Коррупция

УКМК тарабынан КР Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлигинин кызмат адамдарына жана «Жаратылышты өнүктүрүү фондунун» (мындан ары – Фонд) кызматкерлерине карата коррупциялык фактылар боюнча кылмыш ишин иликтөө уланууда.

Эске сала кетсек, 2021-жылдан бүгүнкү күнгө чейинки мезгилде жаратылышты жана экологияны коргоо боюнча долбоорлорду ишке ашырууга «Кумтөр Голд Компани» ЖАКтын каражаттарынын эсебинен жыл сайын 3 млн 700 миң АКШ доллары (325 млн сом) бөлүнөт. 3 жылда каржылоонун жалпы суммасы 969 миллион 568 миң сомду түздү. Көрсөтүлгөн акчанын 789 миллион 568 миң сому жаратылышты коргоо жана сактоо боюнча 110 долбоордун алкагында жеке жана юридикалык жактарга Фонд тарабынан берилген.

Иликтөөнүн жүрүшүндө Фонддун ишмердүүлүгүндө бөлүнгөн каражаттарды максатсыз пайдалануу фактылары аныкталган. Тактап айтканда, Жаратылыш ресурстары министрлиги жана «Ходжаев» ЖКнын ортосунда алдын ала макулдашуу боюнча тендерсиз түз келишим түзүлүп, жалпы суммасы 34 млн сомго 1000 комплект атайын кийимдерди алып келүү боюнча келишим түзүлгөн. Келишимдин мыйзамсыз түзүлүшүн экс-министр “КДА”  колдоо кылган, ал эми “Хожаев” ИП экс-министрдин уулунун жакын досу.

КР Соода-өнөр жай палатасынын экспертизасынын корутундусуна ылайык, өлкөнүн базарларындагы комбинезондун баасы 11 миллион сомдон ашпайт, 23 миллион сомдук айырманы “К.Д.А” өзүнүн үй-бүлөсү өздөштүргөн.

Эксперттик комиссиянын 3 отуруму К.Д.А. тарабынан туунду уюмдардын кызыкчылыгын лоббирлөө жана кысым көрсөтүү менен өткөнү аныкталган. Экс-министрдин көрсөтмөсү менен төртүнчү жыйын комиссия мүчөлөрүнүн иш жүзүндөгү катышуусуз формалдуу түрдө өткөнүн Жаратылыш ресурстар министрлигинин кызматкерлеринин көрсөтмөлөрү тастыктады.

Каржыланган 110 долбоордун ичинен азыркы этапта 22 долбоор текшерилди, алардын көбү өз максатына туура келбейт, каржылоо мурда түзүлгөн макулдашуулар боюнча жүргүзүлдү, б.а. максатка ылайыктуулугун жана актуалдуулугун аныктоо менен экологиялык жана башка экспертизаларды өткөрбөстөн бекитилет жана каржыланат. Бюджеттик каражаттарды түз алып кетүүгө өзүнчө долбоорлор шылтоо болгон.

Мындан тышкары, Жаратылыш ресурстар министрлигинин ишине түздөн-түз кийлигишкени тууралуу түз далилдер келип түшкөн жана К.К. – экс-министрдин уулу “К.Д.А” долбоорду каржылоонун суммасынан 10% өлчөмүндө  алган. Мындай көрсөтмөсүндө аталган мекеменин директору К.К. 5 чарбалык субъектилерден 17 миллион сомдон ашык суммада компенсациялар алынган.

Ошондой эле, “А.Г.А” – экс-министрдин эжеси “К.К. «Жашыл Мурас» коомдук фондунун долбоору боюнча 7 млн 560 миң сом алган, бул каражаттын алынышына себеп болгон.

“A.Г.A.” кармалып, күнөөсүн мойнуна алып, келтирилген зыяндын ордун толтурууга байланыштуу үй камагына бошотулган.

Дагы бир факт – «Э.К.»  коомдук фондунун эсебине Чуй районундагы кичи ГЭСти курууга 23 миллион сом которулган. Ал эми  «Э.К.» КФнын директору, чындыгында экс-министрдин үй кызматчысы болуп иштейт. Бөлүнгөн 23 миллион сомдун 15 миллионун “К.Д.” үй-бүлөсү өздөштүргөнү аныкталган.

Кылмыш иши козголгондон бери төмөнкү адамдар кармалып, айыпталууда:

1. Жаратылыш ресурстары министрлигинин экс-биринчи орун басары, эксперттик комиссиясынын төрагасы “С.К.Р.” – УКМКнын СИЗОсуна киргизилген;
2. Жаратылыш ресурстар министрлигинин экс-орунбасары  «И.Б.М. – УКМКнын СИЗОсуна киргизилген;
3. Жаратылыш ресурстар министрлигинин Чүй облустук башкармалыгынын директору, эксперттик комиссиясынын мүчөсү “К.Т.К.” – УКМКнын СИЗОсуна киргизилген;
4. «Жаратылышты өнүктүрүү фонду» коомдук фондунун директору «К.Ж.Т. – УКМКнын СИЗОсуна киргизилген;
5. Фонддун экологиялык долбоорлоруна мониторинг жүргүзүү боюнча адиси “О у  Э”. үй камагына чыгарылган;
6. Жакын тууганы “К.Д.А.” – “A.Г.A.”;
7. “К.Д.А” үй-бүлөсүнүн жакын мамилеси бар жеке ишкер “Х.Ш.Т.”  – УКМКнын СИЗОсуна камалган;
8. «Э.К.» коомдук фондунун директору,  “М.А.М.” – чындыгында «К.Д.А.»нын үй кызматчысы -УКМКнын СИЗОсуна камалган.

Учурда КР УКМК тарабынан дагы  башка жана жогоруда көрсөтүлгөн фактыларга тиешеси бар адамдарды аныктоо боюнча тергөө-ыкчам иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

Жакынкы арада К.Д.А.нын катышуусунда тергөө иш-чараларын жүргүзүү пландалууда, – деп билдирди УКМКнын Басма сөз борборунан.

КР УКМК тарабынан мамлекеттик бюджетке зыян келтирген кызматтык кылмыштарды аныктоо жана бөгөт коюуга багытталган ыкчам-издөө иш-чараларын уюштуруунун натыйжасында “Орловка ишканасынын” “Кыргызжылуулукэнерго” мамлекеттик ишканасына  откананы капиталдык оңдоодон өткөрүү үчүн бөлүнгөн бюджеттик каражаттарды жогоруда аталган ишкананын директору Э.К. тарабынан мыйзамсыз пайдалануу фактылары аныкталды.  

Ыкчам-иликтөө иш-чараларынын жүрүшүндө, жеке материалдык баюу максатында аталган ишкананын директору “Э.Т.” ЖЧК менен откананы жалпы суммасы 4 млн 900 миң сом болгон оңдоо иштери боюнча жасалма келишим түзгөндүгү аныкталды. Ошол эле учурда кылмыш иши боюнча иликтөөнүн алкагында аткарылган иштердин актыларында көрсөтүлгөн оңдоп-түзөө иштери “Э.Т.” ЖЧКсы тарабынан жасалбаганы тууралуу маалыматтар алынган, ал эми каражаттар мыйзамсыз эсептен чыгарылып, мамлекеттик ишкананын директоруна өткөрүлүп берилген.

2023-жылдын 19-июлунда Э.К. кармалып, КР Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 96, 97-беренелерине ылайык КР УКМКнын тергөө абагынын убактылуу кармоочу жайына киргизилди. 

Учурда КР УКМКнын тарабынан сотко чейинки өндүрүштүн алкагында башка кызмат адамдарынын катыштыгы бар экендигин аныктоо боюнча кошумча тергөө-ыкчам иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

КР УКМК тарабынан КР Кылмыш-жаза кодексинин 337-беренесинин 2-бөлүмүндө («Кызмат абалын кыянаттык менен пайдалануу») каралган кылмыш белгилери боюнча “Унаа” мамлекеттик мекемесинин аймактык кызматкерлерине карата кылмыш иши козголду. ”).

 “Унаа” мамлекеттик мекемесинин түзүмдүк бөлүмдөрүндөгү коррупцияга каршы күрөшүү жана бөгөт коюу боюнча жүргүзүлүп жаткан иштердин алкагында жүк ташуучу унааларды мыйзамсыз алып келүү жана бажылык тариздөө боюнча коррупциялык схема аныкталды.

 “Унаа” мамлекеттик мекемесинин аймактар аралык секторунун кызматкерлери материалдык кызыкчылыктарды көздөп, РКнын жана КРнын кээ бир жарандары менен кылмыштуу сүйлөшүүлөргө барып, мамлекеттик бюджетке өзгөчө ири өлчөмдө зыян келтирүүгө алып келген, ЕАЭБге мүчө өлкөлөрдүн жасалма бажы документтерин берүү менен импорттук жана бажылык тариздөө боюнча мыйзамсыз канал түзүшкөн.

Тактап айтканда, КР ИИМге караштуу “Унаа” мамлекеттик мекемесинин аймактар аралык секторунун кызматкерлери тарабынан Казакстан Республикасынын Мамлекеттик бажы декларациясынын негизинде 2009-жылы чыгарылган “Вольво ФН480” үлгүсүндөгү жүк ташуучу унаа катталган. КР Улуттук банкынын курсу боюнча ЕАЭБ бирдиктүү бажы тарифинде белгиленген 16 000 (он алты миң) АКШ доллардын, б.а. 1 миллион 400 сомдун ордуна Мамлекеттик бажы декларациясынын маалыматы боюнча, бажы алымынын суммасы 1 230 АКШ долларын (105 850 сом) түзгөн.

Ошол эле учурда, 2022-жылдын январынан майына чейинки мезгилде эле аталган коррупциялык схема менен Кыргыз Республикасынын аймагына 300дөн ашык жүк ташуучу унаалар алынып келинип, каттоодон өткөн.

Учурда КР УКМК тарабынан иштин жагдайларын, кызмат адамдарынын катышуусун, келтирилген зыяндын көлөмүн аныктоого багытталган ыкчам-иликтөө иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

Кыргыз Республикасынын УКМК тарабынан жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарындагы коррупциялык көрүнүштөрдү жоюуга багытталган ыкчам-издөө иш-чараларынын жүрүшүндө, Нарын районунун Миң-Булак айыл аймагынын башчысы Т.Т.Т. тарабынан “Лабиринт” ЖЧКсынын башкы директору А.А.дан Нарын районунун Куйбышев айылындагы бала бакчанын тегерегине брусчатка төшөө боюнча келишим түзүү маселесин оң жагына чечүү үчүн 20 миң сом өлчөмүндө акча талап кылуу фактысы аныкталган. 

“Лабиринт” ЖЧКсынын башкы директору А.А. алдын ала мурда “МБАНК” мобилдик тиркемеси боюнча жергиликтүү өз алдынча башкаруунун башчысынын талабы менен Т.Т.Т.га 8 миң сом суммасында акча каражат которулган.

2023-жылдын 25-майында Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 343-беренесинин 1-бөлүгүндө (Опузалап пара алуу) каралган кылмыштын негизинде козголгон кылмыш ишинин алкагында, пара алуу учурунда – калган 12 миң сом өлчөмүндө акча каражатын алып жаткан жеринен Т.Т.Т. кармалды.

Атайын иликтөө иш-чараларынын жүрүшүндө Т.Т.Т.дан 12 миң сом акча каражаты табылып, мыйзамда белгиленген тартипте документтештирилди.

Учурда Т.Т.Тнын башка кылмыштарга катыштыгы бар экендигин аныктоо боюнча тиешелүү тергөө-ыкчам иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

Үстүбуздөгү жылдын 24-майында КР УКМКнын кызматкерлери тарабынан аталган окуу жайдын директору Ч.Ч.А. 20 миң сом өлчөмүндө акча каражатын алып жаткан жеринен кармалды.

     Көркөм сүрөт мектеп-интернатынын директору кызматка дайындалган учурдан тартып, б.а. 2023-жылдын февраль айынан баштап ар кандай шылтоолор менен кол алдындагы кызматкерлерден айлык акыларынын бир бөлүгүн ага өткөрүп берүүгө мажбурлап келгени аныкталды.

Бул мектеп-интернаттын мугалимдеринин орточо маянасы 20 миң сомдун тегерегинде экендигин белгилей кетүү керек, анын 5 миң сомун директорго берип турууга аргасыз болушкан.

Ошондой эле, буга чейин Ч.А.А. аныкталган мыйзам бузуулар үчүн жумуштан кетирем деп коркутуу жолу менен мектептин ашпозчусунан 17 000 сом алган.    

Азыркы учурда тергөө иштери жүрүп жатат.

КР Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети саламаттыкты сактоо тармагындагы системалык коррупцияны азайтуу боюнча жүргүзүлүп жаткан иштердин жүрүшүндө, кызмат абалынан кыянаттык менен пайдалануу, опузалап пара талап кылуу фактылары боюнча кылмыш ишин козгоду.

Көрүлгөн чаралардын натыйжасында, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин Дары-дармек жана медициналык техника департаментинин директору «А.А.И.» тарабынан уюштурулган белгиленген тартипти бузуу менен дары-дармек каражаттарын каттоонун жана сертификациялоонун тартибин тездетилген тартипте өткөрүүдө чагылдырылган туруктуу коррупциялык схема аныкталып, бөгөт коюлду.

Ошентип, аталган А.А.И. мыйзамсыз киреше алуу жана жеке баюу максатында департаменттин жооптуу кызматкерлери менен жең учунан сүйлөшүп алып, оң чечим чыгаруу жана күбөлүк берүү үчүн фармацевтикалык ишканалардан акча каражаттарын алып турган.

Атайын тергөө иш-чараларын жүргүзүү учурунда, коррупциялык схеманын катышуучулары – Департаменттин  кызматкерлеринин ортомчулугу менен А.А.И.нин иш бөлмөсүндө пара алуу фактылары катталган.

Ошол эле учурда иш жүзүндө лабораториялык изилдөөлөр жүргүзүлгөн эмес, же формалдуу түрдө жүргүзүлгөн. Жооптуу адамдардын мындай аракеттери сапаты сертификациялык талаптарга жооп бербеген медициналык буюмдарды каттоо коркунучун жаратат жана өлкөнүн калкынын өмүрүнө жана ден соолугуна түздөн-түз коркунуч келтирет.

Дары-дармек каражаттарын мамлекеттик каттоо – Кыргыз Республикасынын аймагында дары-дармек каражаттарын медициналык колдонууга уруксат алуу процесси.

Дары-дармек каражаттарын мамлекеттик каттоо – Кыргыз Республикасынын аймагында дары-дармек каражатын медициналык колдонууга уруксат алуу процесси.

Департаментинин директору А.А.И. кармалды жана КР УКМК тергөө камак жайынын убактылуу кармоочу жайына киргизилди. 

Азыркы учурда КР УКМК тарабынан бул иш боюнча бардык жагдайларды, ошондой эле жогоруда аталган коррупциялык схемага тиешеси бар кызмат адамдарын жана башка адамдарды аныктоо боюнча ыкчам -тергөө иш-чаралары жүргүзүлүүдө.

КР Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети саламаттыкты сактоо тармагындагы системалык коррупцияны азайтуу боюнча жүргүзүлүп жаткан иштердин жүрүшүндө, кызмат абалынан кыянаттык менен пайдалануу, опузалап пара талап кылуу фактылары боюнча кылмыш ишин козгоду.

Көрүлгөн чаралардын натыйжасында, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин Дары-дармек жана медициналык техника департаментинин директору «А.А.И.» тарабынан уюштурулган белгиленген тартипти бузуу менен дары-дармек каражаттарын каттоонун жана сертификациялоонун тартибин тездетилген тартипте өткөрүүдө чагылдырылган туруктуу коррупциялык схема аныкталып, бөгөт коюлду.

Ошентип, аталган А.А.И. мыйзамсыз киреше алуу жана жеке баюу максатында департаменттин жооптуу кызматкерлери менен жең учунан сүйлөшүп алып, оң чечим чыгаруу жана күбөлүк берүү үчүн фармацевтикалык ишканалардан акча каражаттарын алып турган.

Атайын тергөө иш-чараларын жүргүзүү учурунда, коррупциялык схеманын катышуучулары – Департаменттин  кызматкерлеринин ортомчулугу менен А.А.И.нин иш бөлмөсүндө пара алуу фактылары катталган.

Ошол эле учурда иш жүзүндө лабораториялык изилдөөлөр жүргүзүлгөн эмес, же формалдуу түрдө жүргүзүлгөн. Жооптуу адамдардын мындай аракеттери сапаты сертификациялык талаптарга жооп бербеген медициналык буюмдарды каттоо коркунучун жаратат жана өлкөнүн калкынын өмүрүнө жана ден соолугуна түздөн-түз коркунуч келтирет.

Дары-дармек каражаттарын мамлекеттик каттоо – Кыргыз Республикасынын аймагында дары-дармек каражаттарын медициналык колдонууга уруксат алуу процесси.

Департаментинин директору А.А.И. кармалды жана КР УКМК тергөө камак жайынын убактылуу кармоочу жайына киргизилди. 

Азыркы учурда КР УКМК тарабынан бул иш боюнча бардык жагдайларды, ошондой эле жогоруда аталган коррупциялык схемага тиешеси бар кызмат адамдарын жана башка адамдарды аныктоо боюнча ыкчам -тергөө иш-чаралары жүргүзүлүүдө.