ЭКОНОМИКА

Жогорку Кеӊештин Эл аралык иштер, коргоо жана коопсуздук боюнча комитети «Шанхай кызматташтык уюмунун бюджетин түзүүнүн жана аткаруунун тартиби жөнүндө» макулдашуунун долбоорун жактырды. Бул туурасында Жогорку Кеңештин басма сөз кызматы билдирет.

Каржы министри Адылбек Касымалиевдин айтымында, Шанхай кызматташтык уюмунун бюджетин түзүүнүн жана аткаруунун тартиби боюнча жаӊы келишим түзүлүп жатат. «Анда мүчөлүк акы принциби, мүчөлүк акыны төлөө, бюджетти аткаруу механизмдери жаатында жаӊы түшүнүктөр камтылды», – дейт ал.

Андан тышкары, Шанхай кызматташтык уюмунун түзүмдүк бөлүмдөрүнүн ишине жумшала турган бюджеттик каражаттар буга чейин 10 пайыз болсо, ал азыр 8,6 пайызга чейин азайтылганы, бирок бюджеттин өзү көбөйгөндүктөн, анын өлчөмү мурдагы бойдон калары белгилүү болду.

Бүгүн, 25-октябрда Жогорку Кеңеш жыйынында “КР айрым мыйзам актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө” мыйзам долбоору (Жер кодексине, “Айыл чарба багытындагы жерлерди башкаруу жөнүндө” мыйзамга) 1-окууда каралды. Бул туурасында Жогорку Кеңештин Басма сөз кызматы билдирет.

КР Айыл чарба, тамак-аш өнөр жайы жана мелиорация министри Нурбек Мурашев мыйзам долбоорунун концепциясы менен тааныштырды.

Бүгүнкү күндө жер тилкелери үлүш-үлүштөргө берилип, бөлүнүп кетиши агрардык сектордун өнүгүүсүн жайлатууга алып келди. Мындай жагдайды чечүүдө айыл жергесинде экономикалык жактан пайдасын түшүндүрүү жолу менен ыктыярдуу негизде кооперацияга өтүү башкы маселе. Кооперацияларга биригүүнүн негизги максаты материалдык жана каражат ресурстарын рационалдуу колдонууга, өндүрүштүк жана башка чыгымдарды азайтууга, рынокто тиешелүү артыкчылыктарга жетишүүгө мүмкүнчүлүк алат.

Сунуш кылынган мыйзам долбоору айыл чарба кооперативдеринин жана фермердик чарбалардын ортосунда бирдей шарт түзүүдө айыл чарба багытындагы жерлерди менчикке же пайдаланууга берүүдө бирдей укук берүү үчүн, ошондой эле жер үлүштөрүн же жер тилкелерин сатууда айыл чарба кооперативдерин колдоо максатында сунушталган.

Жыйынтыгында аталган мыйзам долбоорунун концепциясы добуш берүүгө жиберилди.

Жогорку Кеӊештин Бюджет жана финансы боюнча комитети Мурда берилген насыялар боюнча Кыргызстандын Россияга карызын жөнгө салуу тууралуу макулдашууга карата протоколду ратификациялоо тууралуу мыйзам долбоорунун концепциясын жактырды.Жогорку Кеӊештин Басма сөз кызматы

Эске салсак, 2012-жылдын 20-сентябрындагы макулдашуу менен Кыргызстандын 488,9 млн доллар көлөмүндөгү карызы эсептен чыгаруу аркылуу жөнгө салынган. Ал эми 2013-жылдын 22-майында Россия 188,9 млн доллар өлчөмүндөгү карызды иш жүзүндө эсептен чыгарган.

Макулдашууга ылайык, эсептен чыгарылган карыздын калган 300 млн доллары 10 жылдын ичинде, башкача айтканда, 2016-2025-жылдар аралыгында жыл сайын 30 млн доллардан эсептен чыгарылууга тийиш болгон. Ошондон улам, 2016-2017-жылдарда 60 млн доллар эсептен чыгарылган. Демек, 2017-жылдын 30-апрелине карата карыздын калдыгы 240 млн долларды түзөт.

КР Президентинин ушул жылдагы мамлекеттик иш сапарынын жүрүшүндө мурда берилген насыялар боюнча карыздарды жөнгө салуу тууралуу макулдашуу боюнча протоколго кол коюлган. Ага ылайык, Кыргызстандын карызын мөөнөтүнөн мурда жана бир жолу кыскартууга мүмкүндүк берип, карыздарды толугу менен жокко чыгарылат.

Каржы министри Адылбек Касымалиевдин айтымында, 240 млн доллар өлчөмүндөгү карызды бир жолу эсептен чыгаруу ички дүӊ өнүмгө карата мамлекеттик тышкы карыздын деӊгээлин 3,8 пайызга кыскартып, ал жалпысынан Кыргызстандын мамлекеттик карызынын өлчөмүнө туура келет. Эгерде бул протокол ратификацияланса, Кыргызстандын Россияга карыздары толугу менен жоюлат.

Депутаттар Кыргызстандын башка өлкөлөрдүн алдындагы тышкы карыздарын жоюу жаатында да аркеттерди көрүү зарылдыгын белгилешти.

“Бул тууралуу бүгүн, 19-октябрда Жогорку Кеңештин жалпы жыйынында Төрага Чыныбай Турсунбеков билдирди”, – деп маалымдайт Жогорку Кеңештин Басма сөз кызматы.

Ошондой эле, 26 жылда тыштан алынган 9 млрд. доллардан ашык өлчөмдөгү каржынын 117 млн. доллары гана өлкөнүн өнөр-жай тармагына жумшалганын эске салган Төрага Чыныбай Турсунбеков: “Кайсы мамлекеттин экономикасы болбосун, өнөр-жай тармагы өнүгүүнүн баштапкы тиреги болуп эсептелет. Бирок бизде тыштан алынган акчанын бир пайызы гана өнөр-жайды өнүктүрүүгө жумшалганын натыйжасында өзүбүздүн өндүрүшүбүз аксап келет. Өлкөбүз чет жерден ташылган товарларга муктаж болуп, ишкерлерибиздин иши оор. Андыктан, бул маселеге Өкмөт өзгөчө көңүл буруп, өнөр-жай тармагын өнүктүрүүнү колго алышы зарыл” – деди.

Андан тышкары, ЕАЭБ алкагында да өнөр-жайды күчтөндүрүү аркылуу, атаандаштыкка карата туруктуулукту жогорулатууга болорун айткан Жогорку Кеңеш Төрагасы, өлкөнү өнүктүрүүгө багытталган мыйзамдарды кабыл алуудан тышкары, аны жүзөгө ашырууга карата жигердүү аракеттерди көрүү керектигин кошумчалады.

Жогорку Кеӊештин Бюджет жана финансы боюнча комитети “БУУнун Өнөр жайды өнүктүрүү уюму менен КР Өкмөтүнүн ортосундагы төлөмдөр планына ылайык төлөнбөгөн төгүмдөр боюнча карыздарды жөнгө салуу жөнүндө макулдашууну ратификациялоо тууралуу” мыйзам долбоорунун концепциясын жактырды. Бул туурасында Жогорку Кеӊештин Басма сөз кызматы билдирет.

Баяндамачынын айтымында, Бириккен Улуттар Уюмунун Өнөр жайды өнүктүрүү уюму (мындан ары – ЮНИДО) менен мындай макулдашууга 2017-жылы кол коюлган. Анда КР Өкмөтү тарабынан төлөнө турган салымдар боюнча карызы катары 385087 евро (1993-2016-жылдардагы карыздар – 383 041 евро жана 2017-жылга салым – 2046 евро) камтылган.

Бирок, туруктуу өнөр жай өнүгүүсүнө жетүү максатында, Өнөктөш-өлкө статусун алуу үчүн Өнөр жай, энергетика жана жер казынасын пайдалануу мамлекеттик комитет 75287, 03 еврону карызды жабуу эсебине төлөгөн. Азыр ЮНИДОго болгон карыз 307754 еврону түзөт. Ошондон улам, аны макулдашуунун долбоору түзүлгөн күндөн тарта 5 жылдын ичинде этап менен төлөө каралат.

ЮНИДО 1994-жылдан 2014-жылга чейин өнөр жайды өнүктүрүү жана кызматташуу алкагында инвестицияларды тартуу, энергиянын жаңыланма булактарын өнүктүрүү, агробизнес тармактарында 1,5 млн доллар суммасындагы 11 долбоор ишке ашырылган. Азыркы учурда ЮНИДО Кыргызстанда жалпы бюджети 4 млн доллар болгон курулуш материалдарын өндүрүү жана туризм тармагы менен өндүрүштүк ишмерлик ортосундагы байланыштарды чыңдоо боюнча долбоорду ишке ашырууда.

Депутат Акылбек Жапаров Тышкы иштер министрлиги менен Каржы министрлигинен тармактык комитетке кыргыз тарап канча эл аралык уюмдар менен кызматташып жатканы, алардын натыйжалуулугу, ишке ашырылган долбоорлор боюнча так маалымат берүүнү талап кылды.

Жогорку Кенештин депутаты Жанар Акаев Кадамжайдагы Майдан айыл өкмөтүнұн эли менен жолугуп алардын көйгөйлөрү туралуу Парламенттин жыйынында айтып берди. Депутаттын айтымында ал жерде Шамбесай деген алтын кен иштетилет экен. Анын экономикалык жактан пайдасы жок, тескеринче экологиялык жактан зыяны абадн чон экен.

“Кадамжайдагы тургундар менен жолугушуудагы маселени бүгүн парламентте тиешелүү жетекчилерге айттым жана айыл элинин талабы биздин такай көзөмөлдө болоорун эскерттим.- деп жазды өзүнүн Facebook тагы жеке баракчасында.

https://www.facebook.com/janar.akaev.9/videos/1451800978190355/

Булак: Kyrgyztoday.kg