер менен калыптандыруу процесиинин өндүрүшү гана, демек, премьер-министрдин алдыңкы саясаттагы авангардын аныктоо болуп саналат.
Реформа жасаш үчүн эрдик керек
Бир караганда, “Ак үйдүн” жетинчи кабатынын саясый реформага болгон даярдыгы ишеним арттырбагандай.
Биринчиден, Сооронбай Жээнбеков – реформатор эмес. Түп-тамырынан бери өзгөрүшкө алып келе турган күтүлбөгөн жүрүштөрдү жасоого чечкиндүүлүк жетишпейт. Президенттик мөөнөтүнүн эки жылы Алмазбек Атамбаев менен алышканга эле өтүп кетти.
Коомчулуктун түшүнгөнү – “узак оюн ойногон”, ашыкча кыймыл-аракет кылбаган саясатчылардан экенин көрсөткөнү болду.
“Шашпай шашыл”, – дейт муну. Кыязы, мамлекет башчысы ушундайча иштөө принцибин тандап алган көрүнөт.
Бирок бул ар дайым эле дивиденд алып келе бербейт, практика көрсөткөндөй – президенттин рейтинги өскөн жок.
Мындай жаш курактагы инсанды өзгөртүү мүмкүн эмес. Сооронбай Жээнбековдун аппараттык кызмат жылдарында иштелип чыккан жетекчилик ыкмасын, башкаруу эмес, дал ушул жетекчилик ыкмасын өзгөртүүгө болбойт.
Экинчиден, Сооронбай Жээнбековдо күчтүү жана интеллектуалдуу командасы жок. Бул президент катышкан иш-чараларда эле оркоюп көрүнүп калып жатат. Ал иш-чараларга кандай маани берилип, коомго кандай импульс берилип жатат? Эч ким түшүнбөйт. Түшүнбөйт дагы, анткени аппаратчиктер буга ашыкча баш ооруткусу келбейт.
Президентик аппараттын эң башкы милдети – өлкөнүн биринчи кишисинин ишмердүүлүгүн камсыз кылуу болуп саналат. Бирок С.Жээнбековдун аппараты өз ишин аткара албай жаткандай.
Акыркысы, үчүнчүдөн, Өмүрбек Текебаевдин сунушу Сооронбай Жээнбеков өз ыктыяры менен бийликтен баш тартуу керек экендигин түшүндүрөт.
Башкача айтканда, ал мөөнөтүнүн аягына чейин президент бойдон калат, бирок милдеттери кыркылат. Бүтүндөй реалдуу бийлик өкмөт башчысына өтөт.
Чындыгында, мындай сценарийди өзүнө Алмазбек Атамбаев да даярдап жаткан. Кыязы, ал 2020-жылдагы шайлоодон кийин парламенттик көпчүлүккө ээ болуп, премьерлик креслого олтургусу келген. Ошондуктан конституциялык реформа жүргүзүлгөн. Анан шайлоо босогосун көтөрүп, Жогоку Кеңешке КСДПдан башка “колбала” эки партиянын келишин каалаган.
Бирок бүгүнкү күнү Өмүрбек Текебаев келечекте өкмөт башына ким келиши керектиги үчүн орус рулеткасын ойногонду сунуш кылып жаткандай.
Милдет аткарылбайт. Бирок…
Парадокс дечи, бирок өзүн сактап калуу инстинктин көз карашында “Ата Мекендин” лидери сунуш кылган мындай вариант Сооронбай Жээнбеков үчүн эң оптималдуу. Бирок ошол эле себептен жүзөгө ашыруу мүмкүн эместей.
Сооронбай Жээнбековдун президент катары милдети өлкөнү өнүктүрүү үчүн алга умтулган реформа өткөрүүдө эмес. Ал үчүн алгач так аныктап, социум менен макулдашып алууга тийиш.
Дагы төрт жыл бою консервативдик саясатта кармалып туруу – опурталдуу саясый эквилибристика.
Азыркы тапта коомдо консенсус, бири-бирин түшүнүү жок, биринчи караганда эле, ар бир анчейин маанилүү эмес окуя жалын тутандырган учкунга айланып кетиши мүмкүн.
Президент саясый күчтөрдүн ортосунда тең салмактуулукту сактагысы келип, ачык душман күткүсү келбегендей. Атамбаев менен анын тарапташтары эсепке кирбейт.
Бирок Сооронбай Жээнбеков тактыдан кеткенде, аны мурунку өлкө башчылардын тагдыры күтпөйт деп эч ким кепилдик бере албайт. Анткени Кыргызстанда Аскар Акаев качып кеткенден бери карай өлкөнүн башкаруу структурасы менен коомдук түзүлүш жана экономиканын кландык уюшкандыгы өзгөрбөдү.
Ошондуктан башкаруу формасын президенттиктен парламенттикке өткөрүп, түп-тамырынан бери өзгөртүү Сооронбай Жээнбековду келечекте күйгөн оттон сактап калышы мүмкүн.
Президенттик такты анчейин көз кычыштырбай калат. Бүтүндөй чыныгы саясат, өлкөдө болуп жаткан көрүнүштөргө жоопкерчилик Жогорку Кеңеш менен өкмөткө өтөт. Кетип жаткан президенттен эч ким өч албайт, анткени өч алганга себеп да болбойт.
Ошондуктан сапаттуу команда жөнүндө баш оорутпай, ким менен иштегенге ыңгайлуу болсо, ким сатып кетпесе, азыркыдай ишти уланта берсе болот.
Ошентип Сооронбай Жээнбеков – эгерде бардыгын жакшылап таразалап, ойлонуп туруп, Кыргызстанды парламенттик республикага айлантса, анда президент катары вазийпасын аткарган болот.
KyrgyzToday.kg кыргызчалады
Булак: 24.kg
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ