ДАЙДЖЕСТ СМИ

Биз буга чейин КУУдагы каржы бузууларды жазып да, айтып да келе жаттык эле. Мындан улам ректор Чынара Адамкулова миллиондон ашык каражатка сотко берип, жазгандарыңар калп деп, акча өндүрүүнү көздөп жаткан. Ал ортодо эсеп палатасы КУУдагы 2015-жылдагы текшерүүдөн 9,9 миллион сом каржы бузуу болгонун таап чыкты. Эсеп палатасы билдиргендей, 2015-жылы 9,5 миллион сом каражат жетпей калган. Анын ичинде 2,9 миллион сом мугалимдерге негизсиз айлык акы катары, жогорулатылган карыздардын суммасы 6,6 миллион сомду түзгөн. Андан тышкары бюджетине ижарадан түшө турган каражаттын сумма­сы 0,4 миллион сом. Дагы бир мыйзам бу­зуу мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөлдүн эч кандай бүтүмү жок эле жумуштун оордугуна, зыяндуулугуна шылтоолоп мугалимдерге негизсиз 2,2 миллион сом кошумча айлык коюп койгон.

2015-жылдары 54 кызматкерге (анын ичинде декандар бар) белгиленген айлыкка дагы кошуп 0,6 миллион сом төлөнгөн. 2016-жылдын 1-январына бухгалтердик эсепти алганда 5,5 миллион сом дебитордук карыз көрсөтүлгөн эмес. Ошондой эле жатаканада жашагандардын ижара акылары боюнча да 1,1 миллион сом карыз да көмүскөдө калган. Аудиттердин текшерүүсүнүн дагы бир жыйынтыгы резерв жана бюджеттеги чыгашалар 3,4 миллион сом. Институттарды кайра түзүүдө 0,8 миллион сом, анын ичинде 0,7 миллион сом материалдык каражаттар институттан университеттин балансына кашайып өтпөй калган. Анан ушундай кылган иши мандемдүү немени эмнеге рек­тор кылып эркелетип отургузуп коюшту түшүнүксүз. Чара көрүлөбү?

Булак: “Фабула”

— Артур мырза, кечээки Ата-Мекен фракциясы тарабынан Президент Алмазбек Атамбаевге жана анын жубайына тийешелүү болгон документ жөнүндө эмнелерди айта аласыз? Дача-СУга кулаган учактагы жүк чын эле өлкө башчыга жана биринчи айымга тийешелүү болуп калышы мүмкүнбү?

— Бул маселени эки тараптуу карасак болот. Биринчиси, эң негизгиси, атайын документтер президенттин атына жазылган документ экен. Ал документтин кандайдыр бир иштердин же кызык окуялардын негизинде документтин көчүрмөсү башка адамдарга түшүп калганы өтө таң калыштуу. Экинчиден, бул документ оперативдүү маалымат. Оперативдүү маалыматтын ушундай деңгээлде жазылышы дагы күмөн. Үчүнчүдөн, бул документ окуялардын жана ушул окуяга катышкан фигуралардын аттарынын аталышы дагы кандайдыр бир деңгээлде күмөндүү ойлорду элестетет. Мындан тышкары ачыгын айтсак, кээде ушуга окшогон документтерди авиа компаниялар камсыздоону төлөбөш үчүн кандайдыр бир адамдарды жалдап, же өздөрүнүн атайын кызматтагы адамдарын жалдап кандайдыр бир документтерди даярдап элге таркатууга, ошондой эле биздин мамлекеттеги оппозициялык маанайдагы адамдарга маалымат катары жиберүүгө мүмкүнчүлүктөр түзүлгөн учурлар пайда болот. Ачык эле айтыш керек, ушуга окшогон маалыматтардын айынан дүйнө жүзүндө согуштар дагы болуп келген. Мисалы, Англиянын атайын кызматынын адамдары убагында Иракта химиялык оор жарылуучу заттар бар деп туура эмес маалымат бергенинин негизинде кийин согуш ачылып кеткен. Же болбосо алыс кетпей эле биздин мамлекетте дагы жогорку бийликке кете турган документтер жоголуп, же болбосо кандайдыр бир деңгээлде ачыкка чыгып калган учурлар дагы көп эле кездешкен. Ошондуктан бул документти бүгүнкү күндө көңүл буруп, чын эле жасалма экендигин же чындыгын такташ үчүн карап чыкса болот. Себеби канткен менен айып тагылып жатат, бул боюнча бүт коомчулукка билдирүү болгондон кийин каралып чыгышы керек. Эң негизгиси 40 жараныбыз каза болуп, ушундай кырсыкка туш кылган контрабандалык жол менен келген учактар деп биз эсептеп жатабыз. Мен буга толугу менен кошулам. Себеби буга чейинки президенттердин убагында, бүгүнкү күндө дагы транспорттук, авиа, темир жолдору менен келип жаткан товарлар келген жана азыр да келип жатат. Бул ушунчалык коррупциялык схемага өтүп кеткен. Ошондуктан мындан кутулуш, арылыш өтө кыйын болуп калды. Былтыр Белоруссиянын президенти чоң бир жыйында “Кыргызстандын чек арасында чоң тешик бар, тешиктен контрабандалык жолдор менен товарлар келип турат”-деп айтты. Буга чейин дагы бир нече жолу анализ болуп келген. Биздин Кыргызстанга келген товарлардын баасынын суммасы башка мамлекеттен чыккан товарлардан 10 эсе аз көрсөтүлүп, абдан төмөн болуп кеткен. Бул ушундай ачыктан ачык, биздин Кыргызстанда болуп жаткан контрабандалык системалардын дагы деле иштеп жаткандыгын билдирип турат. Эми буларга жогорку деңгээлдеги атка минерлердин тийешеси бар, буга эч ким күмөн санабайт деп ойлойм. Мындан сырткары чек ара, бажы тармагынын кызматкерлери ушуга байланыштуу болгон укук коргоо кызматкерлери бул боюнча муну көп жылдардан бери жакшы билишет. Алардын кээ бир ыплас схемалуу жол менен иштеген жетекчилеринин иштерин же ушуга байланыштуу иштеген адамдары кийлигишип ушул боюнча шугулданып келишет. Буга бөгөт коюу абдан оор болуп калган. Жөнөкөй эле мисал бүгүнкү күндө Кыргызстандан өзүбүздүн жакынкы эле мамлекеттерге контрабандалык жол менен чыгып жаткан күйүүчү майлар дагы деле болсо болуп турат. Бул боюнча бир нече деген мисалдар дагы келтирилген, ошондуктан бүгүнкү күндө бул абдан татаал опурталдуу иш. Биздин укук коргоо органдары ушул боюнча териштирүү иштерди таза, чын, адилеттүү, Кыргызстандын мыйзамынын негизги нормалары менен туура көргөзсө көп контробандалык жол менен шугулданган жогорку деңгээлдеги атка минерлердин ысымдары эмес алардын схемалары кошо чыгып калышы мүмкүн. Бирок бүгүнкү күндө ушундай болуп калышы коомчулукту абдан ойлондурат.

— Турциядан келген документте 18 ката бар экен. Ушунча катадан кийин бул документтин “чындыгына” кантип ишенсе болот?

— Өткөндө “Белизгейт” маселеси чыкканда ондон ашык ката чыккан. Ондон ашык ката чыккандыктан оперативдик негизде айыптоолор болгон. Азыр деле ошонун жообу болуп жатат. Президентке жазылган расмий документтин үтүрүн же чекитин койбой койсо башка болмок. 18 ката болушу мүмкүн эмес эле. Мен жана да айттым, азыр да айтам ушуга атайын кызыктар болгон компаниянын, камсыздандырган агенттиктин кызматкерлери дагы таасирин тийгизиши мүмкүн. Же болбосо Турциянын өзүндө дагы президентке каршы иштеген адамдары бар. Себеби былтыр төңкөрүш болуп кете жаздап араң калышпадыбы. Дагы деле болсо алардын арасында жашыруун негизде ага каршы иштеген адамдар дагы пайдаланышы мүмкүн. Же болбосо шылуундар кандайдыр бир деңгээлде ушундай документти жасап, оор трагедиялуу окуядан акча табыш үчүн шугулданган учурлар дагы болот. Документти баардык жактан карап, мүмкүнчүлүк болсо коюлган мөөрлөргө байланыштуу текшерүү иштерин жүргүзсө ким аркылуу жасалганы чыгып калышы мүмкүн. Ачык эле айтаар элем, бул боюнча элчилиги билдирүү жасады. Чалгын же атайын кызматтын кызматкерлери документтерди жибергенде элчилик эмес, президенттин жанындагы көп адамдар билбей калышы мүмкүн. Бул документти кээ бир ошол жактагы адамдар кийин таппасын деп бурмалап атайын ката да киргизиши мүмкүн. Бул териштирүү жана иликтөөнүн негизинде көп нерселер белгилүү болот.

Булак: “Жаңы Ордо”

Азыркы муфтий Максатбек ажынын тиешелүү диний билими жок, ал мусулмандардын укугун анча коргой албай, кайдигерлик кылып жатат деген Акин Токталиев менен байланышып, суроолорубузга жооп алдык.

-Акин мырза, маалымат жыйын берип, муфтий тууралуу айткандарыңызды муфтияттан жокко чыгарып, Максатбек ажы Скря­бин атындагы айыл чарба институтунан зоотехник адистигине ээ болгонун жана Пакистандын Лахор шаарындагы “Алъ-Арабия” университетинен билим алганын айтышты го? Буга кандай жооп кайтарасыз?

-Максатбек ажы жогорку би­лим алдым деген “Аль-Арабия” деген окуу жай Пакистанда жо­горку окуу жайга кирбейт экен. Айтайын дегеним, “Аль-Арабия ” диний окуу жайы тууралуу Дин комиссиясынын директору Орозбек Молдалиевге Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинен 04.06.2015-жылы №16-025/6101 номерлүү кат ме­нен маалымат беришкен. Ал документти жакын арада эле көрдүм. Кайсы тармак болбосун адилеттүүлүк орун алсын деген максатта ошол маселени көтөрүп, Максат ажы үч жыл бою муфтий болуп иштеп мыйзамсыз маяна алып, мусулман коомчулугун алдап жа­на КМДБнын уставын бузуп жүргөнүн айтып чыктым.

-Муфтий тууралуу тараткан терс маалыматтарыңыздан улам аны менен мамилеңиз начар окшойт деген ойго кептелет экенсиң. Азыркы муфтий менен кандай мамиледесиз?

-Негизи муфтий Максатбек ажы тууралуу коомчулукта терс пикир жаратайын деген деле оюм жок. Чынын айтсам, Максатбек ажы менен абдан жакшы мамиледемин. Мен аны, ал мени сыйлайт. Башкача айтканда, пофессионалдуу укук коргоочу жана адвокат деп мага урмат-сый менен мамиле кылат. Бирок орустар “Платон мой друг, но истина дороже” дегендей, мен КМДБ өздөрү кабыл алган мыйзамдуу устав сакталсын де­ген гана ой менен ушул маселени көтөрүп, бул нерсе кийинки шайланчу муфтийлерге сабак болсун деп жатам. Анткени эртеби-кечпи жасалма сөздөр, дипломдор айтор, ар кандай терс иштери бүгүн жашырганы менен эртең эле ачыкка чыгып калат деп ойлонсун, өзгөчө молдокелер мыйзамды сыйлаганды жана аны аткарганды үйрөнсүн деп жатам.

-Муфтийликке am салышсамбы деген оюнуз барбы? Муфтий Максат ажыга кар­шы топтун заказын аткарып жаткан жоксузбу?

-Мен өзүм укук коргоочумун жа­на адвокатмын, өз профессионалдуу ишимди гана аткарам. Менде муфтий болот элем деген ой жок. Себеби диний билимим жок. Муфтийликти талаша албайм. Өзүм да муфтийликке жарабайм. Кабыл алынган мусулмандардын уста­вы бурмаланбай так аткарылсын деген гана таризде ошол маселе­ни көтөрүп, өз көз карашымды билдирип жатам. Чынын айтсам, мага муфтийликке ким келгенинин айырмасы жок. Эң негизгиси, муфтийликке мусулмандардын укугун коргогон адам келиши керек. Эгер чала сабат адам келсе, ал бийликтин марионеткасы бо­луп, ажылыкта акча бөлүшкөндөн башка иш алып бара албай калат.

Өкүнүчтүүсү, 1700дөн ашык момун мусулмандар мыйзамсыз экстремист деген жалган жалаа менен соттолуп кетишти. Масатбек ажы болсо аларга арачы түшө албай кайдигер мамиле кылып, мен келтирген далилдерди бийликке жеткире албай мококтук кылып жатат. Ушул жагынан кара­ганда, мусулмандардын таламын талашкан адам муфтий болсо де­ген оюм бар.

-Сизди экстремист, террористтердин демилгечиси деген маалымат чыкты эле. Ал сөздүн аныгына чыга алдыңызбы?

– Мени аз жерден экстремист – террористтердин уюштуруучусу, демилгечиси деп, сот жообуна тарттыруу үчүн УКМКга жашыруун катты Дин комиссиянын ди­ректору жибериптир. Ал аз келгенсип, Акин Токталиев эл аралык уюмдан акча алат террорист-экстремисттин уюмун коргош үчүн жана ызы-чуу салыш үчүн деп жазышыптыр. Мен айткан жашыруун каттын ээси менен соттошуп жатам. Мага өтө чоң оор кылмыш кылды деп жазыптыр, ошону далилдеп бергиле деп, 2015-жылдын июнь айынан бери соттун аягына чыга албай жатабыз.

-Чубак ажыны да президенттик тактан көргүсү келгендер бар экен. Өзү Чубак ажыга ишенгендер барбы?

-Чубак ажы негизи реформатор муфтий болгон. Бийлик менен теңтайлашып, мусулмандардын укугун коргой алат жана бийлик­тин кетирген кемчилигин саясатчыларга окшоп беттен албай, Куран, хадистерди айтып, тарыхта падышалар, вазирлер, соттор кан­дай болгон жана кандай болуш керек экенин жалпак, жумшак тил менен түшүндүрөт. Ал эми коомчулукка болсо падышаны жана анын өкүлдөрүн кандай мамиле жасашты айтып даават жасап ми­тинг, пикет дегенди жоготот, Сирияга адашып кетип жаткан элди токтотуп, кеткендерди чакырып алып келет. Мусулман өлкөсү президентке караганда Чубак ажы­га ишенет. Ошондуктан инвестицияны Чубак ажы жеңил алып келип, кыргыз элин бир заматта байытып жибере алат. Азия жана Россияда билими ага тең келген бир дагы муфтий жок. Чубак ажы президенттикке койсо да эл колдойт, бирок ал саясий жагынан жаш, такшала элек. Ошондуктан “карышкырларга” алданып калышы мүмкүн.

Булак: “Фабула”

-Турсунбек мырза, сиз Текебаев камалган күндөн бери активдүү чуркап жүрөсүз. Митингде жалындуу сүйлөдүңүз, сотко чейин бардыңыз. Бирок, Текебаев азыркы башаламан системаны курган башкы архитектор өзү экенин жакшы билесиз да. Ушул эле версия менен бир топ саясатчыларды сындырганга шарт түзгөн адам. Өзү ошол абалга туш келгенде мыйзам бузуу болду деп кыйкырып жатат. Бул кош стандарттуулук болуп калбайбы?

— Мен жалгыз гана Текебаевди коргоп митингге чыкканым жок. Демократиянын абалы коркунучта болуп, сөз эркиндиги бузулуп, саясий куугунтук күч алгандыгы үчүн чыктым. Жалгыз эле Текебаев эмес, Бектур Асанов, Кубанычбек Кадыров, Дүйшөнкул Чотонов, Дастан Сарыгуловго окшогон адамдар камалып жатканы үчүн чыгып атам. Укук коргоочу, өмүрүн демократияга арнаган адам катары Кыргызстанда демократия, сөз эркиндиги болушун каалайм. Азыр демократияны, сөз эркиндигин муунтууга коркунучтар жаралып жатат. Өмүрбек Текебаев менин досум, теңтушум болгону менен мага камакка алынган башка саясатчылар да ошондой жакын адамдар. Мен Текебаевди актоодон алысмын. Коррупцияга, алдамчылыкка каршы болуп, тазалык үчүн күрөшүп келатам. Бирөөнүн эмгегин жеп, акчасын алдап алганды каалабайм. Ким алдамчы экенин, ким коррупцияга аралашканын бир гана сот чече алат. Абдил Сегизбаев, Индира Жолдубаева дагы коррупционер, алдамчы деп айта албайт. Текебаевди алдамчы, коррупцияга аралашкан деп айтууга эч кимдин укугу жок. Эгер ага тагылып жаткан күнөөлөрдү далилдей албаса камакка алгандар мыйзамдын алдында жооп бериши керек болот. Акчаны кайсыл убакта алды? Колуна алганы тууралуу тил кат жазганбы? Аудио же видео жазуу барбы? Башка өлкөдөн келген эки жарандын акча алган деген көрсөтмөсү менен эле камай берсе жаман өнөкөт түзүлөт да. Эгер кимдир бирөө президент менден мынча акча алды эле деп көрсөтмө берсе эле камай береби? Ошон үчүн өзүмдүн пикиримди ачык айтып жатам.

— Текебаев үчүн чыкканым жок деп жатасыз. Митингде Текебаевди жактаган, Атамбаевди эсиңе кел, Өмүкөмдү бошот деген сөздөрдү айтпадыңызбы?

— Текебаевди, саясий куугунтукка кабылган башка саясатчыларды коргогон комитет түзүлдү. Ошонун жетекчиси катары айтчу сөзүмдү айтам да. Бектур Асановду, Кубанычбек Кадыровду, Дастан Сарыгуловду коргогон митинг болду. Ага да барып сүйлөдүм. Бектурларды коргоп 4–5 жолу туура эмес камалды, саясий куугунтук болуп жатат деп маалымат жыйынын бердим. Митингге мен эмес, адам укугун коргогон акыйкатчы Кубат Оторбаев чыгыш керек болчу. Анын ордуна мен жүрөм го.

— “Ата-Мекен” фракциясынын депутаттарына кылмыш иши козголуп, башынан кара булут айланып турат. Бирок, Аида Салянова башкы прокурор болуп турганда “Ата Журттан” депутат болгон Камчыбек Ташиевди, Ахматбек Келдибековду, Нариман Түлеевди, Талант Мамытовду дагы Текебаевди камаган ыкма менен камаган. Анда мыйзам бузуу болгон эмеспи?

— Текебаевдин жактоочуларын же болбосо нааразычылык акцияга катышып жаткандарды мыйзам бузду деп айта албайбыз. Алар бир имаратты барып басып алса, кимдир бирөөнү сабап койсо мыйзам бузуучулукка барды десек болот. Ошол эле Камчыбек Ташиевдин, Ахматбек Келдибековдун жактоочулары деле митинг, пикетке чыккан. “Ата-Мекендин” лидеринин күнөөсү болсо сот аркылуу далилдесин. Ал чет мамлекетке качып баратса камакка алса бир жөн. Тескерисинче, ал бул жакка келип жатпайбы. 25 жылдан бери саясатта жүрүп, номур биринчи деген саясатчы болуп аталып, Конституциянын атасы делген лидерди качып кетчүдөй кылып, Бен Ладенди кармаган сыяктуу 300 жоокер менен аэропортко барып, самолёттон түшүрбөй кармап кеткени чуу жаратып жатат. Көрсөтмө берген Маевский эл аралык издөөдө экен. 357 млн долларды жеп койгондуктан орус бийлиги издөө салыптыр. Ушундай аферисттердин көргөзмөсү менен кармабай, алгач тергөө жүргүзүп, тергөөгө барбай качса камап койсо неге болбосун?

— Саясий лидерлерди камакка алган учурда биздин баланы камап койду деген эл көчөгө чыгып, аягы кайгылуу окуя менен бүтчү эле. Мисалы, Аксы окуясы ушундай болгон. Азыр да УКМКнын жер төлөөсүндө ондон ашык саясатчы кармалып жатат. Алардын тарапташтары бийликке болгон нааразычылыгын билдирип келүүдө. Текебаевдин адамдары мөөнөтсүз митинг жарыялашты. Мунун аягы кыйын абалга алып келбейби?

— Кыйын абал жаралып калышы толук мүмкүн. Мен 3–4 күндөн бери сүйлөгөн сөздөрүмдө “Урматтуу Алмаз Шаршенович, Текебаевди камаганыңыз өзүңүздү камаганыңыз. Текебаевке кылмыш иш козгогондук, өзүңүзгө кылмыш иш козгогондук. Жаныңызда жүргөндөр Акаевге кызмат кылгандар, сизге жакшылык кылбайт, аларга бийлик, байлык болсо болду. Сиз биз менен чогуу жүрүп бийликке келгенсиз. Биз мөөнөтүңүздүн аягына жетпей качып кетишиңизди каалабайбыз!” деп айтып жатпаймынбы. 31-августтан бери экөөсүнүн ортосундагы тирешүү, чукушуу башталып, азыркы күнгө чейин уланып келе жатпайбы. Маевский 2010-жылы берген болсо ушул кезге чейин эмнеге карап олтурду? Качан кармаш-тиреш башталганда алып чыгып жатпайбы? Бул өч алуу, саясий куугунтуктун өзү болуп жатпайбы. Кечээ президент “Мында эч кандай саясат жок” деп айтып жатат. Менин Атамбаевден эч кандай өчүм жок. Эл “Кетсин!” деп кыйкырып жатса кетсин деп айтпагыла деп атам. Мунун эмнеси жаман?!

— Сиз “Атамбаев Аксыда, Базар-Коргондо кимдин үйүндө жатканын, таң аткыча эмне болгонун билебиз. Муну азырынча айта элекпиз” деп айттыңыз. Эгер көп нерсени билсеңиз аны эмнеге ачык айтпай жатасыз? Коркутуп жатасызбы?

— Күнүмдүк сөздөрдү айта берүү саясатчынын сөзү эмес. Билем дегенден кийин президенттин өзүнө жетет. Мен эмне үчүн айтышым керек? Президент кандай болгонун өзү билет. Болгону эсине салып коюш керек. Шералынын чокою илинип турушу зарыл да. Кыргызда ушундай ыкма бар. Эсине салып коёт. Бул жамандык ой эмес. Душман сүйдүрүп, тууган күйдүрүп айтат дейт. Мен күйдүрүп айтып жатам. Азыр президенттин көзүн май басып кетти. Досторунун баарын ала кетем дейт. Ала кеткидей ал ким? Ал эмне Кудайбы? Эмне үчүн антип айтат? Өзү кетсе эле баары кетиш керекпи? Азыркылар кетип, жаштар келсин дейт. Интересно. Кытайда алтымыштан ашкандан кийин гана акыл-эсине эми келди деп бийликке алып бара баштайт. Мисалы, мен алтымышка келишиме дагы 3 жыл бар. Президент эмне үчүн баарын “похоронить” этип салды. Тапканы Бакиев менен Акаевдин айланасында жүргөн жаш балдарбы?! Аларга баарыбир, принцип деген жок. Алар эч убакта Текебаев, Атамбаев же Турсунбек Акун боло албайт. Азыркыларды канчалык жаман көрбөсүн, бул муун тарыхты баскан адамдар.

— Турсунбек мырза, сиз ажыга барып келген кишисиз. Ажыга барып келген адам катары президентке тескери бата берип коюшум мүмкүн дептирсиз. Катуу кетип калгандык эмеспи?

— Бул дагы Базар-Коргондогуну эске салуу болуп эсептелет. Тескери батаны мен бербейм, мен сыяктуулар берип коюшу мүмкүн. Мен сыяктуу ажы адамдар бар да. Балким мен же башка бирөө берип коюшу ыктымал. Мен ага барамбы-барбаймбы башка маселе. Андай жолго барышым оор. Президентке жамандык каалабайм. Бирок, кээ бир адамдар элге каршы иштесе, туура эмес иштерди жасаса, элдин намысына тийип, абийирин тепсесе эл тескери бата берип коюшкан. Кеп ошол жөнүндө жүрүп жатат.

— Үч күн убакыт берем, болбосо буга баш-отум менен кирип кетишим мүмкүн дедиңиз. Бул да коркуткан адамдын сөзү го?

— Ачкачылык жарыялап олтуруп алышым мүмкүн. Бул коркутуу эмес да. Атамбаев деле Акаевди кетириш үчүн эмнелерди гана кылбады. “Көрсөтөм, Кетсин, Акаев саткын, болбой калды” деп Атамбаев менин жанымда туруп айткан. Интернетте мурунку айткан сөздөрү менен азыркы айткан сөздөрүн жарыялап коюшуптур. Экөөсү такыр башка болуп жатпайбы. Атамбаев да пикет, митинг, революциянын аркасы менен бийликке келген. Мен дагы революция менен жүрөм. Атамбаев экөөбүз бирдей элебиз. Мен айткан сөздөрдү ал да айткан. Атамбаев деле Акаев менен күрөшкөндө ушундай ыкмаларды колдонгон. Күрөшүүнүн толтура ыкмалары бар. Өлкөдө кыйын эки саясатчы болсо ошонун бирин камап салды. Бул жакшылыкка алып барбайт. Чыгарбай камап койгону Текебаевге эмес, Атамбаевге жаман. Текебаев чай ичип коюп тынч олтурат. Атамбаев болсо сар-санаа болуп, эмне болуп кетет деп коркуп калтырап олтурат.

— Президент үчүн күчтүү оппозиционер Өмүрбек Текебаев гана болуп калгандай болчу. Парламенттин трибунасынан жалгыз өзү эле президентти баш кылып командасын алдактатып койгондой болгон. Текебаевди камоо менен оппозициянын үнүн биротоло өчүрөйүн деген принцип колдонулган жокпу?

— Кыргыз түгөнгөн сайын түтөгөн эл да. Бир Текебаевди сындырса калганынын баары сынып калбайт. Парламентте Текебаев сыяктуу оппозиционер калбай кала турганы чындык. Атамбаев айткандай Өмүрбек парламенттеги эркек “Теке” болчу. “Теке” деген эркек деген сөз. Аялдай болуп коркпойт. Парламентте оппозиция калбай калганы менен көчө оппозициясы күч алат. Көчөдө Текебаевди колдогондор табылат. Кыргыз элинин духун эч ким баса албайт. Атамбаевден күчтүү болгон Акаев, Бакиев да баса албаган. Бул экөөнө караганда Атамбаев өтө эле алсыз.

— Путин менен жолукканда президентибиз “Эки революцияны тең мен жасагам. Үчүнчүсүн жасабайм” деп айтты. Революцияда жүргөн киши катары терикпедиңизби?

— Жарыктык киши Путиндин алдында бир мактанып алайын деди да. Ал өмүр бою эле мактанып жүрөт. Бирок, кечээ өзгөчө мактанды. Кыргызстанды мен башкарып жатам, саясий погоданы жасаган менмин, менин күчүм ушундай дегендей кылды. Текебаевди камаганы да өзүнүн күчүн көрсөтүп жатат. Мен доллар менен мультимиллионер болгом дейт. Бул уят сөз. Акаевдин учурунда Атамбаев бизнесин сакташ үчүн Түркияга качып кеткен. Аксылыктардын аркасы менен кайра келген. “Аксылыктар силерге рахмат. Силердин аркаңар менен мен кайра келдим” деген сөзү жазылуу турат. 2005-жылдагы революция Аксынын аркасы менен болду. Ошол революцияда Атамбаев чыккан. Бирок кечигип келген. Мен Акаевдин кабинетинде анын креслосунда олтургандан соң Атамбаевдин колоннасы түштөн кийин келгени чындык. Мен революцияны жасагам деп айтканы болбойт да. Ал жерде Бекназаров, Отунбаева, Үсөн Сыдыков, мен жана башкалар болгон. Керек болсо Нурлан Мотуев жүргөн. Эң негизгиси Курманбек Бакиев болгон. Ошол киши лидер болчу. Бакиевди жаман көрсө эле мен лидер болгом дей береби. Андай болбойт. 2010-жылы да Атамбаев болгон эмес. Аны камап койгон болчу. Менин офисимдин жанына чогулган дейт. Эл деген Ак үйдүн жанына, мүмкүн менин офисимдин жанына чогулушу мүмкүн. Өзү элди баштап барып, Ак үйдү алган болсо бир жөн. Мактангандын да чеги болот го дейм.

Булак: “Жаңы Ордо”

Акыркы кездерде “баланча жерге бомба коюлду, жарылат”- деп элдин үрөйүн учурган келесоолор көбөйдү. Мындайларды телефон террористи деп коюшат экен милициялар. Мына ушундай телефон террорист 1- март күнү Ысык-Ата районундагы Кең- Булуң айылындагы Ляйлиев атындагы орто мектептин күзөтчүсүнө телефон чалып, мектепке бомба коюлганын кабарлаган. Андайды өмүрүндө укпаган күзөтчү өң алеттен кетип, мектеп директоруна кабарлап, мугалим, окуучулардын баары эшикке дүрбөп чыгып, мектепти милициялар курчоого алып текшеришкенде, мектептен бомба түгүл эч нерсе табылган эмес. Дүрбөлөң салган телефон террористи да­роо эле колго түшүп, ал Ысык-Атанын тургуну, күзөтчүнүн жакын тууганы болуп чыккан. “Күзөтчү агамды коркутуш үчүн ушундай кадамга баргам” деп жооп берген.

Булак: “Фабула”

— Аселкан эже, жолдошуңуз Абдыкерим Гапаровдун Медицина академиясында иш учурунда каза болгон окуя дүң эткени менен анын жыйынтыгы эмне болгону билинбей калды. Ошол окуяны башынан баштап айтып өтсөңүз?

— Жолдошум Абдыкерим Гапаровдун каза болгонуна бир жыл болду. Ал пенсияга чыккандан кийин медакадемияда ректордун аппарат бешчысы болуп иштеп турган эле. Ашыралы Зурдинов окуу жайдын ректору, илимдин доктору, аны аяш аке деп жүрчүбүз, илгери кайнагамдын досу болгон экен. Ошол киши телефон чалып «Абдикерим, мен медакадемияга ректор болдум, кел иштешели, мага кагаз жагынан жардам бербейсиңби?» дегенинен макул деп барган эле. Ошентип ал киши менен 7 жылча иштешип, кайсы орган текшерип келсе өзүнүн төшүн тосуп, узатып жүрдү. Ал киши ректор болгон күндөн тартып эле ага көптөгөн арыздар түшө баштады. Ректорго татыктуу эмес, жакшы иштей албай жатат деген сыяктуу. Ага менин жолдошумдун эч кандай тиешеси жок эле. Бирок, ал жалаң документ иштерин бүтүргөнүнө байланыштуу, арыздарды карап сот иштерине барып жүрүп, бүт башы менен ректорду жактаганга өтүп кетти. Ошону менен жети жыл соттошуп жүрүштү. Эми ошол киши ишенип кызматка алып келип жаткандан кийин сөзсүз Зурдинов үчүн чындап ак дилинен иштеп берди. Мага жолдошумдун өлүп калганы деле Зурдинов үчүн аны коргойм деп жүрүп ошол өлүмгө кириптер болгондой туюлат. 2016-жылы 24-февралда Жогорку сотто акыркы сот болот деп айтып аткан эле. Зурдиновду ректорлукка ыраа көрбөгөндөр менен. Анда да Абдыкеримди сен барып баарына көз салып тур деген экен. Ошентип сотко бир-эки юристи менен кеткен болчу. Кечке маал келди сүйүнүп, менин көзүмчө эле ректорго чалды: “Ашыралы Зурдинович! Сиздин иш бүттү. Туура чечим кабыл алынды” деди. Анан ал киши эртең мугалимдерди чогултуп түлөө өткөрүп коёлу деп сүйлөшүп жатканын уктум эле. Ошону менен 25-февралда жакшынакай болуп ишине кетти. Биз ал күнү тойго чакырылдык эле “Ала-Тоо” ресторанына, кайнимдин досу уулун үйлөп аткан. Биз жакшы катташып жүрчү элек. Эрте менен костюмун машинага илип алайын деди, мен эмнесин аяйсың кийип эле алчы дегем. Тойго барганда бир кийчү костюму эле. Кошумчага деп мен өз колум менен конвертке акча салып, көкүрөк чөнтөгүнө салып берген элем. Ошону менен жумушка жакшынакай узаттым. Төрткө жакын АКСтенбиз деп 12 бала күзөт кызматкерлерине да тоотпой тапыр-тупур кирип кетишиптир. Алар киргенде эле жакшы учурашып кимге келдиңер балдар дептир, муну ошол жерде кошо жүргөн балдардын бири айтып жатат. Алар сиздин үстүңүздөн арыз түштү, Епифанов деген орус жер сураган экен, сиз 30 000 сом пара талап кылыпсыз, ошонун негизинде келдик дешиптир. Абдыкерим «балдар силер адашып келип албадыңарбы» дептир. Ошентип ошол жерде балдар өзүлөрүнүн билгендерин көргөзүшүптүр. Эми медакадемиядагы кабинеттер жакын да, өзү жаңы эле юристтин кабинетинен чыккан экен. Алар айтып жатышат маанайы абдан жакшы болчу, түлөөнү кантип өткөрөбүз деп пландап жатканбыз дешет. Анан Гапаровдун кабинетине бир топ бала кирип кетти кабар алалы деп келишсе, эки эшикте экиден төрт бала тосуп киргизбей коюшуптур. Кадр бөлүмүндө отурган кыздар жер титирегендей болуп шкафтар кыймылдады, жер титиреп жаткан го деп ойлодук деп айтат. Ошол жердеги күбөлөр айтып атышат, сөгүшүүлөр болду, кыйкырып “коё бергиле, дарымды ичип алайын” дегендери баары сыртка угулуп жатты деп. Ошол жердегилер күбө катары бизди киргизгиле десе таптакыр болбой коюшуптур. Ал турсун улгайган эле юрист кишини керек болсо сени да кармап кетебиз деп коркутуп коёт дейт жанагы АКСтин балдары. Жолдошумду бир сааттын ичинде өлтүрүп алышыптыр.

— Тез жардам чакырып же ошол жердегилерге акыбалы начар болуп жатканын кабарлашпаптырбы?

— Эч нерсе айтышкан жок, бир убакта экөө чуркап чыгып кетишти дейт. Менчик клиникадан тез жардам алып келишиптир. Ал мезгилде медакадемияда иштегендер өлүп калганын билип калышыптыр. Ошентип түртүп эле кирсек жерде өлүп жатыптыр дешти. Ошол жердеги бирөө айтат, кагаздар чачылган, тартмалар ачык, кийимдери чаң, кир, галстугу кеткен деп. Ошол кабинеттин ичинде дагы бир күбөнүн айтуусу боюнча, бир баштык калыптыр, ичинде жарым метрлик эшилген жип бар экен. Менимче желим баштыкты башына кийгизип кыйнашкан окшойт да.

— Ошол жердегилер милицияга кабар беришпептирби?

— Жок. Ал турсун бир-бирден эле качып жок болушуптур. Ошол жерде иштегендер өлтүрүп алышыптыр деп видеого, сүрөткө тартып алышыптыр. Аңгыча балам, кайним жетип барышыптыр. Үйдө отурсам эле досторубуз келип, эмне болду Асел, биз суук кабар угуп келдик дешти. Көрсө эбак эле интернетке “пара алып жаткан жеринен кармалып инфаркттан көз жумду” деп маалымат кетиптир. Ошентип пара алып кармалды деп ишти жаап коюшту.

— Укук коргоо органдарынан кандай чара көрүлдү?

— Эки жумадай өзүбүздүн баш-отубузду жыя албай териштирүүгө акыбалыбыз келген жок. Андан кийин медакадемияга барып видео байкоодон жазууларды сурасак, жок, жазбай атыптыр деп аны эбак жоготуптур. Биз ошол орус чынында кирдиби жокпу карайлы деген элек. АКСтин балдарында жок эле дегенде экөөндө видео камера болуп тартыш керек экен эле. Сурасак мен жазууну баспай коюпмун, тасмага түшпөй калыптыр деген шылтоону айтышты. Элестетиңиз, ошол жерде жазууну баспай калганчалык кандай кызыктуу окуя болду экен. Демек, ал жерде Абдыкеримди ошолор өлтүргөндүгү анык. Антпесе эмнеге колунда кармап отурган, күндө жасаган ишин унутуп калсын? Кийин биз митингге чыкканда ректор «бирибизди да күбө кылып киргизбей койду эле, эми көчөдөн эки жаш баланы кармап алышып аларды күбө болчу деп көргөзүп жатышат» деп айтты. Мына ушул жерде да чоң суроо жатат. УКМКнын алдына чындык издеп, арманыбызды айтып митингге чыктык. Атамбаевге, Жогорку Кеңешке арыз жаздык, беш мүнөттүк тартылган видеону көрсөттүк. Ошону менен ушул мезгилге чейин өтө көп күч кетирип жакшы жыйынтык ала албадык. Араңдан-араң дегенде аскер сотунан ишти караттык. Бул акмактар күнөөсү азыраак эки баланы бизге салып беришти да, итке сөөк ыргыткансып. 12 бала барса эки эшик кайтарган балдарды Айманбаев, Мусаев деген, тергөөчү Суваналиев деген үчөөнө иш козгошту шалаакылык деген берене боюнча. Киши өлсө анын ишин карабайт экен, ал өлүп калды деп кылмыш иши ачылбай кала берди. А эмне үчүн өлдү? Ошону текшерип койгон киши жок. Жолдошумдун жүрөгү ооручу, эки жолу инфаркт болгон. Бирок, доктурга барып дарыланып, спорт менен машыгып өзүн карап, абдан тың жүрчү. Бизге чейин кардиологиялардан толтура справкаларды чогултуп алышыптыр. Кадр бөлүмүндө иштеген кишиге сотто суроо берип жатпайбы «Эмне үчүн жүрөгү ооруган кишини ишке аласың?» деп. Ал «Мен таптакыр билбепмин» деп айтты. Залда отурган проректор Беримкулов деген киши “Мен үч жолу инфаркт болгом, азыр андан киши өлбөйт, убагында дары ичип режим кармаса жакшынакай эле жүрө берет. Мына мен деле иштеп жүрөм, сабак берем. Силер эмне мени өлсүн деп атасыңарбы? Ал киши өлмөк эмес, силер аны өлтүрүп койбосоңор» деди. Булардын айтайын дегени өзү эле өлүп калган, биз эч нерсе кылган эмеспиз деп кутулуп кеткилери бар да. Ошентип барбаган жерибиз калбай араң козгогон ишибизди жаап салды. Биздин ишибизди аскер соту карап жатты эле аны да декабрь айында жоюп салды. Төрт айдан бери сот болгон жок, эмне болот деп күтүп отурабыз. Октябрь сотуна ишти өткөрүп берди дейт. Эми элестетиңиздер, баардык ишти башынан баштайт экен. Күбөлөр чогулуп бардык көргөн-билгенин айтышты да. Аларды да коркутуп бала-чакасынан бери асылып жатышты, рахмат ошолорго коркпой келип жооп берип жатышты. Сот аларды кайрадан чакырып көрсөтмө алат экен. Алар деле адам да иштери, балдары бар, башка эле бирөө үчүн кыйын абалда калгылары келбейт. Мурунку сотто араң келишкен эле. Бул өлтүргөн кишилердин баары кызматта отурушат. Алар телефон чалып коркутушат экен. Эми ошол иштин баарын кайра караса канча убакыт, канча нерв. Менин да ден-соолугум начар, ар бир иш сайын өлгөндүн үстүнө көмгөн кылып эстетип, чукуп кайра-кайра уга бериш оңой бекен? Жүрөгүм ооруп жатат.

— Ошондо жолдошуңуздү өлтүргөндөр тарабынан коркутуулар да болуп жатабы?

— Жолдошум өлгөндөн кийин эле мага айттырып жиберишти. Ректордун оозунан «Жөн эле койбойсуңарбы? Болору болду, бийлик, күч ушуларда, силердин бизнесиңердин баарын эсептеп жазып алышыптыр» деген сөздү уктум. «Жалгыз уулуң бар аны да ойлон» деди. Ошол күнү эле менин ишканама төрт бала ак жип менен барып, ошол жерде иштеген аялды сөгүп, силерди иштетпейбиз деп кетишиптир. Сотто отурганда бир баласы чандайып отуруп алып, сот жүрүп жатса оозунда сагызын балчаңдап чайнап, телефон ойноп отурат. Мен силерге эми көрсөтөм “билять” деп сөгөт. Ошол баланын мендей апасы болсо керек. Мен ашыкча эч нерсе сурабадым, материалдык жактан төлөп бергиле дебедим, ошол балдарды түрмөгө тыккыла деген жерим жок. Менин бир эле өтүнүчүм жолдошумду «буйрутма» өлтүрүп койду да, анысы аз келгенсип пара алып өлдү деп жалган-жалаа жаап коюшту. Биздин талабыбыз болгону ошол жалган-жалааны алып салса. Эгерде жолдошумдун чын эле күнөөсү болсо күбөлөрдү алып келип көрсөтүшсүн! Ишене турган бир нерсе көргөзө албай жатышат. Жок дегенде күнөөнү мойнуна коюп беришсе «ай ит кылдың» деп туруп калат элек. Мен азыркы УКМКда ушундай балдар иштеп жатканы маскарачылык, орусча айтканда позор деп эсептейм. Кыргыздын келечеги ушулардын колунда болсо анда жыргаганыбыз ушу. Мени паракордун аялы дешет. Эгерде жолдошумдун пара алганы анык болсо, анда үй-бүлөбүз менен атып салгыла, биз менен ушул коррупция деген куурагыр маселеңер жоголуп кетсин. Эгерде чын эле коррупция менен күрөшүп жатсаңар деп айттым. Мен учурдагы бийликке, бийликтин ушундай тоокчолук мээси жок балдарды ишке алып көптүрүп иштетип жатканына капамын. Мен кыргызмын, кыргызга бүт өмүрүн арнаган кишини кыргыздын балдары өлтүрүп койгонуна зээним кейип баратам. Бир кечирим сурашканга жарашкан жок.

Булак: “Жаңы Ордо”

-Нурбек мырза, сиз машыктырып жаткан балбан кыз Айсулуу Тыныбекова 17-19-февралда Швециянын Клиппан деген шаарында өткөн аялдар күрөшү боюнча мелдешке катышып, күмүш медалга ээ болуп келдиңиздер, андан мурун Москванын Красноярск шаарында өткөн мелдеште алтын медалга ээ болдунуздар эле, ошол акыркы ийгиликтериңиздер боюнча айтып берсеңиз?

-16-февралдан, 24-февралга чейин Швеция мамлекетинде өткөн Эл аралык мелдешке барып катышып келдик. Жалпы төрт жолу беттеш болду. Төртүнчү беттеш финалдык беттеш болчу. Ага Айсулуу катыша алган жок. Себеби денесин оорутуп алган эле. Ошол себептен төртүнчү болчу финалдык таймашта килем үстүнө чыгып, бирок күрөшпөдү. Эгер күрөшкөндө алтын медаль үчүн күрөшмөк. Бирок жаман эмес, ал­тын болбосо да, үч жолку беттеште ийгилик жаратып, күмүш медалды алып келдик. Бул болуп өткөн мелдештердин баары биз үчүн даярдык болуп жатат. Быйыл август айында Франциянын Па­риж шаарында өтчү аялдар арасындагы дүйнөлүк беттешке катышып, күч сынашабыз. Азыр ошого катуу даярдык көрүп жатабыз. Андан тышкары дагы бир топ мелдештер бар. Ислам мамлекеттеринде өтчү аялдар күрөшү боюнча мелдешке, дагы башка бир топ мелдештерде Айсу­луу кызыбыз күч сынашып, өлкө намысын коргойт.

-2020-жылы Японияда өтчү дүйнөлүк чемпионатта Айсулуу күрөшөбү?

-Албетте, азыркы катышып жаткан мелдештерибиздин баары ошого даяр­дык. Биздин эң негизги эңсөөбүз, каалообуз ошол бүткүл дүйнөлүк олимпиа­да оюндары. Тилекке каршы, былтыр өткөн олимпиада оюнунда медалга ээ болбой калдык. Элибиздин үмүтүн актабай калдык. Ал үчүн убагында элден кечирим сураган элек. Бул жолу буюрса байгеге ээ болгонго, өлкө желегин бийик желбиреткенге болгон күч-аракетибизди жумшап даярданып жатабыз.

-Мамлекет сиздерге кандай каралашып жатат?

-Эл аралык болобу, кандай мелдеш болбосун барып катышып келүүнүн чыгымын мамлекет каржылайт. Андан тышкары өзүбүздүн күрөш федерациялары бар, мисалы аялдар күрөшү боюн­ча федерация, алар да колдорунан келген жардамдарын бизден аяшпайт. Би­рок кемчиликтер, жетишпестиктер жок эмес. Анын баарын санап, жардам жок, машыкпайбыз, күрөшпөйбүз деп отуруп ала албайбыз да. Баарын туура түшүнүшүбүз керек. Себеби мамлекеттин экономикасы, абалы түшүнүктүү. Спорт тармагы жаңыдан бутуна тура баштады. Ошон үчүн көп учурда өзүбүз дагы аракет кылып, башка мамлекеттин спортчуларынан кем калбай, өлкөбүздүн намысын коргоп күрөшүп, ишибизди алдыга жылдырууга аракет жасайбыз.

-Мисалы кандай жетишпестиктерге муктажсыздар?

-Көп эле жетишпестиктер бар. Мисалы врачтар жетишпейт. Психологдор жок. Болгону бир врачыбыз бар. Ал спортчулардын баарына жетишип иштөөгө ара­кет жасап жүрөт.

-Эл аралык мелдештерге чакыруулар кандай негизде болот?

-Ал боюнча КРнын Дене тарбия жана спорт агенттиги иш алып барат. Чакыруулар көп болот. Апрель айында амеркалык спортчулар менен биргелешип машыгуу боюнча чакыруу келген. Ал жакка бараар, барбасыбыз азырынча белгисиз. Ошондой эле Финляндия мамлекетинен да чакыруу болуп жатат. Кайсы жагына барып биргеликте машыгып келебиз, аны жакындаганда чечебиз.

-Айсулуудан башка кыз-келиндерди да машыктырасызбы?

-Ооба, Айсулуудан башка бир топ кызды машыктырып, спортко тарбиялап келе жатам. Арасында Айсулуу сыяктуу келечекте жолун жолдоп, жакшы күрөшө турган үч-төрт кыз бар. Алар өспүрүмдөр арасында өткөн дүйнөлүк биринчилик боюнча мелдештерде күмүш, коло медалга ээ болгон кыздар. Алар учурда Айсулуу менен бирге машыгып жатышат. Айсулуу биринчи, экинчи орундарга ээ болуп жатса, алар бешинчи, алтынчы орундарга ээ болгонго жарап калышты. Буюрса убагы келгенде ал кыздар да Азия чемпиону, дүйнө чемпиону болот деген терең ишеничтемин.

—2020-жылдагы дүйнөлүк чем­пионатта ал кыздар дагы күч сынашабы?

-Буюрса, катыштырууга аракет жасап жатабыз. Планыбыз боюнча олимпиадага үч-төрт кыз катышат деген үмүтүбүз бар. Алардын бири болбосо, бири чем­пион болуп, медаль алат деген ой менен иштеп жатабыз.

-Айсулууну машыктырып жатканыңызга канча жыл болду?

-Айсулуу 25 жашка чыкты. Мага 17 жашында келген. Чоң спортко Айсулуу кеч келди. Бирок кеч келсе дагы үч-төрт жылдын аралыгында чоң ийгиликтерди жаратты. Биз машыктыруучулар баланы болобу, кызды болобу, бизге келген­де эле андан кандай спортчу чыгаарын байкайбыз. Эгер жакшы спортчу чыга турганына көзүбүз жетсе, аны колго алып машыктырып, спортко тарбиялап баштайбыз. Айсулуу балбан болооруна ошондо эле көзүм жеткен. Анткени абдан чыйрак, эч нерседен тайманбаган күчтүү кыз эле. Айсулуу мектепте сабакты да жакшы окуган. Математиканы өтө жакшы билет. Эсепти кыйын чыгарат. Ал тургай күрөштө дагы математиканы колдонуп, эсептик ыкмалар менен күрөшөт.

– Айсулуу дагы канча жашка че­йин күрөшүү мүмкүнчүлүгү бар?

-Аял киши 30-32 жашка чейин күрөшө алат. Олимпиада оюндарында 32- 33 жаштагы кыздар чемпион болуп жүрүшпөйбү. Айсулуу азыр жаш, болгону 25 жашта. Андыктан ийгилиги алдыда.

-Медалды Айсулуу алат, сиз машыктыруучу катары кандай наам, сыйлыктарды алып жүрөсүз?

-Айсулуунун жетишкендиги мен үчүн чоң сыйлык, чоң медаль. Андан өткөн сыйлык жок мен үчүн. Машыктырган спортчуң ийгиликке жетип, өлкө намысын коргоп турса, бизге андан өткөн сый­лык барбы? Машыктыруучу деле журна­лист, обончу, акын сыяктуу эле чыгармачыл адам. Спортто машыктыруучу акчаны көздөбөйт. Ал ийгиликти, жеңишти көздөйт. Обончу мыкты ыр жаратууну көздөсө, машыктыруучу жакшы балбанды таптап чыгарып, ошонун ийгилигин көрүүгө ынтызарланат. Материалдык жактан айтсам, мамлекет бизге көргөзгөн натыйжабызга, жетишкен ийгилигибизге жараша айлыгыбызды төлөп берет. Европа, Азия мамлекеттеринен спортчуларына төлөнгөн каражатты биздики ме­нен салыштырып болбойт. Алыс барбай эле Казакстандын машыктыруучуларын алсак, аларга төлөнгөн акчадан бизге төлөнгөн акча он эсеге аз. Казакстанда менин децгээлимдеги машыктыруучулар айына 3 миң доллардан 5 миң долларга чейин алышса, мен болгону 20 миң сомго жетпеген акча алам.

Булак: “Фабула”