Menu

Иманкадыр Рысалиев, саясатчы: “Согушуучу Кыргызстан…”

Бөлүшүү:

Тез аранын ичинде эле өнүгүп кеткен тажик-кыргыз согушу жооптору ар кандай карама-каршы келген,  менен көптөгөн суроолорду жаратты.

Эмне болду? Кезектеги эле чек арадагы кагылышпы же толук кандуу эле согуш болдубу?

Бул атайы пландаштырылган адамкерчиликсиз коркутуу акциясы болду. Тажик аскерлери Кыргызстандын тынч жаткан айылдарына жана чек ара заставаларына чыккынчылык менен кол салышты. Минометтук-артиллериялык аткылоону чек ара конфликти деп айтууга болбойт. 

Бул коркутуу акциясынын максаты эмнеде эле? Анан эмне үчүн бул согуш тез арада бүтүп калды?

Тажикстан Ворух анклавына коридор ачуу үчүн жана ошол региондо сууну бөлүштүрүүнү өзүнүн көзөмөлүнө алуу сыяктуу анык эле максаттарды көздөгөн болчу. Алар чечкиндүүлүгүн жана өз максаттарына бат эле жетип кое алаарын көрсөтүп коюшту. 

Согушту тез арада эле башталып, аякташы – бул Россия жетекчилигинин согуштун создугуп кетүүсүнүн кесепеттерин көрө алганы менен түшүндүрсө болот. Бул окуялар түрк дүйнөсүн толкутуп, биригүүгө түрткү берип койду. Экинчиден, РФ Президенти Путиндин Евразия экономикалык биримдигин (ЕАЭБ) жана Жамааттык коопсуздук келишими уюмун (ЖККУ) түзүп кылган бардык аракеттери текке кетти. Армян-азербайжан кагылышы ЕАЭБ жана ЖККУ түзүмдөрүнүн наркын түшүрүп салды эле, ал эми кыргыз-тажик кагылышынын создугушу мурунку болгон бардык союздук республикалардын биримдигин таптакыр жок кылмак. Үчүнчүдөн, Навальныйдын тарапташтары жана Батыштын ар тараптуу санкциялары Россияны алсыздантып, Россия президентинин бийлигин бошоңдотуп, эки союздук республиканын ортосундагы согуш бүткүл Россиянын аймагында Кыргызстан менен Тажикстандын мигранттарынын ортосунда катуу кагышууларга алып келмек. Төртүнчүдөн, Дүйшөмбүдө өткөн ЖККУнун саммитинде кандай кулуардык кызуу талкуулар болгонун эч ким билбесе да, болжолдосо болот болчу. Ал жерде алар, жана биринчи кезекте ЖККУ уюмунун лидери катары укукка ээ болгон Россия делегациясы да өзүн кандай кемсингенин жана алсыз сезишкенин билсе болот. Албетте, Россия жетекчилиги ал жердеги бардык маанайлар жана кулуардык сүйлөшүүлөр жөнүндө отчетту толугу менен алды. Дал ушул себептен улам, жана ошол коркутууларга байланыштуу, кремль Россиянын эки союздашынын ортосундагы боло турган чоң согуштун алдын алып, бул кагылышуунун башында кан төгүүнү токтотууну чечти. Эгерде окуялар ушул жүрүшүндө кете берсе, Москва Борбор Азиядагы эки союздашынан тең кол жууп калышы ыктымал. Ушуларды Кремль түшүндү болуш керек деген үмүттөмүн. 

Бешинчиден, кремльдеги аналитиктер Жапаровдун азыркы бийлиги дагы эле туруксуз экенин жана каалаган учурда Кремль таптакыр билбеген карөзгөй күчтөр союздук республикада бийликти басып алып коерун сезип калышты деп ойлойм, анткени жергиликтүү масштабдагы саясатчылар эскирип бүттү жана абалды контролдоого жөндөмсүз болуп калышты. Аларды эч ким укпайт дагы, алардын артынан эч ким ээрчибейт.  

Мындай учурда эмне кылуу керек? Биринчи кезекте кандай чараларды көрүү зарыл?

Тынчтыкты кааласаң, согушка даяр тур деген акыйкат бар. Биз Лейлекти жоготуп алышыбыз мүмкүн, муну түшүнүш керек. Бул район анклавга айланып, каалаган учурда кошуна мамлекет басып алышы толук ыктымал. Бүткүл Баткен облусу боюнча өзгөчө абал жарыялап, облусту аскердик аймакка айландырып, чычкан өтө алгыс чеп менен курчаш керек. Өзүбүзгө өзүбүз жардам бербесек, эч ким жардам бербейт. Элге курал таратыштын кереги жок, бул курал бүт республикага тарабайбы, бирок армиянын түзүмүндө куралданган, мыкты даярдалган отряддарды түзүп, буларды ар бир калктуу пункттарга жайгаштыруу зарыл экенин турмуш көрсөтүп жатат. Бул элдин мүдөөсү, учурдун талабы жана абалды реалдуу баалап, кароо болуп саналат. 

Иманкадыр Рысалиев, саясатчы.

Эгер бул тексттен ката таап калсаңыз, ошол ката сөздү белгилеп, Ctrl+Enter кнопкаларын чоогу басуу менен билдирип коюңуз.

КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ

Төмөндө көрсөтүлгөн уячаларга керектүү маалыматтарды туура киргизгениңизди текшериңиз.HTML-код киргизүүгө уруксат жок.

Captcha 31 − 27 =

ОКШОШ МАКАЛАЛАР

Меню

Орфографиялык ката тууралуу Отчет

Редакцияга төмөнкү текст жөнөтүлөт: