Өткөн тарыхты эстеп, ал тургай өткөндөн сабак алып турган бул албетте жакшы көрүнүш. Чындыгын алып караганда, Аксы окуясы адилеттүүлүк үчүн күрөштүн алгачкы баскычы экени талашсыз. Артка кайрылып карасак аталган каргашалуу окуянын болуп өткөнүнө бүгүн, 17 – мартта 14 жыл толуптур. Жыйынтыгында каргашалуу окуядан 6 адам каза болуп, 20 дан ашуун киши жаракат алган. Бүгүн, Аксынын баатырларына Бишкекте орнотулган эстеликтин жанына өткөндөрдүн арбагына багыштап куран окутуп келишкен Жогорку Кеңештин депутаттарынын бири Руслан Казакпаевге кайрылдык.
– Кечээ, 16-мартта Ош шаарында Алмас Атамбаев, оппозиция өкүлдөрүн алар “шайтандын кулдары!» Кыргызстандын тагдыры алар үчүн анча деле маанилүү эмес”, деди. “Бузукулар келсе таш бараңга алып өлкөдөн кууп чыккыла!” дейт. Сиз мамлекет башчысынын айтылган сөздөрүнө Жогорку Кеңештин депутаты катары кандай баа бере аласыз?
– Кыргыз эли жок биз бийлик өкүлдөрү эч ким эмеспиз. Андыктан, кандай гана өлкө башчысы же бийликтин бутактарындагы мамлекеттик кызматкерлер болбосун элдин кызыкчылыгы менен эсептешиши абзел. Өлкөгө оппозиция керек.
Гүлжан Шерипбаева, Kyrgyztoday.kg
Коомдук ишмер, кайсыл бийлик болбосун катачылыгын бетке айткан Эдил Байсалов менен мамлекетибизде орун алып жаткан саясый кырдаал тууралуу ой бөлүштүк.
-Эдил мырза, коопсуздук кызматынын алдындагы коррупция менен күрөшкөн тармакка президент жан сакчысын жетекчи кылып дайындаганы ал тармактын кадырын түшүргөн жокпу?
-Түшүрө турчу деле кадыр жок ал жерде. Кыргызча коррупциянын энеси Майрам Дуйшеновнанын сүйүктүү укасын “коррупция менен ийгиликтүү күрөшөт” деп Атамбаевдин АКСке мурунку дайындоосу менен эле элге шылдың болгон. Эми тигинисин дайындап жатып: “он не будет воровать” дейт. Анда мурункусунун “воровать” эткени чын болсо, баардык бизнесмен-чиновниктерге салык салып, НКВДдан беш бетер элдерди коркутуп, медакадемиянын аппарат жетекчисинин өлүмү эле ачыка чыгып атат, калгандары канча экенин кудай өзү билет! Деги ошону анда жоопкерчилике тартпайбы Атамбаев, айтканы чын болсо! “Семейное правление” жок дегени күлкүңдү келтирет. Акаев аялын экинчи президент кылып дайындаганынан Атамбаев өкүл баласы-шоопурун ошол даража жеткиргенинен эмнеси айырма? Акаевтикинен беш бетер начар болуп жатпайбы башкаруу? Акаев күнүгө өзү иштечү, жүздөгөн документтерди үтүр-чекитине чейин окуп, оңдоп, бардык министрлерди жетектеп, активдүү ички-тышкы саясатты жүргүзчү. Азыр болсо андай президент жок! Бирок кудум, баягы “отдел кадр” толугу менен иштеп атат. Дайынсыз кайсы жерден чыккан, айдоочунун өзүнүн деңгээлине жарашыктуу кадрлар кандай башкарып атканын мына азыркы мамлекеттин абалын байкап коюңуздар. Башында мына эртен-бүрсүгүнү гүлдөтөм Кыргызстанды, кичине убакыт бергиле деген Атамбаевтин мөөнөтү деле бүтүп калды. Бир дагы жаңы завод ачылган жок. Акыркы иштеп жаткан заводдор жабылды. Мал, авто жана кийим-кече базарларыбызда сооданы озубуз көрүп атабыз. Баардыгы токтоду! Бул бир эле фактор. Жалпы эл билбегендер толтура. Тышкы саясатыбызда бизде бир дагы дос калган жок. Баардыгын кагып-силкип, канчасын сөгүп атып, мына бир дагы мамлекет азыр биз жөнүндө жылуу сөз айтканын укпайсыз. Атамбаевдин жети жылдык ийри, улуттук кызыкчылыкка каршы келген саясатын биз он жети жылда оңдой алсак, оңдодук, бирок зыян өтө көп келтирилди бүт тараптан. Кайсы тармакты алып көрбөңүз, баардыгы “там конь не валялся” кербези. Анан демократия дегеничи. Мен дагы бир жолу кайталайм: Атамбаевдин өзүнүн шопурун, кол балдарын дайындаганынан Акаевдин Майрамынан же Бактиевдин Жанышынан эч кандай айырмасы жок. Эмне үчүн 7-апрелде балдар жанын кыйды эле? Атамбаев мамлекеттик резиденцияда турсун деппи? Же үйбүлөлөрүбүзгө батир тийсин дагы бир чын тийбестер биздин атыбыздан депутат болсун деп аянтка чыгышты беле? Ачуу чындыкты уккусу келбесе, мына мен ачык айта алам: урматтуу Алмаз Шаршенович, “үйбүлөлүк режимдер”, биз экөөбүздөй оппоненттеринен тышкары, башка жалпы элге азыркы бийлик менен салыштырмалуу он эсе берекелүү болгону факт!
– Президенттин оппозицияны сындаганы жөндүү эле болдубу?
– Мен угуп уялдым. Кудум баягы Алмазбек Шаршенович өзү бизге айтып берген Шварцтын дракону болуп өзү чыгып атпайбы. Көрсө, “кыйкырып чыккан оппозиция – эл бузарлар” экен. Өзү канча жолу чыкты эле? Өзү канча жолу президент элди тонотпой калды деп, Акаев менен Бакиевди катуу сынга алып, элди топтогонун биз кантип унуталык, драконго ал айланса дагы. Башка сөз эле таап, жумшагыраак деле айтса түшөнөт элек да. Уялбагандан сен уял эле болду. Анан, баса, Акаев менен Бакиев оппозицияны канча сынга алышса дагы, аларды атайын чакырып “тегерек столдорду” өткөзүшчү. Жашыруун жолугушууларды эмес, ачык телевидение аркылуу. Атамбаев болсо “мына мен демократия жолун түптөп бердим” деген куру сөзүнөн башка сөзү жок. А жакшыраак байкап көрсөңүз, азыр Максим Бакиевден башкасы бийликтин ар бир бутагында баардыгы ошонун секретариатында отурган жигиттери. Малеванная Атамбаевге сонун кадрларды таптап кетиптир да. Балдар аянтта жырткычтарга каршы тикеден туруп, шейит кетишти, жаңы кожоюн болсо ошол жырткычтарды болуп көрбөгөндөй кызматтарга кондурду. Анан буларга кайдан анан Мадумаров менен Ташиевдер “эл бузар” болбосун? Акаевдин сүйүктүү пресс секретары Сегизбаев элди кандай гана сөздөр менен соккон эмес 2005-жылы? Ал 7-апрелге чейин же ошол улуу күнү каякта болду экен? Эми ошону улуттук коопсуздукту тейлетип койгон Атамбаевге сөз айтуунун деле кажети жок. Мына бир жылдан кийин кимиси Атамбаевге болушуп чыгаарын көрөбүз. Бирөөсү да чыкпайт, ишенип коюңуздар! “Бакиев-Акаев же Атамбаевби?” дегенде, азыркы президенттин жанында эски шопуру гана жана бир канча оор бирок пайдасыз чемодан калат.
– Жер жердеги тынч митингдер неден кабар берет? Эмнени эске салат? Бектур Асановдун Атамбаев кетсин деген талабы аша чапкан жокпу?
-Мен таңгалганым митингдер дагы аз болгону. Жер жердердеги эл мурунтан эле ачка. Азыр баш каалабызда абал өтө начар. Жүз миңдеген үйбүлө сыздап отурат. Азыркы жаштардын көбүнчөсү билим деңгээли, тарбиясы мурункудай эмес.
Атамбаевтин бийлиги азыркы күнү мамлекеттин эртеңки кызыкчылыгын ойлобостон, колдо болгон кымындай калган байлыкты ошол элдин ызаасын алдап, сооротуп турганга жумшап атышат.
Мына килейген бай Россия менен Казакстандын валюталарын арзандатып, экономиканы сактап калышты, бүгүн кичине кыйналабыз, бирок эртең өнүгүү кенен жолуна чынабыз деп көрөрман жетекчилик кылып жатышат.
Биздики болсо “лишь бы день продержаться, да ночь простоять” деген идеология. Бир дагы реформа жүргүзүлгөн жок. Карандай популизм! Атамбаевдин ойлогону азыр “элге жаман көрүнүп албайын” деп эле отурат. Келечекти ойлогон жетекчи элге ачык кайрылып, кыйын учурда биримдикке чакырып, жалпы мамлекеттик саясатты туура түшүндүрөт эле, азыркы бийлик болсо миллиард долларга жакын валюталык запасты текке кетирди, сомдун курсун кармайм деп. Болуптур, Атамбаевго эртең кетет, биз эртең эмне кылабыз? Жергиликтүү өндүрүүчүлөр болсо талкаланды. Эртеби-кечпи баары бир курсту рубль менен тенгенин деңгээлине алып барышыбыз керек болот. Бирок ошондо мугалим, врач жана пенсионерлерге кайсы каражатты жумшайбыз? Муну ойлогон киши жок! Эртең эмне болсо ошо, Атамбаевдин заманы тың эле болсун деген саясат. Мен бир сөздү айтып коюшум керек: мен 100% каршымын кайсыл бир төңкөрүш уюштуруп, Атамбаевди мөөнөтүнөн мурда кетирүүгө. Бул биздин мамлекетибизге өтө чоң сокку болот. Үчүнчү соккудан турбай калышыбыз ажеп эмес. Ошондуктан, кандайдыр бир күчтөр мындай аракетти пландап жатышса, угуп алгыла, мага окшогон патриоттор Бишкекте жетиштүү. Биз Атамбаевди эмес, кыргыздын мамлекетин коргоп чыгабыз! Убактысы аз калды, шайлоого чыгып, эмки бийликти эл шайлашы керек!
–Митингге катышкандардын санын азайтып айтуу бийликтин кадимки аракетиби же чындап эле эл митингден тажап калдыбы?
– “Митингтерге эл аз чыкты” деп айтуу эми ушунчалык азыркы бийликтин көк мээлигин көрсөтөт. Бирок, мен айткандай эле, так азыркы Атамбаевдин тегерегиндегилер убагында Акаевди дагы, Бакиевди дагы сооротуп атып, аңга түртүшкөн. Биздин эл митингке чыкпайт. Бирок чыккан күнү кеч болуп калат. “Митингге эч ким чыккан жок” деген сөздү биз 23-март күнү даны, 6-апрелде дагы укканбыз. Аягы эмне болуп бүткөнү биздин жакшы эсибизде, мурунку “эл бузарлар” азыркы “дракондор” унутуп калышса дагы.
– Кулматовдун орус Өнүктүрүү фондун жетектеп калганы күтүүсүз болдубу же мурун эле макулдашылган беле?
– Кулматов жөнүндө кызык эле болду. Бул киши таарынганынан “мен үйбүлөлүк себептер” боюнча кеттим деп айтканын баардыгыбыз укканбыз. Эми көрсө “үйбүлөлүк” себеп деле жок экен! Же Атамбаевди “семейный режим” дегениби, түшүнбөй калдык! КРФР фонддун начар иштегенин Нурсулуу Ахметовага шылтап атышат. Бирок ал киши өтө чабал экени мурун эле так көрүнүп турбадыбы? Бизди ЕАЭСке “май көл, сүт көл” деген лозунгдар менен ким киргизди? Так ушул Ахметова эмес беле? Кыргыз эли ишенген “мына биздин кызыкчылыгыбызды” жакташат деген Атамбаевдин чиновниктерин баардыгын Москва эчактан эле сатып алган: бирөөсү азыр Москвада союз министри болуп жүрөт, бирөөсү ошол аэропорттону ишканалан бир канча миллион долларга директелер кеңешине мүчө болду орустарга, ошонун эсебине жана Путиндин жылмаюсу үчүн мамлекеттин суверенитетин өткөрүп берди. А бул айым Ахметова болсо фондко жетекчи болуп дайындалды. Орустар баардык акчаны өзүнүн банктарына жайгаштырышты дагы, бир күн өмүрүндө банкада иштебеген буга, угушубузча, 20 миң доллар айлык чектеп коюшуптур. Жашоо -керемет! Биздин жалпы элдин көз карандысыздыгын ушул болбогон бир канча жүз миллион долларга өткөрүп ийген Атамбаев менен Сариев, азыр акчаны доолап ала албай жаткан чагы. Оюнда ошол акчаны алып, 12% менен сомго (бул бекерден бекер дегени) айлантып, чардайбыз дагы, тың чыкмалардын оозун жаба турабыз дешкен. Болбой калды! Эми орус паспорту бар, мүнөзү орус Кулматовту ортого салган кербези. Кулматовдун шаарда иштегенин көрдүк. Москвадагы кабинеттегилер менен тил тапса табаттыр, бирок экономиканы тез арада жандатчу программаны ача албайт. Ал үчүн табияты элдик киши болушу керек, жоопкерчиликти моюнга ала турчу. Азыркылар болсо коркушат бири биринен, жана биринчи кезекте Атамбаевден. Ал өзүнүн аппарат жетекчисин болбогон жерден каматып атса, калгандары эмне болуп калыптыр. Атамбаевге ишенич жок эч кимде. Мына анын премьер министринин ролун аткарган актер сөрөйлөр Сатыбалдиев менен Оторбаевдер жүрүшпөйбү наалып. Анан Кулматов кыйратмак беле?
–Оппозициянын дымагынан чоочулаган президент өз бийлигин бекемдеп, өз кадрларын тездик менен кызматка коё баштадыбы?
-Мен жана айткандай, эч кандай айырма жок “үйбүлөлүк” режимден. Мына бүгүн дагы дайындалган АКС жетечисин Атамбаев кабыл алып: “күрөштү күчөт” деп айтканын кабарлашты. А тиги келген киши Атамбаевге эки папке менен келип, кимге кандай материал бар экенин, кандай тапшырма же санкция бересиз деп отурат. Мындай көрүнүштө кайдан демократия болсун? Бул кызмат керек болсо президенттин өзүн көзөмөлгө алып, таза иштетиши керек эле да, туурабы? Анан Жаныш Бакиев Кыргызстанга эмес, жеке Курманбек Бакиевге кызмат кылгандай эле болуп турбайбы. А жанагы “кимди камап, кимге көз жумуп” кою боюнча Атамбаев өзү түз эле айтпадыбы. Былтыр Нарымбаевдин иши боюнча: “мен бул ишти козготпой, Даниярды каматпай деле койсом болмок” деп. А ким бизде президент? Ал тергөөчү, прокурор же сотпу? Андай функциялар жок президентте. Мына ушундан эле байкасаңар болот бул режимдин мурункулардан айырмасы барбы де жокпу? Кадр дайындоолорго деле мен көп көңүл бурбайт элем. Бир кандай ойлонулган саясат жок. Башаламан! Сабатсыз фермерди башкалаага мэр кылып дайындады. Ноокерлерин жалаң генералдык кызматтарга отургузду. Айдоочусун мамлекеттеги 2-кишиге айлантты. Айтып атамго, жашоо керемет! Бирок булар башка, эл башка, мамлекет болсо дайынсыз! Жалгыз тилегим – эмне кылса дагы, мекенибиздин бүтүндүгүн талкалабастан, көз карандысыздыгыбызды аягына чейин жок кылбастан, тынч кетсе экен. Аз калды эми. Чыдайлы!
Чынайым Кутманалиева
Булак: “майдан.кж”
Бир нерсе кылыш керек эле, бирок акча жок да
Алмазбек Атамбаев деги качан элди ынтымакка чакырып, оозунан качан жакшы сөздөр чыгат деп нааразы болгондор бүгүн түштүктүн жашоочулары болду. Анткени, 16-мартта Ош шаарына болгон иш сапарында мамлекетти башкарып турган ажобуз Ошко баланча керек, силерде түкүнчө жок деп наалыгандан башка жарытарлык сөз сүйлөгөн жок.
Жакындарын жоготкон жаралуу элдин жок дегенде жакшы сѳз менен маанайын кѳтѳрүп, Ош коогалаңында атасынан ажыраган жетимдердин маңдайынан сылап, ботосунан айрылган энелердин кѳз жашын аарчып ѳтсѳ, эл деле эреркеп ажого ак батасын аямак эмес.
Бирок, “Менин айланамдагы адамдар мага каршы иштеп атышат. Мен жалгыз калдым, эч ким мени түшүнбөйт” – деп наалыганга кѳнгѳн Алмазбек Шаршенович, Ош шаарында суу маселеси эң көйгөйлүү экенин, 5-6 жылдан бери ушул маселе ага тынчтык бербегенин билдиргени менен бул маселе 20 пайыз гана чечилгенин, анан айланма жол куруу зарыл экенин какшап, бирок ага каражат керектигин билдирген Атамбаевди угуп отуруп, бул нерсе айтылган сөз боюнча каларынан шек санабай деле койсок болчудай.
Карызыбыз баштан ашып туруп өнүгүү жолуна аттандыкпы?
«Биздин экономика бир канча жыл мурда араң жан болучу, биз абалды оңдой алдык. Коррупция менен күрөштүн натыйжасында өлкө бюджетинин киреше бөлүгүн көбөйттүк. Эгер ушул жетишкендиктерди сактап жана уланта алсак, Кыргызстан сөзсүз гүлдөп өсөт»-деген ажонун сөзүн угуп отуруп Атамбаев Кыргызстан тууралуу сүйлөп жатабы деп айран таң калгандар андан көп болду.
Экономикабыз өскөнүнөн деги эле кабар жок го, экономика өссө карапайым калк кайыр сурабай, жетиштүү жашабайт беле деген суроо жан дүйнѳбүздү ѳйүп турду дейт жолугуушунун катышуучулары.
Мындан туура тѳрт жыл мурун «Мен бул жакка насыя же грант сураганы келбедим. Кудай буйруса, биз да беш миллиондук Дания же миллиондук Катардын деңгээлине жетебиз. Мен ишенем,биз Россияга жардам бере турган күн келет» деп мактанган ажобуз кыргыз экономикасы кургуйга кулап баратканы тууралуу сѳз кылуудан качып, сарт санаасы менен байыйт дегендей таасир калтырды.
Алмазбек Шаршеновичтин “жѳѳ жомогун” угуп, “Коррупция азайган болсо бала бакчада, мектептерде азаят эле го, калп жар салуу менен ар кимди кармап, айрымдарын өлүмгө чейин жеткиргени менен мактанып жатабы” деп ызырынгандар четтен чыкты.
Кыргызстан азыркы экономикасы адам суктанарлык эмес экенин, ѳлкө карызы баштан ашып, дефолт алдында турганда, өнүгүү тууралуу сөз кылууга эрте экенин эч ким түшүнбөйт деп ойлодубу, белгисиз.
Бийлик элин сыйласа Кыргызстан өнүгөрүн айткан президент, эмнеге өлкөнү гүлдөтө албай жатканын айткан жок.
Провакаторлорду таш менен кууш керек
Өлкө президенти коомдук-саясый кырдаалга токтолуп, шаардыктарды ынтымакта жана биримдикте жашоого үндөдү. Улутка, жер-жерге бөлүнбөйлү. Эгер чагымчылдыкка алдырсак, шаар өнүкпөй турганын айтып туруп, бирок провакаторлорду таш менен кууш керек деп, элди мыйзамсыз кадамдарга чакырып өттү.
Тынчтык митингдери өтүп жатканда провакация кылып спортчу балдарды жиберип, мектеп окуучуларын антимитинг өткөртүп накта провокацияны бийлик ѳзү уюштуруп жатканын митингдин лидерлери айтып чыгышпады беле, ошондо Атамбаевди өлкөдөн кууш керекпи? — деген суроо ар бир акыл эстүү кишиде жаралбай койгон жок.
Шайтандын кулдары кимдер?
90 баланын каны төгүлүп, ошонун натыйжасында өзү президент болгонун унутуп калганбы, айтор кан төгүү менен акча тапкандар, байыгандар бар экенин кошумчалады. Оппозицияга ыктаган аткаминерлерди “шайтандын кулдары” деп аттоо менен Атамбаев өзү да бир убакта оппозицияда экенин унутканынан, артка кылчайып, өткөндөн сабак албаганынан кабар берди. Ошончолук эле чынчыл болсо ошол кан төгүү менен акча таап, 3 кабаттуу хан сарай куруп жаткандардын атын атап, кан төгүп жаткандарды карап турбай жоопко тарттырбайбы деген суроонун жообу жок калды.
Алмазбек Шаршенович элдин алтындай убактысын алганга жараша ал сөз кылган мэрлер, акимдер, аткаминерлер кимдер экенин айтып койсо болмок деп өкүттө калгандар да болду.
Ата бабаларыбыз Тадж-Махалды курушканбы?
2013-жылдын, январь айында, Өзбекстан менен болгон чегара чатактары тууралуу айтып жатып, “Кыргызстандын бүгүнкү армиясынын акыбалын билесиң. Өзбекстандыкын да билесиң. Эгер чындап согуш башталып кетсе, анда алар бир күндө бүт түштүктү басып алышат. Түшүнгүлө, Каримов түбөлүк жашабайт да. Балким, 3-4 жылдан кийин өлөт. Өлгөндө анан бул маселени чечебиз” деген Атамбаев, акыркы 30-40 жылда Ошто 3 жолу коогалаң болгонун эске салып, ушундай учурларга жол бергени үчүн уялып жатканын билдирди.
Ош шаар байыркы шаар. Ошондуктан мындай калпыстыктарга жол бербѳѳ керек деген ѳлкѳ башчысы сөз нугун ата-бабалар тууралуу нукка бурду. Анда Атамбаев Индия менен Пакистандын жетекчилери менен жолугушканын, биздин оштук ата-бабаларыбыз аларды башкарганын, Тадж-Махал сыяктуу жайларды биздин ата-бабаларыбыз курганын айтканына мактанып өттү.
Убагында, тактап айтканда 2011-жылдын, 9-сентябрында «Владимир Владимирович, менин көздөрүмө жакшылап караңызчы. Мен Алешамын, орусмун» деген ажобуздун, ата-бабаларыбыз Тадж-Махалды курган деген мактанычына тарыхчылар жооп берер.
Президент мөөнөтүнүн бүтөрүн чыдамсыздык менен күтүп жаткандай
Ар жыл эмес ай сайын, алты адам чогулган жер болсо эле актана берчү адаты кармап Алмазбек Атамбаев мөөнөтү бүтсө эле өзүнүн айылына кетерин айтып жатып, “Менин ордума ууру бирөө келсе бул кызматта көпкө кармала албайт. Бир нерсе туура эмес жасалган болсо башым менен жооп берем» деди Атамбаев. Бирок, айтылган сөз атылган ок менен барабар экенин ажобуз унутта калтырды көрүнөт.
Анткени, Алмазбек Шаршенович оппозициянын бир капталын чоюп турганда, Түп жергесинде “Оң жагымда тоо, сол жагымда Көл, өйдө жагымда көк асман, Кудай турат, бу Бакиев Каркыраны казактарга берип ийген, силер колдоп, президент болуп калсам, ошол маселени чечкенге ант берем! Нураке аксакал дүйнөлүк масштабтагы чоң саясатчы, кадыр-баркы чоң, мен ал кишиге тизелесем дагы Каркыраны кыргыз элине кайтарам” деп элдин гана эмес Жаратканды кошуп Кудай алдында убада берди эле. Мына бүгүн кыялдары орундалып ѳзү президент бирок, айтылган сѳздѳр аткарылдыбы?
«Ант урсун» деп коёт кыргызда. Бул сөз Кудай урсун деген сөздөр менен теңата айтылып келген. Кыргыз элинде «ант» деген сөз адамдын тулку-боюн титиреткен сөздөрдүн катарына кирген. «Ант берүү», «ант алуу» дегендин өзү ыйык милдет катары эсептелинген. Антты бузган адам — «мындай берене менен жазаланат» деген мыйзам жок болсо да, эл ичинде жазадан дагы оор жаза — адам катарынан чыгаруу болгон. Антты бузуу — бул бүтүндөй бир элдин, бир улуттун намысына шек келтирген нерсе катары кабылданган. Антты бузган адам өзүнө чейинки жети атасына, өзүнөн кийинки жети муунуна чейин каргыш алып, жалпы уруусуна шек келтирген. Андай адамдар киши катарынан чыгып, «ант бузар» аталып, укум-тукумунун кадыры кыркылып, калк арасынан сый көргөн эмес.
Алмазбек Шаршенович президенттик такка келгенден бери «Кудайдын алдында ант берем» деген ажобуз берген анттын качан аткарат деп үмүт үзбѳй үлбүрѳп күткѳндѳр кѳп экенин унутпаса.
ѳзү айткандай, убакыт келет, кетирген катачылыктар үчүн ар ким өз башы менен берген анттарына жооп берет деп биз да ишенебиз.
Булак: Каганат.
– Равшан мырза айтсаңыз, Алмазбек Атамбаев Ош шаарында жолугушууда “мына азыркы оппозицияда жүргөн кээ бир губернатор, мэрлер бар. Алар иштен кетип жатып мен оппозиция болом деп кеткен. Буларга кызмат, пара, өзүнүн курсагы гана керек. Булар шайтандын кулдары»,- деп жана башка сөздөргө токтолду. Сиздин оюңуз?
– Чындыгын алып караганда бул сөз мамлекет башчысынын сөзү эмес. Эмнеге? Анткени, Алмаз Атамбаев өзү дагы ушул эле аянтта тамагы айрылганча айкырып-кыйкырып жүргөндөрдун арасында эмес беле. Атамбаев дагы оппозицияда жүргөндө шайтан болгон, демек шайтандар президент болот. Мамлекет башчы ал жерде жөн эле сүйлөп кетип калбастан “Бузукулар келсе таш бараңга алып өлкөдөн кууп чыккыла!” дейт, бул ачык элди бузган чагымчылдык. Бул мамлекет башчысынын сөзү эмес, уят өтө уят.”- дейт Равшан Жээнбеков.
Гүлжан Шерипбаева, Kyrgyztoday.kg
2009-жылы Бакиевдин үй-бүлөлүк авторитардык режимине нааразы болгон оппозиция “БЭК” кыймылын түзгөн эле. Ошондо Сиз Алмаз Шаршенович “БЭК”тин башчыларынын бири катары, бийлик менен Элдин ортосунда “көпүрө” болуу аракетиңиз текке кеткендигин моюнуңузга алуу менен, бийлик толугу менен узурпацияланганын, энерготарифтин көтөрүлүшүн, уюлдук телефонго 60 тыйын кошулганын жана башка бир топ социалдык- экономикалык, саясий көйгөйлөрдү кескин сындап Элге чыккан элеңиз. Сизге ишенип, жакшы заман алып келе турган ушул киши, көп жылдан бери бийликтин терс аракеттерин ачык сындап жүрөт деп, Сизди колдоого алганбыз. Азыркы учурда эмне өзгөрдү? Өткөндө ММКлардан окуп калдык, Нарындык “Ата-Мекен” партиясынын мурдагы бир активисти айткандай: “Ата-Бейитте” көзүңөргө жаш алып, бейкүнөө Элдин келечеги деп курман болгондор менен коштошуу аземинде берген убадаңардын кайсынысы аткарылды? Силердин максатыңардын түпкү маңызы эми түшүнүктүү болуп жатпайбы. Элди курал катары пайдаланып, эптеп бийликке келүү болгон тура, калганын Революциянын “чыгымдары” катары эсептеп койгон экенсиңер. Бул “чыгымдар” адам эмес ат көтөргүс жүк болуп канча деген тагдырларга балта чабылып, кечирилгис болуп жатпайбы. Сөзүм куру, популисттик болбос үчүн өзүмдүн жеке ой жүгүртүүмдү бөлүшүүнү туура көрдүм.Чындык ар дайым ачуу болот, ошондой болсо да “өзөктөн чыккан өрттү” угуп коюуңузду жана калыс жыйынтык чыгарарыңызды үмүт кылып, мурдагы Сиздин шакиртиңиз. 2010 жылга чейин даярдыкта жана 6-7 апрелде мурдагы бийликтин кысымдарына карабай, коркпой-үркпөй революция жасаганда оюбузда эч кандай мансаптуу ойлор жок болгон. Болгону чирип бүткөн бийликти кулатууга Сиздерге жардам берип, таза Элим деген адамдар келсин деген гана тилек болгон. Жыйынтыгында эмне болду? Бир нече үй-бүлөлүк башкаруу кланы гана качып кетишти. И.В. Сталин учурунда айткан эле:”кадрлар баарын чечет” деп. Азыркы Сиздин кадр саясатыңыз толугу менен мурдагы бийликтин ыкмасынан ашып түштү. Тегерегиңизде 90пайыз андан ашпаса, Акаевдин, Бакиевдин кадрлары, ошон үчүн башыбызды сайып революция жасадык беле? Өзүңүз айткандай мурдагы бийликтин убагында түзүлгөн коррупциялык схемаларды, ошолор түзгөн да, эми ошолор жоебу? Өздөрүнүн жем жеп жаткан акырына түкүрүшмөк беле, Сизди Алмаз Шаршенович ушул кадрлар туңгуюкка такап, ушул кризиске алып келишпедиби. Эртең башка система бийликке келгенде алар ошолор менен да ымала түзүүгө даяр экенин кантип байкабайсыз. Ысык-Атада, “Форумда” жана башка жерлерде бизди окутууда “семинарларда” башкача окутпадыңыз беле, Мекен үчүн күйүп, патриот болуу биринчи орунда эмес беле? “БЭК” кыймылынын өкүлдөрүн жер-жерлерде дайындоо мезгилинде Талас облусунун Кара-буура районуна жаш курагына байланыштуу Элүүбай Отунчиевдин ордуна мени сунуштаганда, эч ойлонбостон макулдугумду берген элем, ошол убактагы кырдаалды Өзүңүз жакшы билесиз, бул тобокелчилик болгон. Ал чечимдин негизги себеби, Силерге ишенген элем, азыр ал ишенимдерим таш капты. 2010жылы 7-апрелден кийин Кара-буура районуна аким шайлоодо 12 талапкерлердин ичинен Эл мени акимдикке шайлаган эле. Эки жыл райондун акими болуп иштедим, жаманбы- жакшыбы ага Эл тараза. Өзүмдүн жеке пикиримде таза аракеттеримди жасап, талыкпай иштедим, кырдаалдын курч мезгилинде туруштук берип, стабилдүүлүктү сактап, Элдин социалдык маселелерин чечүүдө салымым чоң деп айта алам. Эң негизгиси мите курттай болгон коррупциядан алыс болдум десем жаңылышпаймын. Жеке демилгем менен залкар жазуучубуз Ч.Т.Айтматовдун айкелин райондун борборуна орнотууга жигердүү салым коштум деп эсептеймин. Кийин ар кандай себептердин айынан башка аким шайланып, обладминистрацияга башкы адис болуп которулдум. Азыркы учурда ушул кызматты да мага ыраа көрбөй, куугунтукка учурап жатам. Бул чычалагандык эмес, тек гана акыйкат издеп укугумду коргоого акым бар деген ой, жана эң негизги себеби моралдык укугум бар деп эсептеймин. К.Р.Өкмөтүнүн ыйгарым укуктуу өкүлү Б. Жуманазаровдун жана ошол аппараттын кызматкерлеринин иштеп жатышына Менин түздөн-түз салымым чоң деп эсептеймин. Бул ызама кыскача токтоло кетейин. 2015-жылы күзүндө аппараттын кызматкерлерине кезектеги аттестация өткөрүлөт. Аттестация канчалык деңгээлде мыйзамдуу болгонун сот териштирер, себеби азыркы учурда ишти сот карап жатат. Аттестациялык комиссия мени кызмат ордума татыктуу эмес деген чечим чыгарат. Аттестациялык комиссиянын отуруму бир топ мыйзам бузуулар менен өткөрүлгөн деп эсептеймин жана сотко берип укугумду коргоого мажбур болдум, буга жүйөлүү себептер бар. Революциянын айынан жаракат алгандыкыбы, же моралдык-психологиялык запкылардын себебиби ар-кайсы жерим ооруп дарыланууда жүргөн учурумда губернатор Б.Жуманазаров жумуштан бошотуп коет. Эмне себептен бошоттуңуз деп сурасам, аттестациялык комиссиянын чечиминин негизинде деп жооп айтты. Бирок менин бюллетенде жүргөн учурумду эске алуу керектигин сунуштаган мамлекеттик кадр кызматынын жиберген катын эске албаганы кандай? Талас район аралык сотуна губернатор кайрылган экен, ал жактан менин иш жагдайым, больничныйларым мыйзамдуу деп жооп беришиптир. Ага карабай азыркы учурда областтык каржы полициясына тапшырма берип, кынтыгын тапкыла деп жатканын угуп атам. Биз Бакиевдин куйруктарынан запкы жеш үчүн башыбызды канжыгага байлап чыктык беле, “эрегиштен эр өлөт” жолун издебесек деп ойлойм. Губернатор Б.Жуманазаровдун менден башка кыла турган жумушу жокпу, же мен ал кишинин душманы болбосом, өз ишимди так эле аткарып жүрдүм эле. Угушума караганда Жуманазаров мени интригандардын арасында бар деп ойлосо керек. Жүзүм жарык айта алам, мен андай пас жана ыплас оюндарга тиешем жок. Бирок ар бир жерде хан сарай келемиштери болуп келген жана боло берет деп ойлойм. Бакиевдин учурунда “Ак-Жол” партиясынын куратору болуп Таласка келип, ушул партияга киргиле деп жүргөнүнө карабай губернатор болгонуна менин да салымым бар го. Жеке бу кишиге күнөө артуудан алысмын, жалпы эле башкаруу системасы чирип, ыңгайсыз адамдардан кутулуу жолун издеп, административдик ресурстун ыплас колдонулушун айыптайм. Алмаз Шаршенович өзүңүз айткандай ”эки тоонун отун эңсеген” досуңуз Текебаев 2011-жылы айтканы бар: ”мамлекеттик жооптуу кызматтарга, айыл өкмөтү болобу, аким болобу, губернаторбу адис жана эң негизгиси Элим деп жүрөгү урган, таза инсан болуусу керек, анча-мынчасын повышение курстарга окутуп алсак болот ” деп. Азыр бийликтин бардык бутактарында кимдер олтурат, көпчүлүгү ууру-шылуундар, жеп-ичерлер, болбосо эмне үчүн мамлекетибиз өнүкпөйт. Элдин ырыскысын тоноп бүтүштү. Ошол себептен өлкөдө саясий стабилдүүлүк болот деп эч ким кепилдик бере албайт. Башка баатырларга шек келтиргим келбейт, 6-7апрелде революцияны жалпы Эл жасады. Революциядан кийин кырдаалга жана талапка ылайык ар-кандай коомдук уюмдар түзүлдү. Мисалы Ооганчылар жардам сурап өз уюмуна, “Айкөл-Ала тоонун” мүчөлөрү өз уюмуна, “Мекен шейиттеринин” мүчөлөрү өз уюмуна кайрылат экен. Мен “Акыйкат” кыймылынын мүчөсү катары төрагабызга кайрылып, ал киши мыйзам чегинде бир топ жардамын берди. Бирок административдик кысым катуу болгондугуна байланыштуу акырында айтаарым, 2009жылы президенттик шайлоодо Сизди кумир тутуп, талапкерлигиңизди сүрөп, ишенимдүү адамыңыз болуп, КСДПнын Кара-буура району боюнча координатору болгон элем. Менин мээнетимди баалап, жогоруда айтылган маселе боюнча калыстык, акыйкат пикириңизди билдирет деп үмүттөнөм. Мен куугунтукка да, башка кысымдарга да даярмын жана бир коркоорум Сиз оозуңуздан түшүрбөгөн бир гана Алла деп айтам.
Төлөгөн Наралиев, Апрель баатыры, 2007-2010ж.ж. КСДПнын Кара-буура районунун координатору, экс-аким
Өткөн тарыхты эстеп, ал тургай өткөндөн сабак алып турган бул албетте жакшы көрүнүш. Чындыгын алып караганда, Аксы окуясы адилеттүүлүк үчүн күрөштүн алгачкы баскычы экени талашсыз. Артка кайрылып карасак аталган каргашалуу окуянын болуп өткөнүнө бүгүн, 17 – мартта 14 жыл толуптур. Жыйынтыгында каргашалуу окуядан 6 адам каза болуп, 20 дан ашуун киши жаракат алган. Бүгүн, Аксынын баатырларына Бишкекте орнотулган эстеликтин жанына өткөндөрдүн арбагына багыштап куран окутуп келишкен Жогорку Кеңештин депутаттарынын бири Руслан Казакпаевге кайрылдык.
– Кечээ, 16-мартта Ош шаарында Алмас Атамбаев, оппозиция өкүлдөрүн алар “шайтандын кулдары!» Кыргызстандын тагдыры алар үчүн анча деле маанилүү эмес”, деди. “Бузукулар келсе таш бараңга алып өлкөдөн кууп чыккыла!” дейт. Сиз мамлекет башчысынын айтылган сөздөрүнө Жогорку Кеңештин депутаты катары кандай баа бере аласыз?
– Кыргыз эли жок биз бийлик өкүлдөрү эч ким эмеспиз. Андыктан, кандай гана өлкө башчысы же бийликтин бутактарындагы мамлекеттик кызматкерлер болбосун элдин кызыкчылыгы менен эсептешиши абзел. Өлкөгө оппозиция керек.
Гүлжан Шерипбаева, Kyrgyztoday.kg
25 жылдан бери укук коргоочу болуп жүргөн, Кыргызстандын эки жолку Акыйкатчысы болуп шайланган Элдик Акыйкатчы Турсунбек Акун менен мамлекетибиздеги саясый кырдаал, бийликтин катачылыгы, бийлик бүгүн тизгинин тартпаса эртең кеч болуп калаары тууралуу жана 16-мартта өтө турган атуулдук форум тууралуу баарлаштык.
– Турсунбек агай, акыркы мезгилде оппозицияга ыктап бараткандай таасир калтыра баштадыңыз. Мындан ары позицияңызды өзгөртүп, бийликти сындап, оппозицияга жан тартайын деп чечтиңизби?
– Мен атайылап бийликти сындап, оппозиция болоюн деп аракет кылган жокмун. Өкмөттүн акыркы кездеги элдин кыжырын кайнаткан туура эмес кадамдары, тарифтерди жогорулатууга жасаган аракети, тоолуу райондордогу жеңилдиктерди алабыз деп көтөргөн маселелери боюнча айткан каршы пикирим мени оппозиционердей көрсөтүп койду окшойт. Болбосо, оппозицияга өтүп, бийликке сокку урайын деген максатым жок. Себеби, мен табиятымдан укук коргоочумун. Чыныгы укук коргоочу тигил же бул топко жан тартпайт. Кайсыл мезгил болбосуна, калыс пикирин айтат.
Кандай маселе көтөрүлбөсүн, кайда сүйлөбөйүн бийликтин катачылыгы менен кошо алардын артыкчылыктарына токтолуп, калыстыгымды көрсөтүп жатам. Маселен, эл арасында азыркы бийлик мурдагы бийликтен өтүп кетти деген күбүр-шыбырлар көбүрөөк айтыла баштады. Бирок, мен ал пикирге толугу менен кошула албайм. Анткени, азыркы бийликтин мурдагы бийликке караганда мактоого татырлык иштери бар. Болгону, акыркы кездеги начар иштери жакшы иштерин көмүскөдө калтырып жатканын айтып, Атамбаев мурдагы бийликтей болуп үй-бүлөлүк системаны киргизбегенин, жаманбы, жакшыбы парламенттик системаны түптөгөнүн, өкмөттүн, парламенттин ыйгарым укугун талашпаганын, аялын, балдарын коррупцияга аралаштырбаганына токтолом. Алмаз Шаршенович мамлекеттин ролун да көтөрүп койду.
Ал президент болгону Кыргызстанда стабилдүүлүк сакталып калды. Бирок, “Беш кол тең эмес” дегендей бул мисалдар Атамбаевдин бийлиги ойдогудай иштеп жатат деп айтыш кыйын. Анткени, Атамбаев да жаңылып жазып, ооматын кетирип, тегерегине туура эмес кадрларды топтоп алды. Азаптуу күндөрдү бирге кечирген досторунан алыстап, буга чейинки бийликке кошомат кылып келген кадрларга ишеним артып, өзүнө көлөкө түшүрүп, алсыздыкка жол берип, баш көтөргөндөрдү жоготуштун айласын издеп, кылмыш ишин козгоп, саясый куугунтук жасоо менен алек болуп калганы жогоруда санаган жакшы иштерин көмүскөдө калтырып, жаман иштеген президенттей эле таасир калтырып калды.
– Сиз анткениңиз менен сизди жакшы билгендер оомат оппозицияга ооп баратканын сезип, Турсунбек Акун оппозицияга ыктап, президентти ачык сындай баштады. Оппозиция менен бийликке келип, Акыйкатчы болот экен деген имиштер айтыла баштады го. Ишенсек болобу?
– Мен Акыйкатчылык деңгээлден өтүп кеткем. Бир эмес, эки жолу Акыйкатчы болдум. Быйыл койсом өткөрбөй коюшту . Элдик Акыйкатчы ишимди уланта берем.Эми акыйкатчы болууга ашыкпайм. Анткени, мен Акыйкатчылык деңгээлден эбак өтүптүрмүн. Эми саясий укуктарды коргоп чоң саясаттын татаал жолун аттанам. Оппозицияга кошулуп, оппозициянын камчысын чаппайм. Бийликке жагалданбайм. Кошомат кылбайм. Агын ак, карасын кара дейм. Акыйкатчылык кызматка барбайм. Акыйкатчы болуп 6 жыл иштедим. 25 жылдан бери укук коргоочу болдум. Эми башка деңгээлге өтөм.
Анткени, азыркы бийликке күчтүү Акыйкатчынын кереги жок экен. Бийлик менен оппозицияны бир столго отургузуп, мамлекетибиздеги кырдаалды чечүүнүн жолун издейм. Эгер Президент жана анын командасы 16-мартта өтүүчү форумга катышып, диалогдогу көтөрүлгөн маселелерди чечүүнүн жолун таппаса, оппозиция жана бийлике нааразы күчтөр менен сүйлөшүүгө барбаса анда мен баш отум менен саясатка киришип, мыйзам чегинде бул бийлик эсине келгенче күрөшөм. Мен жаңы кыргыз суверендүүлүгүн түптөгөн адамдардын биримин. Азыркы Президенттен жана азыркы аты чыккан көптөгөн саясатчылардан мурун саясатка аралашканмын.Президент бизнес кылып, турдүү фонддорду түзүп жүргөндө Текебаев, Казат Акматов, Топчубек Тургуналиевтер менен бирге саясатка аралашканмын.
Менин башка саясатчылардан айырмам өлкөдө эмне болоорун бир же жарым жыл мурун сезип турарымды раматылык экономист Шералы Назаркулов айтып жүрчү эле. Себеби, жылым доңуз. Алмаз Атамбаев ушундай бир жактуу саясатын жүргүзүп башка коомдук үучтөр менен биргелешип иш алып барбаса эл көтөрүлүп алда бир башка мамлекетке качып кетүү коркунучу бар. Эгер президент оппозиция менен диалогго келип, иш билги адамдарды бийлик структураларына койбосо, буга чейинки кетирген катачылыгын мойнуна албаса ага өтө эле оор болуп калат. Мен муну Президент коркуп калсын деп эмес, ага алдын ала болчу иштен кабардар кылып, коңгуроо кагып жатам.
-Турсунбек агай, жакында түзүлгөн социалдык, экономикалык граждандык жана саясый укуктарды коргоо боюнча түзүлгөн комитет 16-мартта форум өткөргөнү жатыпсыңар. Ошол форумга Президент да катышсын деп жатасызбы?
– Ооба. Жок дегенде Президенттин атынан атайын өкүлдөр катышсын деп жатабыз. Анткени, эл арасында күч алган нааразычылыктарды жөнгө салыш үчүн социалдык, экономикалык, граждандык жана саясый укуктарды коргоо учун уюштуруу комитетин түзгөнбүз. Буга чейинки тажрыйбамды эске алып, мени төрага кылып шайлашкан. Комитеттин мүчөлөрү жер-жердеги нааразычылык акциялардын башында турган жергиликтуу лидерлер болду.
Мына ошол жаңы түзүлгөн комитеттин демилгеси менен 16-мартта Гапар Айтиевдин көркөм сүрөт музейинде форум өткөрөт. Башкача айтканда, бийлик менен оппозицияны тегерек үстөлгө чакырып, диалог аркылуу оорлоп бара жаткан кырдаалды чечүүнүн жолун издейбиз. Аталган форумга президенттин жана окмоттун аппаратынын, губернаторлордон баштап, граждандык коомдун жана оппозициянын өкүлдөрүн чакырдык.
Эки тараптын тең катачылыгын айтып,” пикет, митинг өткөзөбүз” деген оппозиционерлерди мамлекеттик телевидениеден бир жактуу жамандап, элдин кыжырын кайнатып, эски обонду созуп жатканы жөнсүз экенине токтолобуз. Ошондой эле оппозиционерлер ыгы келсе да, келбесе да президенттин бала-бакырасына, туугандарына жана анын улутуна шек келтирип, тескери коомдук пикир жаратууга аракеттенгени туура эмес экенин айтабыз.
Кыскасы, эки тарапты тең сүйлөшүүгө чакырып, бири-бирин бир жактуу каралагандан алыс болгула дейбиз. Ар кимибиз билген чалмакейди чалып, мамлекеттүүлүккө шек келтирбей мамлекеттин кемесин чайкабоого чакырабыз.
30-мартта дагы бийликти да, оппозицияны да диалогго чакырып, жазында болот деген төңкөрүштү, революцияны алдын алууга аракеттенебиз. “Эсиң барда этегиңди жап” деп азыркы бийликтен оомат кетип баратканын ачык айтабыз.
-Бийликтен оомат кеткенин кантип билдиңиз?
-Бийликтин ооматы кеткен үчүн жер-жерлерде түрдүү комитеттер түзүлүп, бийликти кулатуунун жолун издеп жатышат. Айтайын дегеним, өлкөнүн түштүгүндөгү 14-мартта өткөн жер-жерлердеги митингдер, 24-мартта боло турган курултайдын баары бийликтин ооматы кетип, элдин нааразычылыгы күчөп баратканын далилдейт. Айтайын дегеним, президенттин ооматын Акаев, Бакиевдин учурунда иштеген кадрлардан арыла албаганы үчүн да эртелеп кетип жатат. Бүгүн чара көрбөсө, эртең кеч болуп калат. Анткени, президенттин оң колуна айланган айрым кадарлар Фарид Ниязовго окшогондордун көзүн май басып калды. Мен Фаридге кирип мамлекеттеги кырдаалды түшүндүрөйүн, бийликтин кемчиликтерин айтайын десем канчадан бери кабыл албай көңүл бурбай жатат. Эки жарым жылдан бери президентке кирип, кеңешимди берейин десем ал да кабыл албай койду. Оппозицияга да кошулбай, бийликтен кызмат сурабаганыбыз менен 20 жылдан бери чогуу жүргөнүбүздү эстеп, ичиң ачышып, жаман күнгө ыраа көрбөй бир кабыл алса башкача чара көрөт беле деп ойлойсуң. Бирок, Атамбаев Акаев, Бакиев доорунан бери бийлик менен кызматташып келгендер менен ымалага келип, 20 жылдан бери чогуу жүргөн досторун эсинен чыгарып койду. Чынында Атамбаев Аксы окуясынан кийин биздин аркабыз менен Түркияда саясый куугунтук жеп качып жүргөн жеринен Кыргызстанга кайрылып келип, аксылыктардын, укук коргоочулардын аркасы менен мекениме кайтып келдим деп көзүнө жаш алган. Аксылыктарга 50 миң сом берген. Такта өмүр бою отура тургансып, кыйын кезеңде жанында болгон досторун эсинен чыгарып жаткан өкүнтөт.
-Президенттин эски досторун эсинен чыгарып койгону сизди ушундай ачуу сөздөрдү айтууга аргасыз кылып жаткан жокпу?
-Бийликтин ооматы кетип жатат деп коңгуроо кагып, бул президенттин тагдыры мурунку президенттердин тагдырынан да оор болушу мумкун дегеним менен мен Атамбаевдин кетишин каалабайм. Анткени, президент болот элем дегендердин арасынан азырынча андан кыйын эч кимди деле көрө элекмин.
Атамбаевдин ордуна бирөө келсе эле Кыргызстанды жыргатып жиберерине көзүм жетпейт. Ар беш жылда революция кылып, бийликти алмаштыра берсек, жакшылык деле болбойт. Бирок, Президенттин “оппозиция 10 миң киши чыгарса, мен 20 миң киши чыгарам” деп айтканын ага кирип чыккандар эл арасына жеткируудо.
Президент ошондой деңгээлде ой жүгүрткөнүнө капа болуп жатам. Президент оппозицияга эрегишпей эсине келиши керек. Мен бул ачуу сөздөрдү Алмаз Шаршенович досторун кызматка койсун деп айтып жаткан жокмун. Жанында жүргөндөргө караганда ага биз көбүрөөк күйөбүз. Ошон үчүн анын оор тагдырга кептелишин каалабаганыбыз үчүн ачуу сөздү айтып жатабыз. Ошон үчүн президент мамлекетти чайкабай, адамдарга маани бериши керек. Досторун кабыл алып, кырдаалды колго алуунун жолун табышы керек. Болбосо, Алмаз Шаршенович Фарид Ниязов менен ак үйдүн эле президенти болуп калгандай түр көрсөтүүдө. Алмаз Атамбаев ак үйдүн эле эмес,жалпы кыргыз эли ишенген президент болуп элдин жападан жалгыз таянычы болуш керек.
–Президентке жеке таарынычыңыз барбы?
-Жеке деле таарынычым жок. Болгону, зыяныбыздан пайдабызды көп көрсө да, билмексен, көрмөксөн болуп, көзүн май басып калганына таңгалып жатам. Ал кимдер аркылуу Президенттик кызматка келгенин унутуп калгандай.
-Балким, президенттин кетер күнүн эрикпей санаганы, нааразычылык акцияларынын күч албашына себеп болоттур. Президенттик такты көздөгөндөр мынча убактан кийин Атамбаев кызматтан кетет деп демин басып турар…
– Президенттин кызматтан кетем деп күнүн айын, жылын санаганы курчуган кырдаалды токтото албайт. Анткени, кырдаал барган сайын кыйындап баратат. Президент кетер күнүн кечээ же бүгүн эле санап баштаган жок. Ал президент болуп такка отурган күндөн көп өтпөй эле баштаган. Улам айтып, сөздүн маанисин кетирбей эле эл чогулган жерден мөөнөтүмдүн аягына чейин отурам. Кийинки жолу президенттикке ат салышпайм. Конституцияны бузбайм деп айтып койсо эле жетиштүү болмок. Президент кеткенге эмес, элдин эсинде калган жакшы иштерди жасаганга ашыгышы керек. Болбосо эл алдына чыккан сайын мынча жыл, мынча ай, мынча күндө кетем дегени тамашалуу мыскылга айлана баштады.
– Президенттин оппозиция тууралуу айткан пикирлерине кандай комментарий бересиз?
– Оппозицияга туура эмес мамиле кылып жатканына чыны менен ичим ачышат. Анткени, демократияны курууда,адам укугун коргоодо,соз эркиндигуу учун курошудоо Текебаев, Бекназаров, Суваналиев, Ташиев, Мадумаров, Келдибековдордун кошкон үлүшү дагы оңой эмес. Аларда оз убагында эл үчүн эмгек кылышты.
Акыркы убактарда Президент өзү менен көп жыл жүргөн досторун түрдүү оор сөздөрдү айтып жүргөнүн угуп жатабыз. Чогуу жүргөн досторун сындоонун ордуна казактарга кеткен Каркыраны кайтарып алса кыргыз эли үчүн жакшы болоор эле. Назарбаевдин бутуна чөгөлөсөм да алам деген эле го.
Бак тигип атып оппозицияга асылганын ордуна Кытайга кеткен Үзөнгү-Куушту кайтарып алса анын эмгегин кыргыз эли эч качан унутпайт эле.
Баса, Президент эле эмес, Нарындын губернатору Аманбай Кайыпов Турсунбек Акун жана оппозициянын өкүлдөрү Нарынга келсе киргизбейм дептир. Мен биринчиден, оппозициянын өкүлү эмесмин. Экинчиден, бул маселени тактоо үчүн Аманбай Кайыповго чалсам. “Мен сизди айткан эмесмин. Оппозицияны айткам” -дейт. Оппозиция да биздин жарандар. Бекназаровдор баштап, азыркы бийликти кызматка алып келген. Оппозиция күчтүү болсо, азыркы бийликке жакшы болот да.
– Айтканыңызга ынаналы, акыркы мезгилдеги кадр саясатындагы алмашуулар боюнча не дейсиз?
– Жакынкы күндөрү Коопсуздук кызматынын алдындагы АКСтин башчысы, Эсептөө палатасынын төрайымы Элмира Иманалиева, Экономика министринин эки орун басары, Стат комитеттин башчысы кызматынан кетти. Мен кызматтан четтеген инсандардын баары ишин жөндөй албаганы үчүн кызматтан кетти деп ойлобойм. Анткени, азыр кандай кызмат болбосун чыныгы, иш билги, адискөй кадрларга басым коюлбай кызматка илешкени өз туугандарын же досторун кызматка тарткан көрүнүш орун ала баштады. Ошондой сокур саясаттын кесепетинен кадр системасы талкаланып жатат. Жогоруда аты аталган инсандардын көпчүлүгү ошол саясаттын курмандыгы болду. Эгер президент чыныгы иш билги инсандарга басым койсо, жаңы шайланган Бишкек шаарынын мэрин Албек Ибраевди кызматка коёрдон мурун Кулматов Бишкек шаарын акыр-чикирге толтуруп кетти. Бу сапар кызматка иш билгисин коёюн демек. Эл арасында “демократия, коррупция” деген сөздү жөндөп айта албаган адам кызматка келди деп Албек Ибраевди шылдыңдап жатышат. Ошон үчүн Президент досторунун муктаждыгын канааттандырыш үчүн эби келбесе да кызматка коё берип, мамлекеттик кызматтын баркын кетирбей мамлекеттик саясатты жогору коюшу керек. Президентке көлөкөсүн түшүргөн кадрлардан Албек Ибраев жалгыз эмес. Алардын катарында Фарид Ниязов менен бир алгылыктуу кызматты аткара албаган Темир Жумакадыров да бар.
– Бир мезгилде кечиримиңизди кабыл албаган Нарымбаев менен байланышып, акыбал- жайын сурадыңызбы?
– Жыгылган кишини теппейт дейт. Акыбалы минтип турганда ал тууралуу жаман сөз айткандан алысмын. Бирок, Президент Нарымбаевдин акыбалы азыркы бийликтин абалын чагылдырарын эсине түйүп коюшу керек. Бийлик Нарымбаевди иштеттиби, анда анын күнөөсүн аягына чейин тактабай туруп каматып салышы бийлике аброй алып келбейт. Бир эле Нарымбаев күнөөлүү башкасы периште эмес да.
Классташым, досум, теңтушум Нарымбаевдин сотуна бардым. Акыбалын сурадым. Ал кетсе да адамкерчиликтен мен кетпейин дедим. Андан кабар алганыма, башына кыйын иш түшкөндө барганыма ал да ыраазы болду. Болгону кызматта турганда өзүн элдин баарынан жогору койгон учурлар болгон. Азыр Нарымбаевдей абалга Фарид Ниязов келди. Ал да адамды кабыл албай, башкалар менен иши жок болуп калды. Ошондой эле Темир Жумакадыров да адамдарды теңине албай жүрөт. Казат Акматов КДКнын чечимин көтөрүп кирейин дегенде дагы кабыл албай, “үйүңүзгө барам” деп алдап коюп, барбай койду. Казат Акматов нааразы болуп жүрүп өтүп кетти. Кыскасы, көзүн май басып калгандардан, бийликке көлөкөсүн түшүргөндөрдөн Атамбаев арылышы керек. Болбосо, ушулар эле аны аңга түртүп, бармагын эмес, чыканагын тиштей турган абалга кептеп коёт.
Чынайым Кутманалиева
Булак: “Майдан. кж”
“Таласта 14-мартта болуп өткөн бийликтин элге каршы саясатына нааразычылык митингине элдин аз келип калгандыгынын себеби, аны уюштуруучулар Дуулат Турдуналиев баш болгон “Ата-Мекен” партиясынын өкүлдөрү болгондугу болду”, – деп билдирди кечээ, 15-мартта Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине Таластан Апрель Баатыры Төлөгөн Наралиев.
“Дуулат Турдуналиев өзү жакшы жигит. Бирок, эл аны “Ата-Мекен” партиясы жана Болот Шер менен бирге элестетишет. Анткени Дуулат көп жылдар бою Болот Шердин жардамчысы, атамекенчи болуп жүрүп, атамекендин атынан элге көп убадаларды берип жүргөн. Бирок, “Ата-Мекен” партиясы ал убадалардын бирин да аткарбады. Мародерлук менен айыпталды. Ошондуктан эл “Ата-Мекенге”, Болот Шерге ишенбей калышкан. Мына ушул себептүү Дуулат Турдуналиев элди митингге чакырса эл “баягы эле сөзүнө турбаган “Ата-мекен” менен СДПК митингге чакырып жаткан экен” деп ойлоп митингге келишкен жок. Анткени Таласта “Ата-Мекен” жана СДПК партияларынын кадыр-баркы нөлгө түшүп калган. Эгер мындан ары оппозиция митинг уюштура турган болсо анда алдын-ала элге “уюштуруучулардын арасында “Ата-Мекен” жана СДПК партиялары жок” деп жарыя кылып коюшу керек”, – деди Апрель Баатыры Төлөгөн Наралиев..
Булак:Кyrgyztoday.kg
Завтра мы будем отмечать очередную годовщину трагических Аксыйских событий. К сожалению многие из тех, кто стал виновником данных, событий включая Сегизбаева на свободе и во власти. Те, кто был дежурным тогда, и сейчас остаются дежурными Атамбаева. Не получившие уроки с тех событий служат Атамбаева и выходят против народа. Чтобы не усугубить эту ситуацию мы планируем провести Народный курултай 24 марта в Оше.
Могу ответственно заявить, 2005 и 2010 году, несмотря на кровопролития, не было революции. Предстоящие наши мероприятия являются их продолжением. Атамбаев продал цели и идеи революции. Атамбаев после прихода во власть окружил себя людьми Акаева и Бакиева. Потому что они знают, как правильно преподносить деньги. Как Атамбаев вступил на должность он начал слушать только своих приспешников и прихлебателей. Атамбаев передоверил власть своему бывшему шоферу, секретарше и телохранителям. Те, кто выступают против этого, объявляются врагами народа.
Мы требуем теперь с учетом ошибок, чтобы правительство давало отчет не только парламенту, но и Народному Курултаю. АКС ГКНБ не должен превращаться в орган репрессий в отношении политических оппонентов. Чтобы не допустить прошлых ошибок мы предлагаем коллективное управление на строгом соблюдении законом.
Еще что важно сказать. Революция в принципе не может импортироваться и экспортироваться. Революцию совершает не 5-6 политиков, а народ, я могу это сказать как активный участник событий 2005 и 2010 года.
Теперь мы в оппозиции не будем избирать лидера замешанного в коррупции и богатых бизнесменов. Все это решиться народом на курултае 24 марта. Настоящие требования к власти тоже будут тогда озвучены.
Насчет Атамбаева… Однажды он сказал что если бы не произошли Аксыйские события, то не вернулся бы в Кыргызстан. Мы за это время все время поддерживали друг друга. Я и его продолжаю считать другом, но я критикую политику Атамбаева.
То, что устроили против Келдибекова и обязали выплатить 10 млн. сомов это просто судилище. Если власть поменяется, как суд оправдал прежде Кулова, Исакова, так оправдают и Келдибекова. Потому что это решение не суда, а Белого дома.
Повторюсь, мы на Курултае 24 марта, обсудим вопрос: достигла ли своих целей революция 7 апреля, почему повышаются цены на электроэнергию, почему продолжают повышаться социальные выплаты.
Источник: “Майдан”
Перевод: “Gezit.org”
25 жылдан бери укук коргоочу болуп жүргөн, Кыргызстандын эки жолку Акыйкатчысы болуп шайланган Элдик Акыйкатчы Турсунбек Акун менен мамлекетибиздеги саясый кырдаал, бийликтин катачылыгы, бийлик бүгүн тизгинин тартпаса эртең кеч болуп калаары тууралуу жана 16-мартта өтө турган атуулдук форум тууралуу баарлаштык.
– Турсунбек агай, акыркы мезгилде оппозицияга ыктап бараткандай таасир калтыра баштадыңыз. Мындан ары позицияңызды өзгөртүп, бийликти сындап, оппозицияга жан тартайын деп чечтиңизби?
– Мен атайылап бийликти сындап, оппозиция болоюн деп аракет кылган жокмун. Өкмөттүн акыркы кездеги элдин кыжырын кайнаткан туура эмес кадамдары, тарифтерди жогорулатууга жасаган аракети, тоолуу райондордогу жеңилдиктерди алабыз деп көтөргөн маселелери боюнча айткан каршы пикирим мени оппозиционердей көрсөтүп койду окшойт. Болбосо, оппозицияга өтүп, бийликке сокку урайын деген максатым жок. Себеби, мен табиятымдан укук коргоочумун. Чыныгы укук коргоочу тигил же бул топко жан тартпайт. Кайсыл мезгил болбосуна, калыс пикирин айтат.
Кандай маселе көтөрүлбөсүн, кайда сүйлөбөйүн бийликтин катачылыгы менен кошо алардын артыкчылыктарына токтолуп, калыстыгымды көрсөтүп жатам. Маселен, эл арасында азыркы бийлик мурдагы бийликтен өтүп кетти деген күбүр-шыбырлар көбүрөөк айтыла баштады. Бирок, мен ал пикирге толугу менен кошула албайм. Анткени, азыркы бийликтин мурдагы бийликке караганда мактоого татырлык иштери бар. Болгону, акыркы кездеги начар иштери жакшы иштерин көмүскөдө калтырып жатканын айтып, Атамбаев мурдагы бийликтей болуп үй-бүлөлүк системаны киргизбегенин, жаманбы, жакшыбы парламенттик системаны түптөгөнүн, өкмөттүн, парламенттин ыйгарым укугун талашпаганын, аялын, балдарын коррупцияга аралаштырбаганына токтолом. Алмаз Шаршенович мамлекеттин ролун да көтөрүп койду.
Ал президент болгону Кыргызстанда стабилдүүлүк сакталып калды. Бирок, “Беш кол тең эмес” дегендей бул мисалдар Атамбаевдин бийлиги ойдогудай иштеп жатат деп айтыш кыйын. Анткени, Атамбаев да жаңылып жазып, ооматын кетирип, тегерегине туура эмес кадрларды топтоп алды. Азаптуу күндөрдү бирге кечирген досторунан алыстап, буга чейинки бийликке кошомат кылып келген кадрларга ишеним артып, өзүнө көлөкө түшүрүп, алсыздыкка жол берип, баш көтөргөндөрдү жоготуштун айласын издеп, кылмыш ишин козгоп, саясый куугунтук жасоо менен алек болуп калганы жогоруда санаган жакшы иштерин көмүскөдө калтырып, жаман иштеген президенттей эле таасир калтырып калды.
– Сиз анткениңиз менен сизди жакшы билгендер оомат оппозицияга ооп баратканын сезип, Турсунбек Акун оппозицияга ыктап, президентти ачык сындай баштады. Оппозиция менен бийликке келип, Акыйкатчы болот экен деген имиштер айтыла баштады го. Ишенсек болобу?
– Мен Акыйкатчылык деңгээлден өтүп кеткем. Бир эмес, эки жолу Акыйкатчы болдум. Быйыл койсом өткөрбөй коюшту . Элдик Акыйкатчы ишимди уланта берем.Эми акыйкатчы болууга ашыкпайм. Анткени, мен Акыйкатчылык деңгээлден эбак өтүптүрмүн. Эми саясий укуктарды коргоп чоң саясаттын татаал жолун аттанам. Оппозицияга кошулуп, оппозициянын камчысын чаппайм. Бийликке жагалданбайм. Кошомат кылбайм. Агын ак, карасын кара дейм. Акыйкатчылык кызматка барбайм. Акыйкатчы болуп 6 жыл иштедим. 25 жылдан бери укук коргоочу болдум. Эми башка деңгээлге өтөм.
Анткени, азыркы бийликке күчтүү Акыйкатчынын кереги жок экен. Бийлик менен оппозицияны бир столго отургузуп, мамлекетибиздеги кырдаалды чечүүнүн жолун издейм. Эгер Президент жана анын командасы 16-мартта өтүүчү форумга катышып, диалогдогу көтөрүлгөн маселелерди чечүүнүн жолун таппаса, оппозиция жана бийлике нааразы күчтөр менен сүйлөшүүгө барбаса анда мен баш отум менен саясатка киришип, мыйзам чегинде бул бийлик эсине келгенче күрөшөм. Мен жаңы кыргыз суверендүүлүгүн түптөгөн адамдардын биримин. Азыркы Президенттен жана азыркы аты чыккан көптөгөн саясатчылардан мурун саясатка аралашканмын.Президент бизнес кылып, турдүү фонддорду түзүп жүргөндө Текебаев, Казат Акматов, Топчубек Тургуналиевтер менен бирге саясатка аралашканмын.
Менин башка саясатчылардан айырмам өлкөдө эмне болоорун бир же жарым жыл мурун сезип турарымды раматылык экономист Шералы Назаркулов айтып жүрчү эле. Себеби, жылым доңуз. Алмаз Атамбаев ушундай бир жактуу саясатын жүргүзүп башка коомдук үучтөр менен биргелешип иш алып барбаса эл көтөрүлүп алда бир башка мамлекетке качып кетүү коркунучу бар. Эгер президент оппозиция менен диалогго келип, иш билги адамдарды бийлик структураларына койбосо, буга чейинки кетирген катачылыгын мойнуна албаса ага өтө эле оор болуп калат. Мен муну Президент коркуп калсын деп эмес, ага алдын ала болчу иштен кабардар кылып, коңгуроо кагып жатам.
-Турсунбек агай, жакында түзүлгөн социалдык, экономикалык граждандык жана саясый укуктарды коргоо боюнча түзүлгөн комитет 16-мартта форум өткөргөнү жатыпсыңар. Ошол форумга Президент да катышсын деп жатасызбы?
– Ооба. Жок дегенде Президенттин атынан атайын өкүлдөр катышсын деп жатабыз. Анткени, эл арасында күч алган нааразычылыктарды жөнгө салыш үчүн социалдык, экономикалык, граждандык жана саясый укуктарды коргоо учун уюштуруу комитетин түзгөнбүз. Буга чейинки тажрыйбамды эске алып, мени төрага кылып шайлашкан. Комитеттин мүчөлөрү жер-жердеги нааразычылык акциялардын башында турган жергиликтуу лидерлер болду.
Мына ошол жаңы түзүлгөн комитеттин демилгеси менен 16-мартта Гапар Айтиевдин көркөм сүрөт музейинде форум өткөрөт. Башкача айтканда, бийлик менен оппозицияны тегерек үстөлгө чакырып, диалог аркылуу оорлоп бара жаткан кырдаалды чечүүнүн жолун издейбиз. Аталган форумга президенттин жана окмоттун аппаратынын, губернаторлордон баштап, граждандык коомдун жана оппозициянын өкүлдөрүн чакырдык.
Эки тараптын тең катачылыгын айтып,” пикет, митинг өткөзөбүз” деген оппозиционерлерди мамлекеттик телевидениеден бир жактуу жамандап, элдин кыжырын кайнатып, эски обонду созуп жатканы жөнсүз экенине токтолобуз. Ошондой эле оппозиционерлер ыгы келсе да, келбесе да президенттин бала-бакырасына, туугандарына жана анын улутуна шек келтирип, тескери коомдук пикир жаратууга аракеттенгени туура эмес экенин айтабыз.
Кыскасы, эки тарапты тең сүйлөшүүгө чакырып, бири-бирин бир жактуу каралагандан алыс болгула дейбиз. Ар кимибиз билген чалмакейди чалып, мамлекеттүүлүккө шек келтирбей мамлекеттин кемесин чайкабоого чакырабыз.
30-мартта дагы бийликти да, оппозицияны да диалогго чакырып, жазында болот деген төңкөрүштү, революцияны алдын алууга аракеттенебиз. “Эсиң барда этегиңди жап” деп азыркы бийликтен оомат кетип баратканын ачык айтабыз.
-Бийликтен оомат кеткенин кантип билдиңиз?
-Бийликтин ооматы кеткен үчүн жер-жерлерде түрдүү комитеттер түзүлүп, бийликти кулатуунун жолун издеп жатышат. Айтайын дегеним, өлкөнүн түштүгүндөгү 14-мартта өткөн жер-жерлердеги митингдер, 24-мартта боло турган курултайдын баары бийликтин ооматы кетип, элдин нааразычылыгы күчөп баратканын далилдейт. Айтайын дегеним, президенттин ооматын Акаев, Бакиевдин учурунда иштеген кадрлардан арыла албаганы үчүн да эртелеп кетип жатат. Бүгүн чара көрбөсө, эртең кеч болуп калат. Анткени, президенттин оң колуна айланган айрым кадарлар Фарид Ниязовго окшогондордун көзүн май басып калды. Мен Фаридге кирип мамлекеттеги кырдаалды түшүндүрөйүн, бийликтин кемчиликтерин айтайын десем канчадан бери кабыл албай көңүл бурбай жатат. Эки жарым жылдан бери президентке кирип, кеңешимди берейин десем ал да кабыл албай койду. Оппозицияга да кошулбай, бийликтен кызмат сурабаганыбыз менен 20 жылдан бери чогуу жүргөнүбүздү эстеп, ичиң ачышып, жаман күнгө ыраа көрбөй бир кабыл алса башкача чара көрөт беле деп ойлойсуң. Бирок, Атамбаев Акаев, Бакиев доорунан бери бийлик менен кызматташып келгендер менен ымалага келип, 20 жылдан бери чогуу жүргөн досторун эсинен чыгарып койду. Чынында Атамбаев Аксы окуясынан кийин биздин аркабыз менен Түркияда саясый куугунтук жеп качып жүргөн жеринен Кыргызстанга кайрылып келип, аксылыктардын, укук коргоочулардын аркасы менен мекениме кайтып келдим деп көзүнө жаш алган. Аксылыктарга 50 миң сом берген. Такта өмүр бою отура тургансып, кыйын кезеңде жанында болгон досторун эсинен чыгарып жаткан өкүнтөт.
-Президенттин эски досторун эсинен чыгарып койгону сизди ушундай ачуу сөздөрдү айтууга аргасыз кылып жаткан жокпу?
-Бийликтин ооматы кетип жатат деп коңгуроо кагып, бул президенттин тагдыры мурунку президенттердин тагдырынан да оор болушу мумкун дегеним менен мен Атамбаевдин кетишин каалабайм. Анткени, президент болот элем дегендердин арасынан азырынча андан кыйын эч кимди деле көрө элекмин.
Атамбаевдин ордуна бирөө келсе эле Кыргызстанды жыргатып жиберерине көзүм жетпейт. Ар беш жылда революция кылып, бийликти алмаштыра берсек, жакшылык деле болбойт. Бирок, Президенттин “оппозиция 10 миң киши чыгарса, мен 20 миң киши чыгарам” деп айтканын ага кирип чыккандар эл арасына жеткируудо.
Президент ошондой деңгээлде ой жүгүрткөнүнө капа болуп жатам. Президент оппозицияга эрегишпей эсине келиши керек. Мен бул ачуу сөздөрдү Алмаз Шаршенович досторун кызматка койсун деп айтып жаткан жокмун. Жанында жүргөндөргө караганда ага биз көбүрөөк күйөбүз. Ошон үчүн анын оор тагдырга кептелишин каалабаганыбыз үчүн ачуу сөздү айтып жатабыз. Ошон үчүн президент мамлекетти чайкабай, адамдарга маани бериши керек. Досторун кабыл алып, кырдаалды колго алуунун жолун табышы керек. Болбосо, Алмаз Шаршенович Фарид Ниязов менен ак үйдүн эле президенти болуп калгандай түр көрсөтүүдө. Алмаз Атамбаев ак үйдүн эле эмес,жалпы кыргыз эли ишенген президент болуп элдин жападан жалгыз таянычы болуш керек.
–Президентке жеке таарынычыңыз барбы?
-Жеке деле таарынычым жок. Болгону, зыяныбыздан пайдабызды көп көрсө да, билмексен, көрмөксөн болуп, көзүн май басып калганына таңгалып жатам. Ал кимдер аркылуу Президенттик кызматка келгенин унутуп калгандай.
-Балким, президенттин кетер күнүн эрикпей санаганы, нааразычылык акцияларынын күч албашына себеп болоттур. Президенттик такты көздөгөндөр мынча убактан кийин Атамбаев кызматтан кетет деп демин басып турар…
– Президенттин кызматтан кетем деп күнүн айын, жылын санаганы курчуган кырдаалды токтото албайт. Анткени, кырдаал барган сайын кыйындап баратат. Президент кетер күнүн кечээ же бүгүн эле санап баштаган жок. Ал президент болуп такка отурган күндөн көп өтпөй эле баштаган. Улам айтып, сөздүн маанисин кетирбей эле эл чогулган жерден мөөнөтүмдүн аягына чейин отурам. Кийинки жолу президенттикке ат салышпайм. Конституцияны бузбайм деп айтып койсо эле жетиштүү болмок. Президент кеткенге эмес, элдин эсинде калган жакшы иштерди жасаганга ашыгышы керек. Болбосо эл алдына чыккан сайын мынча жыл, мынча ай, мынча күндө кетем дегени тамашалуу мыскылга айлана баштады.
– Президенттин оппозиция тууралуу айткан пикирлерине кандай комментарий бересиз?
– Оппозицияга туура эмес мамиле кылып жатканына чыны менен ичим ачышат. Анткени, демократияны курууда,адам укугун коргоодо,соз эркиндигуу учун курошудоо Текебаев, Бекназаров, Суваналиев, Ташиев, Мадумаров, Келдибековдордун кошкон үлүшү дагы оңой эмес. Аларда оз убагында эл үчүн эмгек кылышты.
Акыркы убактарда Президент өзү менен көп жыл жүргөн досторун түрдүү оор сөздөрдү айтып жүргөнүн угуп жатабыз. Чогуу жүргөн досторун сындоонун ордуна казактарга кеткен Каркыраны кайтарып алса кыргыз эли үчүн жакшы болоор эле. Назарбаевдин бутуна чөгөлөсөм да алам деген эле го.
Бак тигип атып оппозицияга асылганын ордуна Кытайга кеткен Үзөнгү-Куушту кайтарып алса анын эмгегин кыргыз эли эч качан унутпайт эле.
Баса, Президент эле эмес, Нарындын губернатору Аманбай Кайыпов Турсунбек Акун жана оппозициянын өкүлдөрү Нарынга келсе киргизбейм дептир. Мен биринчиден, оппозициянын өкүлү эмесмин. Экинчиден, бул маселени тактоо үчүн Аманбай Кайыповго чалсам. “Мен сизди айткан эмесмин. Оппозицияны айткам” -дейт. Оппозиция да биздин жарандар. Бекназаровдор баштап, азыркы бийликти кызматка алып келген. Оппозиция күчтүү болсо, азыркы бийликке жакшы болот да.
– Айтканыңызга ынаналы, акыркы мезгилдеги кадр саясатындагы алмашуулар боюнча не дейсиз?
– Жакынкы күндөрү Коопсуздук кызматынын алдындагы АКСтин башчысы, Эсептөө палатасынын төрайымы Элмира Иманалиева, Экономика министринин эки орун басары, Стат комитеттин башчысы кызматынан кетти. Мен кызматтан четтеген инсандардын баары ишин жөндөй албаганы үчүн кызматтан кетти деп ойлобойм. Анткени, азыр кандай кызмат болбосун чыныгы, иш билги, адискөй кадрларга басым коюлбай кызматка илешкени өз туугандарын же досторун кызматка тарткан көрүнүш орун ала баштады. Ошондой сокур саясаттын кесепетинен кадр системасы талкаланып жатат. Жогоруда аты аталган инсандардын көпчүлүгү ошол саясаттын курмандыгы болду. Эгер президент чыныгы иш билги инсандарга басым койсо, жаңы шайланган Бишкек шаарынын мэрин Албек Ибраевди кызматка коёрдон мурун Кулматов Бишкек шаарын акыр-чикирге толтуруп кетти. Бу сапар кызматка иш билгисин коёюн демек. Эл арасында “демократия, коррупция” деген сөздү жөндөп айта албаган адам кызматка келди деп Албек Ибраевди шылдыңдап жатышат. Ошон үчүн Президент досторунун муктаждыгын канааттандырыш үчүн эби келбесе да кызматка коё берип, мамлекеттик кызматтын баркын кетирбей мамлекеттик саясатты жогору коюшу керек. Президентке көлөкөсүн түшүргөн кадрлардан Албек Ибраев жалгыз эмес. Алардын катарында Фарид Ниязов менен бир алгылыктуу кызматты аткара албаган Темир Жумакадыров да бар.
– Бир мезгилде кечиримиңизди кабыл албаган Нарымбаев менен байланышып, акыбал- жайын сурадыңызбы?
– Жыгылган кишини теппейт дейт. Акыбалы минтип турганда ал тууралуу жаман сөз айткандан алысмын. Бирок, Президент Нарымбаевдин акыбалы азыркы бийликтин абалын чагылдырарын эсине түйүп коюшу керек. Бийлик Нарымбаевди иштеттиби, анда анын күнөөсүн аягына чейин тактабай туруп каматып салышы бийлике аброй алып келбейт. Бир эле Нарымбаев күнөөлүү башкасы периште эмес да.
Классташым, досум, теңтушум Нарымбаевдин сотуна бардым. Акыбалын сурадым. Ал кетсе да адамкерчиликтен мен кетпейин дедим. Андан кабар алганыма, башына кыйын иш түшкөндө барганыма ал да ыраазы болду. Болгону кызматта турганда өзүн элдин баарынан жогору койгон учурлар болгон. Азыр Нарымбаевдей абалга Фарид Ниязов келди. Ал да адамды кабыл албай, башкалар менен иши жок болуп калды. Ошондой эле Темир Жумакадыров да адамдарды теңине албай жүрөт. Казат Акматов КДКнын чечимин көтөрүп кирейин дегенде дагы кабыл албай, “үйүңүзгө барам” деп алдап коюп, барбай койду. Казат Акматов нааразы болуп жүрүп өтүп кетти. Кыскасы, көзүн май басып калгандардан, бийликке көлөкөсүн түшүргөндөрдөн Атамбаев арылышы керек. Болбосо, ушулар эле аны аңга түртүп, бармагын эмес, чыканагын тиштей турган абалга кептеп коёт.
Чынайым Кутманалиева
Булак: “Майдан. кж”