САЯСАТ

Референдумду өткөрүү, Баш мыйзамга өзгөртүүлөрдү киргизүү менен парламенттик башкарууга өтөбүз деген “президенттик жүрүш”, келип эле “торпок жүрүш” менен маарасына келип калды сыягы. Президенттин Отунбаеваны жана Убактылуу өкмөттү “сложный “ шыбашы.  Ага жооп кылып Текебаевдин үстөлдү бир койуп ай- аааламга чуу  салышы, жөөтчө шоунун курамындагы  калптан эле атайылап  “койулган  “интермедия” экени канчалык бек катылса  да, баары бир куйругу көрүнүп калды. Мындан утса бир  президент жана Текебаев гана утту. Анткени, “кимдин ким  экенин, койнунда  кандай котур ташы бардыгын” жанын кыйнабастан толук эле билип алышты.Курмандыкка чалынчу  кошоматчыларды аяшмак беле, саясат курмандыкты талап кылып келген жана ошентип бермекчи.Учкашкан соң чыдайсың да…

Парламентте  КСДП жана анын ана башы Иса Өмүркулов жан талашып  референдумдун чыйырын тапташып, мына-мына соңку мүнөттөр  келди, деп атканда күтүүсүздөн башка бир жактан “атом бомбасы” жарылды.Көрсө,  Баш  мыйзам  боюнча Жогорку соттун 2012-жылы чыгарган  бүтүмү бар тура. 2010-жылы Баш  мыйзамды алмаштырып койушкан деген доону койуп  Т. Үметалиева кайрылган  экен  доо арызы арызы менен.

2012-жылы Жогорку сот Баш мыйзамды 2020-жылга чейин өзгөртүүгө болбойт деп бүтүм чыгарган. Эл өкүлү шыкмаматов Жогорку соттун бүтүмү даттанууга жатпасын, Конституциялык палатага кайрылуу менен мыйзам бузулуп жатканын кошумчалады. Эгерде  биз  бүгүнкү иштеп жаткан Баш  мыйзамды тааный турган  болсок  Жогорку соттун чечими эң акыркы жана  ал  эң  соңку  болуп  эсептелишин  моюнга  алышыбыз зарыл. Мына ушул соболду атамекенчи депутат  Шыкмаматов Баш мыйзамга өзгөртүүлөрдү жазып, баарын ботко кылган Анарбек Исмаиловго узатса, тиги   чечим колуңуздабы”, деп шалпайып отуруп калыптыр.Болгону, чечимди көрбөй туруп бирдеме деш да кыйын, демиш болуптур.

Андан  кийин дагы бир «бомба» жарылып кетти . 2010-жылы референдум аркылуу кабыл алынган Баш мыйзамдын түп нускасын таппай калышты күпкүндүзү. Чыракты тамызып алышып кыдырып-сыдырып  издешти. Жок.Асан Үсөнгө шылтоолошуп, шалаакылыгын  моюнга   албай, биринен  бири кыйын  болуп жатты. Ф. Ниязов болсо:  түп нуска дегениң «Эркин Тоо» гезити», жазылып турбайбы, деп баарынын оозун Ошту каратты. Гезит  кантип  түп нуска болсун деген жан жок. Акыры президенттин колу коюлган документ президенттик  администрацияда  сактылышы  керекпи? Керек.Кудайдын мөөрүн чөнтөгүнө  салып  алышкандар үчүн мындай эреже жазылбаган окшойт.Бир сөз менен чыныгы «бардак» башкаруунун  өң-түсү калкып чыкты.

Эми не болот? Эчтеме. Анын жарасын “торпок жүрүш” менен  эзели айыккыс кылып ташташат. такыр эле жетпей жатса көздөрү,“бовойт” демек бовойт, деп кудум эле эчтемке болбогондой,  басып кетишет.Канчалаган  сөздөр айтылганы, жаман-жакшы көрүнгөнү коко  тыйынга да  турбай калат..   Баса, референдум үчүн  алтын башын баталгага койом деп, үч бүгүлүп аткандар  не болот? Эчтеме. Биз деле каршы болчубуз, силер туура түшүнбөй калгансыңар чамада… дегендей бирдемени  ичинен –сыртынан  чулдурашат да, басып кете беришет.Туура кылышат. Алар деген түздөн-түз  президенттин, тагыраагы ким тактыда болсо ошонун гана  атайын  жоокерлери. Айтылдыбы, “хоп майли”. Башкача болушу да мүмкүн эмес. Эгерде Жогорку сот деле  бирдемени билбей чыгарып алыптыр, айта берет дешип, сапарын ары улантууну чечишсе, тигилер  турган жеринен кубулуп туруп,кайрадан тоту куштай сайрап “Алга, Референдумга”  деп мазеңи алат…

Ачыгын айтканда, шахматтагы  «пат» жагдайы көз жарды сыягы. Жогорку сотту «кыш» дейин десе, анын болгон «аптарыйкаты» биротоло күм-жам болот.Антпейин десе… Бирок, ар кандай  опуртал жагдайга өзүнүн шыпаа жолу бар демекчи…айласын табышат дечи. Эми түшүнүктүү да… Эң опурталдуусу, эгерде референдум кандайдыр бир себептерден оң натыйжасын бербей калса, бүгүнкү бийлик ошо саам кетиши керек болот.Башты  баталгага койгонун сезбей жатышат.

Сокур намыс баш жарат болуп, ушундай былыктар чубалып чыгып атса да «референдумчулар»  сапарын карытпастан, «алга  дегенде алга» дешип, ошол бейиш төрүн жакындаткан референдум  күнүн   утур жакындатып, утур добушка салышып жатышат.

Бир сөз менен бийликтин мандаты чөнтөгүндө турганда дагы далай ойго келген-келбеген  иштерди жасашына бөркүңөрдөй ишене  бергиле. Бийлик  деген ошон үчүн бийлик окшойт , туугандар! Билбей жүргөндөр, эми билип жүргүлө…Асса!Просто Шер

Референдумду өткөрүү, Баш мыйзамга өзгөртүүлөрдү киргизүү менен парламенттик башкарууга өтөбүз деген “президенттик жүрүш”, келип эле “торпок жүрүш” менен маарасына келип калды сыягы. Президенттин Отунбаеваны жана Убактылуу өкмөттү “сложный “ шыбашы.  Ага жооп кылып Текебаевдин үстөлдү бир койуп ай- аааламга чуу  салышы, жөөтчө шоунун курамындагы  калптан эле атайылап  “койулган  “интермедия” экени канчалык бек катылса  да, баары бир куйругу көрүнүп калды. Мындан утса бир  президент жана Текебаев гана утту. Анткени, “кимдин ким  экенин, койнунда  кандай котур ташы бардыгын” жанын кыйнабастан толук эле билип алышты.Курмандыкка чалынчу  кошоматчыларды аяшмак беле, саясат курмандыкты талап кылып келген жана ошентип бермекчи.Учкашкан соң чыдайсың да…

Парламентте  КСДП жана анын ана башы Иса Өмүркулов жан талашып  референдумдун чыйырын тапташып, мына-мына соңку мүнөттөр  келди, деп атканда күтүүсүздөн башка бир жактан “атом бомбасы” жарылды.Көрсө,  Баш  мыйзам  боюнча Жогорку соттун 2012-жылы чыгарган  бүтүмү бар тура. 2010-жылы Баш  мыйзамды алмаштырып койушкан деген доону койуп  Т. Үметалиева кайрылган  экен  доо арызы арызы менен.

2012-жылы Жогорку сот Баш мыйзамды 2020-жылга чейин өзгөртүүгө болбойт деп бүтүм чыгарган. Эл өкүлү шыкмаматов Жогорку соттун бүтүмү даттанууга жатпасын, Конституциялык палатага кайрылуу менен мыйзам бузулуп жатканын кошумчалады. Эгерде  биз  бүгүнкү иштеп жаткан Баш  мыйзамды тааный турган  болсок  Жогорку соттун чечими эң акыркы жана  ал  эң  соңку  болуп  эсептелишин  моюнга  алышыбыз зарыл. Мына ушул соболду атамекенчи депутат  Шыкмаматов Баш мыйзамга өзгөртүүлөрдү жазып, баарын ботко кылган Анарбек Исмаиловго узатса, тиги   чечим колуңуздабы”, деп шалпайып отуруп калыптыр.Болгону, чечимди көрбөй туруп бирдеме деш да кыйын, демиш болуптур.

Андан  кийин дагы бир «бомба» жарылып кетти . 2010-жылы референдум аркылуу кабыл алынган Баш мыйзамдын түп нускасын таппай калышты күпкүндүзү. Чыракты тамызып алышып кыдырып-сыдырып  издешти. Жок.Асан Үсөнгө шылтоолошуп, шалаакылыгын  моюнга   албай, биринен  бири кыйын  болуп жатты. Ф. Ниязов болсо:  түп нуска дегениң «Эркин Тоо» гезити», жазылып турбайбы, деп баарынын оозун Ошту каратты. Гезит  кантип  түп нуска болсун деген жан жок. Акыры президенттин колу коюлган документ президенттик  администрацияда  сактылышы  керекпи? Керек.Кудайдын мөөрүн чөнтөгүнө  салып  алышкандар үчүн мындай эреже жазылбаган окшойт.Бир сөз менен чыныгы «бардак» башкаруунун  өң-түсү калкып чыкты.

Эми не болот? Эчтеме. Анын жарасын “торпок жүрүш” менен  эзели айыккыс кылып ташташат. такыр эле жетпей жатса көздөрү,“бовойт” демек бовойт, деп кудум эле эчтемке болбогондой,  басып кетишет.Канчалаган  сөздөр айтылганы, жаман-жакшы көрүнгөнү коко  тыйынга да  турбай калат..   Баса, референдум үчүн  алтын башын баталгага койом деп, үч бүгүлүп аткандар  не болот? Эчтеме. Биз деле каршы болчубуз, силер туура түшүнбөй калгансыңар чамада… дегендей бирдемени  ичинен –сыртынан  чулдурашат да, басып кете беришет.Туура кылышат. Алар деген түздөн-түз  президенттин, тагыраагы ким тактыда болсо ошонун гана  атайын  жоокерлери. Айтылдыбы, “хоп майли”. Башкача болушу да мүмкүн эмес. Эгерде Жогорку сот деле  бирдемени билбей чыгарып алыптыр, айта берет дешип, сапарын ары улантууну чечишсе, тигилер  турган жеринен кубулуп туруп,кайрадан тоту куштай сайрап “Алга, Референдумга”  деп мазеңи алат…

Ачыгын айтканда, шахматтагы  «пат» жагдайы көз жарды сыягы. Жогорку сотту «кыш» дейин десе, анын болгон «аптарыйкаты» биротоло күм-жам болот.Антпейин десе… Бирок, ар кандай  опуртал жагдайга өзүнүн шыпаа жолу бар демекчи…айласын табышат дечи. Эми түшүнүктүү да… Эң опурталдуусу, эгерде референдум кандайдыр бир себептерден оң натыйжасын бербей калса, бүгүнкү бийлик ошо саам кетиши керек болот.Башты  баталгага койгонун сезбей жатышат.

Сокур намыс баш жарат болуп, ушундай былыктар чубалып чыгып атса да «референдумчулар»  сапарын карытпастан, «алга  дегенде алга» дешип, ошол бейиш төрүн жакындаткан референдум  күнүн   утур жакындатып, утур добушка салышып жатышат.

Бир сөз менен бийликтин мандаты чөнтөгүндө турганда дагы далай ойго келген-келбеген  иштерди жасашына бөркүңөрдөй ишене  бергиле. Бийлик  деген ошон үчүн бийлик окшойт , туугандар! Билбей жүргөндөр, эми билип жүргүлө…Асса!Просто Шер

Төлгөчү, дарыгер, айтымчы Жаркынай эже менен бу сапар көптөргө кызык болуп жаткан саясый жагдайлар тууралуу баарлаштык. Россияны, Кыргызстанды эмне күтүп турганы боюнча сурадык. Ошондой эле кызыккан суроолорубузга жооп алдык.

– Президенттикке дагы кимдердин ат салышаарын көрүп турасыз?

– Садыр Жапаров дагы президенттикке ат салышсамбы деп чамалап турат. Эгерде колдогон тараптар, түрткү берүүчү нерселер болсо, президенттикке тайманбай эле  коёт. Анан Бабанов да президент болсом деп кыялданып жатат. Бирок, ал боло албайт. Көптөгөн туура эмес иштери ага тоскоол болот. Аида Салянова да төлгөгө түшүп турат. Бирок ал тизменин эң эле акырында турат. Себеби, президент эркек киши болушу керек. Ошон үчүн ага  президенттикке жол жок. Президент болчулардын тизмеси мен санагандар менен эле чектелбейт.  Москвадан да кишилер келип, президент болом дешет экен.

P/S. кимде ким айтымчы, дарыгер, табып  Жаркынай Жумакожоевага кайрылып, кеңеш алам, дартыман сакайам десе, 0771 761051 телефонуна байланышса болот.

Бетти даярдаган Асылкан кызы Перизат

Булак: Асман плюс

Төлгөчү, дарыгер, айтымчы Жаркынай эже менен бу сапар көптөргө кызык болуп жаткан саясый жагдайлар тууралуу баарлаштык. Россияны, Кыргызстанды эмне күтүп турганы боюнча сурадык. Ошондой эле кызыккан суроолорубузга жооп алдык.

– Президенттикке дагы кимдердин ат салышаарын көрүп турасыз?

– Садыр Жапаров дагы президенттикке ат салышсамбы деп чамалап турат. Эгерде колдогон тараптар, түрткү берүүчү нерселер болсо, президенттикке тайманбай эле  коёт. Анан Бабанов да президент болсом деп кыялданып жатат. Бирок, ал боло албайт. Көптөгөн туура эмес иштери ага тоскоол болот. Аида Салянова да төлгөгө түшүп турат. Бирок ал тизменин эң эле акырында турат. Себеби, президент эркек киши болушу керек. Ошон үчүн ага  президенттикке жол жок. Президент болчулардын тизмеси мен санагандар менен эле чектелбейт.  Москвадан да кишилер келип, президент болом дешет экен.

P/S. кимде ким айтымчы, дарыгер, табып  Жаркынай Жумакожоевага кайрылып, кеңеш алам, дартыман сакайам десе, 0771 761051 телефонуна байланышса болот.

Бетти даярдаган Асылкан кызы Перизат

Булак: Асман плюс

Төлгөчү, дарыгер, айтымчы Жаркынай эже менен бу сапар көптөргө кызык болуп жаткан саясый жагдайлар тууралуу баарлаштык. Россияны, Кыргызстанды эмне күтүп турганы боюнча сурадык. Ошондой эле кызыккан суроолорубузга жооп алдык.

– Биздин тышкы саясаттагы ориентациябыз Россия эмеспи, балким ошол багытыбызды башка бир чоң мамлекеттерге буруп, түздөнсөк кризистен чыгып кетебизби?

– Кытайдын жылдан жылга эли да көбөйүп, өндүрүшү да жогорулап атыптыр. Кыргызстан бул өлкө менен соода-сатык алака кылса, биздин мамлекетке пайда гана болот. Кредиттерди алсак, товар алсак жолубуз ачык болуп,  пайдалуу болот экен. АКШнын түндүгү Аляскада эмнегедир ээнсиреп жымжырттык каптап турат. Түштүгүндөгү шаарларында кымкуут, башаламандык болуп, мигранттар өтө эле көбөйүп кетиптир. Бирок, Америка мигранттардын баарына жардам берип жатат. Ошонун арасында биздин кыргыздын мигранттары да алардын жардамын алып жатат. Ал жакта мигранттар иштебесе да акча бөлүп берип жатышат.

Америкалыктар Россияны басып алсакпы деп ойлонушкан, бирок орустардагы ядролук куралдан чочулап, ал ойлорун ишке ашыра албай жатышат. Түрктөрдү тукуруп, курал берип орустарга каршы койгулары келет экен. Түрктөр кокус орустарды  жеңип баратканын байкап калышса,  орустарды биротоло ойрон кылмакка өздөрү да даяр турушат.

Булак: Асман плюс

Кимдир бирөөдөн өч алуу үчүн кимдир бирөөнүн көңүлүн алуу менен саясат аттуу дөө шааны куурчак кылып, күнүмдүк кызыкчылыктын кулу болуу- өтө опуртал жол экендигин дүйнө тарыхы көзгө сайып көрсөтүп турат. Балким ким бирөө үчүн бул сабак эместир, анткени өтүгү өзүнүкү, демек төрү кайда качмак эле. Мисалга, Кыргызстан  Орусия, Түркия менен санаалаш, жакын өнөк болуп келгендиги маалым.Орустардын түздөн түз көрсөтмөсү менен жашап жатканыбызды жаап-жашырууга болбос. Ал эми түрктөр огеле  көп жардамды бергенин кечээ эле мактанып айтып жүрүшкөн. Бүгүнчү?  Саясатта 180 градуска бурулуп кеттикпи жүзүбүз тайып? Айтуу кыйын. Бирок президент Атамбаевдин Грузияга жасаган сапарында президент Атамбаев кыргызга котур ташын ыргытпастан тынч эле , өзүнүн арабасын кылдыратып сүйрөп келаткан Украинага бөөдө эле,  түз айтканда деле орунсуз асылып, керек болсо келекелеп, эки революциянын чоң автору катары чоң ата боло койгону кимдир бирөөнүн акырына жем таштагандай болду. Эки башка кырдаалга түшүнө бербестен  туруп, көкүрөгүн кагып койгону тууралуу Порошенкодон   укчу сөзү толтура. Ишене бергиле.

Экинчиден, Тбилисиде Грузиянын биримдиги үчүн курман болгондордун эстелигине гүлчамбар койгонун  да кимдир бирөө эртең эсине салат. Анткени, бул эстеликтин бетине ар кайсыл мезгилде Орусия менен болгон согуштарда курман болгон 3,5 миңден ашуун адамдын аты-жөнү, анын ичинде 2008-жылдын 8-августунда Орусиянын агрессиясынан курман болгондордун ысымдары бар. Ойлончу маселе бекен? Орустар дүлөй эмес го акыры… Андан да ары кетип, Атамбаев Абхазия менен Түштүк Осетияны Грузиянын ажырагыс бөлүгү катары таанып,  Грузиянын аймактык бүтүндүгүнө батасын берип салды. Орусия бул республикалардын эгемендүүлүгүн тааныгандыгын  эске алсак, тышкы саясатыбыздагы кадам чукул бурулуп кеткенин паамдасак болчудай. Кай багытка? Бул да чоң собол.

Тбилисини ыраазы кылган гүлчамбар, аймактык бүтүндүктү таанууну албетте АКШ, Европа кош колдоп кубатташты. Орусиячы? Балким, эми бу шок үкөбүз Жириновскийдей айтса айткандыр, андан эч кимге зыяны жок. Керектүү маалда колуна чыбык менен катуураак уруп койобуз, деп койушабы? Мүмкүн.

Кезекте Армения бар. Ушу тапта  президент Атамбаев кудум ушул өлкөдө…Дагы эмнени айтып жиберет экен деп көздөрүн жумуп, кулагына кебез  тыгып олтургандар толтура. Бирок сөзсүз бир” жаңылыкты” ачат . Анткени, ал  деген Алмазбек Атамбаев… башкача кыла да албайт….

Калдар Шерматов

Төлгөчү, дарыгер, айтымчы Жаркынай эже менен бу сапар көптөргө кызык болуп жаткан саясый жагдайлар тууралуу баарлаштык. Россияны, Кыргызстанды эмне күтүп турганы боюнча сурадык. Ошондой эле кызыккан суроолорубузга жооп алдык.

– Парламент таркайт деп атышат, Текебаев  бу сапар президенттик такка отурабы?

– Парламент таркабайт, бирок анын таркашын каалагандар да жок эмес, баары өздөрүнүн саатын күтүп, ич ара согушуп жатышат. Президенттикке болсо төртөө аттанат, баары жаш, баарынын көрүнүштөрү дээрлик окшош. Бирок да алардын ичинен кара каш, кара көздүү, дене түзүлүшү спортсменге окшогон бала негедир  бөлүнүп турат.

Ал эми Текебаев тууралуу айтсам, Текебаев бул орунду көптөн бери күтүп, ал орунга жетүү үчүн көп жыл эмгектенген. Бирок, ортодо бир канча жыл боштук турат, мунун мээнетин кимдир бирөөлөр жокко чыгарууга аракет жасашып жатат. Азыр да аны президенттик такка жеткирбеш үчүн аракеттенишүүдө. Эгер карьералык баскычтан алып караса, бул кишиге жол бар, өзүнө ишенет бирок, көрө албастары болтурбайбыз деп катуу каршылыктарды уюштуруп жатышат. Текебаев эки ортодо турат.

Булак: Асман плюс