Евробиримдик

Механизмдин биринчи бутасы Борбор Азия өлкөлөрү болушу мүмкүн. Бул тууралуу Bloomberg агенттиги окуядан кабардар жашыруун булактарына таянуу менен билдирди.

“Бул куралдын негизги максаты – үчүнчү өлкөлөрдүн Орусияга жардам беришин чектөө жана Москва колдоно турган соода каналдарын жабуу болот. Эгер бул ишке ашпаса, альянс экинчи кадам катары максаттуу чектөөлөрдү киргизе алат”, – деп билдирди Bloomberg.

Агенттик Украинадагы согушка байланыштуу Орусияга каршы санкциялар киргизилгенден кийин бул өлкөгө Казакстан, Бириккен Араб Эмираттары, Түркия, Кытай жана башка өлкөлөрдөн бир катар товарлар, атап айтканда, “жарым өткөргүчтөр, интегралдык микросхемалар жана башка технологиялардын импорту кескин көбөйгөнүн белгиледи.

ЕБ Орусия бул компоненттерди дрондорду жана ракеталарды иштетүү үчүн керектеп жатканын ырастоодо.

Агенттиктин маалыматына караганда, 19-21-май аралыгында Жапонияда өтө турган “Чоң жетилик” саммитине чейин ЕБ ичинде механизмди макулдашуу боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жатат. Кайсы товарлар жана өлкөлөр экинчи даражадагы санкциялардын тизмесине кирери боюнча чечимди шаркеттин мүчөлөрү бир добуштан кабыл алышы керек.

Агенттик бул механизм жакынкы келечекте Кытайга каршы колдонулушу күмөн экенин, бирок анын “негизги багыты” Борбор Азия мамлекеттери жана “Орусиянын түз коңшулары” болорун жазган.

Салливан Евробиримдикке мүчө өлкөлөрдөн Борбор Азия өлкөлөрүнө товар сатуу 300% чейин өскөнүн белгилеп, бул товарлардын акыркы жеткен жери кызыктырып жатканын айтты:

“Сөз болуп жаткан 300% бул Евробиримдиктен Кыргызстанга экспорттолгон товар. Мындан тышкары, Европа Биримдигинен Бириккен Араб Эмираттарына, Казакстанга, Өзбекстанга, Арменияга, Грузияга, Сербияга экспорт көбөйдү. Евробиримдик мурда Орусияга экспорт кылып, бирок санкциялардан кийин токтотуп койгон товарларды ташуу өстү”.

ЕБдин санкциялар боюнча атайын өкүлү булардын бардыгы тең санкциялык тизмеге киргизилген товарлар экенин ырастап, анын ичинен согуштук аракеттерге колдонулчу товарлардын ташылып жатканына кабатырлануусун билдирди. Анын айтымында, тетиктери орусиялык курал-жарактардан табылган 770 товар аныкталган. Салливан бул товарлар Орусиянын Украинадагы согушун улантуусуна мүмкүнчүлүк бере турганын белгиледи.

Буга чейин Украинадагы согушка байланыштуу Европа Биримдиги Орусияга каршы санкциялардын 10 пакетин бекиткен.

“Биздин милдет – санкциялардын натыйжалуу ишке ашырылышын камсыз кылуу. Соода агымын талдап чыккандан кийин биз олуттуу өсүштү белгилейбиз, мурда мындай болгон эмес. Кыргызстан да ошондой мамлекеттердин бири. Бирок Кыргызстан мындай жалгыз өлкө эмес экенин белгилейм. Мен Бириккен Араб имараттарында, Түркияда болдум. Казакстан, Өзбекстан, Грузия жана Арменияга да баруу ниетим бар”, – деди ал.

Салливан экспорттолгон товарды иликтөө жана алардын Орусияга сатылуусуна жол бербөө үчүн Кыргызстандын жетекчилиги менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүгө кызыкдар экенин айтты.

Ошол эле маалда ал азырынча Борбор Азия өлкөлөрүнө кыйыр санкцияларды киргизүү жөнүндө сөз жок экенин белгилеп, учурда дипломатиялык сүйлөшүүлөргө гана басым жасалып жатканын кошумчалады.

Буга чейин айрым батыш басылмалары Орусияга Евробиримдиктин санкцияларын кыйгап өтүүгө көмөктөшкөнү үчүн Борбор Азиянын кээ бир өлкөлөрүнө чектөө киргизиши ыктымалдыгын жазган.

Уюштуруучулардын айтымында, бүгүнкү күндө беш жылдык стипендияларды алган 105 ооганстандык кыз Борбор Азия өлкөлөрүнө келип, окууларын баштаганы турушат.

Долбоорду жетектеп жаткан БУУнун Өнүктүрүү фондунун Казакстандагы өкүлчүлүгү өлкөнүн жогорку окуу жайлары 50 ооган студентин кабыл аларын билдирди. Калган 30 кыз Өзбекстандын, 25 кыз Кыргызстандын ЖОЖдорунда билим алышат. Алар окуусун 2027-жылы аякташат.

ЕБ ооган кыздарын окутуу боюнча академиялык долбоордун биринчи жана экинчи баскычтарына 5,5 миллион доллар бөлгөн. Азырынча долбоор мындан ары уланар-уланбасы белгисиз.

Долбоордун биринчи баскычы Ооганстанда бийликке талибдер келгенге чейин башталып, 50 кызга 2025-жылга чейин Казакстан менен Өзбекстанда билим алууга толук стипендиялар берилген.

Эгер долбоор пландагыдай уланса, 155 ооганстандык кыз Борбор Азия өлкөлөрүндө түрдүү багыттар боюнча дипломдорду алышат: айыл чарба, каржы, кен казуу, инженерия, маркетинг жана информатика.

“Биз кишилердин жабыркаганына жана өлгөнүнө өтө өкүнүп жатабыз. Окуянын өнүгүшүнө тыкыр көз салуудабыз. Президент Мирзиёевдин калк нааразылыгынан кийин кабыл алган чукул чечимдерин кубаттайбыз. Биз бардык тараптарды зордук-зомбулукту болтурбоо үчүн сабырдуулукка чакырабыз”, – деп айтылат билдирүүдө.

ЕБ өзбек бийлигин эл аралык милдеттенмелерин аткарып, адам укуктарын коргоого үндөдү:

“Европа биримдиги Өзбекстан менен бекем жана өнөктөш мамиледе. Өзбекстанда жүргүзүлүп жаткан реформаларды колдойбуз жана эл аралык нормалар менен алдыңкы тажрыйбалардын негизинде бул жараянды жарандар жана кызыктар тараптар менен кеңешип жасоого чакырабыз”.

4-июлда Өзбекстан прездиенти Шавкат Мирзиёев Европа кеңишинин президенти Шарль Мишель менен телефондо сүйлөшкөн.

Өзбекстандын башкы прокуратурасы маалымдагандай, Нукустагы толкундоолордон 18 киши өлүп, 243ү жаракат алды.