Биз Укранинадагы абалга сүңгүп кирип карабай эле коелу, анткени биздин өлкө нейтралитет шартында жашап, иштеп, күнүн көрүп жатат. Биз таасир эте албаган азыркы мындай шарт-жагдайлар менен эсептешип жашашыбыз керек болуп турат. Андан көрө өзүбүздүн көйгөйлөрүбүз тууралуу сүйлөшөлүчү… Украинада болуп жаткан окуялар бүт дүйнө жүзүнө жана өзгөчө бизге армиянын өзгөчө ролун жана маанилүү экенин көрсөтүп койду. Тажикстан менен болгон биздин чек арада болуп жаткан кагылышуулардан улам, биз дайыма аскердик даярдыкта турууга аргасыз болуудабыз.
Мындай кырдаалда биз кандай аракеттенишибиз керек жана эмне кыла алабыз?
Россия менен Украинанын ортосундагы курчуп бараткан абал жана анын масштабдары күчөгөндөн күчөп, учурда сен жок кылбасаң, сени жок кылат! деген миң жылдык согуш логикасы иштеп баштады. Россия 40 өлкөдөн турган коалиция менен күрөшүп жатат, бул өлкөлөр өздөрүнүн демократиялары, өз жашоо мүнөздөрү үчүн жана эки дүйнөлүк согушту башынан өткөрүү менен жеткен дүйнөлүк тартиби үчүн күрөшүп жаткан, эң бир өнүккөн өлкөлөр болуп саналат. Же ушундай жагдай түзүлүп калдыбы, же эки славян өлкөсүнүн саясатчыларынын амбицияларынанбы, айтор, азыр батыш жамааты Россия менен Украинанын аймагында согушуп жатат, анын жарандары курмандыкка чалынып жатат. Украинага уламдан улам көптөн берилип жаткан курал-жарак аны Россиянын чектерине улам жакындап бараткан чөкпөс кемеге айландырып койду. Эгерде НАТО Украинадан орустарды сүрүп, аны коргоп кала алса, анда калп эле коргоочу деп аталган альянстын ракеталары Россиянын борбор аймактарына тез арада эле учуп жете турган жакындыкта жайгаштырылып калышы ажеп эмес. Мындай каршылаш жагдайда андай же мындай деш кыйын, анткени согушуп жаткан тараптар кайта турган чектен өтүп кетип, ядердик согуштан баш тарта албай, ал эмес андан ары дүйнөлүк ядердик апокалипсисти да токтото албай калышы мүмкүн болот …
- Украина учурда 40 өнүккөн өлкөнүн экономикасы колдоп турган регионалдык аскердик державага айланып калды, эми бул жагдайда коррупцияга аралашып калган армия – бул ишенимсиз коргоочу, ишке жарабай турган жоокер болуп калаарын моюнга алыш керек.
Биринчи сабак: биздин кичинекей өлкөбүздө армияда коррупция болсо, анда Кыргызстан мамлекет катары жок болот дей бериңиз! Бул маселе өтө орчундуу орунда туруп, ага жараша армияда коррупциянын болбошу үчүн эң катаал чаралар көрүлүшү кажет. Азыр геосаясаттык дүйнө тез арада эле өзгөрүлүп, жаңы дүйнөлүк тартип орноп жатканын эске алсак, айрым мамлекеттерди башкалары жутуп алып, алардын жок болуп кетиши – бул эзелтен келе жаткан тарыхый практика болуп эсептелет. Биринчи кезекте бийлик институттарын жана күч түзүмдөрүн коррупция баскан мамлекеттер урап, жок болот.
- Анализдер көрсөткөндөй, азыркы учурда биз да, үй-бүлөлүк клан башкарган Тажикстан да Афганистан менен болгон чектерибизде россия дивизиясына ишенбешибиз керек, алар кубаттуулуктарын каалаган маалда Украинага жөнөтүп жиберсе, Американын аскери жыйырма жыл күрөшүп жеңе албаган афган Талибандары менен өзүбүз жекеме – жеке калып кетебиз. Учурдагы абалда афган Талибанынын идеологиясы жана мамлекеттик түзүлүшү эч бир кыйынчылыксыз эле Тажикстанга кирип келет. Мунун себептери эң жөнөкөй, үй-бүлө кланынын башкаруусу кандай болбосун мамлекеттин пайдубалын бошоңдотуп коет. Бул тенденция бизге да түздөн-түз тиешелүү…
Талибандын күчү эмнеде?
Коррупциянын жоктугунда, адилеттүүлүккө болгон ишенимдин күчтүүлүгүндө жана катаал аскердик тартипте. Биз буга каршы эмнебизди кое алабыз? Талибанга бир гана нерсе каршылык көрсөтө алат, ал: армия менен элдин биримдиги. Эгерде тажик Талибаны кол сала турган болсо, биз аз убакыттын ичинде окутулуп, даярдалган элибизди мобилизациялоого жана куралдандырууга жетише алгыдай чараларды мамлекет иштеп чыгып берүүгө милдеттүү. Демек, бизде аскердик окууларды гана өткөрбөстөн, резервисттер менен тынымсыз иш алып баруу кажет.
Армия бул мамлекеттин кузгүсү, жүзү, өзүндүн армиянды камкордукка алып, бага албасан, бирөөнүкүн багууга туура келет. Бул элдик накыл кылымдар бою тастыкталып келген, а бүгүн болсо болуп көрбөгөндөй актуалдуу болуп турган чагы.