САЯСАТ

Журналист Азамат Кыязов өзүнүн Facebook  социалдык түйүнүндөгү баракчасына жаңы пост жарыялады:
“Интернет тиктеп отурсам, узун-кыска болуп эшиктен эки досум кирип келди. 4-5 күн көрүшпөй калсак эле сагыныша түшкөнсүп “бака-шака” боло кетебиз, экөө жарыша: “Азаке, не жаңылык?!”, – дешти эле, – Текебаевди камап салыптыр, – дедим. Бири-бирин карай (экөө тең Атамбаевге ыктагандар) жылмаңдаша: “Эми эмне болот?”, – дешти эле, – Эми Текебаев президент болот! – дедим. “Азаке философиясын баштады”, – деп каткырып алышты да, анан күлкүлөрүнөн чочуган немедей мостойо отуруп калышты.
Атаганат, философия деген эмне экенин түшүнүп жашасак кана?! Философия – бул Мухаммед пайгамбар, Конфуций даанышман, Калыгул олуя, Арстанбек казалчы, Раззаков кеменгер экенин, “уурдаба”, “алдаба”, “өлтүрбө” деген сөздөрдүн ээси ошолор болгонун таанысак кана?! Алардын атынан кубаттуу сөз айткан аксакал барбы азыр? Маселен, минтип: Кырчындай өмүрлөрдү кырктырып, кан кечип бийликке келдиңер эле, кыларыңар ушул беле?! Айкырык, ызы-чуу менен Акүйдү алдыңар эле, аткарар вазийпаңар ушул беле?! Ок, жолуңар болгурлар… Кыргыз журтчулугуна бийлик жүргүзүү – бул ооматтын ооматы! Ооматтан кол жууган пенденин оозунан сөзү ирийт, кылган-неткени кыйшайып ийрейет, каргыш угат. Каргыш өткөн жандын кутун Кудай алып коёт. Анткени, бийликтин чыныгы ээси – Кудай! Эсиңерге келип, этегиңерди жапкыла! Элди эзбегиле! Фейктериңердин жаагын баскыла! Ата-бабаларыңардын арбагына шек келтирбегиле!.. ж.б…
Атамбаев – Текебаев тиреши – зор полотного өлкөбүздүн бүгүнкү кейпин келиштире тартып берди. Ал полотнодон Атамбаевдин таянар “сабаттуу армиясы” кимдер экенин, Текебаевдин кудугунан суу ичкен “бомбардирлер” кимдер экенин, позициясын билдире албаган саны бар сапаты жок партиялардын жана президенттикке талапкерлигин койгондордун “бала таарыныч”, “сойку-кыял” чама-чаркы кандай экенин, карапайымдардын канчасы жарык, канчасы караңгы экенин, интеллигенциянын “ит минип” калганын, улут тагдырына кимдер күйүп, кимдер сийип атканын даана көрүүгө болот. Рембранттын шедевриндей, 21-кылымдын кыргыздарынын аң-сезимин чагылдырып “Абийир согушу” аталган, боёгу кургай элек бул сүрөт, дээринде бар кыргыздын көзүнө сөзсүз жаш айлантат. Бир эсе, муну президенттик шайлоонун алдында “кимдин ким экенин көрүп алгыла” таризиндеги Жараткандын шек-шоораты катары кабылдасак да болот.
Текебаев «миллиондук кылмыш» жасап жатканда жанында шам кармап турбаган соң «ак» же «көк» дей албайм. Ал тарабын «соломон» соттор аныктап, Кудай таразаласын. Олуттуу кине коюлуп аткандан кийин, ички «ириң-жижиңине» кийилигишпесем да «чоң казаттын» сырткы формасы жөнүндө калыс көз-карашымды билдирүүгө акым бар.
Так талашуу – абийирге сыйбас мүнөздө өнүгүүдө. Оппонентке каршы саясий күрөш жүргүзүүдө качаңкы даанышман карт тарыхты мындай кой, кечээки эки ажонун тагдыры эске алынбады. Жок дегенде эзелтен эркектер ортосунда жашап келе жаткан жазылып-жазылбаган эрежелер сакталбады. Эрлердин жекеме-жеке эрөөлүндө куралсызына куралдуусу жарагын колдонгон эмес. Намыс! Демек, саясий күрөштө да сөзсүз Намыс өз ордунда турганы эп. Гомердин «Илиадасынан» алынган драмада Троя паашасы Приам: «Душманды да урматташ керек!», – деп Ахилл душманынан уулунун сөөгүн сурап келгенде айтып атпайбы. Мындай сөз – Приамдан бөлөк кайсы падышанын оозунан чыгат десең…
Соңку кыргыз саясатында Өмүрбек Текебаев адамдык сапаты, билими, топтогон тажрыйбасы менен үзөңгүлөштөрүнөн ат чабым айырмалана алды жана өзүнөн сом коротпой улут лидерин жасап чыкты. Көөлөгөн сайын агарып отуруп, Атамбаевди коргонууга кептеди. Бирок, ажо өз деңгээлинде “татыктуу коргонбостон”, калпыс жүрүш жасап алды. Эми, туткунун бошотсо – утулат. Бошотпосо – андан бетер утулат. Шахматта мындай абалды «мат» дейт. Кырды-бычак, кыжаалат кырдаалды кыйгап өтүп, элдин-жердин тынчтыгын, бейкүнөө тагдырлардын талкаланышын токтотуп калуу маселеси өзүнөн-өзү биринчи орунга чыкты.
Хандын байлыгын да, бийлигин да эң күчтүү обозгер сактайт. “Обозгер жакшы – хан жакшы” деген улуу накылдын наркына биздин ажолорубуз жеткен жок. Эгер жеткенде… Аскар Акаев – Насирдин Исановдун өмүрүн сактап калмак, Курманбек Бакиев – Медет Садыркуловдун өмүрүн сактап калмак, Алмазбек Атамбаев – Өмүрбек Текебаевдин өмүрүнө коркунуч келтирмек эмес…”

Журналист Азамат Кыязов өзүнүн Facebook  социалдык түйүнүндөгү баракчасына жаңы пост жарыялады:
“Интернет тиктеп отурсам, узун-кыска болуп эшиктен эки досум кирип келди. 4-5 күн көрүшпөй калсак эле сагыныша түшкөнсүп “бака-шака” боло кетебиз, экөө жарыша: “Азаке, не жаңылык?!”, – дешти эле, – Текебаевди камап салыптыр, – дедим. Бири-бирин карай (экөө тең Атамбаевге ыктагандар) жылмаңдаша: “Эми эмне болот?”, – дешти эле, – Эми Текебаев президент болот! – дедим. “Азаке философиясын баштады”, – деп каткырып алышты да, анан күлкүлөрүнөн чочуган немедей мостойо отуруп калышты.
Атаганат, философия деген эмне экенин түшүнүп жашасак кана?! Философия – бул Мухаммед пайгамбар, Конфуций даанышман, Калыгул олуя, Арстанбек казалчы, Раззаков кеменгер экенин, “уурдаба”, “алдаба”, “өлтүрбө” деген сөздөрдүн ээси ошолор болгонун таанысак кана?! Алардын атынан кубаттуу сөз айткан аксакал барбы азыр? Маселен, минтип: Кырчындай өмүрлөрдү кырктырып, кан кечип бийликке келдиңер эле, кыларыңар ушул беле?! Айкырык, ызы-чуу менен Акүйдү алдыңар эле, аткарар вазийпаңар ушул беле?! Ок, жолуңар болгурлар… Кыргыз журтчулугуна бийлик жүргүзүү – бул ооматтын ооматы! Ооматтан кол жууган пенденин оозунан сөзү ирийт, кылган-неткени кыйшайып ийрейет, каргыш угат. Каргыш өткөн жандын кутун Кудай алып коёт. Анткени, бийликтин чыныгы ээси – Кудай! Эсиңерге келип, этегиңерди жапкыла! Элди эзбегиле! Фейктериңердин жаагын баскыла! Ата-бабаларыңардын арбагына шек келтирбегиле!.. ж.б…
Атамбаев – Текебаев тиреши – зор полотного өлкөбүздүн бүгүнкү кейпин келиштире тартып берди. Ал полотнодон Атамбаевдин таянар “сабаттуу армиясы” кимдер экенин, Текебаевдин кудугунан суу ичкен “бомбардирлер” кимдер экенин, позициясын билдире албаган саны бар сапаты жок партиялардын жана президенттикке талапкерлигин койгондордун “бала таарыныч”, “сойку-кыял” чама-чаркы кандай экенин, карапайымдардын канчасы жарык, канчасы караңгы экенин, интеллигенциянын “ит минип” калганын, улут тагдырына кимдер күйүп, кимдер сийип атканын даана көрүүгө болот. Рембранттын шедевриндей, 21-кылымдын кыргыздарынын аң-сезимин чагылдырып “Абийир согушу” аталган, боёгу кургай элек бул сүрөт, дээринде бар кыргыздын көзүнө сөзсүз жаш айлантат. Бир эсе, муну президенттик шайлоонун алдында “кимдин ким экенин көрүп алгыла” таризиндеги Жараткандын шек-шоораты катары кабылдасак да болот.
Текебаев «миллиондук кылмыш» жасап жатканда жанында шам кармап турбаган соң «ак» же «көк» дей албайм. Ал тарабын «соломон» соттор аныктап, Кудай таразаласын. Олуттуу кине коюлуп аткандан кийин, ички «ириң-жижиңине» кийилигишпесем да «чоң казаттын» сырткы формасы жөнүндө калыс көз-карашымды билдирүүгө акым бар.
Так талашуу – абийирге сыйбас мүнөздө өнүгүүдө. Оппонентке каршы саясий күрөш жүргүзүүдө качаңкы даанышман карт тарыхты мындай кой, кечээки эки ажонун тагдыры эске алынбады. Жок дегенде эзелтен эркектер ортосунда жашап келе жаткан жазылып-жазылбаган эрежелер сакталбады. Эрлердин жекеме-жеке эрөөлүндө куралсызына куралдуусу жарагын колдонгон эмес. Намыс! Демек, саясий күрөштө да сөзсүз Намыс өз ордунда турганы эп. Гомердин «Илиадасынан» алынган драмада Троя паашасы Приам: «Душманды да урматташ керек!», – деп Ахилл душманынан уулунун сөөгүн сурап келгенде айтып атпайбы. Мындай сөз – Приамдан бөлөк кайсы падышанын оозунан чыгат десең…
Соңку кыргыз саясатында Өмүрбек Текебаев адамдык сапаты, билими, топтогон тажрыйбасы менен үзөңгүлөштөрүнөн ат чабым айырмалана алды жана өзүнөн сом коротпой улут лидерин жасап чыкты. Көөлөгөн сайын агарып отуруп, Атамбаевди коргонууга кептеди. Бирок, ажо өз деңгээлинде “татыктуу коргонбостон”, калпыс жүрүш жасап алды. Эми, туткунун бошотсо – утулат. Бошотпосо – андан бетер утулат. Шахматта мындай абалды «мат» дейт. Кырды-бычак, кыжаалат кырдаалды кыйгап өтүп, элдин-жердин тынчтыгын, бейкүнөө тагдырлардын талкаланышын токтотуп калуу маселеси өзүнөн-өзү биринчи орунга чыкты.
Хандын байлыгын да, бийлигин да эң күчтүү обозгер сактайт. “Обозгер жакшы – хан жакшы” деген улуу накылдын наркына биздин ажолорубуз жеткен жок. Эгер жеткенде… Аскар Акаев – Насирдин Исановдун өмүрүн сактап калмак, Курманбек Бакиев – Медет Садыркуловдун өмүрүн сактап калмак, Алмазбек Атамбаев – Өмүрбек Текебаевдин өмүрүнө коркунуч келтирмек эмес…”

 

 –Текебаев камакка алынганда эле “демократияга жаназа окулду” деген пикирлер социалдык түйүндөрдө орун ала баштады. Чындап эле Текебаев камакка алынса, мындан ары демократия­га чекит коюлуп, авторитардык бийлик орноп кетеби?

-Чынын айтыш керек Текебаев менен демократиянын символикалык байланышы бар. Аны эч ким тана албайт. Бирок, мыйзамсыз ка­макка алуу буга чейин эле орун ала баштаган. Башкача айтканда, 2010- жылдан кийин көпчүлүк саясатчыларды камоодо мыйзам бузуп, туура эмес камашкан. Азыр Текебаевди да так ошондой мыйзам бузуу менен камашты. Бирок, Текебаевдин дагы бир өзгөчөлүгү бар. Ал кыргыздын чоң, көрүнүктүү саясатчысы. Ага карата ушундай мамиленин жасалып жатканы бийлик чектен чыгып, каалаганыбызды кыла алабыз. Каалаган убакта каалаганыбызды камап, саясый аренадан жок кылабыз деген сигналды берип, демократияны муунтууга басым жасап жатат.

–Коомчулукта Аида Салянова баш прокурор кезинде депутаттардын кол тийбестигине карабай камоого жол берген эле. Бүгүн баш кесерлердин куралы өздөрүнүн башын алганы жатат деген пикирлер да бар экен. Буга кандай комментарий бересиз?

-Туура. Кандайдыр бир деңгээлде ошентип айтсак да болот. Түлеевди, Келдибековду камаганда Салянова бир топ укуктук каталардын кетишине жол берген. Эми тилекке кар­шы, ошол нерселер өз башына келип жатат. Адам деген дайым эле алысты көрө албай, узакка стратегиялык позициясын кармана албайт. Бирок, ошондой болсо да бандиттик, авто­ритардык бийликтин жардамы менен бутуна туруп, ошол системаны кулатам деп бийликке каршы чыкканын чекеден жок кылууга аракет кылып жатат

–Бүгүн чабуул жалаң “Ата Мекенчилерге” болуп жатабы же кезек “Ата Мекенге” келдиби?

-Чабуулду мурда эле башташкан. Беш жыл мурун мени не гана кылышкан жок. КТР аркылуу каралашып, камоого аракет кылышты. Келдибеков, Ташиев, Жапаровдорду камап, саясаттан кетирүүгө аракет кылыш­ты. Мадумаровду, Чолпон Жакупованы КТРден жамандашты. Эми кезек “ата-мекенчилерге” келди. Тилекке каршы, бизди жамандап, сокку уруп жатканда “Ата Мекенчилер” карап турушкан. Мен депутат катары бардык камакка алынгандар тууралуу көз карашымды айтып келгем. Азыр да “ата-мекенчилерди” туура эмес ка­макка алынганын айтып, мыйзамсыздыкка каршы күрөшүп жатам. Анткени, саясат жеке нерсе эмес. Саясат бул коом. Бул идеялогиялык маанилүү нерсе. Биз мурдагыларга жол берсек да, токтото албасак да, азыркыларга бийликтин мыйзамсыз иштерине, зөөкүрлүгүнө жол бердирбөөгө ара­кет кылышыбыз керек.

–Текебаев менен Атамбаевдин жеке тиреши ушул жагдайга кептелдиби?

-Биз Текебаев менен Атамбаевди саясый фигура катары салыштырсак болот. Экөө тең Кыргызстанда көрүнүктүү аксакал саясатчылар. Бирок, экөөнүн бүгүнкү күндө салыштырып болбойт. Атамбаевдин колунда болуп көрбөгөндөй ресурстар бар. Ал укук коргоо органдары жана болуп көрбөгөндөй эбегейсиз байлыгы мамлекеттик жана жеке менчик кошоматчы массалык маалымат каражаттары. Текебаевдин колунда андай эч нерсе жок. Ошондуктан, экөөнүн бүгүнкү күндөгү тирешинде Текебаевди оппозициячыл көз караштагы саясатчы катарында карашыбыз керек. Ал эми Атамба­евди болсо, мамлекетти башкарып турган, колунда күчтүү мамлекеттик бийлиги бар президент катарында карашыбыз керек. Өшон үчүн биз Атамбаевге караганда бүгүнкү күндө демократияга көп кызмат кыла тур­ган, салым кошо турган Текебаевди коргоого милдеттүүбүз.

–“Убактылуу өкмөттүн мүчөлөрүнүн баарын жоопко тартышыбыз керек. Текебаев революцияга шек келтирди” деген пикирин мурунку депутат Мээрбек Мискенбаев айтты…

-Бийликтин тегерегинде дайыма бийликтин желегин көтөргөн адамдар болуп келген. 2005-2010до дагы мындай нерселерди баштан өткөрүп көнүп калганбыз. Мээрбек менин иним болот. Ал саясатты көп түшүнө элек. Жолуккан жерден саясатта “тор­педа” болбошу керек деп көп айтам. Бирок, андан жыйынтык чыгарбай кадыр-баркын торпедалыкка алмаштыра баштаганы өкүнүчтүү.

–Текебаевди 48 сааттан кийин баш коргоо чарасын өзгөртүп, коё бериши мүмкүнбү?

-Менин көз карашымча ушунчалык мыйзамды бузуп, бандитти камагандай кармаганы бийлик эч нерсени карабастан, бардык нерсеге көз жумуп, авторитетинин кеткенине, мамлекеттеги стабилдуүлүктү бузганына да карабастан камаганына караганда жөн коё бербейт го. Анткени, президенттик шайлоо, алдыда жаз мезгили келатат. Текебаев дестабилизация кыла турган саясатчылардын бири. Биз Текебаев менен активдүү иштей баштаганбыз. Көптөгөн тегерек үстөлдөрдү, форумдарды өткөрүп, саясый уюмдарды түзө баштаганбыз. Жакында Европага Чолпон Жакупова, За­мира Сыдыкова, Бегалы Наргозуев болуп, европанын саясатчылары, демократиялык уюмдары менен жолугуп, Кыргызстандагы абалды талкуулоо боюнча 2-мартта кетип жатканбыз. Мына ушулардын баары биздин бийликке жаккан жок. Сыртта тургандан көрө камап койгонубуз туура болот деп, Текебаевди камап салышты.

–Атамбаев Европага барганда “демократиянын архитекто­ру” деген комплимент айтылган. Атамбаев ал жакка барып демократ, Кыргызстана келип авторитар болуп алдыбы?

-Европалык мамлекеттер дипломаттык мамиле түзгөн саясатчылар. Бирок, Европада системалуу мам­лекеттер менен мамиле жасашат. Алар кандайдыр бир маданий же дипломатиялык жол менен айтып коюшу мүмкүн. Бирок, алардын иш жүзүндөгү реалдуу мамилеси кандай ал башка маселе. Анткени, Европада Атамбаевди Путин койгон күн карама саясатчы катары карашат.

–Текебаевге каршы көрсөтмө берген Маевскийди “каралаганга уста адам” катары карашып, аферист деп жатышат. Ушундай адамды Кыргызстандын чоң саясатына аралаштырып, анын көрсөтмөсү менен Текебаевди камоонун зарылчылыгы бар беле?

-Биздин тарыхыбызда аябагандай көп фактылар бар. Кыргыздын мыкты улутчул жигиттери, бычакка сап болоор лидерлерин адатта Россиянын империялык жетекчилиги алдап же сатып алып, эгерде алдап сатып алганга конбосо, жок кылып кетишкен. Ошол саясат тилекке каршты, кандайдыр бир кыйыр түрүндө уланып жатат. Текебаев Россияда репутациясы аябагандай күмөн саналган адамдын көрсөтмөсү боюнча камакка алынышы ошол саясаттын уландысы десек болот. Бул нерсе тарыхтан кандайдыр бир деңгээлде жыйынтык чыгарбаган улут экенибизди көрсөтүп жатат.

–Парламентте чакырылсын деген кезексиз сессия кандайдыр бир чечимдердин өзгөрүшүнө салым кошо алабы?

-Мен кезексиз сессия чакырылат деп айта албайм. Кезексиз сессия чакырууга аракеттер көрүлгөнү менен аны чакыруу оор. Кезексиз сессияны чакырууга бийлик уруксат бериши керек. Бийликке жакпаган 5-15 де­путат кол көтөрсө да кезексиз сес­сия чакыра албайт. Кезексиз сессия чакыруу боюнча кээ бир депутаттардын ою алкышка татырлык. Бирок, мен кезексиз сессия чакырып жиберерине ишене албайм.

Булак: “Майданkg”

 

-Текебаевдин камалышына тынчсызданган элдин толкуп чыкканы кандайдыр бир күчкө ээ болуп, маселе чечкенге жардам береби?

– Бул жерде негизги маселени чечиш керек. Антпесек, маселе ошол бойдон кала берет. Мындан үч жыл төрт жыл мурун Конституциядагы норманы сактабай, мыйзамды карабай “Ата Журттун” 10 депутатын камашкан. Мени да камашканда мыйзам бузуп, тебелешкен. 3-4 жыл соттошконум менен прокуратурага бир гана жолу сурак бергем. Өкүнүчтүүсү, Конституцияда эгерде Жогорку Кеңештин депутаты оор кылмыш кылып жатып кармалса да, “парламенттин макулдугусуз камоого болбойт” деп жазылып турат. Бирок, “боло берет” деп айрым саясатчылар, прокурорлор айтышкан. Азыр ошол “боло берет” дегендин арты эмне менен бүтүп жатат? Бүгүн Текебаев камалса, эртең дагы башкасы камалышы мүмкүн. Ал тургай кийинки бийлик да ушул ыкманы колдонушу ыктымал. Ошон үчүн “боло берет” деп камаганды жок кылышыбыз керек.

-Кантип?

-Биринчиден, мыйзамды туура эмес аткардыбы, ошол адамдарды жазалашыбыз керек. Экинчиден, боло берет деп камаганга баа берип, чекитти коюшубуз керек. Ансыз мындай башаламандыкты жеңүүгө болбойт. Ал эми күнөөнү сот гана коёт. Эгер күнөөсүз болсоң аны сотто далилдешиң керек.

–Кыргыз саясатында кимдир бирөөнүн көрсөтмөсү ме­нен кылмыш иши козголо берет. Бүгүн Текебаевге кылмыш ишин козготкон адам тууралуу да терс пикирлер айтылып, аны аферист деп жатышат го?

-Аны сиз же мен эмес, сот аныктайт. Аферист болсо, сотто афе­рист экени далилдениши керек. Күнөөсү жок болсо, күнөөсү жок экенин далилдеш керек. Бирок, жанагындай камагандын кажети канчалык экенин билбейм. Негизинен чоң кызматта иштеген, парламентте төрага болгон, саясатчыларды оор кылмыштын үстүнөн кармап албагандан кийин аларды камоонун кажети бар же жок эке­нин түшүнбөйм. Аларды камаганда тууган уругу, бала-чакасы кыйналат. Ошолорго кыйын болот. Ошондуктан “камаш керек” деген принцип болбош керек.

–Текебаевди узак убакытка чейин тамак бербей, 11 саат суракка алганы айтылууда. УКМК сизди да сурак учурунда ушинтип процедураларды бузду беле?

-Адилеттүүлүк үчүн айтып коюшум керек. Мен УКМКнын СИЗОсунда отурганда андай мыйзам бузуу болгон эмес. Ал жердеги кызматкерлер жумшак мамиле жасашкан. Ар бир адамдын укугун сыйлоо менен мамиле жасалчу. Азыр кандай болуп калганын бил­бейм.

–“Текебаевдин көрсөтмөсү менен камалдым” деп ал кишиге жеке таарынычыңыз жокпу?

-Мен эч кимге таарынбайм. Мен баарын Кудайга койгом. Баарын Алла таала көрүп турат. Ошол чындыкты ар бирине жеткирет деп ойлойм. Ошондуктан эч качан таарынбайм.

–Текебаевди колдой турган мезгил келсе, колдоого даярсызбы?

– Мен Кыргызстандын кайсыл жараны болбосун адам өлтүрбөсө, бирөөнүү зордуктабаса, түрмөгө түшпөсүн дейт элем. Түрмөгө түшкөнүнөн да, түшпөгөнүн да колдогум келет. Анткени, түрмөнү жыландын баласына да каалабайм.

Булак: “Майданkg”

 

 –Текебаев камакка алынганда эле “демократияга жаназа окулду” деген пикирлер социалдык түйүндөрдө орун ала баштады. Чындап эле Текебаев камакка алынса, мындан ары демократия­га чекит коюлуп, авторитардык бийлик орноп кетеби?

-Чынын айтыш керек Текебаев менен демократиянын символикалык байланышы бар. Аны эч ким тана албайт. Бирок, мыйзамсыз ка­макка алуу буга чейин эле орун ала баштаган. Башкача айтканда, 2010- жылдан кийин көпчүлүк саясатчыларды камоодо мыйзам бузуп, туура эмес камашкан. Азыр Текебаевди да так ошондой мыйзам бузуу менен камашты. Бирок, Текебаевдин дагы бир өзгөчөлүгү бар. Ал кыргыздын чоң, көрүнүктүү саясатчысы. Ага карата ушундай мамиленин жасалып жатканы бийлик чектен чыгып, каалаганыбызды кыла алабыз. Каалаган убакта каалаганыбызды камап, саясый аренадан жок кылабыз деген сигналды берип, демократияны муунтууга басым жасап жатат.

–Коомчулукта Аида Салянова баш прокурор кезинде депутаттардын кол тийбестигине карабай камоого жол берген эле. Бүгүн баш кесерлердин куралы өздөрүнүн башын алганы жатат деген пикирлер да бар экен. Буга кандай комментарий бересиз?

-Туура. Кандайдыр бир деңгээлде ошентип айтсак да болот. Түлеевди, Келдибековду камаганда Салянова бир топ укуктук каталардын кетишине жол берген. Эми тилекке кар­шы, ошол нерселер өз башына келип жатат. Адам деген дайым эле алысты көрө албай, узакка стратегиялык позициясын кармана албайт. Бирок, ошондой болсо да бандиттик, авто­ритардык бийликтин жардамы менен бутуна туруп, ошол системаны кулатам деп бийликке каршы чыкканын чекеден жок кылууга аракет кылып жатат

–Бүгүн чабуул жалаң “Ата Мекенчилерге” болуп жатабы же кезек “Ата Мекенге” келдиби?

-Чабуулду мурда эле башташкан. Беш жыл мурун мени не гана кылышкан жок. КТР аркылуу каралашып, камоого аракет кылышты. Келдибеков, Ташиев, Жапаровдорду камап, саясаттан кетирүүгө аракет кылыш­ты. Мадумаровду, Чолпон Жакупованы КТРден жамандашты. Эми кезек “ата-мекенчилерге” келди. Тилекке каршы, бизди жамандап, сокку уруп жатканда “Ата Мекенчилер” карап турушкан. Мен депутат катары бардык камакка алынгандар тууралуу көз карашымды айтып келгем. Азыр да “ата-мекенчилерди” туура эмес ка­макка алынганын айтып, мыйзамсыздыкка каршы күрөшүп жатам. Анткени, саясат жеке нерсе эмес. Саясат бул коом. Бул идеялогиялык маанилүү нерсе. Биз мурдагыларга жол берсек да, токтото албасак да, азыркыларга бийликтин мыйзамсыз иштерине, зөөкүрлүгүнө жол бердирбөөгө ара­кет кылышыбыз керек.

–Текебаев менен Атамбаевдин жеке тиреши ушул жагдайга кептелдиби?

-Биз Текебаев менен Атамбаевди саясый фигура катары салыштырсак болот. Экөө тең Кыргызстанда көрүнүктүү аксакал саясатчылар. Бирок, экөөнүн бүгүнкү күндө салыштырып болбойт. Атамбаевдин колунда болуп көрбөгөндөй ресурстар бар. Ал укук коргоо органдары жана болуп көрбөгөндөй эбегейсиз байлыгы мамлекеттик жана жеке менчик кошоматчы массалык маалымат каражаттары. Текебаевдин колунда андай эч нерсе жок. Ошондуктан, экөөнүн бүгүнкү күндөгү тирешинде Текебаевди оппозициячыл көз караштагы саясатчы катарында карашыбыз керек. Ал эми Атамба­евди болсо, мамлекетти башкарып турган, колунда күчтүү мамлекеттик бийлиги бар президент катарында карашыбыз керек. Өшон үчүн биз Атамбаевге караганда бүгүнкү күндө демократияга көп кызмат кыла тур­ган, салым кошо турган Текебаевди коргоого милдеттүүбүз.

–“Убактылуу өкмөттүн мүчөлөрүнүн баарын жоопко тартышыбыз керек. Текебаев революцияга шек келтирди” деген пикирин мурунку депутат Мээрбек Мискенбаев айтты…

-Бийликтин тегерегинде дайыма бийликтин желегин көтөргөн адамдар болуп келген. 2005-2010до дагы мындай нерселерди баштан өткөрүп көнүп калганбыз. Мээрбек менин иним болот. Ал саясатты көп түшүнө элек. Жолуккан жерден саясатта “тор­педа” болбошу керек деп көп айтам. Бирок, андан жыйынтык чыгарбай кадыр-баркын торпедалыкка алмаштыра баштаганы өкүнүчтүү.

–Текебаевди 48 сааттан кийин баш коргоо чарасын өзгөртүп, коё бериши мүмкүнбү?

-Менин көз карашымча ушунчалык мыйзамды бузуп, бандитти камагандай кармаганы бийлик эч нерсени карабастан, бардык нерсеге көз жумуп, авторитетинин кеткенине, мамлекеттеги стабилдуүлүктү бузганына да карабастан камаганына караганда жөн коё бербейт го. Анткени, президенттик шайлоо, алдыда жаз мезгили келатат. Текебаев дестабилизация кыла турган саясатчылардын бири. Биз Текебаев менен активдүү иштей баштаганбыз. Көптөгөн тегерек үстөлдөрдү, форумдарды өткөрүп, саясый уюмдарды түзө баштаганбыз. Жакында Европага Чолпон Жакупова, За­мира Сыдыкова, Бегалы Наргозуев болуп, европанын саясатчылары, демократиялык уюмдары менен жолугуп, Кыргызстандагы абалды талкуулоо боюнча 2-мартта кетип жатканбыз. Мына ушулардын баары биздин бийликке жаккан жок. Сыртта тургандан көрө камап койгонубуз туура болот деп, Текебаевди камап салышты.

–Атамбаев Европага барганда “демократиянын архитекто­ру” деген комплимент айтылган. Атамбаев ал жакка барып демократ, Кыргызстана келип авторитар болуп алдыбы?

-Европалык мамлекеттер дипломаттык мамиле түзгөн саясатчылар. Бирок, Европада системалуу мам­лекеттер менен мамиле жасашат. Алар кандайдыр бир маданий же дипломатиялык жол менен айтып коюшу мүмкүн. Бирок, алардын иш жүзүндөгү реалдуу мамилеси кандай ал башка маселе. Анткени, Европада Атамбаевди Путин койгон күн карама саясатчы катары карашат.

–Текебаевге каршы көрсөтмө берген Маевскийди “каралаганга уста адам” катары карашып, аферист деп жатышат. Ушундай адамды Кыргызстандын чоң саясатына аралаштырып, анын көрсөтмөсү менен Текебаевди камоонун зарылчылыгы бар беле?

-Биздин тарыхыбызда аябагандай көп фактылар бар. Кыргыздын мыкты улутчул жигиттери, бычакка сап болоор лидерлерин адатта Россиянын империялык жетекчилиги алдап же сатып алып, эгерде алдап сатып алганга конбосо, жок кылып кетишкен. Ошол саясат тилекке каршты, кандайдыр бир кыйыр түрүндө уланып жатат. Текебаев Россияда репутациясы аябагандай күмөн саналган адамдын көрсөтмөсү боюнча камакка алынышы ошол саясаттын уландысы десек болот. Бул нерсе тарыхтан кандайдыр бир деңгээлде жыйынтык чыгарбаган улут экенибизди көрсөтүп жатат.

–Парламентте чакырылсын деген кезексиз сессия кандайдыр бир чечимдердин өзгөрүшүнө салым кошо алабы?

-Мен кезексиз сессия чакырылат деп айта албайм. Кезексиз сессия чакырууга аракеттер көрүлгөнү менен аны чакыруу оор. Кезексиз сессияны чакырууга бийлик уруксат бериши керек. Бийликке жакпаган 5-15 де­путат кол көтөрсө да кезексиз сес­сия чакыра албайт. Кезексиз сессия чакыруу боюнча кээ бир депутаттардын ою алкышка татырлык. Бирок, мен кезексиз сессия чакырып жиберерине ишене албайм.

Булак: “Майданkg”

 

-Текебаевдин камалышына тынчсызданган элдин толкуп чыкканы кандайдыр бир күчкө ээ болуп, маселе чечкенге жардам береби?

– Бул жерде негизги маселени чечиш керек. Антпесек, маселе ошол бойдон кала берет. Мындан үч жыл төрт жыл мурун Конституциядагы норманы сактабай, мыйзамды карабай “Ата Журттун” 10 депутатын камашкан. Мени да камашканда мыйзам бузуп, тебелешкен. 3-4 жыл соттошконум менен прокуратурага бир гана жолу сурак бергем. Өкүнүчтүүсү, Конституцияда эгерде Жогорку Кеңештин депутаты оор кылмыш кылып жатып кармалса да, “парламенттин макулдугусуз камоого болбойт” деп жазылып турат. Бирок, “боло берет” деп айрым саясатчылар, прокурорлор айтышкан. Азыр ошол “боло берет” дегендин арты эмне менен бүтүп жатат? Бүгүн Текебаев камалса, эртең дагы башкасы камалышы мүмкүн. Ал тургай кийинки бийлик да ушул ыкманы колдонушу ыктымал. Ошон үчүн “боло берет” деп камаганды жок кылышыбыз керек.

-Кантип?

-Биринчиден, мыйзамды туура эмес аткардыбы, ошол адамдарды жазалашыбыз керек. Экинчиден, боло берет деп камаганга баа берип, чекитти коюшубуз керек. Ансыз мындай башаламандыкты жеңүүгө болбойт. Ал эми күнөөнү сот гана коёт. Эгер күнөөсүз болсоң аны сотто далилдешиң керек.

–Кыргыз саясатында кимдир бирөөнүн көрсөтмөсү ме­нен кылмыш иши козголо берет. Бүгүн Текебаевге кылмыш ишин козготкон адам тууралуу да терс пикирлер айтылып, аны аферист деп жатышат го?

-Аны сиз же мен эмес, сот аныктайт. Аферист болсо, сотто афе­рист экени далилдениши керек. Күнөөсү жок болсо, күнөөсү жок экенин далилдеш керек. Бирок, жанагындай камагандын кажети канчалык экенин билбейм. Негизинен чоң кызматта иштеген, парламентте төрага болгон, саясатчыларды оор кылмыштын үстүнөн кармап албагандан кийин аларды камоонун кажети бар же жок эке­нин түшүнбөйм. Аларды камаганда тууган уругу, бала-чакасы кыйналат. Ошолорго кыйын болот. Ошондуктан “камаш керек” деген принцип болбош керек.

–Текебаевди узак убакытка чейин тамак бербей, 11 саат суракка алганы айтылууда. УКМК сизди да сурак учурунда ушинтип процедураларды бузду беле?

-Адилеттүүлүк үчүн айтып коюшум керек. Мен УКМКнын СИЗОсунда отурганда андай мыйзам бузуу болгон эмес. Ал жердеги кызматкерлер жумшак мамиле жасашкан. Ар бир адамдын укугун сыйлоо менен мамиле жасалчу. Азыр кандай болуп калганын бил­бейм.

–“Текебаевдин көрсөтмөсү менен камалдым” деп ал кишиге жеке таарынычыңыз жокпу?

-Мен эч кимге таарынбайм. Мен баарын Кудайга койгом. Баарын Алла таала көрүп турат. Ошол чындыкты ар бирине жеткирет деп ойлойм. Ошондуктан эч качан таарынбайм.

–Текебаевди колдой турган мезгил келсе, колдоого даярсызбы?

– Мен Кыргызстандын кайсыл жараны болбосун адам өлтүрбөсө, бирөөнүү зордуктабаса, түрмөгө түшпөсүн дейт элем. Түрмөгө түшкөнүнөн да, түшпөгөнүн да колдогум келет. Анткени, түрмөнү жыландын баласына да каалабайм.

Булак: “Майданkg”

 

— Эдил мырза, сиз саясатка активдүү катышып, өз пикириңизди айтып келатасыз. Парламенттик өлкө болобуз деп партиялык системаны киргизгенден бери кыргыз саясатында жаман өнөкөт пайда болду. Бир партиядан бийликке жеткендер ал партиянын катарынан чыгып калгандан кийин ошол партияны шыбап жатып калууда. Сиз да учурунда КСДПнын катарында элеңиз. 2007-жылы анын мүчөсү болуп, жооптуу катчысы да болгонсуз. Азыр КСДП тууралуу терс пикир айткандардын сап башындасыз. Партиялык система ушундай жол менен курулабы? Партиялар ушул багыт менен түптөлө алабы?

— Мен баса белгилеп айтып коёюн, азыр КСДП деген партия жок. Өмүрбек Текебаев “Жалгыз гана “Ата-Мекен” партиясы бар. Ошол партияны түптөп, түбөлүккө калчу партия түзүп жатам” деп айтчу. Азыр “Ата-Мекенди” карасаңыз, бирөөсү дагы ага тирөөч болуп бере албады. Партиясы депутат кылып алып келген Өмүрбек Абдрахманов сындап жүрөт. Ошол киши дарга асууга негизги күбө болуп бергени турат. Калыкбек Султановду министр кылган эле. Ал азыр башка кайыкта. Кылычбек Султановду министр, элчи кылып көтөрдү. Мунусу да башка тарапка кетти. Фракциясында чогуу олтурган Сайдулла Нышановго окшогондордун бирөөсү да өз пикирин айтканга, лидерине болушканга жараган жок. Ал тургай мыйзам долбоорлору боюнча дагы Текебаев, Салянова, Никитенколор гана добуш берип жатышат. Калгандарынын карааны да көрүнбөйт. “Ата-Мекен” ушундай болуп жатса КСДПны партия деп айтууга болбойт. КСДП партия болуш үчүн жок дегенде программасы болушу керек эле. Акыркы 2015-жылдагы программасын көрдүңүзбү? Көргөн жоксуз. “Биз президенттин саясатын колдойбуз” деди. Президенттин саясаты 2017-жылы аягына чыкчу “пустой” программа болчу. Акаев менен Максим Бакиев жазып кеткен. “Алга Кыргызстан” же болбосо “Ак Жол” партияларын азыркы учурда эстейбизби? Эч ким эстебейт. Мен КСДПда жүргөнүмдө салыктар, билим берүү, саламаттыкты сактоо боюнча программалар болгон. Атамбаев менен да көп талаш-тартыштар болчу. Ошондо эле Атамбаевдин социал-демократ эмес экенине ынангам. Ал леволиберал. Акчалууларды жакшы көрөт, акчалууларга таянат. СДПКда социал-демократиянын жыты да жок.

– 2009-жылы президенттик шайлоодо оппозиция жалгыз гана талапкер Атамбаевди колдогон. Сиз да ошол учурда бийликтин кысымына кабылып четте жүргөнсүз. Четте жүрүп алып Атамбаевдин социал-демократ эмес экенин билип туруп анын талапкерлигин колдогонсузбу?

— Ал шайлоодо анын талапкерлигин колдогон эмесмин. Четте жүргөнүмдө Исмаил Исаков, Бакыт Бешимов, Өмүрбек Текебаев оппозициянын талапкери болуп чыгышы керек деп үчөөнүн атын атагам. Атамбаев жумшак киши. Бирок, ачууга бат алдырат. Оюна келген бир нерсени ойлонбостон эле дароо жүз градусска алып чыгат. Саясатта жүргөн адамдардын, жетекчилердин баарынын эле характерлери бар. Баардыгы кыйын, жашаган жеринде “супер звезда”, отличник, медалист, чемпион, бизнесмен, олигарх. Атамбаевдин болсо “слабый” жери ойлонулбаган нерсени дароо эле көтөрүп чыгып, жанындагыларды басып коёт. Башка пикирди кабыл албайт. Өзүнөн акылдуу адамды жактырбайт. Өзүнүн айдоочусуна гана ишенет. Анын өкүл бала деген статусу да бар.

— Икрам Илмиянов президенттин өкүл баласыбы?

— Өкүл баласы да. Бул кишинин баласы Кадыр жаш эмеспи. Көп жылдар бою кыздары гана бар болчу. Ошондуктан Илмиянов уулу катары болуп калган. Аны менен жакшы сүйлөшөт. Башка акыл кошчуларды жактыра бербейт.

— Текебаевди деле ошондой мүнөздөп жүрбөйбү?

— Текебаев мен үчүн президентке караганда токтоо сезилет.

— Ал киши деле өзү тууралуу сынды көтөрө албай, туталанып кетет эмеспи?

— Атамбаевде акча бар үчүн каалаган жакпаган адамдарды түртүп коюшу мүмкүн болсо, Текебаевде тыйын жок болуп, көптөр менен тил табышууга мажбур болгон да. Балким, сиз айткандай Текебаевде деле өзүнөн кыйындарды жактырбаган мүнөз бар болушу керек.

– 2007-жылы КСДПнын жооптуу катчысы болуп турганыңызда Роза Отунбаеваны сиз КСДПга алып келгениңиз чынбы?

— Жооптуу катчы болуп турганымда Роза Отунбаеваны жетелеп келип олтургузгам. Алгач ага каршы болушкан. “Бул кишини орустар жаман көрөт” деп эки-үч жолу айтышты. Мен болбой атып аны катарга киргизгем. Бешимовду дагы ээрчитип келгем. Ага да акчасы жок деп каршы болушкан.

— Президенттик шайлоо ноябрь айына коюлганы менен шайлоонун шааниси май айынан баштап кызый баштайт. Талапкер болуп мурункулар эле чыгып жатпайбы. Анан эл кимди ээрчийт?

— Баягылардын арасында деле мыктысы бар. Ошол мыктыны тандап алышыбыз керек. Темирбек Асанбеков “Путиндин адамымын, ошол жак менен жакшымын” деп чыкканда, мындан көрө Адахан Мадумаров болсунчу деп айткам. Мадумаровду канчалык жаман көрсөк да ал бизге жакын. Анын бизге жакпаган жактарын да билебиз. Ошол эле учурда ал киши өзүнүн аброю үчүн күрөшүп, топтой алды. Жаңы киши келип алып бир нерсе жасап жиберет дегенге ишенбейм. Элдин башында болом деген адам бул жакта кайнап, сындан өтүшү керек. Кийинки президент элдин колдоосуна ээ болуусу зарыл. Азыркы саясий система менен мамлекет башына келген адамды тушап коюп, иштетпей коюшуна жол бербешибиз керек. Жаңы Конституцияны кабыл алышыбыз керек деп ойлойм.

— Жаңы Конституция кабыл алынбадыбы?

— Бул Атамбаевдин планы боюнча бийлигин улантыш үчүн кабыл алынды. Ал киши олтуруп алып ким премьер-министр, башкы прокурор болот, кимдерге иш козголоорун көзөмөлдөйт. Биз ал планды бузуп, жаңы президентибиз элге кайрылып, 2–3 айдын ичинде жаңы Конституция кабыл алып, күчтүү президенттик башкарууга өтүшүбүз керек.

— Мадумаров айтып жаткан сөздү айтып жатасыз го?

— Бул сөздү Мадумаров 2010-жылы айтып жатканда мен көп жактыра берчү эмесмин. Керек болсо 2006–2007-жылдары парламенттик система керек деп башкалардан катуураак кыйкырып жүргөн мен элем. Баштан өтүп, сабак алгандан кийин түшүнөт экенбиз. Бизге азыр күчтүү президенттик система керек. Жакында Лондонго бардым. Ал жакта бийликтеги адамдар, дипломаттар менен жолуктум. Келе жатып Москвага тийдим. Москвада дагы бир канча даректерге кирип чыгып, менин позициям мындай десем, Лондон, Москвадагы кишилер таң калышты. “Башка киши айтса бир жөн, Эдил Байсалов кантип сиз ушундай чечимге келдиңиз?” деп айтышты. Азыр мамлекетибиз коркунучта, азыркыдай олигархаттык системаны тизгиндеп тартпасак, булар өзүнүн жеке менчигиндей иштей беришет, элибиз жайылып кетет.

— Азыркы системаны токтотушубуз керек деп айттыңыз. Бул системаны сактап калуу үчүн бийлик мураскерин даярдайт. Кубанычбек Кулматов президенттин мураскери болот деген маалыматты кандай кабыл алдыңыз?

— Ар бир мамлекеттик жетекчи менден кийин өзүмдүн саясатымды уланта турчу киши иштесин деп аракет кылат. Бул мыйзам бузуу же күнөө эмес. Тескерисинче, жетекчи ага шарт түзбөсө, аракет кылбаса саясаттын табиятына каршы келет. Бул жерде Алмазбек Атамбаевдин жаңылыштыгы дейбизби башкаларга ыңгайлуу болду. Эгер күчтүү лидер болгондо бул киши өткөн парламенттик шайлоодо тизмени мураскерине жетектетмек. Андан кийин аны премьер-министр кылмак. Премьер-министр болуп олтурган мураскери иш аракетин көрүп Москва, Пекин, Астанага бармак. Баарыбызды колго алып коймок. Атамбаевдин да санаасы жок, пенсияга кете бермек. Муну көрөгөч саясатчы жасай алат. Кулматовду Бишкекке мэр кылып дайындаганда жакшыраак деп ойлогом. Тилекке каршы өзүнүн лидерлик сапатын көрсөтө албады. Ага Текебаев, Бабанов, Жапаров асылган жок, мурунку темир жолчу болгон адам эле иштетпей койду. Эми ошол адам президент боло алабы?

— Эми болсо “атамекенчи” болуп жүргөн, азыр президенттин кеңешчисине айланган Калыкбек Султановго токтоду деген сөздөр чыкты. Бул кишинин мүмкүнчүлүгү барбы?

— Ал кишиде потенциал жок. Боло албайт деп ойлойм. Мен бир нерсени айтып коёюн, мураскерди алып келүүгө убакыт өтүп кетти. Мураскерди төмөндөн баштап алып келгенде азыр башкача абал болмок.

— “Ата-Мекендин” депутаттарына козголгон кылмыш иштери боюнча кандай пикирдесиз?

— Алмамбет Насырканович кечирип койсун, 7-апрелде кан төгүү Алмамбет мырза Эсеп палатасына барып, өзүнүн аялынын машинасын сатып алсын деп болду беле? Эсеп палатасындагы аудитор коррупцияларга жол бербей турган киши өзү түздөн-түз келишимге кол коюп берип жатат. Бул коррупциянын кандай аныктамалары болсо ошолордун баарына туура келет. 20 миң долларлык машинаны 10 миң долларга сатсаң дагы шек туудурат. Ал тургай бекер да бербеши керек. Эсеп палатасынын аудитору башка бирөөнү тазалыкка чакырып, көзүн чукучу адам өзү ошого барып аткандан кийин бул моралдык катастрофа. Саясий репрессия, өч алуу болуп жатат деп айтышы мүмкүн. Ошондуктан элди тазалыкка үндөй турган саясатчы болгуң келсе сен таптаза болушуң керек. Шыкмаматов бир чечимди күтпөстөн өзү эле азыр мандатын тапшырып берип басып кетсе эрдик кылат. Текебаев өзү Шыкмаматовду мандатыңды тапшыр деп чыгарып коюшу керек болчу.

— Аида Саляновага карата козголгон ишчи?

— Елисеевге лицензияны берип койду деген саясий катачылык катары караса болот. Менин эсимде, лицензиясы узартылганын угуп жиним келген. Бирок, мыйзамдуу жагын караганда Елисеев соттолгон эмес, биздикилер узартпай койгонго укугу жок болчу, демократиялуу мамлекет ушундай болушу керек деп бир жагынан сыймыктангам. Ушундай иштер менен кылмыш ишин ачып жатканы өздөрүнө туура эмес абалды жаратып алышууда. Бирок, Аида Салянованын прокуратурасы Мелис Мырзакматовго “Ойлонулбаган чечим” деп кылмыш ишин козгогон. “Ойлонулбаган чечим” деген берене барбы? Салянова Башкы прокурор болуп турганда ошондой системаны киргизип койгон. Ал өзү казган орго туш болуп калды. Кээ бир адамдар азыр Салянованы баатыр кылып көрсөтүп жатат. Ал Башкы прокурорлуктан кетип жатканда “Мен президенттен колдоо болбой калгандыктан кызматтан кетип жатам” деген сөздү айткан. Бул кожоюндун ишениминен чыгып калгандан кийин кеткенге аргасыз болдум дегенди билдирет да. Өлкөдө мыйзамдын күчү менен керек болсо президентке кылмыш ишин козгой турчу жалгыз адам Аида Салянова болчу. Ошол киши президент колдобой койду деп кызматтан кеткенин эмне деп түшүнсө болот?

Булак: “Жаңы ордо”

 

— Шайырбек мырза, бир кезде “Ата-Мекен” партиясынын катарында Жогорку Кеңештин депутаттыгына ат салышып калдыңыз. Бүгүнкү күндө партиялаштарыңыздын айланасындагы болуп жаткан окуяларга кандай баа бересиз? Эки тарап маалымат айдыңында катуу согуш жүргүзүп жатышпайбы.

— Бул жерде каршылаштык катуу болуп жатканын жалпы журтубуз билет. Айрыкча маалыматтык кармаш күчтүү жүрүп жатат десем жаңылышпасам керек. Оппозиция менен бийликтин ортосунда мындай маалыматтык согуштарды кыргызстандыктар бүгүн эле көрүп жаткан жок. Бул Акаевдин учурунда дагы болгон, Бакиевдин учурунда да кайталанган, мына эми Атамбаевдин учурунда дагы оппозиция бийлик ортосунда каршылыктар, маалыматтык чабышуулар болуп жатат. Мындай нерсени 25 жылдын ичинде көрүп, мындайга көнүп дагы бүтпөдүкпү. 25 жылдык Кыргызстандын эгемендүүлүгүн көз алдыбыздан өткөрүп келе жаткан инсандар катары айтсам, бизде оппозиция менен болгон пикир келишпестиктерде бийлик көп учурда жалаа жабуу сыяктуу маалыматтарга таянышып, кара пиарды көбүрөөк колдонуп коёрун билебиз. Муну эл дагы билет. Ошол себептен эл ичинде “кара жашик”, ” шыбакчы” деген сөздөр бекер чыкпаган. Бул нерсе ошол 2000-жылдардан кийин 2005–2010-жылдары кандай болсо, бүгүн деле ошондой уланып, айрым окуялар коёндой окшош. Мисалы бийликтин оппозиция менен диалогсуз, аларды теңине албагандай түр көрсөтүү менен иш алып барып жатышы албетте өкүнүчтүү. Мен муну баса белгилеп койгум келет.

— Оппозициябыз деген “Ата-Мекен” партиясынын маалыматтык согуштагы аракетин кандай бааладыңыз?

— “Ата-Мекен” партиясы колунан келишинче үстүнөн коюлган чын-төгүн кинелерге жооп берип жатат окшойт. Анткени ал мамлекеттик машина, пропаганда менен албетте теңтайлаша албайт. Жөнөкөй айтсак, чынында ар бир үстүнөн ташталган жалаа менен айыптоолорго жооп кылышып, алардын баарын далилдөөчү материал, фактылар менен тастыктоого аракет кылып жатышат жана ал аракеттеринен майнап чыгып жатат десем жаңылбайм. Муну кечээги болуп өткөн Белизгейттен эле билсе болот. Дагы мисал, кечээ Скрябина 45 деген жер участогун Шерниязовдор ээлеп алыптыр, айына 20 миң доллардан пайда көрөт экен деген маалыматты Канат Осмоналиев, Бакыт Бакетаев деген серепчилер таратты. Бирок кайра маалымат жыйын өткөрүп, ошол сөздүн калп экендигин Бакетаев өзү айтып, кечирим сурады. Эң өкүнүчтүүсү коомдук деп эсептелген бирок, бийликтин инфомонстрына айланып алган КТРдин бул маалыматтын чын-төгүнүн тастыктабай туруп, оппозиция өкүлдөрүнүн туугандарына чейин эфирден бир тараптуу жамандап таштагандан кайра тартпагандыгы болду. Негизи эле саясатта кандай кармаш болбосун чындыктын алкагынан чыкпаганга аракет кылсак болмок.

— Сиз айтып кеткен кайым айтышуулар менен эле күн өткөрүп жатабыз. Бирок биздин мамлекетте Текебаев менен эле Атамбаевдин маселеси жок да. Мамлекеттик маселелер чекеден саналат. Булар коомдогу чоң көйгөйдөн арылуу үчүн атайын ушундай маалыматтык согушту жүргүзүп жатышкан жокпу?

— Биринчи кезекте мамлекет тиричиликтен мурун идеялык жактан такташып алышыбыз керек… Сырттан байкап турушкан саясат таануучулар менен деле пикир алышсаң мындай процесстердин болгону туура дешет. Күчтүү оппозиция деген сөздүн төркүнү ушул. Бийликти бейчеки тайрактатпайт. Келечекте кийинки муун керек болсо президент болсом дагы жоопкер экенин билип, баардыгын өзүм билип, өзүм чечип калат экенмин деген ойдон алыс болуп, эл менен ар дайым эсептешип, кылган ишиме эл баа берет деген ойдо болот. Мунун эмнеси жаман? Жакшылап ойлонгон кишиге бизде демократия түптөлүп жатат. Президентти баш кылып сындап, бийликтеги адамдардын жоопкерчилигин күчөтүүдө мындай процесстердин болгону жакшы деп ойлойм. Айрым башка мамлекеттерге окшоп бир адам баарыбызды башкарып, анан ал адам кандай айтса ошондой заман болот деген ойдон алыс болобуз.

— Бир айдан ашып кетти 40 адамдын өмүрүн алган “БОИНГ” учагынын кулаганына. Бирок ошол каргашалуу жүк кимдики экени дале маалымдала элек. Мунун баары жүк чын эле жогорку бийликте олтургандарга тийешелүү экенинен кабар бербейби?

— Мен муну эки эле сөз менен айткым келет. 8 жаштагы кыздын салыгын текшерип жаткан адамдар 84 тонна жүктүн кимге тийешелүү экендигин таппай калгандыгы же болбосо бүгүнкү күнгө чейин издеп жаткандыгы туура эмес ойду пайда кылып жатат. Мен бул жүк баланчаныкы же түкүнчөнүкү болсо керек деген божомолдоолордон алысмын. Иликтөөлөрдөн соң, фактылар, айрым документтер табылса, кара кутудагы сөздөр такталса, анан элге ачыкталат болсо керек. Бирок, жаран катары жанагы сөзүмдү кайталап койгум келет: 8 жашар кыздын салыгын текшерип жатканда 84 тонна жүктүн кимдики экенин деле жакшылап текшерип койгула да дегим келет.

Булак: “Жаңы ордо“