Коррупция

КР УКМК тарабынан коррупциялык көрүнүштөрдү азайтуу боюнча жүргүзүлүп жаткан иштердин алкагында, «Тазалык» муниципалдык ишканасынын экс-директору С.Р.А. карата ишенип берилген мүлктү өзүнө ыйгарып алуу жана ошондй эле кызмат абалынан кыянаттык менен пайдалануу фактысы боюнча кылмыш иши козголгон.

Такталгандай, кармалган С.Р.А. 2017-2018-жылдары “Тазалык” муниципалдык ишканасынын директору болуп турган кезде өзүнүн жеке пайдасы үчүн, кызматтык абалынан кыянаттык менен пайдалануу менен, ишкананын айрым кызматкерлери менен алдын ала кылмыштуу бүтүмгө келип, иштебеген жана жетишсиз болгон атайын автотетиктерди (таштанды ташуучу унаалар, самосвалдар, жүк ташуучу унаалар) жана куйуучу-майлоочу материалдарды негизсиз эсептен чыгарып салган. Чындыгында унааларга бөлүнгөн тетиктер жана күйүүчү-майлоочу майлар сатылып, түшкөн каражаттар өздөрүнө бөлүнгөн.

Аталган кылмыш ишинин алкагында Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигине караштуу Соттук-эксперттик кызматы тарабынан соттук-бухгалтердик экспертиза дайындалып, корутундусуна ылайык, Бишкек шаарынын мэриясына караштуу «Тазалык» МИнин бюджетине 5 миллион сомдон ашык суммада зыян келтирилген.

Белгилей кетүүчү нерсе, мындай аракеттердин натыйжасында атайын техниканын жана күйүүчү-майлоочу материалдардын жетишсиздиги болгондугу, таштанды чыгарууга жооптуу тиешелүү муниципалдык кызматтардын туура эмес иштешине түрткү болгон. Жарандар таштандылардын көп топтолуп, өз убагында чыгарылбай жаткандыгы боюнча бир нече жолу арызданышкан.

Учурда С.Р.А. кармалып, КР УКМКнын убактылуу кармоочу жайына камалды.

Иштин бардык жагдайларын жана бул коррупциялык схемага тиешеси бар башка жооптуу адамдарды аныктоо боюнча кошумча тергөө-ыкчам иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

КР УКМКнын Жалал-Абад облусу боюнча башкы башкармалыгы тарабынан КР Кылмыш-жаза кодексинин 336-беренесинин (Коррупция) негизинде кылмыш иши козголуп, “Кыргызнефтегаз” ААКнын мурдагы жетекчилигине карата тергөө амалдары жүрүп жатат.

2017-2020-жылдар аралыгында “Кыргызнефтегаз” башкармалыгынын мурдагы төрагасы Б.Р.А. жетекчилиги астында күйүүчү-майлоочу майларды арзандатылган баада сатуу үчүн келишимдерди түзүү максатында жалданма фирмалардын тармагын уюштуруу боюнча коррупциялык схема аныкталды. Ошол эле учурда, базар баасы менен сатуунун ортосундагы айырма 1 литр мунай продуктылары үчүн 5 сомду түзүп, ал айырмачылык “Кыргызнефтегаз” ААКнын жетекчилиги, ошондой эле бийликтин жогорку баскычтарындагы алардын колдоочулары тарабынан өздөштүрүлгөн.

Ошондой эле, жогорудагы иш-аракеттер аткарылгандан кийин аталган фирмалар жоюлуп, төлөнбөй калган салыктар 400 миллион сомдон ашык экени аныкталды.

Белгилей кетчү нерсе, аталган Б.Р.А. 4 жылдык башкаруу учурунда компаниянын кирешеси 2 миллиард 977 миллион сомду түзгөн. Жетекчилик алмашкандан кийин аталган коррупциялык схеманы жоюу менен акыркы 2 жылда (2021-2022-жылдары) ишкананын таза кирешеси 5 миллиард 800 миллион сомдон ашык сумманы түздү.

Козголгон кылмыш ишин тергөөнүн жүрүшүндө “КыргызНефтегаз” ААКнын мурдагы жетекчилиги тарабынан 300 миллион сомдон ашык суммадагы кыймылдуу жана кыймылсыз мүлктөрдү сатып алуу фактылары аныкталып, алар учурда камакка алынды.

«КыргызНефтегаз» ишканасынын мурдагы жетекчилиги менен биргеликте бул коррупциялык схеманы уюштурууга көмөктөшкөн 4 адам кармалып, УКМКнын Жалал-Абад облусу боюнча тергөө абагына камалды.

Азыркы учурда мамлекетке келтирилген зыянды аныктоо жана анын ордун толтуруу чаралары көрүлүп, тергөө иштери жүрүп жатат.

КР УКМКнын Нарын облусу боюнча башкармалыгы тарабынан жүргүзүлгөн ыкчам-иликтөө иш-чараларынын жүрүшүндө билим берүү кызматтарын экспорттоо багытында өлкөнүн кызыкчылыгына жана имиджине зыян келтирген, С.Нааматов атындагы Нарын мамлекеттик университетинин чет элдик студенттерди кабыл алуу, которуу жана окутуу тартибин 2020-2021 жана 2021-2022-окуу жылдарында одоно бузган фактылары аныкталды.  

Университеттин жетекчилиги кабыл алуу комиссиясынын мүчөлөрү менен сүйлөшүп алып, кызмат абалын кыянаттык менен пайдаланып, өлкөнүн билим берүү тармагындагы мыйзамдарынын талаптарына дал келбеген чет өлкөлүк студенттерди (2020-жылы 414, 2021-жылы 679 студент кабыл алынган) кабыл алуу боюнча чечимдерди кабыл алган. 

Чет өлкөлүк студенттер кирүү экзаменин тапшырбай кабыл алынганы, аларды С.Нааматов атындагы НМУга кабыл алуу жөнүндө буйруктар Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлиги тарабынан чет өлкөлүк окуу жайлары берген билим берүү жөнүндөгү документтеринин деңгээлинин ылайык келүүсү жөнүндө жүргүзүлчү экспертизасы жок эски мөөнөттөр менен чыгарылганы аныкталды. Ошол эле учурда, кабыл алынган студенттердин көпчүлүгү Кыргыз Республикасынын аймагында узак убакыт бою жок болушкан жана ошондой эле, толук бир окуу жылына (2 окуу семестри) арналган окуу сабактары 1 семестрде өткөрүлгөн.

Бул мыйзам бузуулар КР УКМК тарабынан демилгеленген КР Билим берүү жана илим министрлигинин комиссиясынын корутундусу менен тастыкталды.

Козголгон кылмыш ишинин алкагында жүргүзүлгөн иликтөө иштеринин жыйынтыгында С.Нааматов атындагы НМУнун жооптуу кызматкерлери Э.Б., Н.Ч., К.Г. жана А.Э. КР Кылмыш-жаза кодексинин 337-беренесинин 2-бөлүгү, 346-беренесинин 1-бөлүгү жана 348-беренесинин 1-бөлүмүндө каралган кылмыштарды жасагандыгы үчүн айыпталды. Кылмыш ишинин материалдары сот органдарына өткөрүлүп берилди.

КР УКМК системалуу коррупцияны жана туруктуу коррупциялык механизмдерди жоюуу боюнча иш-чаралардын жүрүшүндө Саламаттыкты сактоо министрлигине караштуу Улуттук госпиталдын башкы дарыгери «М.Т.И.» аттуу жаранга кылмыш ишин козголду.

Бул кылмыш ишинин алкагында аталган «М.Т.И. Калктын социалдык жактан аялуу катмарына биринчи кезекте зыян келтирилип, алардын укуктарын чектеген жана жеңилдиктерди алуу мүмкүнчүлүгүнөн ажыраткан ар кандай коррупциялык схемалар (үзгүлтүксүз опузалоо, тендер өткөрүүдө акчаны кайтарып алуу, тыгыз жеткирүүчүлөрдөн жогорулатылган баада мамлекеттик сатып алуулар, дары-дармектерди жасалма эсептен чыгаруу) дары-дармектер жана квалификациялуу медициналык жардамдар кирет.

Ошентип, атайын жүргүзүлгөн ыкчам-иликтөө иш-чараларынын натыйжасында КР ССМнин медицина кызматкерлеринен акча талап кылуу боюнча 20дан ашык фактылар катталган. М.Т.И практикалык дарыгер болуп туруп, жеке кызыкчылыгын көздөп, бөлүм башчыларына жана дарыгерлерге адам чыдагыс шарттарды түзүп, бейтаптардан системалуу түрдө акча алууга жана ага акча которууга мыйзамсыз мажбурлап, ошондой эле бир жолку реквизицияларды жүргүзгөн.

Мыйзамсыз киреше алуу жана жеке баюу боюнча анын ишмердигинин дагы бир өңүтү мамлекеттик сатып алуулар болгон. Тактап айтканда, финансылык-чарбалык иштин аудити айрым медициналык багыттагы буюмдарды ашыкча сатып алуу жана кымбат баалуу дары-дармектерди эсептен чыгаруу фактыларынын бар экендигин көрсөттү.

Мисалы, 2022-жылдын октябрь айында иммуномодуляциялоочу дары-дармектерди (төмөн жана жогорку дозада интерферон, окрелизумаб жана ритуксимаб) жеткирүү боюнча тендердин жыйынтыгы боюнча жеңүүчү компания ашыкча баада жеткирилген, анын натыйжасында бюджет 36 млн 205 миң 791 сом зыян тарткан.

Мындан тышкары, 2022-жылдын май айында дары-дармектерди: милдронат, пропофол жана магний сульфаты, ошондой эле 25 млн 510 миң 700 сомго медициналык кол каптарды сатып алуу үчүн М.Т.И. Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Дары-дармек каражаттары жана медициналык багыттагы буюмдар департаменти менен рынокко мониторинг жүргүзүү жана бааларды макулдашуусуз, белгиленген тартипти бузуу менен, туунду компаниялар менен мыйзамсыз келишим түзүү жолу менен бир булактан сатып алуу ыкмасы колдонулган. сатып алуулар жөнүндө кулактандырууну жарыялоосуз. Муну менен бюджетке 11 миллион 723 миң сом зыян келтирилген.

Белгилей кетсек, стерилдүү эмес медициналык кол каптардын бир пакетинин рыноктук чекене баасы 500 сомдон ашпайт, ал эми КР ССМ аларды бир пакетке 1200 сомдон, 5 млн 356 миң сомго сатып алган),

КР ССМ КР аймагындагы эң ири медициналык мекеме болуп саналат, анын жылдык бюджети донордук жана гранттык каражаттарды кошпогондо 700 млн сомдон ашык. Анын ичинен 370 миллион сому дары-дармектерди жана медициналык буюмдарды (дарылар, протездер, рентген/ультра үн аппараттары) сатып алууга, ошондой эле учурдагы керектөөлөргө жумшалат.

Ошентип, текшерүү мамлекетке өзгөчө ири өлчөмдө жана 40 миллион сомдон ашкан зыянды аныктады.

Азыркы учурда КР УКМК тарабынан башка коррупциялык фактыларды, ошондой эле жогоруда аталган схемаларга тиешеси бар кызмат адамдарын жана башка адамдарды аныктоо боюнча тергөө-ыкчам иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

Кыргыз Республикасынын УКМК тарабынан санариптештирүүнү орто билим берүү мекемелерине жана аларга тиешелүү жеке ишканаларда киргизүүдө пайда болгон коррупциялык көрүнүштөрдү жоюу боюнча жүргүзүлүп жаткан иштердин алкагында, 2023-жылдын 13-мартында окуучулардын жетишкендиктерин көзөмөлдөөчү программанын негиздөөчүсү Б.С.А. өзгөчө ири өлчөмдө салык төлөмдөрүн жашыруу жана алдамчылык фактысы боюнча кармалып, УКМКнын тергөө абагынын убактылуу кармоочу жайына киргизилди.

Бул программалык камсыздоонун башкы директору жана негиздөөчүсү материалдык жактан байуу максатында, кызмат адамдары менен алдын ала сүйлөшүп алуу менен кош бухгалтерияны колдонуп, алынган кирешелер тууралуу жалган маалыматтарды берүү менен салыктарды төлөөдөн качкандыгы, натыйжада мамлекеттик бюджетке жылына 19 миллион сомдон ашык салык төлөмдөрү (КНС, СС) түшпөй калганы, жана ошондой эле ишенимге кирип, биргелешкен иштин кирешесинен түшкөн дивиденддерди убада кылып, алдоо жолу менен тең уюштуруучулардын акча каражаттарын өздөштүрүп алганы аныкталды.

Учурда бул окуяга тиешеси бар бардык кызмат адамдарын аныктоо боюнча ыкчам-иликтөө иш-чаралары жүрүп жатат.

Кыргыз Республикасынын Билим берүү министрлигинин түзүмдүк бөлүмдөрүндө коррупциялык көрүнүштөрдү жоюуга багытталган тиешелүү ыкчам-издөө иш-чараларын жүргүзүүнүн жүрүшүндө, Кыргыз Республикасынын УКМК материалдарынын негизинде Кемин райондук билим берүү бөлүмүнүн бухгалтерия бөлүмүнүн кызматкерлерине карата текшерүү иш-чаралары жүргүзүлүүдө, ага ылайык, бухгалтерия бөлүмүнүн кызматкерлери 2016-жылдын орто ченинен бүгүнкү күнгө чейин райондун орто мектептеринин кээ бир мугалимдерине “Бай Түшүм” жана “РСК Банк” банктарынан эсеп ачып, алар аркылуу көрсөткөн кызматтарына акы төлөө деген шылтоо менен бюджеттик каражаттар чыгарылып турган.

Бюджеттик каражаттарды мыйзамсыз чыгарып кетүүнүн туруктуу схемасына бөгөт коюу максатында, КР УКМК тарабынан КР Кылмыш-жаза кодексинин 337-беренеси (Кызмат абалын кыянаттык менен пайдалануу) менен козголгон кылмыш ишинин алкагында, КР Финансы министрлигинин адистерин тартуу менен текшерүү иштери дайындалды. 

Азыркы учурда, жүргүзүлүп жаткан тергөө материалдары боюнча мамлекетке 2 миллион 600 миң сом кайтарылып, туруктуу схеманын башка катышуучуларын аныктоого багытталган тергөө-ыкчам иш-чаралары уланууда. 

КР УКМКнын Нарын облусу боюнча башкармалыгы тарабынан коррупциялык көрүнүштөрдү жоюу боюнча көрүлгөн чаралардын жыйынтыгында, Кабак айыл аймагынын жооптуу кызматкерлери “ЭКО-строймонтаж”  ЖЧКсы менен алдын ала сүйлөшүп алуу фактысы аныкталган. 

Тактап айтканда, 2020-жылдын 30-ноябрында аталган тараптардын ортосунда Жумгал районунун Кабак айыл аймагынын Кызыл-Коргон айылындагы Көкөмерен дарыясына сметалык баасы 572 994 сом болгон көпүрө куруу боюнча келишим түзүлгөн. Келишимге ылайык, объектти пайдаланууга берүү мөөнөтү 2021-жылдын 30-ноябрынан кечиктирилбей бүткөрүү болгон.

Бирок, Кабак айыл аймагынын башчысы жана “ЭКО-строймонтаж” ЖЧКсынын жооптуу адамдары жеке материалдык кызыкчылыкты көздөп, мамлекеттин кызыкчылыгына карама-каршы иш кылып, көпүрөнү куруу боюнча келишимди аткарбастан, бөлүнгөн акча каражатты өздөрүнө ыйгарып алышкан. Алардын мыйзамсыз аракеттеринен айыл округунун бюджетине 572 994 сомдук материалдык зыян келтирилген.

Топтолгон материалдардын негизинде 2023-жылдын 28-февралында бул факты боюнча КР УКМКнын Нарын облусу боюнча башкармалыгынын тергөө бөлүмү тарабынан Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 337-беренесинин 2-бөлүмү (Кызмат абалын кыянаттык менен пайдалануу) боюнча кылмыш иши козголгон.

Учурда иштин бардык жагдайларын объективдүү жана ар тараптуу иликтөө максатында тиешелүү тергөө-ыкчам иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

КР УКМК тарабынан кылмыш иликтөө иштеринин алкагында, «Альфа Телеком» ЖАКна керектелген жабдыктардын жогорулатылган баада сатылып алынган фактысы аныкталды.

Такталгандай, «Альфа Телеком» ЖАКтын IT-технология боюнча департаментинин жетекчилери жана башкы директорунун мурдагы орун басары П.М.А., жеке катышуучулар менен келишим түзүп, алар жогорулатылган баада IT жабдууларын сатып алышкан. 

Кылмыш ишин иликтөөнүн жүрүшүндө тиешелүү экспертизалар дайындалып, алдын ала 20 миллион сомго жакын зыян келтирилген.

Алынган далил материалдардын негизинде П.М.А. КР Кылмыш-процессуалдык кодексинин 98-беренесине ылайык, КР УКМКнын тергөө камак жайынын убактылуу кармоочу жайына киргизилди.

УКМК тарабынан жер тилкелерин мыйзамсыз берүү менен байланышкан коррупциялык көрүнүштөрдү аныктоо жана бөгөт коюу боюнча көрүлүп жаткан иш-чаралардын алкагында Сокулук районунун “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин филиалынын жооптуу кызматкерлери тарабынан кызматтык ыйгарым укуктарынан кыянаттык менен пайдалануу жана документтерди жасалмалоо фактылары аныкталган. Бул факты Кылмыштардын бирдиктүү реестрине катталып,  кылмыш иши козголгон. Анын алкагында Сокулук районунун “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин Сокулук филиалынын директорунун орун басары А.К.Ч, Сокулук районунун “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин каттоо бөлүмүнүн кызматкери Т.у.Р жана ошондой эле, уюшкан кылмыштуу топтун мүчөлөрү Э.М.А менен А.К.А. кармалып, УКМК убактылуу кармоочу жайына киргизилди. 

Учурда бул кылмыштарга Сокулук районунун жооптуу жана кызмат адамдарынын жана кылмыштуу контингенттин өкүлдөрүнүн катыштыгы бар экендигин аныктоого багытталган тиешелүү ыкчам-иликтөө иш-чаралары жүргүзүлүүдө, анын жыйынтыгы боюнча кошумча маалымат берилет.