Айбек Смадияров

«Учурда казак тарап бардык ички процедураларды бүтүрдү. Азыр биз кытай тараптан ички жол-жоболор аяктагандыгы тууралуу тиешелүү билдирүүнү күтүп жатабыз», – деди Казакстандын Тышкы иштер министрлигинин басма сөз катчысы Айбек Смадияров.

17-майда Казакстандын президенти Касым-Жомарт Токаевдин Кытайга болгон мамлекеттик сапарынын алкагында 30 күнгө өз ара визасыз каттамдарга жол ачкан келишимге кол коюлган.

Казак бийлиги бул келишим эки өлкө ортосундагы кызматташтыкты чыңдоого түрткү берерин билдирген. Келишимге каршы чыккандар, тактап айтканда, Кытайдагы этникалык казактар бул артыкчылыкты колдонууга мүмкүнчүлүктөрү жок экенин, анткени алардын эркин жүрүү укугу чектелгенин белгилешкен.

Былтыр июль айында Казакстан бир тараптуу түрдө Кытай, Индия жана Ирандан келген туристтер үчүн 14 күндүк визасыз режим киргизген.

“Казакстан Республикасы “бирдиктүү Кытай” принцибин колдойт жана Тайванды Кытай Эл Республикасынын ажырагыс бөлүгү деп эсептейт”, – деп билдирди Смадияров КазТАГ агенттигине.

Ал Казакстан учурдагы эл аралык укуктун жана Бириккен Улуттар Уюмунун (БУУ) нормаларынын сакталышын, анын ичинде БУУнун Башкы ассамблеясынын 1971-жылы кабыл алынган резолюциясын колдой турганын белгиледи.

“Чет өлкөлөрдүн расмий делегацияларынын сапары Кытай Эл Республикасынын өкмөтү менен макулдашылышы керек деп эсептейм”, – деп кошумчалады Смадияров.

3-августта Кыргызстандын “Кабар” улуттук маалымат агенттиги Тайвандын тегерегиндеги окуяларга байланыштуу кыргыз ТИМинин билдирүүсүн жарыялады.

АндаБишкек кыргыз-кытай ортосундагы бардык негизги документтеринде көрсөтүлгөндөй “Тайвань маселеси” боюнча турумун өзгөртпөстүгү жана “бирдиктүү Кытай” саясатын колдоорун тастыктай турганы белгиленген.

Ошондой эле Кыргызстандан Тайвандын айланасындагы окуяларга кылдаттык менен көз салып турганы айтылат. Бирок бул билдирүү Тышкы иштер министрлигинин сайтына же социалдык түйүндөрдөгү баракчаларына жарыяланган жок.

2-августта АКШ Конгрессинин Өкүлдөр палатасынын спикери Нэнси Пелоси Тайванга иш сапар менен барышы эл аралык коомчулуктун бүйүрүн кызыткан окуялардын бири болду.

Расмий Бээжин Пелосинин сапарына каршылыгын билдирип, арал тарапта аскердик машыгууларды баштарын жарыялады. Нэнси Пелоси Кытайдын каршылыгына карабай, Вашингтон Тайванды колдоодон баш тартпай турганын айтты.

1950-жылдары Кытайдын Коммунисттик партиясы менен күрөштө утулуп калган “Гоминьдан” партиясы өлкөнүн Тайван аралында баш калкалап, аны жана анын айланасындагы бир нече аралды өзүнчө мамлекет деп жарыялаган. Алар өздөрүн 1911-жылы түзүлгөн Кытай Республикасынын мураскери катары көрүшөт. Тайван Тайбэй шаарын өз борбору деп санайт.

Ушул тапта Тайванды өз алдынча мамлекет катары 14 гана өлкө тааныйт. Расмий Бээжин аралды өзүнүн бир бөлүгү катары карап, ага каршы саясат жүргүзүп келет.