Үсөн Касыбеков, журналист:
“Б0Ж0М0Л- Ж0Р0М0ЛДУН КҮНҮ ТУУДУ”
-Ээ айланайын, кеп анда эмес. Кеп сөз эркиндигине жамынып алып эч ким, эч бир журналист медиа ресурстарда жарыялаган сөзүнө (макаласына) жооп бербей калганында турат. Азыр жазыксыз жердей кишинин үстүнөн фактысы жок ушак таратуу оңой болуп калды. Божомол-жоромолдун күнү тууду. Гезиттердин баары ушакчы катынга айланды. Же калппы?
Айбек Мусаев, ЭлТР телеканалынын жетекчиси:
“АР БИР МАМЛЕКЕТТИН К00ПСУЗДУГУН САКТОО ЭЭН 003ДУКТУ ЖОЮУДАН БАШТАЛЫШ КЕРЕК”
-Кээде журналисттер биз, басма сөз эркиндигинен аша чаап кетип жатабыз. Араң эле Кудайды да жамандап ийбей турабыз. Адамдык абройго шек келтирүү өтө күч алды. Коомчулугубуз ушак менен калптын ортосундагы чындыкты айырмалап тааный албай турат. Анткени жазмакерлерибиз кайсы бир саясий топтун кызыкчылыгына иштегендиктен, журналистика саясий бизнестин капканына кабылды. Эртең өлкөдө эмне болот, ага маани берип, өзүн жоопкермин деген жан жок. Президенттен тартып, кошунасынын итине чейин боктогон жаңы журналистика түздүк окшойт. Дарыянын эки жээгинде тургандай, журналисттер эки тайпага бөлүндү. Алардын айрымдары өздөрүн ашкере демократ, чындыкты гана айтып жатам деп жандарын жер сабагандар. Дүйнөдө мамлекеттик бийликти жүргүзүүнүн өзүнчө бөлүнгөн тармактык кыймылдаткычтары бар. Ал кыймылдаткычтардын бир бутагына мамлекеттик басылмалар, телерадиолор кирет. Булардын бардыгын элдин чыккынчысы катары көрсөтүп келе жатышат. А өздөрү эмне жасап жатышкандарын түшүнгүлөрү келбейт. Ар бир мамлекеттин коопсуздугун сактоо ээн ооздукту жоюудан башталыш керек. Колубузга эмне тийсе ошону талдап, баамдап отурбай эле жазып, келекелеп иймей ыкмаларга өтүп алдык. Дүйнөдө карапайым адамдын укугун талашабыз деген принцип Кыргызстанда саясий демагогдордун, коррупцияга аралашкан экс -чиновниктердин укуктарын коргоого байланды. Ошондуктан биз Кыргызстанда басма сөз эркиндигине жаңыча көз караш менен карашыбызга убакыт келди го деп ойлойм.
Аида Надырбекова, журналист:
“СӨЗ ЭРИНДИГИНЕ ЖАМЫНЫП, БАСЫЛМА ЭЭСИНИН КИМДИР БИРӨӨЛӨРГӨ БОЛГОН ЖЕКЕ ТААРЫНЫЧЫН ЧАГЫЛДЫРУУДАН АЛЫС БОЛСО”
-Беш кол тең эмес демекчи, мындай пикирлердин келип чыгышына биздин айрым кесиптештерибиздин бир маселени апыртып, көбүртүп-жабыртып жазып жиберишкендиктери себеп болууда. Муну тана албайбыз. Сөз эркиндиги дегенге жамынып алып оозуна келгенди оттоп жаткандар, азыркы учурда кеңири кулач жайган социалдык түйүндөрдө дагы толуп жатат.
Өзгөчө журналистикада бир жактуу эле болуудан алыс болушубуз керек. Тилекке каршы, азыр көп журналисттер нан таап, иштеп жаткан басылманын жетекчисинин көзү менен коомду карап, баа берүүгө ооп кетишти. Башкача айтканда, басылма кайсы бир саясатчы тарабынан каржыланат жана анын саясатын жүргүзөт. Бул бир жагынан атаандаштыкты күчөтүүдө жакшы. Экинчи тарабынан журналисттин журналисттик укугун чектейт.
Ушул эле көрүнүш мамлекеттик басылмаларда дагы кезигет. Ошондуктан кайсы бир саясатчынын камчысын чаап, саясатын колдоодо журналисттер биз кеп кылып жаткан сөз эркиндигине жамынып, ал саясатчынын кимдир бирөөлөргө болгон жеке таарынычын, кегин, орун талашуусун ал каалагандай чагылдыруудан алыс болсо демекчимин. Бекеринен журналистика 4-бийлик деп аталбайт да.
Эрнест Абдыжапаров, режиссёр:
“МЕН БУЛ КУБУЛУШТУ ЖЕКЕ БИР АДАМДАР МЕНЕН БАЙЛАНЫШТЫРБАЙТ ЭЛЕМ”
– Мурун мен мындай суроолорго жооп кайтарчу эмес элем. Себеби саясатка такыр аралашпаган адаммын. Дегеле саясий билдирүүнү өмүрүмдө журналисттерге берип көргөн жан эмесмин. Тилекке каршы, акыркы жарым жылдын ичинде мамлекетибиздин ички карама-каршылыктары сыртка чыгып, элибизди экиге бөлгөн күчтөр үстөмдүк кыла баштады. Мен бул кубулушту жеке бир адамдар менен байланыштырбайт элем. Биз, пенделер, болгону рух дүйнөсүндө болуп жаткан салгылашуулардан элебиз. Себептер эчак өзүнүн башатын козгоп койгон. Демек, коомдо болуп жаткан көрүнүштөр өзүнүн логикалык жыйынтыгына чыгышы зарыл. Учурда күнөөлүүлөрдү издебей, канткенде, мен кандай чара көргөндө бул саясий кризистен кан төкпөй чыгып кете алабыз деген суроо ар кимибизде болушу зарыл. Балким ар кимибиз үйүбүздө мал союп кан чыгарып, курмандык чалышыбыз керектир? Балким социалдык тармактарга ушундай маселелерди көтөрүп, маселени талкуулар менен чыгарыш керектир. Мен билбейм. Бирок Кыргызстан өтө оор акыбалга баратканын баарыбыз тең байкап турабыз.
Мындай учурларда мен саясатка кийлигишпейм деп отура албайм. Менин дагы өзүмдүн позициям бар. Мындай акыбал менин чыгармачылыгыма, үй-бүлөмдүн бейпилдигине таасир эткени айдан ачык. Андыктан биз журналисттерден эмес, биздин оппозициядан эмес, журт атабыз президент Алмазбек Атамбаевден алгачкы туура кадамдарды күтөөр элем. Ал кадамдар жөнөкөй эле нерселерден турат. Элди кантип бириктирем деген суроого жооп издеш керек. Ал эми жооптору деле опоңой нерселерден турат. Ар тарап менен баарлашуу, алака түзүү, диалогго баруу! Күнөөлөрдү кечирүү, өч албоо, өткөн кеткендерге амнистия жарыялоо! Ырыс алды ынтымак деген эле кыргыздын макалын ураан эле эмес, иш жүзүнө ашыруу. Президентибиз күнөөлүүболбосо дагы, өлкөдө болуп жаткан ар бир кубулушка жооптуу. Демек биригүү жолун алгачкы болуп президентибиз башташы керек!
Осунбек Жамансариев, коомдук ишмер:
“ЭКИ ТАРАП ТЕҢ БИРИ-БИРИНЕН КЕМ КАЛЫШПАЙ, ТУУРА ЭМЕС МААЛЫМАТ БЕРИП ЖАТЫШАТ
-Журналисттер, саясатчылар кызыкдар күчтөр чыгарган бирөөнү каралаган маалыматтар мурунтан эле кездешип турчу. Акыркы учурда оппозиция менен бийликтин кармашы күчөгөн сайын негизсиз, ойлонулган сыяктуу маалыматтарды эки тарап тең бири-биринен кем калышпай берип жатышкандай… Бирок убагында чындай таасир калтырабыз дешкени менен калп маалыматтар тиешелүү убакыт өткөндөн кийин баары бир калп экени белгилүү болуп калат. Ошондуктан кандай кырдаал болсо да, материалдык кызыкчылыкка азгырылбай, туура маалымат берүү керек.
Максат Казакбаев, активист:
“БИЙЛИКТЕГИЛЕР ДА АДЕГЕНДЕ КАЛЫС ЖАНА МАДАНИЯТТУУ БОЛСО, БАСМА СӨЗ КАРАЖАТТАРЫ ДА 0Ң0ЛМ0К”
– Эркин журналистмин дегендер же башкача айтканда, ээн баш жазмакерлер чындыгында эле көп. Сөз эркиндиги дегенди туура эмес кабыл алышып, оозго жана ойго келген нерселерли жазып, элдин маанайына терс таасирин тийгизип жатышкандыгы чын. Этика, маданият деген жок, негизсиз дегенге кошулам, бирок бийлик дагы адилеттүү эмес. Президент айрым журналистерди сотко берип жатат, тандалма бийликке гана каршы делгендерге жана эбегейсиз ири суммага айып төлөтүп, узак убакытка соттоп, чет жактарга куугунтуктап жатат. Ошондуктан бул маселеге бир эле журналисттер эле күнөөлүү эмес. Бийликтегилер да а дегенде калыс жана маданияттуу болсо, басма сөз каражаттары да оңолмок.
Аманбол Бабакулов, активист:
“ШАМАЛ Б0ЛБ0С0 ЧӨПТҮН БАШЫ КЫЙМЫЛДАБАЙТ”
-“Шамал болбосо чөптүн башы кыймылдабайт” деген жакшы макал бар. Ошол шамал болгон үчүн ушул маселе жаралып жаткандыр. Мен журналисттерди жакшы же жаман дегенден алысмын. Бирок арасында бир саясатчынын камчысын чапкандар жок эмес.
Булак: “Фабула”
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ