УКМК

Кыргыз Республикасынын УКМК тарабынан укук коргоо органдарындагы коррупциялык кылмыштарды аныктоо, алдын алуу жана бөгөт коюу боюнча жүргүзүлүп жаткан иштердин жүрүшүндө, Кыргыз Республикасынын Ички иштер министрлигинин Ички иликтөө кызматы менен бирдикте, 64 миң сом өлчөмүндө пара талап кылуу фактысы боюнча Бишкек шаардык ички иштер башкармалыгынын Патрулдук милиция кызматы башкармалыгынын кызматкери «А.А.К.» кармалды.

Такталган боюнча, Бишкек шаардык ички иштер башкармалыгынын Патрулдук милиция кызматынын башкармалыгынын кызматкери «А.А.К.» таанышы менен жең учунан сүйлөшүп алып, зордуктоо үчүн кылмыш жоопкерчилигине тартуу боюнча коркутуп, Бишкек шаарынын тургуну «С.К.Б.» 100 миң сом өлчөмүндө акча талап кылган. Бирок, укук коргоо органдары борбордун бул тургунуна карата зордуктоо же башка укук бузуу фактыларын каттаган эмес.

КР Кылмыш-жаза кодексинин 326-беренесинин 2-бөлүмү (Пара талап кылуу) боюнча кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине катталган сотко чейинки өндүрүштүн алкагында кармалган Бишкек шаарынын ШИИБ Патрулдук милиция кызматынын башкармалыгынын кызматкери «А.А.К.» тиешелүү тергөө-ыкчам иш-чараларын андан ары жүргүзүү үчүн Кыргыз Республикасынын УКМК убактылуу кармоочу жайына киргизилди.

Массалык маалымат каражаттарында КР УКМКнын кызматкерлери көмүскө казинолорду коргоого катышкан деген маалымат чындыкка дал келбейт. Бул тууралу УКМКнын басма сөз кызматы билдирет.

6-башкы башкармалыктын кызматкерлери, башчысы К.Досмамбетов жана анын орун басары А.Осмонов бөлүмдүн ротация болушуна байланыштуу башка кызматка которулган.

КР УКМК органдары тарабынан Кыргыз-тажик мамлекеттик чек арасынын тилкелеринде контрабандалык товарларды алып кирүүнүн жана алып чыгууну алдын алуу боюнча жүргүзүлгөн тиешелүү иш-чаралардын жүрүшүндө контрабандалык иштер токтотулуп жатканы байкалууда. 

Ошол эле учурда, чек аранын эки тарабындагы калктын массалык түрдө мыйзамсыз иштерге барышынан улам, көп сандагы чек ара тилкесиндеги ачык жерлердин тактала электигинен улам, аткезчилик фактылары дагы эле уланууда.

Маалыматтарга ылайык, мындай кылмыштардын белгилүү бир бөлүгү шериктештик менен жөнгө салуу органдарынын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын айрым кызмат адамдарынын камкордугунун натыйжасында да жасалгандыгын көрсөтөт. 

2021-жылдын 14-августунда “Түштүк” ыкчам бажысынын улук ыкчам кызматкери, капитан “Ж.Э.С” коштоосунда 23 тоннага жакын күрүч түрүндөгү оор жүк ташуучу унаа кармалган. Бул факт Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 320-беренесинин 2-бөлүгү «Кызмат абалынан кыянаттык менен пайдалануу» боюнча кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине катталган.

КР УКМК тарабынан контрабандалык каналдарды жоюу боюнча жүргүзүлгөн иш-чараларга байланыштуу, көзөмөлдөө органдарынын кызмат адамдарынын Баткен облусунун аймагында аткезчилик ишмердүүлүгүн жүргүзгөн адамдар менен кылмыштуу сүйлөшүү иштерин ишке ашырууга жол бербөөнүн натыйжасында, социалдык тармактардын тиркемелери аркылуу УКМК ишмердүүлүгүн негизсиз каралоо болуп жатат. 

2021-жылдын 23-августунда Кыргыз Республикасынын Президентинин Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн жана Лейлек районунун мамлекеттик органдарынын жетекчилери, Максат айылынын тургундары менен уюштурулган жолугушуусунда аткезчиликке каршы күрөшүүдө УКМКнын аракетсиздиги боюнча Лейлек районунун Бешкент айылынын тургуну Х.А.Абдуганиев тарабынан чагымчыл билдирүү жасалган. 

Кийинчерээк Х.Абдуганиев УКМКнын контрабандага каршы күрөшүүдө аракетсиздигине байланыштуу туура эмес билдирүү жасаганын, УКМКнын Баткен облусунда аткезчиликке каршы жүргүзүлүп жаткан активдүү иши тууралуу маалыматы жоктугунан улам билбей айткандыгын белгилеген. 

Бул уюшкан кылмыштуу топтор контрабандага каршы аракеттерди азайтуу үчүн УКМКнын аброюн түшүрүүгө, иштен алыстатууга аракет кылып жаткандыгын көрсөтүп турат. 

КР УКМК органдары Кыргыз Республикасынын Тажикстан Республикасы менен мамлекеттик чек арасынын тилкелеринде товарларды мыйзамсыз ташуу каналдарын аныктоо жана бөгөт коюу боюнча тийиштүү чараларды улантып жатат, өлкөнүн экономикалык коопсуздугуна коркунуч келтирүүчү аткезчилик фактыларга чечкиндүү түрдө бөгөт коюуда.

Коопсуздук кеңешинин төрагасынын орун басары Т.Масадыковдун өлкөнүн Президенти бардык саясий туткундарды бошотушу керек деген билдирүүлөрүнө байланыштуу, Кыргыз Республикасынын УКМК төмөнкүлөрдү билдирүүнү зарыл деп эсептейт:

Учурдагы бийликтин демократиялык принциптерди андан ары бекемдөөгө болгон багыты кайтарылгыс. Ал үчүн мүмкүн болгон нерсенин баары жасалууда, анын ичинде коомдогу бардык күчтөрдүн консолидациясы, өлкөдөгү ачык-айкындуулукту жана теңчиликти өнүктүрүүнү артка тартып жаткан коррупциялык системаны талкалоо.

Бүгүнкү күндө биздин өлкөдө эч кандай саясий туткундар жок, кээ бир кызыкдар күчтөр саясий куугунтуктун туткундары катары көрсөтүүгө аракет кылып жатышкан, кылмыш иштери үчүн тиешеси бар жана тиешелүү юридикалык жоопкерчиликке тартылгандар бар.

Бүгүнкү күндө коомчулук буга көбүрөөк ишене баштады, анткени өлкөдө коррупциянын ар кандай көрүнүштөрүнө, анын ичинде саясий коррупцияга каршы күрөш жүрүп жатат.

УКМК ошондой эле кимдир бирөөнүн күнөөсү сот тарабынан аныкталарын жана ал гана актоого же катаалдаштырууга укуктуу экенин эске салууну зарыл деп эсептейт. Ал эми Кыргызстанда эч ким, анын ичинде мамлекет башчысы да сот системасынын ишине кийлигишүүгө акысы жок.

Ошондой эле, мамлекет башчысынын алдында туруп, президентке, айрыкча коомдук мейкиндикте, эмне кылуу керектигин көрсөтүү- компетенттүүлүк жана расмий этика нормаларын сактабоо болуп эсептелет.

УКМК бүгүнкү күндө жалпыга маалымдоо каражаттары менен иштөө мамлекеттик органдарга, анын ичинде УКМКга мурдагыдан да зарыл деп эсептейт, анткени бул коомчулуктун кызыкчылыгында аткарылып жаткан иштер тууралуу маалыматтын жеткиликтүү ыкмасы.

Бул жагынан алганда УКМК Т. Масадыковдун берген мындай кеңештерине муктаж эмес

УКМК аткаруу бийлигинин маанилүү органы болуп саналат, зарыл болгон учурда конституциялык укугу бар компетенттүү адамдардын кеңештерин жана сунуштарын колдонот.

Өз кезегинде УКМК Т. Масадыковду конституцияда каралган кызматтык милдеттерине негизделген ыйгарым укуктарын аткарууга чакырат.

КР УКМК фискалдык органдардагы кылмыштарды аныктоо, алдын алуу жана бөгөт коюу иш-чараларынын алкагында, КР Экономика жана финансы министрлигинин Мамлекеттик бажы кызматынын алдындагы Ички иликтөө жана коррупцияга каршы күрөшүү башкармалыгынын кызматкерлеринин катышуусу менен бажы бөлүмдөрүнүн биринде туруктуу коррупциялык схема аныкталды.

«Түндүк» темир жол бажысынын бажы тариздөө борборунун бажы эрежелерин сактоо боюнча тобунун кызматкерлери логистикалык компаниялардын айрым өкүлдөрү менен туруктуу кылмыштуу мамиледе болуп, интернет продуктуну керектөөчүлөрдөн жана логистикалык компаниялардан тиешелүү бажы төлөмдөрүн төлөбөстөн товарларды өткөзүп туруу үчүн системалуу түрдө акча алып турушканы аныкталган.

2021-жылдын 29-июлунда ыкчам-тергөө иш-чараларынын натыйжасында, тиешелүү бажы төлөмдөрүн төлөбөстөн, кийинки келген жүктүн мыйзамсыз өтүүсү үчүн акча алып жаткан жеринен «Түндүк» темир жолунун бажы тариздөө борборунун бажы эрежелерин сактоо боюнча тобунун инспектору «Х.Э.» кармалган. Кармалган адам КР УКМКнын тергөө камак жайынын убактылуу кармоочу жайына киргизилген.

Азыркы учурда «Түндүк» темир жол бажысынын бажы тариздөө борборунун кызмат адамдарынын жана айрым логистикалык компаниялардын  бажыдагы коррупцияга тиешеси бар  экенин аныктоого, ошондой эле жеке жана юридикалык жактарга бажылык тариздөөдөн мыйзамсыз өткөн онлайн товарлардан келтирилген зыянды аныктоого багытталган тергөө-оперативдик иш-чараларынын комплекси жүргүзүлүп жатат.

Кыргыз Республикасынын УКМК КР ИИМ түзүмдүк бөлүмдөрүндө коррупцияга байланыштуу кылмыштарды аныктоо, алдын алуу жана бөгөт коюу боюнча иш-чараларынын алкагында, Кыргыз Республикасынын ИИМ Ички иликтөө кызматы менен биргеликте, 1000 АКШ доллары өлчөмүндө пара талап кылуу фактысы боюнча Сокулук РИИБдин кызматкерлери аныкталып, кармалышты.

Сокулук райондук ички иштер бөлүмүнүн башчысынын сотко чейинки өндүрүш боюнча орун басары милициянын полковниги “А.А.К.”, тергөөчү милициянын капитаны “И.А.А.” жана райондук ыйгарым укуктуу улук лейтенанты “А.А.М.” макулдашышып сотко чейинки өндүрүштү оң тарапка чечип беребиз деп  акча талап кылышкан.

Азыркы учурда, КР Кылмыш-жаза кодексинин 326-беренеси (Пара талап кылуу) боюнча кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине катталган сотко чейинки өндүрүшүнүн алкагында, Сокулук райондук ички иштер бөлүмүнүн башчысынын орун басары жана райондук ички иштер бөлүмүнүн кызматкери Кыргыз Республикасынын Жазык-процесстик кодексинин 98-беренесине ылайык камакка алынып, тиешелүү ыкчам тергөө иш-чараларын жүргүзүү үчүн Кыргыз Республикасынын УКМК тергөө камак жайынын убактылуу кармоочу жайына киргизилишти.

Кыргыз Республикасынын УКМК, экономикалык контрабанда фактысы боюнча жүргүзүлгөн сотко чейинки өндүрүштүн алкагында, баалуу металлдарды мыйзамсыз экспорттоого бөгөт коюу боюнча чаралар көрүлүүдө.

2021-жылдын 18-июлунда, бажы органдары менен биргеликте жүргүзүлгөн ыкчам иш-чаралардын жүрүшүндө, баалуу металлдарды (платина, палладий, родий) алуу үчүн, “Манас” эл аралык аэропортунан Европа өлкөлөрүнө жалпы салмагы 1 тоннадан ашык автоунаалардын катализаторлорун мыйзамсыз экспорттоого аракет кылып жаткан жүк кармалды.

Мындан тышкары, буга чейин маалымдалгандай, Кыргыз Республикасынын УКМК автомобиль катализаторлорун массалык түрдө мыйзамсыз сатып алуунун, андан кийин Европа өлкөлөрүнө экспорттоонун белгиленген схемасын аныктап, бөгөт коюлган:

• 2021-жылдын 23-февралында Литва Республикасына автомобилдик катализаторлорду экспорттоого аракет кылып жатканда, салмагы 2 тоннага жакын контрабандалык жүк кармалган;
• 2021-жылдын 9-апрелинде Бишкек шаарындагы автомобилдик катализаторлорду чогултуу жана сатып алуу боюнча 12 пункттун иши токтотулду, анда чет жакка жөнөтүү үчүн сакталып турган көп сандагы кайра иштетилген субтракттар жана автомобиль катализаторлору алынган.

Милдеттүү техникалык кароо жоюлгандан кийин, автомобилдик катализаторлорду сатуу үчүн техникалык тейлөө станцияларында массалык түрдө аларды алып салуу тенденциясы өсүп жаткандыгын белгилей кетүү керек. Ошол эле учурда, катализаторлордо баалуу металлдар бар жана аларды Европага сатуу чоң киреше алып келет. Бирок, катализаторсуз унаадагы колдонулган газдар адамдын ден-соолугуна жана айлана-чөйрөгө бир нече коркунуч алып келет, себеби топуракка оор металлдар, кычкылдануу жана күйүү продуктулары кирет, ал эми түтүн  бөлүкчөлөрү уулуу затты пайда кылат, бул экологиялык кырдаалга терс таасирин тийгизет.

Кыргыз Республикасынын УКМК автомобиль катализаторлорунун көзөмөлсүз сатып алуунун жана экспорттоонун алдын алууга жана экологиялык абалды жакшыртууга багытталган ыкчам-иликтөө иш-чараларынын комплексин улантууда.

Азыркы учурда тиешелүү органдар автомобиль катализаторлорун экспорттоого жана сатып алууга тыюу салуу маселесин карап жатышат.