Кечээ, 29-августта Өзбекстандын президенти Ислам Каримов 79 жашында мээсине кан куюлуп каза болгонун “Фергана ньюс”, “Газета ру” сайттары өздөрүнүн өзбек бийлигиндеги булактарына таянып жазып чыгышты.

Ал эми 28-август күнү Өзбекстандын өкмөтү да Ислам Каримов инсульт болуп жыгылганын жана дарыланып жатканын расмий кабарлаган.

Булак: Кyrgyztoday.kg

Бүгүн, 30-августта болжол менен саат 9.50.дө Бишкектеги Кытай элчилигинин алдында жарылуу болду.

Алдын-ала такталбаган маалыматтар боюнча каза болгондор бар. Жарылуунун себептери али расмий билдириле элек. Элчиликтин айланасы бийликтер тарабынан курчоого алынды.

Айрым бир маалыматтар боюнча жардыргыч салынган машина келип жарылган.

Булак: Кyrgyztoday.kg

Урматтуу Мекендештер!

Ардактуу Кыргызстандыктар!

Сиздерди Кыргыз Республикасынын эгемендүүлугүнун 25 жылдыгы менен куттуктайбыз!

Чейрек кылым – бул жеке адамдын тагдырында гана эмес, мамлекеттин тагдыры үчүн дагы аз мѳѳнѳт эмес.

Бул убакытта биз кѳз карандысыз мамлекет катары калыптанып, өлкөбүз эл аралык уюмдардын толук кандуу укуктуу мүчѳсү катары демократиялык жана укуктук мамлекеттин пайдубалын түптѳй алды. Улуттук экономикабыз ѳнүгүү жолуна түшүп,  дүйнѳлүк экономикада ѳз ордун тапты. Бизде күчтүү жарандык коом жаралып, сѳз эркиндиги жана ой-пикир плюрализми  бекемделди.  Намысты бийик тутуу, мекенчилдик, эркиндикти аздектѳѳ жана акыйкаттыкка умтулуу  биздин улуттук мүнѳздүн ѳзгѳчѳлүктѳрү болуп калды.

Борбордоштурулган экономикадан  рынок экономикасына, тоталитардык башкаруудан демократияга ѳтүү биз үчүн бир топ кыйынчылыктарды жаратты. Мамлекет башында тургандардын жеке кызыкчылыктары  коррупция менен жеке пайданы  коомдук идеологияга, анын ички ѳзѳгүнѳ айлантты. Келечекке карай ишенимдин жоголушу, жалпы жумушсуздук миграциянын толкунун күчѳтүп, миңдеген мекендештер сырт жакка кетүүгѳ мажбур болушту. Жеке кызыкчылыктар коомдун ички ажырымын күчѳтүп,  жарандардын укуктары менен эркиндиктеринин чектелиши, оппозициялык ишмерлердин куугунтукталышы, мамлекеттик бийликтин бир гана президенттин колуна топтолушу  элдин нааразычылыгына жана толкундоолорго алып келди.  Натыйжада биз эки жолу тагдыр чечүүчү учурду баштан ѳткѳрдүк: 2005-жылдагы март революциясында Конституцияны ѳз калаганындай ѳзгѳртүп, бийликти жеке басып алган президентти эл  кубалап чыкты, ошондой эле 2010-жылкы апрель революциясында дагы элге берген антты бузуп, ѳлкѳнү талап-тоногон, бейкүнѳѳ мекендештердин канын тѳккѳн экинчи президентти  да эл кубалады.

Элдин эркиндиги үчүн шейит кеткен баатырлардын жаркын элестерине таазим этип, адам укуктарын жана эркиндиктерин коргоого негизделген демократиялык, эркин мамлекет куруу ниетин билдирип, кыргыз мамлекеттүүлугүн бекемдѳѳгѳ карай бийик эрк жана бекем ишеним кѳрсѳтүп, эгемендүүлүктү жана элдин биримдигин кѳздүн карегиндей сактоону максат кылып,  мыйзамдуулукка, социалдык адилеттүүлүккѳ, экономикалык бакубаттуулукка жана элдин руханий ѳсүшүнѳ  умтулуп,  ынтымакта жашоо жана табийгатка этият мамиле кылуу үчүн ата-бабалардын бизге калтырган осуятын эске алуу менен 2010-жылы Кыргызстан калкы жаңы Конституцияны кабыл алган.

Учурда бул Конституцияга кайрадан ѳзгѳртүүлѳрдү киргизүү аракети болуп жатат.

Ушул себептен улам биз,  2010-жылы түзүлгѳн кырдаалга ылайык ѳлкѳдѳгү туруктуулукту калыбына келтирүү максатында тарыхый жана саясий жоопкерчиликти ѳзүнѳ алган Убактылуу Ѳкмѳттүн мүчѳлѳрү,  ѳзүбүздүн пикирди ачык айтууну туура кѳрдүк.

Азыркы Конституция мурдагы бийлик түзүмү айыгышкан каршылык кѳрсѳтүп,  ок атылып, элдин бейкутчулугу бузулуп турган учурда кабыл алынган.  Кайрадан бийликке келебиз деген күчтѳр аянышкан жок, аларды ѳлкѳнүн бүлүнүшү, бѳлүнүп жарылышы, кѳптѳгон адамдардын ѳмүрүн кыйган улут аралык кагылыш да токтото алган жок. Бирок, бир адамдын жеке бийлигин, мыйзамсыздыкты жана ѳзүм билемдикти орноткон бакиевдин конституциясы коомдун талабына жооп бербейт эле. Мындай кырдаалда  конституциялык реформа жасоо, жаңы конституцияны кабыл алуу үчүн ѳткѳрүлгѳн референдум конституциялык мыйзамдуулукту жана коомдогу туруктуулукту калыбына келтирүүнүн жалгыз шарты болуп калган.

Убактылуу Ѳкмѳт тарабынан түзүлгѳн Конституциялык кеңешме бул маанилүү документти иштеп чыгууну жана аны талкуулоону ачык уюуштура алды. Буга чейин бир да Конституция мындай кеңири талкуу жана элдин терен катмарынын катышуусу менен даярдалган эмес.  Алгачкы жолу Конституциянын бардык беренелери конституциялык түзүмдүн шарттарын айкын билуу, бийликтин тең салмактуулугун камсыз кылуу  жана адам укуктарын сактоо мамлекеттик бийликтин ишмердүүлүгүнүн мазмууну экендигин терең түшүнүү менен даярдалды. Конституциялык кеңешменин отурумдары улуттук телевидениеден түз корсѳтүлүп турду, ал эми талкуунун стенограммалары жана сунуштар атайын уюшулган интернет-сайтта ачык жарыяланып, гезиттерге басылып турду.

Бул процесстин ачыктыгын камсыз кылууда жарандык коом болуп кѳрбѳгѳндѳй жигердүү аракет жасады.  Жарандардан сунуштарды жана пикирлерди жыйноонун ачык жана түз механизмдери түзүлүп, натыйжада 5 миңден ашык сунуш түшкѳн. Ошондой эле Жарандык кѳзѳмѳл Комитети түзүлүп, эксперттер менен ыктыярчылардын чоң тобу түшүндүрүү иштерин жүргүзүшкѳн, миңдеген жолугушуулар, тегерек столдор уюшулган, миллиондогон баракчалар ѳлкѳнүн бардык булун-бурчуна чейин таратылган.  Мунун барынын максаты  жаңы конституциялык түзүмдүн маанисин элге жеткирүү эле.  Ошондой эле кѳз карандысыз экспертизалар жасалды. Кыргызстандын тарыхында жаңы Конституция укуктук, укук коргоочулук, гендердик жана коррупцияга каршы, а түгүл экологиялык экспертизадан ѳткѳн алгачкы документ болуп калды.  Конституциянын беренелери Эл аралык Венециялык комиссиянын жана  башка таанылган, авторитеттүү эксперттердин да талдоосунан ѳттү.

Натыйжада биз бардык тараптардын пикирин камтыган Конституцияга ээ болуп, 2010-жылдын 27-июнундагы жалпы шайлоочулардын 70 пайызы катышкан Референдумда  90 пайыз добуш менен Баш мыйзам бекитилген.  Биз парламенттик республика курабыз деп  жарыя кылганбыз. Бул жалпы коомдук келишим болгон. Мекендештерибиз ѳз ишеними менен жаңы конституциялык түзүмдүн жана парламенттик системанын легитимдүүлүгүн камсыз кылышкан.

Жарандар Референдумга катышып жатканда эмне үчүн добуш берип жатканын так билишкен. Анткени ар ким тынчтыкты, туруктуулукту, тартипти жана коопсуздукту каалаган, эски авторитардык бийлик системасын биротоло жок кылып, жаңы легитимдүү бийликти орнотууга добуш берген.

Албетте биз алдыда дагы далай окуялар болоорун баамдаганбыз. Мурдагы замандагы кейиштүү тажырыйбаларды эске алуу менен бийликти кайрадан дагы жеке басып алуу аракети болоорун түшүнгѳнбүз. Эски адаттардан кутулуу оной эмес экендигин, бийлик кумары таттуу болуп, андан кол үзүш оңойго турбай турганын тарых далай жолу кѳрсѳткѳн.

Жаңы бийлик системасынан жаңыча ойлонгон, жаңыча түшүнүк менен  жаңы  адамдар керек. Жаңы саясий маданият да калыптануусу зарыл. Бул нерселер заматта боло калбайт, ага убакыт керек,  далай мээнет, далай аракет керек. Ошондуктан Убактылуу Ѳкмѳт Конституцияга ѳзгѳртүү киргизилбесин деп 10 жылдык мораторий киргизген, аны 2020-жылга чейин кол тийгизбей сактайлы деп ниет кылган. Бул демилге жарандык коом тарабынан кызуу колдоого алынган.  Мындай шарт жаңы системанын мүмкүнчүлүктѳрүн ачып, кайрадан мурдагы ахвалга кайтып кетпѳѳгѳ кепилдик бермек.  Бул шарт эң маанилуу тарыхый жетишкендиктердин бири болуп калды деп айтууга болот.

Андан бери алты жыл ѳттү. Азыр бул кадамдын ийгиликтерин да даана кѳрүп турабыз. Жаңы Конституция ѳзүнѳ тагылган милдеттерди  ийгиликтүү аткарууда.  Ѳлкѳдѳ тынчтык орноду, коомдо туруктуулук калыптанды. Биз жарандык согуш алааматына кирептер болгон жокпуз, кай бир мамлекеттердегидей ич ара тирешүү да жок.  Жаңы Конституцияга ылайык мамлекет башчы шайлоо аркылуу алмашты. Бул Борбордук Азияда биринчи  саамалык болуп калды.

Бизде демократия дагы бекемделди. Конституцияда каралган адам укуктары биздин ѳлкѳнү бул чѳлкѳмдѳ гана эмес, дүйнонүн башка ѳлкѳлѳрунѳ салыштырмалуу дагы прогрессивдүү ѳлкѳлѳрдүн алдынкы катарына чыгара алды.

Мурдагы Конституциялар да саясий күрѳштүн барымтасында калып,  тиги же бул адамдын кызыкчылыгы үчүн далай жолу ѳзгѳртүлгон. Учурдагы Конституция мындай тоталитардык кол салуудан жакшыраак корголгон, ал бийликти жеке басып алууну каалаган адамдарга жол бербейт, тоскоолдук кылат.

Алты жыл ѳткѳндѳн кийин биздин Конституциянын артыкчылыктарына күбѳ болуп турабыз.  Учурунда мамлекетке туруктуулук берген, бир топ жыл алдыга карай бийик дѳѳлѳттѳргѳ негиз болуп калган мындай документ менен сыймыктансак да болот.

Ошондуктан биз Конституцияга ѳзгѳртүү киргизүү демилгесинин процедурасына гана эмес, анын ички мазмуунуна дагы каршы экенибизди билдиребиз.

Мисалы, биринчи беренеге 30 га жакын “бийик дѳѳлѳттѳрдү” кошумчалоо сунушталып жатат. Бул сунуш жарандардын укуктары менен эркиндиктерин чектѳѳнүн жолу болуп калуусу толук мумкун. Анткени аталган “бийик дѳѳлѳттѳр” юридикалык эмес, моралдык жана философиялык түшүнүктор, алардын акыктамалары так эмес, кандайдыр бир тарыхый кырдаалга же саясий режимдин каалосуна ылайык каалагандай чечмелѳѳгѳ болот. Мындай жагдай  жарандардын укуктарын чектѳѳгѳ шылтоо болбойт деп эч ким кепилдик бере албайт, биз кайрадан тоталитардык заманга тушугуп калышыбыз толук ыктымал.  Биз андай замандан, авторитардык бийликтен ѳтѳ оор жоготуулар менен кутулганыбызды, укуктук коом курууга багыт алганыбызды унутпайлы.

Ошондой эле сот системасы дагы ѳз алдынча болбой, Президент менен Ѳкмѳттѳн кѳз каранды болуп калат, ал эми Конституциялык кѳзѳмѳл жок кылынат. Сунуш кылынган ѳзгѳртүүлѳр сот реформаларын жокко чыгарат.

Ѳкмѳттүн укуктарын кенейтүүгѳ жана бекемдѳѳгѳ багытталган сунуштар аны Жогорку Кенештин, прокуратура органдарынын жана коомдун кѳзѳмѳлүнѳн таптакыр чыгарат, Ѳкмѳттун ѳзүм билемдигин жана берилген укуктардан кыянаттык менен пайдалануусун күчѳтѳт.

Коом ѳзгѳрүп турарын, дүйнѳ ѳзгѳрүп турарын, аларга ылайык жаңы талаптар, жаңы тарыхый кырдаалдар пайда болоорун биз деле түшүнѳбуз. Конституцияга деле ѳзгѳртүүлѳр зарыл болуп калат, бардык жагынан тѳп келген документ болбойт. Бирок, пайда болуп жаткан тобокелчиликтер менен коркунучтар мурдагы келишимди жокко чыгарууга, элдин ишениминен ажыроого татыбайт, элдин биримдиги менен коомдун туруктуулугу барынан жогору.

Биз Президентти, Жогорку Кенештин депутаттарын 2020-жылга чейин Конституцияны ѳзгѳртүүдѳн баш тартууга чакырабыз. Учурдагы Конституцияны ѳзгѳртүү 2020-жылдын 1-сентябрынан кийин гана мүмкүн.

Биз Кыргызстан элин аракеттеги Конституциянын кол тийгистигин 2020-жылга чейин коргоого жана ѳлкѳдѳ авторитардык режимдин калыбына келишин токтотууга чакырабыз.

Урматтуу Мекендештер!

Конституция бизди бѳлүп-жарбай, тетирисинче бириктирүүгѳ тийиш.

Келгиле, Кыргыз Республикасынын эгемендүүлүгүнүн 25 жылдыгын биримдикте, ынтымакта тосолу, ошону менен бирге Кыргызстандын жаркын келечегине ишенимде бололу!

Эгемендүүлүк күн кут болсун!

Отунбаева Р.И.

Бекназаров А.А.

Дюшебаев К.

Исаков И.И.

Ибраимова Э.С.

Каптагаев Э.

Текебаев О.Ч.

Шерниязов Б.Э.

Кечээ, 29-августтун түнүндө, «Манас» Эл аралык аэропортуна Москвадагы өрттөн каза болгондордун сөөгү алардын жакындарынын жана  Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри Гулмира Кудайбердиева башында турган жумушчу топтун коштоосунда Бишкекке алынып келинди.

Аэропортто «200-жүктү» Кыргыз Республикасынын Президентинин Аппарат жетекчиси Фарид Ниязов, парламенттин вице-спикери Нурбек Алимбеков, КСДП фракциясынын лидери Иса Өмүркулов, “Кыргызстан” фракциясынын лидери Канат Исаев, саламаттыкты сактоо министри Талантбек Батыралиев, Чүй жана Ысык-Көл облустук администрациясынын өкүлдөрү тосуп алышты.

Ысык-Көл жана Чүй облустарынын каза болгон жарандарынын сөөгү ӨКМ өкүлдөрү тарабынан Бишкектен туугандарына берилет.

Буга чейин Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлиги тарабынан Москвада каза болгон мекендештердин тизмеси жарыяланган.

Кыргыз Республикасынын каза болгон жарандарынын тизмеси:

1. Жумадылова Нурай Азаматовна, 10.09.1998-жылы туулган, Ысык-Көл облусунун Аксуу районундагы Акбулуң айылынын тургуну;

2. Бообекова Гүлбара Жумабековна, 16.07.1971-жылы туулган, Чүй облусунун Кемин районундагы Кемин шаарынын тургуну;

3. Раимкулова Динара Исмаиловна, 10.08.1983-жылы туулган, Жалал-Абад облусунун Сузак районундагы Кызкөл айылынын тургуну;

4. Абдуганиева Жаркынай Убайдуллаевна, 16.02.1982-жылы туулган, Ош облусунун Ноокат районундагы Төлөс айылынын тургуну;

5. Базарбай кызы Айсулуу, 01.01.1993-жылы туулган, Ош облусунун Өзгөн районуна караштуу Куршаб айылынын тургуну;

6. Азимжан кызы Махигүл, 03.12.1995-жылы туулган, Жалал-Абад облусуна караштуу Ноокен районундагы Курулуш айылынын тургуну;

7. Камчыбекова Алмаш Курманбековна, 27.01.1998-жылы туулган, Ош облусунун Өзгөн районунун куршаб айылынын тургуну;

8. Топчиева Алина Хусановна, 05.05.1994-жылы туулган, Ош шаарынын тургуну;

9. Абдаким кызы Айкөл, 19.01.1993-жылы туулган, Ош облусунун Алай районундагы Кабылан айылынын тургуну;

10. Канатбек кызы Алина, 08.02.1994-жылы туулган, Ош облусунун Ноокат районундагы Төлөс айылынын тургуну;

11. Коргонбай кызы Жаңылмырза, 12.02.1995-жылы туулган, Ош облусунун Кара-суу районундагы Кара-Дөбө айылынын тургуну;

12. Маматкасымова Индира Идрисовна, 18.08.1977-жылы туулган, Ысык-Көл облусунун Кара-Кол шаарынын тургуну;

13. Алабердиева Кыял Дөлөткелдиевна, 25.04.1986-жылы туулган, Ысык-Көл облусунун Ак-Суу районундагы Челпек айылынын тургуну;

14. Абдумаматова Айчүрөк Баитовна, 24.03.1990-жылы туулган, Ош шаарынын тургуну.

Казакстан Республикасынын Президенти Нурсултан Назарбаев кыргызстандыктардын курман болушуна алып келген кайгылуу окуяларга байланыштуу  көңүл айтты. Бул тууралу Акордонун басма сөз кызматы билдирет.

«Кыргыз жарандарынын курман болушуна алып келген Москва шаарындагы басмаканадан чыккан өрт жана Бишкек-Ош автожолундагы кырсык тууралуу суук кабарды терең кайгыруу менен кабыл алдым. Бир тууган кыргыз элинин аза кайгысын тең бөлүшүү менен Казакстан элинин жана өзүмдүн атымдан курман болгондордун туугандарына жана жакындарына көңүл айтам”,- деп айтылат Казакстандын Президентинин телеграммасында.

Казакстандын Президенти Нурсултан Назарбаев ошондой эле жабыр тарткандардын тез сакайып кетишин каалады.

Урматтуу Алмазбек Шаршенович, албетте, Ата катары Сиз дагы болуп өткөн окуяларга жүрөгүңүз ооруп турганын жакшы билем. Анткени көчөт кыздардын кичүүсү Сиздин жана менин кызым менен жашташ айжаркын кыздар экен. Бирок, алардын жашоосун, ал жакка кантип барып калганын, кырсык баскан басмаканага кантип иштеп калганын түшүнө албасаныз керек. Биздин көпчүлүк мигранттар жергиликтүү калктын жек көрүүгө толгон көз карашын көтөрүп, иштеп жүргөнүн сезип-туюу сизге түшүнүксүз. Анткени, Сиз Антон менен Акматты бир катарга тизген Союздун учурунда окугансыз, түкүргөндөн чочулаган замандын короо шыпыргычы болуп иштегенсиз. Ошол себептен Сиз чыгарган ырлардын клиби өткөн күндөрүңүздү чагылдырып тургандай. Ошол себептен “Алеша” деген кошумча атыңыз сизге жылуу маанайда угулат чыгаар…

Бүгүн көзү өткөн экс-депутат Эркин Алымбеков 25-августта жарандык коом уюштурган КР Конституциясына өзгөртүүлөрдү киргизүү боюнча бийликтин долбоорун талкуулаган төгөрөк столго катышып, “Атамбаевдин кызматтан кетеринде гибриддик технологиялар менен Конституцияны өзгөрткөнү жатканы бул чоң жаңылыштык жана караөзгөйлүк”, деп катуу сынга алган эле.

Булак: “Республика”

27-августта Москва шаарында өрттөн каза болгон кыргыздын кыз-келиндерине

Агарып таң атканда Күн чачпактуу,

Озондоп келди  кокус муң баштап чуу.

Кырсыктын курмандыгы болду он төрт гүл,

Үзүлүп гүлзарынан гүлбакчанын.

Иш башталган имаратта төрт кабат,

Албууттанган ажыдаардай от жанат.

Кымбат саам арга бербей өлбөскө,

Сааттардын жебелери чот кагат.

Кутулаарга амал калбай дегеле,

Торогондой жолду өрттүү  кемеге.

Тажаал ажал мээлеп атты баарын тең,

Илип алып тили жалын жебеге.

Добуш чыкпай муздак калай табыттан,

Гүлдөр жатты отко күйүп калышкан.

О бул гүлдөр Жаңыл Мырза, Мактымдар,

Ата-энени,  элди-журтту багышкан.

“Москва-Ош-Бишкек”  жолдуу багытта,

Учак келет бийиктикте чабыттай.

Баары отуруп, а он төрт гүл табытта,

Мазарына келатышты баары уктай.

Кылы үзүлүп кетүүчүдөй чертилген,

Комуз боздойт кайгы-муңдан мертинген.

Аябады туула элек баланы,

Арсыз ажал кылычына  өрт илген.

Очогуңдун бейпи л отун жагышаар,

Кошогуңду үйрөтүүдө падышаң.

Хан тагынын талпагына айланган,

Андайлардын өтүгү чаң, тагы кан.

Иш башталган имаратта төрт кабат,

Денелерди куйкалаган өрт “кабат”.

О он төрт гүл!  Бейиш бакка учтуңар!

Кууга айланып чуудаланган көк канат!

Бүбүсара Аруужан.  29. 08. 2016. Бишкек.

Кыргыз Республикасы оор жоготууга учурады. 2016-жылдын 29-августунда 55 жаш курагында III жана V чакырылыштагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты Эркин Жумабаевич Алымбеков дүйнөдөн кайтты.

Эркин Алымбеков 1961-жылдын 5-ноябрында Ысык-Көл облусунун Ак-Суу районуна караштуу Жаңы-Арык айылында туулган. Ал Москва шаарындагы Орджоникидзе атындагы Башкаруу институтун “курулуштагы жана шаар чарбасындагы башкарууну уюштуруучу” адистиги боюнча аяктагандан кийин 1983-жылы эмгек жолун Айыл чарба министрлигинде экономист болуп иштөөдөн баштаган. 1984-1988-жылдары Фрунзе өндүрүш-бут кийим бирикмесинде алгач экономист, кийинчерээк цехтин начальниги болуп иштеген. 1988-жылы Кыргызстан комсомолунун Свердлов райкомонун биринчи катчысы болуп шайланган. Андан соң Чакан бизнес ассоциациясынын менеджери, “Кыргызстан биримдик партиясынын” аткаруу комитетинин төрагасы, Бишкек мэриясынын Октябрь райондук администрациясынын башчысынын биринчи орун басары, Кыргыз Республикасынын Премьер-министринин Аппаратынын корпоративдик башкаруу секторунун башчысы, Кыргыз Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясынын төрагасынын жардамчысы, “Каракол” коомдук фондунун президенти кызматтарын аркалаган.

2005-жылдын мартында Э.Алымбеков III чакырылыштагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты болуп, ошол эле жылдын апрелинде Жогорку Кеңештин Төрагасынын орун басары болуп шайланган.

2010-жылы октябрда “Ата Мекен” социалисттик партиясынын тизмеси менен V чакырылыштагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты болуп шайланган. Жогорку Кеңештин Адам укуктары, конституциялык мыйзамдар жана мамлекеттик түзүлүш боюнча комитетине төрагалык кылган.

Мамлекеттик кызматтын II класстагы мамлекеттик кеңешчиси чинине ээ.

Эркин Жумабаевич Алымбеков республиканын коомдук-саясый турмушуна жигердүү катышып, Конституциялык кеңешменин мүчөсү, өлкө жарандарынын социалдык-экономикалык көйгөйлөрүнө байланыштуу бир катар мыйзам долбоорлорунун демилгечиси болгон.

Кыргыз элинин ишенимдүү уулу Эркин Жумабаевич Алымбековдун жаркын элеси биздин жүрөгүбүздө түбөлүккө сакталат.

Ч. Турсунбеков, С. Жээнбеков, Н. Алимбеков, А. Өмүрбекова, , М. Абулгазиев, И. Өмүркулов, Ө. Бабанов, К. Исаев, Б. Төрөбаев, А. Сулайманов, Ө. Текебаев, А. Кутушев, А. Осмоналиев, А.Бегматов, А.Шыкмаматов, С. Шер-Нияз, А.Салянова, Н.Никитенко, А.Маматов, С.Нышанов, К.Иманалиев, Б.Сулейманов, А.Мамашова, Э.Токтошев, К.Базарбаев, Б.Шер, А.Сасыкбаева.

Бүгүн, 29-август күнү Жалал-Абад облустук милициясы тарабынан балдар үчүн Ошко жана Өзгөнгө кезектеги саякат уюштурулду. Анын негизги максаты балдардын жайкы эс алуусуна мүмкүнчүлүк жаратып берүү, келечекте жакшы билим алуусуна жана коомубуздун татыктуу жарандарынан болушу үчүн убактыларын туура пайдаланууга үйрөтүү болуп саналат, деп билдирет облустук милициянын басма сөз кызматы

Саякаттын алкагында 80 жаш өспүрүм балдарга алгач Өзгөн шаарындагы тарыхый мааниси зор Мунарада болушуп, сапарын Ош шаарынын борбордук аянты менен Сулайман-Тоодон улашты. Андан соң  тарыхый баалуулуктарга кенен болгон Сулайман Тоо тарых музейинде жана  Алымбек Датка этнографиялык комплексинде да болушту. Жаш муундар Жалал-Абад облусунун баардык район шаарларынан келген.ЭККУ тарабынан даярдалган видео роликтер жана Ош шаарынын жаштары менен пикир алышуу орун алды. Ошондой эле бул иш-чарага Ош шаарынан да 30 жаш өспүрүм катышты.

Кыргызстан мусулмандарынын Азирети муфтийи Максатбек ажы Токтомушевдин буйругуна ылайык 2016-жылдын 27-август күнү Москва шаарындагы басмаканада каза болгон 14 мекендештерибиздин жана Ош-Бишкек жолунда автокырсыктан каза болгон 9 кишинин аттарына арналып, бүгүн 29-август күнү пешим намазынан кийин Куран (хатм) окулуп, көңүл айтылат. Бул тууралу Ош облусунун мусулмандар казыятынын маалымат кызматы билдирет.

Буйрукту аткаруу үчүн Ош облусунун казысы Самидин кары Атабаев жетектеген казыят кызматкерлери Ош облусундагы 822 мечиттин имамдарына тиешелүү тапшырмаларды берди.

Бишкек шаарынын Свердлов райондук соту Нурлан Мотуевди 7 жылга эркинен ажыратуу боюнча өкүм чыгарды.

Сот Санжар Чотонов айыпталуучу Нурлан Мотуевдин ишин карап көрүп аны КР Кылмыш-жаза кодексинин 226-3 – террористтик ишмердикти ишке ашырууга ачык чакыруу беренеси боюнча жана 299 б.1- диний аралык ажырымды козутуу беренелери менен 7 жылга түрмөгө кести.

Нурлан Мотуев быйыл 12-майда “Элдик парламенттин” жыйынына катышып, Ислам мамлекетинин лидери Ал-Багдадини мактап сөз сүйлөгөн жана жыйынга катышкандарды шариаттын мыйзамдары менен жашоого чакырган. Ошол күнү Улуттук коопсуздук кызматы кылмыш ишин ачып, кийин Нурлан Мотуевди камакка алган.

Булак:Кyrgyztoday.kg

Экс-депутат Эркин Алымбеков дүйнөдөн кайткандыгы боюнча суук кабар тарады.

“Кумтөр” алтын кенин Атамбаев баштаган бийлик улутташтырып, элдин карамагына өткөрбөй жаткандыгы үчүн нааразычылык иретинде депутаттык мандатын өз эрки менен тапшырып парламенттен чыгып кеткен Эркин Алымбеков өмүрүнүн аягына чейин адилетсиздикке каршы күрөштү.

Кечээ, 25-августта оппозиция уюштурган жыйынга катышып, Конституцияны бурмалап өзгөрткөнү камданып жаткан Атамбаевдик режимдин кылыктарына кыжырданып жүргөн Эркин Алымбековдун жүрөгү 54 жашында күтүүсүз токтоп калганын уктук.

Арты кайырлуу болсун! Жаткан жери жайлуу, топурагы торко болсун!

Алмаз Атамбаев кечээ, 28-августта, Кыргыз Республикасында 2016-жылдын 29-августун аза күтүү күнү деп жарыялоо жөнүндө Жарлыкка кол койду.

Жарлыктын тексти толугу менен берилет:

2016-жылдын 27-августунда бир эле мезгилде эки каргашалуу окуя болду. Россия Федерациясынын Москва шаарындагы өрттүн кесепетинен Кыргыз Республикасынын 14 жараны каза болду. Бишкек-Ош автомобиль жолундагы кырсык 9 мекендешибиздин өмүрүн алды.

Кыргызстан эли үчүн бул орду толгус оор жоготуу болду. Кыргыз Республикасынын мамлекеттик органдары каза болгондордун үй-бүлөлөрүнө жана жабыр тарткандарга оор учурда колдоо көрсөтүү үчүн чараларды көрүүдө. Адамдардын курмандыгына алып келген себептерди объективдүү иликтөөнү камсыз кылуу иштери аткарылууда. Бул максатта Россия Федерациясынын тиешелүү мамлекеттик органдары менен да сүйлөшүүлөр жүрүп жатат.

Каза болгондордун туугандарына жана жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтып, токтом кылынат:

1. Кыргыз Республикасында 2016-жылдын 29-августу аза күтүү күнү деп жарыялансын.

2. Аза күтүү күнү Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагында, ошондой эле чет өлкөдөгү дипломатиялык жана консулдук өкүлчүлүктөрдүн имараттарында Кыргыз Республикасынын мамлекеттик туулары түшүрүлсүн.

3. Кыргыз Республикасынын маданият мекемелерине жана телерадиокомпанияларына аза күтүү күнү оюн-зоок иш-чараларын жана берүүлөрүн токтотуу сунушталсын.

4. Кыргыз Республикасынын Өкмөтү жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары менен бирдикте каза болгондордун үй-бүлөлөрүнө жана жабыр тарткандарга керектүү жардамдарды берип, колдоо көрсөтсүн.

5. Бул Жарлык кол коюлган күндөн баштап күчүнө кирет.

28-август, 2016-жыл

Ушул күндөрү Ж.Баласагын атындагы КУУда жамааты эки жаатка бөлүнүп, билим берүүнүн флагманы аталган куттуу окуу жайдын “ички ашканасы” тынчыбас болду. Ректор Чынар Адамкулованын буга чейинки Улуттук универге тартуулаган “өздүк реформасында” алешемдиктер болгонун парламенттеги Рыскелди Момбеков, Наталья Никитенко баштаган депутаттар тастыктап беришсе, анысын билим берүү министрлиги тааныбай койгону кандай? Мыйзамдуу парламент өкүлдөрү чыгарган чечимди министрлик тааныбаса, бул жагы кандай болуп калат? Бул жааттагы иштерге ачууланып, ректордун ишиндеги катачылыктарга кыргыйдай тийүүгө катылмакчы болгон Рыскелди Момбековдун күпүлдөгөнү суу кечпей калабы? Баса, жакында Адамкулованын “универди тазалап, реформага жол ачып, тазаланайын” деген тилегинин аркасы менен жумуштан куулуп калган экс-мугалимдер жамааты министр Элвира Сариева дейре кайрылышса, министр ректорду коргоого алгандай түс бергенин түшүнбөгөндөр арбын. Баса, ушул күндөрү өзүнө каршы чыккан жаалданган мурдагы мугалимдерге карай ректор Адамкулова универдеги К.Базакеева, К.Ибраев, М.Жумаев баштаган декандарды тукуруп, ызаланган тарапка “анти-митинг” уюштуруп жатканын кандай түшүнөбүз? Жетекчи катары килейген жамаатты бири-бирине тукургандын ордуна маселени дипломатия жолу менен чечиши керек эле да. Эгер Чынар айым чындап реформага баргысы келсе, универдеги матфак, экономфак өңдүү факультеттерди эзелтен бери “жыртып бүтүрүшкөн” “арааны ачылган” декандарды кызматынан албайбы? Алар качанкыга дейре жаштарга орун бошотпой, факультеттерди өз менчигиндей башкара бериши керек? Министр Элвира Сариева ректор Адамкулованын далайдан берки ишине “ак” же “көк” дебесе, анда бул иштерге Сооронбай Жээнбеков өзү кийлигишип, Сариевага кошуп Адамкулованы кызматынан шыпырбаса, абал жакшы жагына ообой калды көрүнөт.

Булак: “Азия ньюс”

Үркүн шейиттерине, дегеле Ата-Журт тарыхына арнап эстелик тургузуу биздин аталардын, “Асылбаштын эр азаматымын” дегендердин көкүрөгүндө көптөн бери уюп келаткан руханий көрөңгө экенин бир, эки мисал. Ата Мекендик согуштагы эрдиги үчүн “Согуштук Даңк” ордени менен сыйланган, кан майдандан жарадар болуп кайткан Асаналы Усубалиев аксакалды курбалдаштары түз эле “жинди Асаналы” дешсе, келин-кесектер ыйбаалык менен “Алаңкөз атабыз” дешип тергешерин далай эле укканым эсимде. Ошол балалыктын кайсы бир учурунда (болжолу, 1960-жылдардын ортосу, “Жеңиш 20” майрамында) аталар, аксакалдар айыл четиндеги дөңсөөгө чогулуп, өткөн-кеткенден кеп сала, Үркүнгө байланыштуу да бир нерсе жасоо жөнүндө учкай сөз айтышкан. Ошол жайдын август кечтеринин биринде айылдаш агалар аталардын айтканына муюп:

–Жеңиш урматына салынып жаткан эстеликтерден кем эмес, керек болсо андан да ашыра жасаса неге болбосун?! – дешип, жаштык эргүүлөрүнө шыктанган сезимдерин билдиргенде, Асаналы аксакал:

–“Ай, атаңдын оозун урайындар десе, сүйлөсөңөр баардыгыңар асманга чыгасыңар. Темир, коло же бетон дебей эле жерге түшкүлө. Кыялыңар менен көктө калкыбай көк чөптүн үстү менен бассаңар боло… Ой, тиги Кашка-Суу менен Шаабайдан, андан ары десеңер Ак-Суу өзөнүндөгү аска таштардан эле эстелик тургузгула. Байыркы бабалар деле балбал же башка таштардан эң укмуш эскерткичтерди коюп кеткенин билбейсиңерби?!” – деп ачуусу келе бакылдаганы кулакта жаңыра, көздөрү алаңдап кеткени дале жадымда.

Ошол атабыздын айтканы жана мектепте окуган Үркүн жөнүндөгү адабияттар таасир эттиби же тарыхка болгон таазим күчтүүбү, айтор, адабият менен тарых жан дүйнөмө куш канатындай кубат берип келет. Ажардын аялуу тагдырын 5-класста окуган соң, аягы жакшылык менен бүтөр деген үмүттө 7-8-класста адабият китебинен издегенимчи… “Үркүн 75” 1991-жылдагы демократиялык ой толкундарына дал келип, тарыхтын көмүскө калган түркүн булактарын ачууга алгачкы жагдай, жүйөө шарттар түзүлө баштаган. Жол кырсыгынан катуу жабырланган уулум Сыргакты Москвадагы ооруканадан операция жасатууга алып барганда китеп художниги Бек Жайчыбековдун жардамы менен 1916-жылга тиешелүү, болгондо да “Документы и материалы по истории народов СССР” сериясында 1937-жылы Москвада жарык көргөн “Восстание 1916-года в Киргизстане” аттуу документтер жана материалдар жыйнагын тапканымда кубанганымды айтпа?! Жыйнакты түзүп, басууга даярдаган Л.В.Леснаянын маанилүү эмгеги уулумдун көз акысына келген шекилденет эми ойлосом. Ашыкча кетсем Алла Тааладан райым болор.

Ошентип, ал китепти Бишкекке кайтып келген соң, өзүм иштеген “Кыргызстан” басмасынын саясый адабияттар редакциясы аркылуу чыгаруу үчүн тажрыйбалуу редактор, тарыхчы-философ Тайлак Абдылдабеков агага котортуп, “Үркүн 75”ке карата чыгарууга аракеттендик.

…Бирок, убакыт чукул болгондуктан жана басма-полиграфия тармагында бул басылманы чыгаруу мурда планга киргизилбегендиктен, эң башкысы ал убакта ҮРКҮН тематикасына жол анчалык ачык болбогондуктан, жыйнакты ал жылы чыгарууга жетишпедик…

Көрсө, ар нерсенин өз учуру, бүтөр сааты болот турбайбы… Көп узабай ГКЧП (быкы-чыкы) болуп, андан соң СССР деген зор мамлекетибизди, дүйнөдөгү тынчтыктын тиреги, ааламдагы экинин бири экенине карабай “Эсил кайран” деп жоктоп отуруп калдык…

Орто Азиядагы эң чоң китеп фабрикасы саналган “Кыргызполиграфкомбинаты” начарлап, “Мектеп”, “Кыргызстан, “Адабият” деген республикалык басмалар да акырындап экономикалык кризиске чөмүлө, жоюла баштады. Ошентип, алтымыш жылдык тарыхы бар “Кыргызмамбас” тармагы СССР менен кошо жоюлуп, китеп жааты менчик басмалар менен басмаканалардын пайда болуусун шарттады. Ал эми 2016-жылдын 30-сентябрында “Кыргызмамбастын” же кыргыз китебинин 90 жылдык мааракесине маани берчүлөр бар болду бекен..?!

1991-жылдын 31-августунда Кыргыз ССРи Кыргыз Республикасы катары өз эркиндигин жарыялаган соң, эгемен мамлекеттин эң биринчи сасий жана маданий бетачары болуп тарыхка жазылып калган “Манас” эпосунун миң жылдыгын өткөрүү демилгеси кайрадан колго алынды (1947-жылы белгиленмек болуп, бирок, саясый кырдаалдан улам, аны изилдегендер куугунтукталган). 1993-жылдан баштап “Манас 1000” мамлекеттик дирекциясынын басма жана маалымат иштерин жетектеп иштей баштагандан тарта баягы Үркүн боюнча басылманы чыгарууну көздөдүм. Ошентип, “ҮРКҮН 80”ге карата дирекциянын “Мурас” илимий ишкер долбоору тарабынан миң нускада жарык көрдү. Бул иште көмөктөшкөн Шеримбек Шаршеевге, Аблабек Асанкановго ыраазычылык китептин кириш сөзүндө айтылган. Аталган архивдик документтер жыйнагын элдик көтөрүлүштүн катышуучулары жана күбөлөрүнүн эскерүүлөрү менен толуктап чыгарууга тарых илимдеринин доктору, академиянын колжазмалар фондунун жетекчиси, көрүнүктүү окумуштуу Өмүркул Караев, тарых институнун илимий кызматкери Мистегүл Махмутбекова зор салым кошушкан. Эскерүүлөрдөн тышкары архивдик жана 1991-жылы Сокулуктун Асылбаш айылынан башталган “Өмүр көчү” жүрүшүн чагылдырган фотолор менен толукталган басылма 1916-жыл боюнча соңку жыйырма жылдагы негизги илимий-популярдык булакка айланганын мезгил ырастады. Ал эми ушул басылмага негиз болгон Лесная түзгөн архивдик документтер жыйнагын өзү иштеген Москванын Менделеев атындагы химия-технология институттун китепканасынан таап келип, сунуштаган А.Акылакуновага кыргыз тарыхынын күйөрмандары атынан ыраазычылык билдириш милдетибиз. Орус тилиндеги басылмада энчилүү аттарга байланыштуу тактоолорду киргизүүгө, жалпы эле илимий кеңешин айтууда атактуу аалым Кушбек Үсөнбаев агай да салымын кошконун өткөн чак менен эскерүүгө туура келип отурат. 1916-жылкы Кыргызстандагы көтөрүлүш жыйнагы “ҮРКҮН 100” урматына карата орус тилинде да басылмакчы. Ал эми кыргыз тилинде экинчи ирет басылышы көптөгөн толуктоолор менен жарык көрмөкчү. Ушул жыйнактын биринчи басылмасы 1996-жылы чыкканда Абдыкерим жазган саптар:

Кылымдын ишин бүтүрүп,

Казыбаев келет жүгүрүп.

Пиримдин ишин бүтүрүп,

Памирбек келет жүгүрүп.

Шордуу кыргыз түңүлүп,

Шоморуп жүрөт күйүгүп.

Ал кезде Абдыкерим Муратов, Айдарбек Сарманбетов жана Табылды Асыгалиев, Рыспек Исаков биринчи эл аралык Кыргыз-түрк “Заман Кыргызстан” гезитинде иштеп жүргөнбүз.

Памирбек Казыбаев, “Элдердин Достугу” ордендүү

мурдагы “Кыргызстан” басмасынын редактору,

Тел: 0550 48-24-48, 66-19-48

P.S. «ҮРКҮН 75»ке арналган «Өмүр көчү» жөө жүрүшү КДК, «Ажар» сыяктуу алгачкы демократиялык кыймылдардын, коомдордун демилгесинде жана П.Казыбаевдин сунушу Асылбаш элинин колдоосу менен 1991-жылы 3-июлда башталып, Чүй, Ысык-Көл жана Теңир-Тоо тарапка чейин уланган. Ошол жүрүштө каражат чогултуп, Бишкекте эстелик тургузулмак. 4,5га жер да бөлүнгөнү менен жогоруда аталган демократтар, коомдор ынтымагы ыдырап, жайнаган партияларга айланып кеткендиктенби, «ҮРКҮН. 1916» деген жазуусу бар таш эстелик менен гана чектелишти. Бөлүнгөн жер пайдаланбагандыктан айланасына курулуштар түшүп, ал турмак ҮРКҮН сөзү «элдик эркиндик көтөрүлүш» деп алмашылды…

Кубакы ашуусуна кайрылыштагы «Ажар» эстелик-комплексинин азыркы абалы деле дурус эмес. 2003-жылы башталган иш аягына чыкпай, арабөк калды. Болбосо, Ажар эстелиги менен К.Баялиновдун барельефи орнотулуп, айланасы тосмолонуп коюлса «ҮРКҮН 100»дө жүзүбүз жарык болбойт беле?.. Дагы шүгүр дейли. Президент А.Атамбаев атайын долбоор менен Ата-Бейитке Азаттык эстелигин койдуртуп жатканы жана 1916-жыл боюнча атайын жарлык чыгартканы Борбор Азиянын калган мамлекет башчыларынын намысына тийбесе да өзүбүздүн обу жок бакырчаактардын жаагын басты. Ал эми Асылбаштагы «Тарыхтан таш баян» элдик эстутум эстелиги «ҮРКҮН 100»- «ӨМҮР КӨЧҮ» автожүрүшүнө руханий уютку болгонуна арбактар, Алла Таала ыраазы болсун.

ТАРЫХТАН ТАШ БАЯН

 “Тарыхтан таш баян” элдик эстутум-эстелиги Сокулук районундагы Асылбаш айылынын тургундары тарабынан “Тарых жана маданият” жылында “ҮРКҮН 100” урматына тургузулууда.

Эстеликти куруу жана долбоор демилгечиси: Казыбаев Памирбек Шомор уулу.

Башкы архитектору: Иманкулов Жумамедел Жумабаевич.

Башкы сүрөөнчү-демөөрчүлөр: Сатаров Бекназар, Алымбеков Муса, Малабаев Аргынбек.

Таштарга кыргыз тарыхындагы маанилүү окуялар менен атактуу айрым инсандардын ысымдары жазылмакчы. Эстутум эстелик эгемендик урматына арналмакчы.

Булак: “Азия ньюс”

Бишкек – 2016-жылдын 29-августу. Кыргыз Республикасынын Антикоррупциялык иштиктүү кеңеши жана Жогорку Кеңештин Конституциялык мыйзам, мамлекеттик түзүлүш, соттук-укуктук маселелер жана Регламент боюнча комитети жарандардын жана бизнестин мүлктүк укуктарын коргоо жана сот чечимдерин кабыл алууда коррупциялык тобокелдиктерди жана факторлорду болтурбоо үчүн мыйзамдарга бир катар түзөтүүлөрдү иштеп чыгышты. Жарандык кодекске, “Күрөө жөнүндө” Мыйзамга жана “Банктык сыр жөнүндө” Мыйзамга түзөтүүлөрдү иштеп чыгуу жана илгерилетүү USAID жана DFID тарабынан каржылануучу Биргелешип башкаруу программасынын (ББП) алкагында Жогорку Кеңештин жарандык коом менен ийгиликтүү кызматташуусунун мисалы болуп калды.

Менчик ээсинин эркине каршы мүлкүн тартып алууга соттун чечими боюнча гана жол берилиши керек. Азыркы учурда күрөө кармоочу күрөөгө коюучунун мүлкүн соттон тышкаркы тартипте алып коюу боюнча негизделбеген кеңири укукка ээ, бул коррупциянын келип чыгышы үчүн өбөлгө түзүүдө. Ошентип, иштелип жаткан түзөтүүлөр күрөө кармоочунун өндүрүп алууну күрөөгө коюлган мүлккө айлантуусунун соттон тышкаркы тартибин караган ченемдерди алып таштоого, ошондой эле укугу бузулган учурда өзүнүн укуктарын коргоо боюнча менчик ээсинин талаптарына эскирүү мөөнөтүнүн жайылышын жокко чыгарган ченемдерди калыбына келтирүүгө багытталган.

Ушул маселе боюнча жумушчу топтун жыйналышы өтүп жаткан мезгилде Жогорку соттун судьясы А.М. Ажибраимова белгилеп кеткендей, соттон тышкаркы тартип ыктыярдуулукту карашы керек. “Эгерде ыктыярдуулук жок болсо, анда бардыгы сот чечимдери аркылуу болушу керек. Ошондуктан бул системаны – соттон тышкаркы тартипти өзгөртүү керек. Ушул ченемдин айынан банктар жана чакан насыя уюмдары кыянаттык менен эле пайдаланбастан, бардык деңгээлдеги алдамчылар мыйзамдагы ушул кемчиликти колдонуп жатышат”, – деди судья.

Зайымчылардын укуктарын коргоо ассоциациясы берген маалыматка ылайык сунушталып жаткан мыйзам долбоорлору кабыл алынса 150 миңден ашык жаран жана юридикалык жак өздөрүнүн укуктарын коргой алат.

Азыркы учурда сунушталып жаткан түзөтүүлөр Жогорку Кеңештин иш планына киргизилди жана мыйзам долбоорлорун илгерилетүү жол-жобосуна ылайык коомдук талкуулоого чыгарылды.

Биргелешип башкаруу программасы (ББП) Кыргыз Республикасында өкмөттүн, жарандык коомдун жана менчик сектордун өнөктөштүгүн чыңдоого багытталган. Программа АКШнын Эл аралык өнүгүү боюнча агенттиги (USAID) жана Улуу Британиянын Эл аралык өнүгүү министрлиги (DFID) тарабынан каржыланган жана Ист-Вест Менеджмент Институту (EWMI) тарабынан ишке ашырылууда.

Москвада каза болгон боордошторубуздун жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтабыз.
Орду толгус өтө аянычтуу, кейиштүү бул трагедияны биз эч качан унутпайбыз. Жаткан жерлери жайлуу, топурактары торко болсун.
Кайгыңарды тең бөлүшүп,
Аалам саясий партиясы жана Курманжан Датка фондунун жалпы жамааты.

Кечээ, 28-августта Ысык-Көл облусунун Чолпон-Ата шаарында өткөрүлө турган II Бүткүл дүйнөлүк көчмөндөр оюнуна ондон ашык жогорку окуу жайлардан 500 волонтер  жөнөп кетти. Алардын 100дөн ашыгы Исхак Раззаков атындагы техникалык университеттин студенттери. Бул тууралуу аталган университеттин тарбиялык иштер боюнча проректору  Шайыр Закирова   билдирди.

Анын айтымында, волонтерлер оюндун ачылышыда, даярдаган беш бий жана театрлаштырылган чыгармаларын көрөрмандарга тартуулашат.   

Урматуу Алмаз Шаршенович!

Сизге кайрылууну жеке өзүм чечтим. Акыркы 2016-жыл Кыргыз эли үчүн өтө оор жылдардан болду, бийлик үчүн да. Сизди түшүнүп турам сиз үчүн өтө кыйынчылыктарга туш болуп жатканыңызды.Сиздин тегериңиздегилер Акаевдин да, Бакиевдин да башын жегендер, алар азыр кийинки президентке шарттарды түзүп, ошол адамга иштей башташты. Сизди элге жаман көргөзүү менен Кыргызстандагы акыбалды туура эмес жеткирүү менен алек болушуда.

Командаңызда бир да өлкөнүн масштабында ой жүгүртүп Кыргызстанды бул кризистен алып чыгып кетүү жолдорун көргөзгөн инсан жок. Сиздин бир гана ишенгениңиз Икрам, анын ишенгени Эркин. Эми ойлонуп көрүң, ушул эки жигиттин Кыргызстанга инновациялык жол менен өнүктүрүү жолдорун көргөзүп, экономикалык-социалдык өнүгүү эмне экенин көргөзө алдыбы?

Калган кадрларыңыз Чыныбай баш болуп, Таир ж.б.у.с. бизнесмен, прихватизацияга катышкан, коррупционер, налогдорду төлөбөй качкандар, сиз ойлогондой иш алып барбай өз кызыкчылыктары менен жашап калган чиновниктер. Батукаев, “Кыргызгаз”, “Русгидро”, таможня, молдован бинесмен, чегара маселеси, бүгүнкү конституцияга өзгөртүү, экономикалык кризисти сиздин мойнуңузга илип койуп, карап шылдындап, күлүп гана олтурушат. Атамбаев качан качып кетет экен деп. Билем, сиз менин айткандарым менен макул болбойсуз, бирок ушулар сиздин түбүңүзгө жетет.

Ошондуктан Алмаз Шаршенович, кыргыз элинен кечирим сурап отставкага өз каалооңуз менен кетсеңиз эл сизди кечирет деп ойлойм. Кыргызстан үчүнчү төңкөрүштү көтөрө албайт!

Максатбек Женбеков

Маалымат: Максатбек Женбеков Алмаз Атамбаевдин бир кездеги соратниги, Жалал-Абад шаарынын Убактылуу Өкмөт дайындаган 2010-2012-жылдардагы экс-мэри.

Унгар-Тоону талашып атат дешти,
Ушул дагы көңүл бурчу кеппи.
Убакыт жок ыр жазып атам,
Ух ий, алаксытпа эсимден чыгып кетти.

Урматтуу президент! 
Биз, Кыргызстан деги качан өнүгөбүз!? Качан биз жакшы президентке жарыйбыз? Президенттике келип Кыргыз эли үчүн эмне жумуштарды аткардыныз ?
Кыргыз эли баспаган, жумуш издеп качпаган жер калдыбы деги? Миллиондогон акчаларды коротуп ипподром куруп , көчмөндөр оюнун өткөргөнчө, хан сарайларды салганча ошол акчага завод, фабрикаларды курсаңыз биздин кырчындай жаштарыбыз чет өлкөгө качпай өз мекенинде иштеп калат эле го, тирүүлөй өрттөнүп бөтөн эл , бөтөн жерде өмүрлөрү кыйылбайт эле го! Бул өзөктү өрттөгөн, 17 адамдын өмүрүн алган Россиядагы кырсык канчалаган кыргыздын көзүн ачты!
Чындыгында бизге татыктуу президент боло алдыңызбы?
Өз өлкөбүздө алган маянабыз тамак ашка жетпей, чет өлкөгө жумуш издеп агылып кете беребизби же?
Биз кайсы арыбызга эгемендүүлүктү майрамдайбыз !?
Эгемендүүлүктү алып биз эмнеге жетиштик !?
Өлкөдөгү жумушсуздук, белчесинен коррупцияга баткан госоргандар, сапатсыз ВУЗдар, тамтыгы чыккан жолдор, чаңы сапырылган жаңы конуштар, жанга баткан кедейчилик, балдарын жетелеген кыргыз тилемчи аялдар ! Мунун баарына ким күнөөлүү?
Жоопкерчилиги жок, өзүнүн жеке кызыкчылыгын ойлогон президентпи же кыргыз эли өзү күнөөлүүбү? Ким?
Өзүңүздү тарыхта калтыргыңыз келип көчмөндөр оюнун ойлоп таптыңыз ! Тарыхта калгыңыз келеби Алмазбек Шаршенович? Завод, фабрика куруңуз! Сапаттуу жолдорду , көпүрөлөрдү, мектептерди салыңыз. Өз элиңизди жумуш менен камсыз кылыңыз , ооруканаларды тургузуңуз. Чет өлкөлөргө агылып чыгып бараткан элдерди жумуш менен камсыз кылыңыз! Мына сизге тарыхта калуунун жолу ! Мына соопчулука жетүүнүн жолдору! Акча , бийлик, мансап бардыгы сиздин колуңузда турат ! Калганын бир гана сиздин ыйманыңызга коебуз!!! Али да болсо кеч эмес!!! Сизден кыргыз элине татыктуу жашоо, кең келечек түзүп берет деп үмүтү үзүлбөгөн КРнын жараны

Жылдыз Абдишахап кызы.

Атамбаевди президент кылып шайлагандар айткылачы, ал президент болуп келгенден кийин эмне өзгөрдү? 90 баланын сөөгүнүн алдында Ата-Бейитте эмне деп ант беришти эле? Ошол 90 бала эмнеге нааразы болуп чыгып, өлүп кетишти? Азыр свет 2010-жылдан 2 эсе кымбаттады, кыргыздын канын ичкен кримтөбөл Батукаевди кызыл килем менен узатышты. (Атамбаевдин макулдугусуз бул кадамга бара алышмак эмес) Чек ара маселеси, Кумтөр, Мегаком, Жер үй, Кыргызгаз, гүлдөгөн коррупция… шоопур, жансакчы, пол жуугуч, любовницалар башкарган заманда күн кечирип жатабыз. Атамбаев тантып сүйлөгөндөн, ырдагандан башка эч нерсе колунан келген жок. Акаевдин кеткенине 11 жыл, Бакиевдин кеткенине 6 жыл болду, дагы деле экөөнү күнөөлөп олтурат. Алты жылдан бери реформаларды жасаганга ким тоскоол болду? Же баш жазгандан бошогон жокпу? Кыргыз элин уят кылып, улам ар кайсы президенттерге тийишип, чоң сүйлөйт. Кыргыздын кайсы күнөөсү үчүн Кудай Атамбаевге окшогон өлкө башчы менен бизди жазалап олтурат? Эми…… бүгүн Москвада кабырганы кайыштырган окуя боюнча…. Атамбаев каражолтой болду. Бул бийликте отургандан бери эки жолу мекендештерибиз Москвада тирүүлөй өрттөлүп кетишти. Эмнеге реакция кылган жок?.. Аа, бүгүн ишемби да, эс алуу күндөрү Атамбаев катар-катар ырларды жаздырып, алдыда болчу юбилейине альбом чыгаруу үчүн катуу даярдык көрүп жатам деп өзү пресс-конференцияда айткан. Москвадагылар өрттөнөбү, мунун урганы барбы? Эл ыйлап, сыздап, боздоп жатса үн катпаган ташбоор адамды ажо кылып шайлагандар өкүнүп жатасыңарбы? Азанга, хиджабга тийише койгондун кесепетин күнөөсү жок карапайым эл көрүп жатат. Боюнда бар келин, он гүлүнүн бир гүлү ачыла элек секелектер өрттөлгөндөн көрө, мамлекетин сазга батырып, тантыган сөздөрү менен элин жер каратып, элин талаалатып коюп, өзү катар-катар менен ыр жаздырып, чоң хан сарай салдырып, “МНЕ НЕ СТРАШНО УМИРАТЬ” деген Атамбаев өрттөлсө болмок… Айла кеткендеги сөз… Эгерде, бир аз болсо да адамгерчилиги бар болсо, 17 жаранды эскерип, аза күтүп, 17-сентябрда юбилейинин урматына резиденцияда концерт бербеш керек. Казакстандын, Өзбекстандын жарандары тирүүлөй өрттөлүп кетсе, президенттери дароо реакция кылып, керек болсо Москвага жетип барышмак. А биздики иши жок. Ыр жаздыруу, юбилейине даярдык көрүү менен алек. Кандай адамды президент кылып шайлаганыңарды көрдүңөрбү?.. Бир аз болсо да уялдыңарбы? Же дагы деле АШАга жан тарткандар барбы?..

Москвада өрттөн каза болгон 17 жараныбыздын, Ош-Бишкек жолунда жан берген 9 адамдын жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтам. Оор жаракат менен ооруканага жеткирилгендерге Аллах шыпаасын берсин. Омийин!

Бермет Бакытбекова

Булак: facebook

“17 секелек кыздын тирүүлөй күйүп кеткенин саясатташтырбагыла, айтпагыла!”
“Биздин жерди басып алганын саясатташтырбагыла, айтпагыла,
өзбек күч органдары биздин жарандарды кармап кеткенин саясатташтырбагыла, айтпагыла!”
Бийлик, бийликтин камчысын чапкан кулдун тукумдары, эсиңерге келгиле, жаш кыздарыбыз тирүүлөй күйүп, жарандарыбызды барымтага алып, жерибизди басып алып жатышса, биз кантип үн катпай турабыз?
Бүгүн бийлик, 17 шейит кеткендерди эскерүү жыйынына атайын тажаал ОБОНдорду, 20 чакты спортсмендерди даярдап алып келишиптир. Эскерүүгө келген адамдар тарагандан кийин, эстеликке илинген жазууларды, коюлган гүлдөрдү тазалайбыз деп милиция келиптир. Мына, бийликтин жүзү.

Мавлян Аскарбеков, “Жаңы муун” кыймылынын мүчөсү

Трагедия болду, ал биздин көз алдыбызда болуп өттү. Түз эфирден биздин ыйлаган, жардам сураган кыздарыбызды көруп, алар менен кошо кейип, өрттөлгөн имараттын ичинде калган кыздарыбыздын аман-эсен куткарылышын кудайдан тилеп турдук. Тилекке  каршы  куткаруучулар үлгүрбөдү…

Биздин кайгыбыз, алыстан болсо да көрүп туруп,  жардам бере албагандыгыбыздан, аргасыздыбыздан ого бетер күчөп турат. Жаш кыздардын өмүрү үзулду, ар биринин өзүнүн ой-тилеги жана максаты бар эле. Алар үй-бүлөлөөлүү болсом деп, үй-бүлөсү барлар балдарынын жана ата-энелеринин сүйүнучүн көрсөк деп тилек кылышкан. Балдары кантип биринчи жолу мектепке барганын, чоңойгонун жана  үйлөнгөңүн көргусү келишкен. Ата-энелери жана алыста калган туугандары менен жолугуп аларды кубандыргысы келишкен. Бул кадимки эле адамдын тилеги, ар бирибизге түшүнүктүү тилек. Ошондуктан бүтүндөй кыргызстандыктар бул трагедияны өзүнүкүндөй кабыл алды. Бул трагедия биздин үй-бүлөбүздө болгондой,  кызыбыз же карындашыбыз менен эле болгондой болду.

Бул трагедия дагы бир жолу үй-бүлө тиричилигинен баштап, улуттук экономиканынын жүгүн биздин кыз-келиндер көтөргөнүн көргөздү. Биздин мигрант кыздарыбыз, карындаштарыбыз бөтөн эл, бөтөн жерде жүрүп, иштеп тапкан акчасын озүнө коротпой жыйнап, токпой-чачпай  Кыргызстанга жөнөтүп, озунун үй-бүлөсүн гана эмес  бүтүндөй Кыргыз экономикасын колдоп келе жатышат.

Кыздарыбыздын өлүмү- бул улуттук масштабдагы трагедия. Ошон үчүн биз өкмөткө республика боюнча траур жарыялап кыздарыбын элесин эскерип, акыркы жолго татыкатуу узатып коюуну сунуш кылабыз.

Бул трагедиядан кыргыз өкмөтү жыйынтык чыгарсын.

Каза болгон кыздардын ата-энесине, жакындарына терен кайгыруу менен көнүл айтабыз. Биз эле эмес бүтүндөй кыргыз эли кабыргасы кайышып, сиздердин кайгыңыздарды тең бөлүшүп турат…

Ө.Текебаев,

«Ата Мекен» партиясынын төрагасы

КР Тышкы иштер министрлиги кечээ, 27-августта Москвада, басмаканадагы өрт кырсыгында өмүрү кыйылган кыз-келиндердин тизмесин жарыяланды.

1. Абдумаматова Айчүрөк, 1990-жыл, Ош облусу,
2. Абдаким кызы Айкөл, 1993-жыл, Ош облусу,
3. Абдуганиева Жаркынай, 1982-жыл, Баткен облусу,
4. Алабердиева Кыял, 1986-жыл, Ысык-Көл облусу,
5. Азимжан кызы Махигул, 1995-жыл, Жалал-Абад облусу,
6. Базарбай кызы Айсулуу, 1993-жыл, Ош облусу,
7. Бообекова Гулбара, 1971-жыл, Чүй облусу,
8. Жумадылова Нурай, 1998-жыл, Ысык-Көл облусу,
9. Камчыбекова Алмаш, 1998-жыл, Ош облусу,
10. Канатбек кызы Алина, 1994-жыл, Баткен облусу,
11. Коргонбай кызы Жаңылмырза, 1995-жыл, Ош облусу,
12. Маматкасымова Индира, 1977-жыл, Ысык-Көл облусу,
13. Раимкулова Динара, 1983-жыл, Жалал-Абад облусу,
14. Топчиева Алина, 1994-жыл, Ош облусу.

Коомдук активисттер Клара Сооронкулова, Алмас Турдуматов, Авланбек Жумабаев жана башкалар кечээ, 27-августта Москвада өрттөнүп каза болушкан 17 кыргыз жаранына аза күтүп, Кыргыз Республикасында 3 күндүк Аза күтүү жарыяланышын бийликтен талап кылып чыгышты. Активисттердин бул талабы социалдык тармактарда кеңири колдоого алынып, андан ары таратылууда.

Кыргызстанда жумушсуздук күчөгөндөн улам Россияга иш издеп кетип жатышкан кыргыз жарандарынын эмгек жана коопсуздук укуктары сакталбагандыктан бөөдө кырсыктарга дуушар болушууда.

“Кайран кыргыз чачылды, бөтөн жерде кор болду, кул болду… эми тирүүлөй өрттөлдү…” – деп жазат Алмас Турдуматов.

Бийлик азырынча үн ката элек.

Булак: Кyrgyztoday.kg

Өлкөбүздө жумушсуздук күч алып, сырткы миграция күчөп турган кези. Көр оокаттын айынан Россия Федерациясынын борбору болгон Москва шаарында иштеп жүрүшкөн биздин жарандарыбыз тилсиз жоо болгон өрттөн каза табышты. ЖМКлардын берген маалыматы боюнча Кыргызстандын 17 жараны 27-август түнү басмаканада тез жайылган өрттүн кучагында калышкан. Арасында 16 жашаар кыз жана кош бойлуу келин бар экени маалым болду. Бул оор жоготууга баарыбыздын кабыргабыз кайышып, дүйнөбүз бөксөрүп турат. Бул кыргыз элинин кайгысы, кыргыз элинин жоготуусу. Мындай учурда каза болгон жарандарбыздын жакындарынын кайгысын тең бөлүшүп көңүл айталы.

Урматтуу, мекендештер, баарыңыздарды эртеӊ, 28-августта, саат 12.00.дө борбор калаабыз Бишкектеги Уркуя Салиева апабыздын эстелигинин алдында, аза күтүү акциясына чакырабыз!

Бөдө кырсык кыргыз элинин башын бириктирет эмеспи. Кайгыда кайдыгер болбойлу!

Уюштуруучулардын атынан Авланбек Жумабаев, Клара Сооронкулова жана башкалар.

Алмаз Атамбаев бүгүн, 27-августта  коопсуздук маселелери боюнча  кеңешме өткөрдү. Бул тууралу КР Президенттик аппараттын басма сөз кызматы билдирет.

Кеңешмеде Атамбаев улуттук коопсуздукту камсыз кылуу, өлкөнүн коргоо жөндөмүн арттыруу жана мамлекеттик чек араны бекемдөө боюнча аткарылып жаткан иштер тууралуу маалыматтарды укту.

Атамбаевге ошондой эле Үңкүр-Тоо аймагындагы кырдаалды жөнгө салуу жана Өзбекстанда мыйзамсыз кармалган кыргызстандык төрт жаранды Мекенге кайтаруу боюнча көрүлүп жаткан чаралар тууралуу да баяндалды.

Күч түзүмдөрүнүн жетекчилери айрым саясатчылар чек арадагы түзүлгөн кырдаалды тар саясий кызыкчылыктары үчүн пайдаланууга далалаттанып жатышкандарын айтышты. Алардын пикири боюнча, бул сыяктуу мыйзамсыз аракеттер чек ара боюнда жашаган калктын коопсуздугуна шек келтирип, чек арадагы азыркы түзүлгөн кырдаалды улуттук кызыкчылыктарды эске алуу менен жөнгө салууга тоскоол болот.

Алмаз Атамбаев укук коргоо органдары буга окшогон аракеттерди чечкиндүү токтотуулары зарыл экенин белгиледи жана күч түзүмдөрүнүн жетекчилерине жарандардын коопсуздугун, өлкөнүн чек арасынын кол тийбестигин камсыз кылуу боюнча алдыга коюлган милдеттерди так аткарууга байланышкан бир катар тапшырмаларды берди.

Андан тышкары, Атамбаев мамлекеттик кызыкчылыктарды мындан ары коргоо үчүн мамлекеттик органдар дипломатиялык каналдар аркылуу чек ара маселелерин чечүүдө принциципиалдуу позицияда турушу керек экенин баса белгиледи.

Турмуштун кызыгын карабайсыңарбы? Ушул күндөрү Ысык-Көл облусунун губернаторунун 1-орун басарлыгын Дамир Моңолдоров аттуу эргул аткарууда. Биз бул “азаматтын” бейнесине азырынча учкай гана сүртүм сүртүп турубуз. Кезегинде Жусупбек Шарипов (Сооронбай, Асылбек Жээнбековдордун биртууганы) Ысык-Көл облусуна губернатор кезинде дал ушул Дамикең губернатордун жардамчысы катары карьера жасап баштайт. Кийин Ысык-Көл районун акиминин 1-орун басары, 2009-жылы адеп Балыкчы калаасынын мэринин милдетин аткаруучу, кийин кыска аралыкка мэр болуп калат да, бакиевдердин кандуу бийлик режимине үлкөн салым кошкондугу үчүн 7-апрель революциясында Алтынбек Коеналиев аттуу Балыкчылык “катуу турган” жигиттен оозго бир жеп, куулуп кеткени чын беле? Бакиевдердин арааны ачылып, калктын канын соруп турган мезгилде дал ушул Дамир Моңолдоров андагы Ысык-Көл облусунун губернатору Кыдыкбек Исаевге “кол бала” болуп, Балыкчы шаарынын ошондогу милиция жетекчиси Кандыбек Дегенбаев экөө 2009-жылдагы Балыкчы окуясында жабырланган аялдарды тээп, сөгүп-сагып, КСДПга каршы иштешкендери жалган беле? Бир кездери Балыкчы шаары боюнча “Акжол” партиясынын ашынган тарапкерлери болгон бул экөө ушул күндөрү КСДПнын чачпагын көтөрүп жүргөнүнө таңданып турубуз. Эй, буларда уят-сыйыт, морал, жигитчилик өңдүү сапаттар барбы? Бакиевдердин чачпагын көтөргөн Дамир Моңолдоровду Сооронбай Жээнбеков өкмөт башчы болоору менен Ысык-Көл облусунун губернаторунун 1-орун басарлыгына көтөргөнү эмнени билдирет? Бакиевчилерден башка Ысык-Көлдө татыктуу кадрлар калбай калганбы? Балыкчы окуясында аялзатын тээп, сөгүп-саккан дардалаңдаган Дамир Моңолдоров менен Кандыбек Дегенбаев эртели-кеч адилеттүү бийлик келсе жооп беришеби? Президентке бул эки эргул тууралуу чыныгы маалыматтар жетсе, оңбой калышат го…

Булак: “Азия ньюс”

Премьер-министр Сооронбай Жээнбеков кызын турмушка узатып, куда күттү. Дүңгүрөгөн шаң-салтанат 18-август күнү Ошто болуп, тойго кыз тараптан бүтүндөй жээнбековдор династиясы түгөлү менен чогулуп (алыстан ат арытып, Катардагы элчибиз Жусупбек Шарипов да келди), кыз узатуу расмисин бийик деңгээлде көркүнө чыгара кылышты. Башынан сыпаа, анан калса токпейил тарткан жээнбековдордун кызын алган тарап мурда укук коргоо органдарында иштеген экен, отставкадагы кан-кудасын Сооронбай Жээнбеков дароо өкмөт аппаратынын укук коргоо органдарын “тейлеткен” бөлүмгө койгондугу каңкууланууда (кезеги келгенде кан-кудасынын да таржы-макалын алдыңарга жайып беребиз). Эми азыр бийликтин убайын кадимки Азимбек Бекназаров айтмакчы, “шопур, жансакчы жана Шариптин балдары эле көрүп жатпайбы” дегендей, арааны жүрүп турганда кудасын эмес, бийликке бүтүндөй эзелки табакташтарын да тартса жарашпайбы, туурабы? Неси болсо да, Сокебиздин кан-кудасы кут болуп, кызына барган жеринен Жараткан бак айтышын каалайбыз!

Булак: “Азия ньюс”

Эки революцияда тең эл тарапта болгон айтылуу “Бульдозер” Азимбек Бекназаров быйыл алтымыш жаштын чайын ичүүдө. Азикенин ар дайым эл тарапта экенин баалаган анын жүздөгөн тарапташ, куда-сөөк, жерге-жек-жааттары чогулушуп мааракеге камылга көрүп жатышканын эшиттик. Каарманыбыз өзү да 25 жылдан берки саясатка ичинен аралашкан, жаман-жакшылыкты жон-териси менен сезген саясатчы катары саясый турмушту камтыган көлөмдүү чыгарманы алтымыш жылдык мааракеге отчет катары басмага даярдаганы маалым болду. Кай бийлик келбесин Азикеден чочулап, бийликке келген президенттер андан тез арада кутулууну көздөгөндүгү боюнча Бекназаров өзү “Мен киммин?” аталышындагы документалдуу кино-фильм даярдап жатканы, күздө белгиленчү мааракеде фильм эфирге чыгаары маалымдалды. Ушуга улай кино-баян менен Бекназаров 25 жылдан берки саясатта жүрүшкөн, айрыкча, азыркы бийликтегилердин көбүнүн чыныгы жүздөрүн, баскан издерин калк таразасына коеру күтүлүүдө. Албетте, бир чындыкты моюнга алып коюшубуз керек. Азимбек Бекназаровду канчалык азыркы бийлик жерден алып көргө урганы менен революциялардын “Бульдозери” кыргыздын эли үчүн, сатылган жерлери үчүн кашык-каны калганча салгылашып, эгемендүү мамлекетти түптөөдө акыйкат, чындык үчүн күрөшүп, эки жолку үй-бүлөлүк бийликти опулдаган жүрүшү менен кулатууга зор салымын кошуп келген. Азикенин мындай кадамдарын ашынган душмандары да тана албайт. Оттон-суудан кайра тартпаган алтымыш асый сайган каарманыбыздын күздө өтүүчү мааракесине алдыртан куттук айтабыз. Кыл чайнашкан кыйын кезеңдерде дагы да элдин арасында жүрө бериңиз, кыргыздын кырааны!

Булак: “Азия ньюс”

–Феликс Шаршенбаевич, Конституцияга өзгөртүү киргизүүгө байланыштуу көз карашыңызды интернеттен окудум. Сиз принцибинде референдум өткөрүүгө каршы деле эмес экенсиз…

–Мен көпчүлүк коалицияны жетектеп турганда биз өз вариантыбызды сунуштаганбыз. Регламент боюнча аны кабыл алууга жарым жыл керек. Үч окуудан кабыл алынышы керек да, туурабы? Конституциянын 114-беренесинде Башмыйзамдын 3-7-беренелери, башкача айтканда, президентке, парламентке, өкмөткө, сотторго тиешелүү бөлүктөрү “2020-жылдын 1-сентябрына чейин өзгөртүлбөйт” деп жазылган. 3-бөлүктө болсо Конституцияны кантип өзгөртүү керектиги көрсөтүлгөн. Ушул так эместиктен улам талаш-тартыш пайда болгон. Ошондуктан, биз 3-бөлүккө негизденип, “референдум өткөзсө болот, бирок, анүчүн белгилүү бир процедуралардан өтүшү керек” деген тыянакка келгенбиз. Бирок, каникул башталып калгандыгына байланыштуу биз ал сунушту киргизгенге үлгүргөн жокпуз. Анан калса, ошол учурда президент бизге кайрылып, “сунушуңарды токтото тургулачы, жаңы парламент карасын” деди. Биз макул болдук. Биз коомдук угуу өткөрүп, Конституциялык кеңешме уюштурулушун, эң башкысы, коомдук талкуудан өткөрүлүшүн сунуш кылганбыз. Эмне үчүн? Себеби, коомдук талкуудан өтсө легитимдүүлүк, ишеним пайда болот. Бирок, жогоруда айтканымдай, биз ал сунушубузду киргизгенге үлгүргөн жокпуз. Парламенттик шайлоо өткөн соң мен өзүбүздүн жазган сунуштарыбызды дагы бир сыйра карап чыгып, өкмөткө жаңы вариантты, толугу менен парламенттик башкаруу формасына өтүүнү сунуштадым. Мен эмнеге негиздендим? Эл арасында “эки кочкордун башы бир казанда кайнабайт, өлкөдө бир кожоюн болушу керек” деген сөз бар. Бирок, Акаев деле, Бакиев деле жалгыз кожоюн болушпады беле? Анда, эмне үчүн алардын бийлиги жаман болуп бүттү? Себеби, алар эч кимге баш ийип, эч кимдин алдында отчет беришкен эмес. Ошондуктан, мен немистердин вариантын алдым. Канцлер Ангела Меркель өлкөдө баардык нерсе үчүн жооп берген киши экенин билебиз. Бирок, ал парламентке отчет берет. Бизде да премьер-министр өлкөдөгү эң башкы адам болсун, бирок, парламентке отчет берсин деп сунуштадым. Президентти болсо парламент менен региондордун өкүлдөрү шайлайт. Ал башкы командачы болбойт, күч түзүмдөрү ага баш ийбейт. Бизде премьер-министр жыл сайын алмашат. Себеби, коалицияны атайын таратып атышты. Бабанов отставкага кеткенден кийин эки жуманын ичинде жаңы премьер-министрди шайлаш керек болду. Шашылыштан улам күтүүсүз жерден Жантөрө Сатыбалдиевдин кандитатурасы пайда болду. Балким, кимдир-бирөө алдын-ала билген чыгаар, бирок, биз кийинки премьер ким болоорун билген жокпуз. Арадан бир аз убакыт өткөн соң “Бабановду эмнеге алып салышты, ошол эле иштеп тура берсе болмок” деген сөздөр айтыла баштады. Сатыбалдиев кетип, ордуна Оторбаев келгенде кайра эле ушул сөздөр кайталанды. Германияда болсо кимдир-бирөөнү иштен ала турган болсо ордуна баланча келет деп алдын-ала айтылат. Ошондо эл алмаштырган туура болобу, болбойбу, алмаштыруунун кереги барбы деп ойлонуп калат. Мен да ушул вариантты сунуштадым.

Экинчиси. Жазында премьер-министр шайланып, күзүндө болсо коалиция тарап кетти дейли. Премьер-министр кийинки жазда отчет бериши керек. Ошондуктан, мен коалиция тараса да өкмөт башчы кийинки отчеттук мезгилге чейин иштешин сунуш кылдым. Ошондо коалиция атайылап тарамак эмес, премьер-министр күчтөнмөк. Азыр эми депутаттар сунуштаган вариант пайда болду. Мен андагы айрым жоболор менен макулмун, бирок, ошол эле учурда анда талаштуу, мен макул боло албаган маселелер да бар. Башмыйзам идеология маселесин да ичине алгандыгына карабастан, жогорку баалуулуктардан мен идеологияны көрө алган жокмун. Юридикалык жактан негиздөө кыйынга турган учурлар аябай көп экен. Мисалы, Мекенге болгон сүйүү маселесин алалы. Сиз өкмөттү мактасаңыз, мен сындашым мүмкүн. Бирок, бул мен өз мекенимди сүйбөйм дегенди билдирбейт да? Пушкиндин “О, глупый русский мой народ” деп айтканы бар. Бирок, бул улуу акын өз элин сүйгөн эмес дегенди билдирбейт да, туурабы? Же жазалоо мөөнөтү жөнүндөгү маселени алалы. Азыркы өзгөртүүлөргө ылайык, жазалоо мөөнөтүн сот гана чечет деп жазылыптыр. Айталы, бир киши мындан 20 жыл мурда телефон уурдады дейли. Анан ал азыр кармалса же өз ыктыяры менен келсе адегенде кылмыш иши козголуп, иликтенип, анан сотко өткөрүлүшү керек. Анан сот гана ишти кыскарта алат. Ушундан улам суроо туулат. Сот жазалоо мөөнөтү өтүп кетиптир деп ишти кыскартсын үчүн ушунча убаракерчиликтин, каражат коротуунун зарылдыгы барбы? Анан калса муну Конституцияга жазуунун деле кажети жок. Кааласаңар кылмыш кодексине жазып алгыла. Андыктан, юрист катары мага мунун баары алгылыксыз. Башмыйзамдын 41-беренесиндеги “биз эл аралык органдардын адам укугу боюнча чечимдерин аткарабыз” деген жерин алып салышыптыр. Мындан бир нерсе өзгөрөбү? Эч нерсе өзгөрбөйт. Себеби, биз эл аралык фактыларга кол койгонбуз. Ага ылайык, адам укугу бузулган болсо, биз аны оңдоого милдеттүүбүз. Анда, эл аралык келишимдердин баарынан чыгалы… Бабанов премьерликтен кеткен соң, көчөдө калды. Аз жерден партиясы да тарап кете жаздады. Мына ушундай болбосун үчүн биз премьер кызматынан кетсе кайрадан депутаттыгын улантуусун сунуштаган болчубуз. Азыркы өзгөртүүдө болсо “вице-премьерлер да мандатын сактап калат” деп жазылыптыр. Вице-премьерлер башка фракциялардын өкүлдөрү. Эгер алар депутат бойдон калышса өкмөт башчынын тилин алышпайт, өздөрүнүн фракцияларын угушат. Премьер буту–колу жок сыяктуу болуп калат. Бир жолу Алмазбек Атамбаев образдуу кылып “президенттике да, премьерликке да жаш, кызуу кандуу эки жигит келип калса, биринин карамагында ИИМ, экинчисинде УКМК, армия, прокуратура бар, анан эмне болоорун элестетсеңер” деп айтты эле. Эмки президенттик шайлоодо жаш, кызуу кандуу жигит гана эмес, башка партиянын өкүлү келип калсачы? Азыр бүт бийлик КСДПда. Жаңы президент буга чыдап тура алабы? Демек, сөзсүз конфликт болот. Ошондуктан, президент эч кандай партияда болбошу керек. Шайлоого чейин да, шайлоодон кийин да… Эл арасында “айрымдар депутаттыкка соттолбош үчүн барышат” деген сөздөр айтылып жүрөт. Аракеттеги Конституция боюнча, эгер депутат кылмыш кылса башкы прокурор сунуш киргизип, парламент кылмыш ишин козгоого макулдук бериши керек. Биз эгер депутат кылмышты мандат алганга чейин жасаган болсо, парламенттин эч кандай макулдугу талап кылынбайт, эгер депутат бир айдын ичинде эч кандай себеби жок үч жолу пленардык кеңешмеге келбей койсо мандатынан ажырайт деп жазган болчубуз. Бирок, жаңы өзгөртүүлөрдө депутаттар өздөрүнүн жоопкерчилиги жөнүндө эч нерсе жазышпаптыр. Бул туура эмес.

–Эмне үчүн?

–Бул өзгөртүүлөрдөн мен эч кандай системалуу мамилени көрбөй турам. Жалгыз 41-берене үчүн, жалгыз Азимжан Аскаров үчүн Конституцияны өзгөрткөн туура эмес. Мага да адам укугу боюнча комитеттин чечими чыккан. Мени Жогорку сот гана эмес, адам укугу боюнча комитет да актаган. Бирок, анын чечими рекомендациялык гана мүнөздө эле. Мен премьер-министр болуп иштеп турганда адвокатым Иванова адам укугу боюнча комитеттин “сизди 5 жыл негизсиз камашкандары үчүн өкмөттөн ири суммадагы акча өндүрүп алсаңыз болот” деген чечимин көтөрүп келди. “Любовь Александровна, бюджет дефицит болуп атса, анан премьер-министр болуп туруп мен кантип, кайсыл бетим менен өз өкмөтүмөн бир нече миллион долларды өндүрүп алам? Бул кагаз тарых бойдон эле калсын” дегем күлүп. Ал эми Азимжан Аскаровго келсек, алар тезинен бошоткула, себеби, тергөө учурунда мыйзам бузууларга жол берилген деп сунуш бере алышат. Мен талашпайм, тергөө учурунда анча-мынча мыйзам бузууларга жол берилген болушу деле мүмкүн. Бирок, бул мыйзам бузуулар кандай мүнөздө? Фальсификациябы же далилдер жетишсизби? Бул мыйзам бузуулар аны бошотууга негиз боло алабы же албайбы? Иликтеп, ушуну эле аныктап коюш керек. Ушул нерсе үчүн Конституцияны өзгөрткөн туура эмес.

–Кандай деп ойлойсуз, бул өзгөртүүлөр турмуштук зарылчылыктан келип чыктыбы же кимдир-бирөөлөр эртеңки күнгө кам көрүп атышабы?

–Менимче, мындай. Алмаз Атамбаев президент болуп да, премьер-министр болуп да калгысы келбейт. Мен муну анык билем. Себеби, өзүмдүн вариантымды сунуштап жатканда мен тамаша иретинде “Алмазбек Шаршенович, биздин вариант боюнча премьер-министр аябай күчтүү болот, сиз али жашсын, эгер саясатта калгыңыз келсе партияңыз аябай күчтүү, шайлоодон утуп, премьер–министр болсоңуз болот” десем, “байке, мен президент да, премьер да болгум келбейт, андан көрөкчө, сиз экөөбүз тоодо эс алганыбыз жакшы эмеспи” деген. Мен ага ишенем. Анда, бул өзгөртүүлөр эмне үчүн жасалып атат?-деген суроо туулат. Менимче, кимдир-бирөөлөр президентти “подставлять” этип атышат го…

–Бир курдай “парламентти таратыш керек” деп да айткан жайыңыз бар. Эмне себептен мындай ойго келдиңиз?

–Конституцияга өзгөртүүлөрдү киргизүү боюнча тегерек стол болгондо парламенттин атынан Исхак Масалиев, президенттин аппаратынан бир, Конституциялык палатадан бир өкүл келишти. Экөө долбоорду толугу менен колдошту, парламенттин атынан келген Масалиев болсо “кээ бир жерлерине макул эмесмин, бирок, референдум өткөрүш керек” деди. Мындан кандай тыянак чыгарсак болот? Демек, долбоорду депутаттар даярдаган эмес. Бирок, регламентти бузуп, каникул учурунда референдум өткөрүү боюнча сунуш киргизип отурушат. Мындай нерсе тарыхта болгон эмес. Ошондуктан, мен айттым: “Парламент Конституцияны жазбаса да жазган катары кол коюп, регламентти бузуп жаткан соң Конституцияны ишке киргизүү жөнүндөгү мыйзамга президент, өкмөт калат деп жазып, ал эми парламент боюнча калышына макулсузбу же каршысызбы” деп эки суроо коюп койгула. Ушундай парламент керекпи, керек эмеспи – эл өзү чечсин дедим.

–Эгер маселе ошондойчо коюла турган болсо парламент бул Конституцияны өткөрбөй коет го?

–Албетте. Алар да ойлонушсун да. Бул Конституциянын долбоору чыккандан бери мен бир гана Фарид Ниязовдун негиздемесин окудум. Депутаттардан болсо эч ким үн каткан жок. Жалгыз гана Марат Аманкулов “өзгөртүүлөр керек” деди. Башкача айтканда, ал да колдоп гана үн кошту.

–Балким, эми айтышаар? Сентябрда сессия башталат эмеспи…

–Эчак кол коюп коюшса кантип айтышмак эле? Тагыраагы, кол коюшту деп атышат, бирок, кол койгондордун тизмеси али чыга элек. Белгилүү эле болуп турбайбы, телефон аркылуу гана макулдашышкан. Мындай болбойт да… Бул депутаттарды, элди, Конституцияны сыйлабагандыкка жатат. Мен деле өзгөртүүлөр киргизилишине макулмун, бирок, легитимдүүлүк, ишеним болуш үчүн бардык процедуралардан өтсүн да.

–Конституцияга өзгөртүү киргизилиши күзүндө саясый кырдаалдын курчушуна алып келбейби?

–Менимче, кырдаал курчуйт го. Саясый чөйрөдө мен ким менен гана пикир алышпайын баары “туура, Конституцияда кемчиликтер бар, аны оңдоп-түзөтүү керек. Бирок, баардык процедуралардан өтсүн” дешет. Бир да киши күзүндө референдум өткөрүлүшүн колдогонун уккан жокмун. Азыр бизде оппозиция дээрлик жокко эсе. Оппозиция биринчи болуп Конституцияны өзгөртүүгө кол коюп берди. Азыр элдин, саясый кыймылдардын баары парламентке каршы. Парламент өзүнүн кадыр-баркын кетирип алды. Ушундан улам эми көчөдөгү оппозиция пайда болот. Эң жаман нерсе ушул. Көчөдө мушташкандан көрөкчө парламентте мушташканыбыз жакшы болчу…

Керим МУРАС,

Булак: “Азия ньюс”

Сиздер Унгар-Тоо боюнча ЖМКларга жарыяланган материалдарды окусаңыздар керек, бийлик өзүнүн аракетсиздигин жана алсыздыгын акташ үчүн өз күнөөсүн дагы бирөөлөргө оодара салууга аракет жасоодо. Мен сабатсыз чиновниктер менен талашка түшкүм келбейт, бирок, өз көз карашымды билдирип коюуну чечтим.

Биринчиден, эгер протоколдордун көчүрмөсүнө кылдат баам салсаңыз, ал жерде чек аралар боюнча өкмөттөр аралык комиссиянын төрагасынын колу турат, министрдин бул ишти көзөмөлдөгөнгө укугу жок.

Экинчиден, Кыргызстандын алдыңкы адистеринин архивдик материалдарга таянып билдиргенине караганда, Унгар-Тоо маселеси 60-жылдары, А.Суеркулов Кыргыз ССРнин Министрлер советинин төрагасы, Т.Кулатов Жогорку Советтин төрагасы болуп турган мезгилде чечилген, бирок, акыркы чечим эки эгемен өлкөнүн жетекчилери тарабынан мамлекеттер аралык келишимге кол коюлуп, ратификациялоодон өткөндөн кийин гана кабыл алынат.

Үчүнчүдөн, азыркы учурда Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосунда мамлекеттик чек араларды делимитациялоо жана демаркациялоо тууралуу мамлекеттер аралык келишимге кол коюла элек, андыктан, Унгар-Тоо маселесин да али чечиле элек деп эсептеш керек. Ошондуктан, дагы бир жолу белгилеп койгум келет, Унгар-Тоону Өзбекстандын аймагы катары эсептөөгө болбойт.

Төртүнчүдөн, заказ макалалардын жана теле берүүлөрдүн авторлору дипломатиядан такыр кабары жок, алардын материалдары да эл аралык мамилелерден, тышкы саясый чечимдерди кабыл алуу процедураларынан кабары жок кишилерге багытталган.

ТИМдин милдети мамлекеттер аралык жана эл аралык маселелерди чечүү үчүн жагымдуу шарттарды түзүү. 2006-жылы Кыргыз ТИМи кыргыз-өзбек мамилелерин жакшыртуу үчүн баардык кадамдарды жасады, тилекке каршы, акыркы жылдарда же президенттин, же премьер-министрдин, же ТИМдин жетекчисинин бир да эки тараптуу расмий иш сапары жасалган жок. Он жыл өттү, эч кандай жылыш жок, анан буга мен күнөөлүүмүнбү?

Бешинчиден, мен ушул жылдын жазында айткан сөзүмдү дагы бир ирет кайталагым келет, өзүңөрдүн “кара пиарыңар менен” силер кыргыз-өзбек мамилелерине, өлкөнүн имиджине зыян келтирип жатасыңар. Дипломатиялык практикада баардык макалалар окулуп, анализден өткөрүлүп, тыянак чыгарылат. Мына ошондуктан, демагогияны, душман издегенди токтотуп, Өзбекстан менен гана эмес, Тажикстан менен да чек ара маселелерин жөнгө салуу боюнча  шашылыш чараларды көрүү зарыл.

Тилекке каршы, азыркы бийлик акыркы алты жылда кошуналар менен мамилени реалдуу жакшырта албады. Прагматикалык саясат жана дипломатия менен шугулдангандын ордуна өзүнүн сүйлөшүүгө жөндөмсүздүгүн көргөзүп, коомчулуктун көңүлүн алагды кылууга, чек арадагы кыйын кырдаал үчүн жоопкерчиликтен качууга, күнөөнү башка бирөөлөргө оодара салууга аракет жасашууда.

Мамлекеттик адам катары мен дагы бир жолу биз баардык кошуналарыбыз менен биртууган элдербиз, бизди жалпы тарых, маданият, дин, атүгүл окшош менталитет бириктирип турат деп айткым келет. Биздин алдыбызда жалпы глобалдык жана регионалдык чакырыктар турат. Жакшы кошуналык, тең укуктуу жана өз ара пайдалуу мамилени түзүү биздин улуттук кызыкчылыктарыбызга төп келет.

Аликбек Жекшенкулов, экс-Тышкы иштер министри

Булак: “Азия ньюс”

Бийликке жаңы муундун толкуну менен келе жаткандардын бири Жыргалбек Шамыралиев. Каарманыбыз болгону 30 жашта. 26 жашынан килейген калаага вице-мэр болуп келсе, жакындан тарта алдына келген ооматын татыктуу кармай билип, Сары-Өзөндүн борборундагы түйшүктү тартууга белсенген чагы. Каарманымда саясый, ораторлук сапат жетишпесе дагы, чарбаны, эсеп-кысапты ийнине жеткире аткараары кубандырды. А биз бийликке аралашкан жаңы муундагы тең-чамалаштарыбызды колдоп турган кербезибиз…

–Жыргалбек мырза, 30 жаштагы жаш жетекчини өлкөбүздүн бирден-бир чоң шаары кандай көйгөйлөрү менен күтүп алды?

–Токмок шаарынын көйгөйлөрү абдан көп. Эң негизги көйгөйлөр катары чарба тармагындагы маселелерди айтаар элем. Шаардагы тазалык маселесинин тыңгылыктуу жолго коюлбагандыгы, элдин да шаардын тазалыгы үчүн кайдыгер мамилеси, мекеме-ишканалардын бу жааттагы аракеттери, калаадагы коммуналдык кызматтын оор абалда экендиги, бюджеттик мекемелердин карыздары, айтор, көйгөйлөрдү четинен тизмектеп, санай берсең четтен саналат. Социалдык багыттагы маселен, оорукана болобу, мейли шаардын бала-бакчалары болобу бул тармактарыбыз деле жыргаган абалда эмес. Шаардын ичиндеги ички каттамдарды камсыз кылчу иренжиткен ички жолдор, жүргүнчүлөрдү сапаттуу тейлөө, жол чырак маселесинен, базарлардын айланасындагы баш-аламан соода-сатык иштеринен көйгөйлөр жок эмес. Алдыда ушул сындуу көйгөйлөрдү чечүү маселеси турат. Менин калаа жетекчилигине келгениме туура 2 ай болду. Алдыда жогоруда атаган иштерди тез арада чечүү үчүн бел чечпей иштөө планы турат. Анын баарын аракетибизге жараша аткарабыз деп ойлойм.

–Тогуз жолдун тоомундагы Токмок шаарында өлкөбүздөгү эң ири мал базар бар эмеспи. Андагы кардарларды тейлөө менен ички шарттардын абалы көпчүлүктүн көңүлүнө толбойт. Базардагы чалды-куйду абалды жөнгө салуу үчүн кандайдыр бир алдыңарда план барбы?

–Албетте, биздин негизги иш-аракеттерибиздин бири элге татыктуу шарттарды түзүү болуп эсептелет. Биздин Токмок шаарыбызда өлкөбүздөгү негизги мал базар жайгашкандыктан, мындагы санитардык абалга өзгөчө көңүл бура баштадык. Буга дейре деле базардын тегерегиндеги көптөгөн көйгөйлүү маселелер көтөрүлгөн. Мал базардын ээси менен да андагы тыңгылыктуу шарттардын жоктугу тууралуу сүйлөштүк. Чечилбеген түйүндүү маселе барып эле каражатка такалат да. “Токмоктогу мал базарга шумдуктуудай акча түшүп жатат” деп айтып калышат го? Бул боюнча биз деле тийиштүү эсеп-кысап жүргүзүп көрдүк. Албетте, колундагы ресурстту колдоно албай жаткандыгы да бар. Биз жакында шаарыбыздагы жаш ишкерлер ассоциациясын түзүп, жакшы бизнес-план, проекттилерди түзүп, аларды ишкерлерибиз менен бирге ишке ашыруу маселесин жүргүзүп жатабыз. Анын бири катары калаабыздагы ири мал базарды кайра өздөштүрүп, жаңы ыкмалар менен тейлөө, кардарларга сапаттуу шарттарды түзүү боюнча иш-аракеттер башталды. Мындай саамалыгыбызга мал базардын ээси да кызыгып, өзү баш болуп бир нукта иш жүргүзүүгө кызыкдар болуп жатат. Ушул эле мал базар баштаган биздин Токмоктогу ишканалардын көпчүлүгү жеке менчикте. Менчик болгон соң анын ээлери менен да келечекте бирдиктүү иштөө, баа саясатын туура аныктоо иштерин көтөрүп, сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатабыз. Биз менчик ээлерин колдоп, аларга шарт түзүү боюнча жакшы саамалыктарыбызды баштадык. Айрыкча, сырттан келген ири ишкерлерди, инвесторлорду биздин шаарга тартып, аларга тыңгылыктуу шарт түзүп берүү планыбызда бар. Буюрса, бул жааттагы баштаган ишибиз акырындан жыла баштады. Эки айдын ичинде Токмок шаарына инвестиция тартууга аракет кылуу максатында 4 ири делегацияны күтүп алдык.

–Быйыл Токмок шаардык кеңеши менен мэр шайлоо бүйүр кызыткан жагдайда уланды го? Саясый тар чөйрөдө айтылган Токмок шаар бийлиги үчүн болгон күрөштө бул өрөөнгө көмүскөдөн кожоюндук кылууга ашыккан Канат Исаевдин “группировкасы” менен КСДПдан ушул аймакка “көзүрлүк” кылып жаткан Бакыт Жетигеновдун “группировкалары” катуу таасир талашканы айтылып жүрөт. Сиз шаар бийлигине КСДПнын катары менен келипсиз, а берки Канат Исаевге карата мамилеңиз кандай?

–15-июнда Токмок шаарынын мэрине карата шайлоо өтүп жатканда шаардык кеңештин курамындагы КСДП, “Кыргызстан”, “Республика” жана жергиликтүү АК деген 4 партиядан куралган жалпы курам 31 добуш менен бир добуштан менин талапкерлигимди шаар жетекчилигине колдоп беришти. Муну менен Токмок шаардык кеңешинин депутаттары бекем ынтымакта экендигин далилдешти десем болот. Андыктан, сен атагандай “группировка” деп деле айтыш туура эмес го? Канат Исаев болобу же Бакыт Жетигенов болобу, же дагы башка тыңчыкмасыбы булардын кимиси болбосун баардыгы Токмок шаарынын, ушул өрөөндүн элге төбөсү көрүнгөн сыймыктуу кулундары. Бул экөөнөн башка да Чүй-Токмоктон чыккан биздин бир топ сыймыктуу агаларыбыз бар. Булардын баарын интрига кылып, “тиги жаман, бул жакшы, анын таасири күчтүү” же баштагы сенин соболуңдагыдай “мунун группировкасы бар” деп айткандан алысмын. Биздин өрөөндөн чыккан сыймыктуу агаларыбыздын баардыгы эле Токмок шаарыбызга жакындан жакшы жардам берүүгө күчтөрүн жумшап жатышат.

–Токмок шаарынан өлкөбүзгө “Граф” деген каймана ат менен белгилүү болгон, капчыгы калың, байлыгы башынан ашкан ири ишкер бар эмеспи? Ал кишинин тек-жайы кандай? Азыр кайда? Эсепсиз дүйнө-мүлкү бар болсо, Токмок шаарынын өнүгүшүнө салым кошуп жүрөбү? Же ал деле кыргыздын “битин сыгып, канын жалаган” битиреген байларындайбы?

–Бул кишини бир эле Кыргызстандын жарандары эмес, чет өлкөдөгү алыс-жакынкы элдер тааныйт болуш керек. Ооба, Ибрагимов Алимжан Рахмановичтин (“Граф”) абройу өтө зор. Дүйнөлүк аренада деле анын кадыр-баркы жаман эместигин уга калып жүрөбүз. Алимжан Рахмонович улуту уйгур экенине карабай, Токмок шаарыбыздын сыймыктуу кулуну катары убагында шаарыбыз үчүн жакшы мүмкүнчүлүктөрдү түзүп, жакындан жардам берүүгө бар күчүн жумшаган адам. Бүгүн Токмок калаасынын тургундарынын бул кишиге карата мамилелери, симпатиялары абдан жакшы дээр элем. Өзгөчө шаарыбыздын ичиндеги иренжиткен ички жолдорду өз каражатынан жасатууга абдан чоң салымын кошкон. Элестетсеңер, 1 клм жол салыш үчүн канчалалаган миллиондор жумшалат? Ал эми Алимжан Рахмонович шаарыбыз үчүн андай иштерди эч кимге колко кылбай эле жасап келген. Башкасын айтпайлы, Токмоктогу базарлардын тегерегиндеги жолдордун уңкур-чуңкурларын оңдоп-түзөп ремонттоого жакында эле кайрадан чоң жардамын берди. Келечекте деле бул инсан Токмок калаасы үчүн “көзү түз” жаран катары дагы да колдон келген салымын кошо берээрине ишенем.

–Токмоктогу криминалдык абал кандай экен? Кезегинде бул шаарда үрөй учурган окуялар катталып турчу эле? Шаардык милициянын, андагы “кызыл шапкечендердин” башчысы, полковник Максат Чойбеков ишти кандай тартып жатат?

–Токмок шаарында азыр криминалдык абал эң татаал деп айткандан алысмын. Балким, убагында биздин шаарыбыз криминалдык абал өкүм сүргөн аймак катары таанылса таанылгандыр. А бирок, азыр андай эмес. Азыр Токмок шаардык кеңешине депутат болгон эл өкүлдөрүбүз көпчүлүгү мен сыяктуу эле жаштар. Шаардык кеңештин төрагасы да жаш жигит. Криминалдык абал көбүнчө жаштардан келип чыгат эмеспи. Андыктан, шаар бийлигине жаштардын жаңы мууну келе жаткан соң, биз калаабыздагы криминалдык абалды жокко чыгарабыз деп ойлойм. Мурункудай кылмыштуу топтордун курамынын деле аты-жыттары билинбейт. Анан калса өлкөбүздөгү, анын ичинен Чүй-Токмок аймактарындагы криминалдык абал менен күрөшүү, аны жөнгө салууда ИИМдин тиешелүү ГУБОП кызматы соңку убактарда абдан жакшы иштеп жаткандыгы өз жемишин берип жатат окшойт. Ал эми шаардык милициянын башчысы, полковник Максат Чойбеков дараметинин жетишинче жакшы иштеп жатат. Өзү тың жетекчи турбайбы.

–Кезегинде Токмок шаарына сиз сындуу жаш мэр болгон Канат Исаев кийин чоң саясатка канат күүлөп чыкпадыбы? 30 жаштагы бүгүнкү мэр келечекте Канат Исаев агасы сындуу чоң саясатка даңкан салып чыккысы келеби? Дегеле бүгүн Токмок калаа тургундарынын Канат Исаевге карата мамилеси кандай? Эл аны жаман көрбөйбү?

–Баардык нерсе Кудайдын буйругундай. Маңдайга жазган тагдырды көрөбүз да. Мен бүгүн 30 жашта болсом дагы, эртеңки келечек муун астында, урпактар алдында жер карабай, аларга жакшы шарт түзүп, алардын жаркын келечеги үчүн артыма жакшы из калтырып кетүүнү көздөйм. Саясат жолу татаал да. Бүгүн саясат менен алпурушпасаң деле саясат сени менен алпурушуп жатпайбы? Анан кантип коомдун бул тармагы менен алектенбей кое аласың? Болгону саясатта таза жана жүзүңдү эл алдында жарык кылып жүргөндү билишибиз керек. Ал эми Канат Исаевге карата элдин пикирин шаардагы элдин өзүнөн сураш керек го? Токмок шаарыбызда эл көп. Көпчүлүк болгон соң, ар кимдин ар башкача көз-карашы болот эмеспи. Албетте, Канат Исаевди Токмокто колдогондор да көп. Ошого катар көз-караштары дал келбегендер деле болсо болгондур. Дагы айтам, муну элден сураш керек го?

Калыгул Бейшекеев    

Булак: “Азия ньюс”

“Мураскер калтырбайм” деп президент Атамбаев бир нече жолу жарыялады. Бирок… Биринчиден, буга чейин биз Атамбаевдин өз сөздөрүнө бир аз эркин мамилесин байкаганбыз. Ошондой эле, анын бир катар жарыялары күбө, мисалы, “Эл жана кошуна президенттер мени дагы калып иште деп суранышууда…”, “мен баардыгын көрдүм, а түгүл түрмөдө да отурдум…”, “Кудай мага көп акча берди…” жана башкалары. Албетте, Кудай кимге канча ырыскы берээрин өзү билет дечи, бирок, Атамбаев менен эле чектелбей, карапайым элге да бир аз акча берсе болот эле… Бул жарыяларга баа берсек, Атамбаев өзүн кыргыз элинин бактысына жаралган пайгамбар сезгендей. Атамбаев: “Мен бар – Кыргызстан бар, мына 3 миллиард инвестиция алып келдим, баардыгын оңдоп-түздөп койдум, атүгүл ырдап да бердим… Мен жок, кайран эл кантээр экенсиңер?” дегендей. Атамбаевдин сөзүн уксаңар, баардыгын алдын ала билет, кошуна президенттерге да акыл үйрөтөт. Андыктан, убактысы келгенде, Атамбаев, “эл суранып жатат, иштеп берейин, президент болбосом да премьер болоюн” деген ойго келбесине ким кепилдик берет? КСДПны бекемдөө аркылуу премьер-министрдин кызматын өмүр бою ээлесе болот. Далил катары, байкасаңар, журналисттерге кайрылып, Атамбаев көп айтып калды: “Жакшы нерсе көп, жаманды чукубай, жакшы нерсени жазгыла” деп. Чындыгында, Атамбаев кайда барбасын, бүт жерде бакубат өнүгүү: жолдор менен каналдар салынып жатат, мектептер ачылып жатат, айлык акы күн сайын көбөйүүдө, атүгүл ГЭСтерди курууга жумушчулар жетишпейт. Айлананы карагылачы, жашооңор өзгөрүп, жакшы нерсе көп болуп жатабы? Менин пикиримде, Атамбаевдин таанымы объективдүү эмес. Себеби, жакынкы чөйрөсү аны мактап, кайда барбасын жакшы нерсени кана көрсөтөт. Мындай жагдайда Атамбаевге адам жана саясатчы катары ишенич барбы?

Экинчиден, мураскерди Атамбаев өзү эмес, анын командасы жана КСДП алып келе алат. Анда, Атамбаев: “Мен эмес, ал эми башкалардын өз эрки” деп кутулат. Бирок, тымызын мураскерди колдоп коет да, жыйынтыгында бийликке баары бир өз кишиси келет.

Үчүнчүдөн, мураскер Атамбаевдин жеке өзүнө керек болбосо да, бүгүнкү бийлик үчүн керек. Балким, Атамбаев президенттиктен кийинки жашоосун элесте алат, а анын жандоочулары элестетеби? Алардын эбегейсиз зор карьерасы кесипкөйлүк менен эмес, жеке Атамбаевге чексиз берилгендиги менен байланышкан да! Андыктан, алар үчүн “Ал киши кетсе эмне кылабыз?” деген суроо күн тартибинде турат. Шайлоо алдында убадаланган бейпил жашоо жок, демек, жаңы келген президент ыңгайсыз суроолорду бере баштайт. Анда кантишет? Дагы бир жагдай, бийликте жүрүп, кыныгып калышпадыбы? Бактысы ушинтип эле бүтүп калабы? Жо-ок, бийлик үчүн салгылашышат.

Төртүнчүсү, жаңы келген президент КСДП үчүн коркунуч туудурат. Себеби, ал 6 жылдык мандатынан пайдаланып, өз партиясын бекемдөө аракетин көрөт. Өз партиясын, албетте, КСДПны алсыздатуу менен күчөтөт. Кантип? Баягыдай эле, УКМК, башкы прокуратура колунда. Салык жашыруу, коррупция деген кылмыш иштери, кызматтан бошотуу, каржы булактарын жабуубу? Бир ок менен эки коен өлтүрөт: бир жагынан элди алаксытып, жакшы көрүнөт, экинчи жагынан өз салмагын күчөтөт. Бизде идеянын негизинде партиялар жок, баардыгы бир лидердин тегерегинде чогулган саясый кландардын өкүлдөрү. Күчтүү лидер – күчтүү партия. Күч жаңы президентте, эгер ал мураскер эмес болсо, анда саясый кландар КСДПдан кетип, анын чөйрөсүнө өтө баштайт. «Алга Кыргызстан» эмне болду? «Акжол» партиясынын мүчөлөрү азыр кайда?

Байкасаңар, Атамбаевдин өзү, анын жакын чөйрөсү жана КСДП үчүн кийинки президент ким болсо да, эгер ал мураскер эмес болсо, анда ал коркунучтуу. Демек, бул маселени чечип, алдын ала чара көрүү керек. Атамбаевдин чөйрөсү муну билет, андыктан, ачыкпы, жашыруунбу, айтор, мураскерди колдоону баарылап андан суранышат, көндүрүшөт. Таптакыр болбосо, анда өздөрүнчө мураскер даярдашат. Бул объективдүү көрүнүш.

Жыйынтыгында эмне? Атамбаев кааласа да, каалабаса да, эмне деп жарыяласа да, ал өзү колдойбу же жокпу – мураскер болот.

Демек, штабда мураскерди бийликке алып келүү планы даяр деп ойлойм. Ал план эки чоң бөлүктөн болушу керек:

1. Мураскер ким жана аны шайлоодо өткөрүү жолу;
2. Атаандаштар ким жана аларды жоюу иш-чаралары.

Биринчи суроо, менин оюмча, азырынча ачык. Экинчи маселе боюнча үч тизме бар:

1. “Көнүмүштөр”. Булар шайлоого дайым катышат, ашыкча зыяны жок сүйлөй беришет, эл ага көнүп калган, көңүл деле бурбайт. Шайлоодо кооптонгудай добуш чогулта алышпайт. Андыктан, мейли, шайлоого чыга беришсин, айла жок болуп баратса, бир кызматка алданат, ар кимисинин баасы белгилүү;
2. “Кооптуулар”. Булар бийликте белгисиз, жаңы адамдар. Алардын ресурсу, шайлоодо стратегиясы белгисиз. Коомдогу нааразычылыкты колдонушат. Жаңы идеялары, реформалары менен шайлоочуларды кызыктырат. Эркин, билимдүү, ой жүгүрткөн шайлоочулар буларды колдойт. Калган шайлоочулар кандай добуш берет, алдын ала айтуу кыйын. Азыркы бийлик менен келишимге макул болуусу күмөн. Андыктан, буларды шайлоого жеткирбей жоюу керек;
3. “Тааныштар”. Көнүмүш оппозиция. Бүгүнкү бийликте бар саясый кландардын өкүлдөрү, шайлоодо жеңишке келиши мүмкүн, жүрүм-туруму белгилүү, сүйлөшүп тил табышса болот. Андыктан, сүйлөшүп көрүш керек, бир бүтүмгө келбесе нейтрализациялоо керек. Бирок, булар менен келишим шарттуу гана болот, качан эле саясатчылар сөзүнө турчу эле? Эстесеңер, Бакиев-Куловдун даңазаланган тандеми эмне болду эле?

Шайлоо күч алып келатат. Жакында дагы көп салгылашууларга күбө болобуз. Административдик ресурс менен бийликке көз каранды телеканалдар эркин ой жүгүртүүгө каршы, саясый олигархтар жаңы күчтөргө каршы чыгат. Бул салгылашууда бийлик өзүн сактап калуу үчүн көп нерсеге даяр. Айыгышкан күрөш болот.

Мен үчүн башка суроо кызык: Кыргыз эли үчүн кайсы сценарий жакшы?

Мураскер келсе стабилдүүлүк болобу? Өлкөнү өнүгүү жолуна салабы? Күмөн. Эмне үчүн? Себеби, алты жылда болбогон өнүгүү эми болмок беле?.. Стабилдүүлүк бүгүнкү бийликтегилер үчүн гана болот, баардыгы өз кызматтарында калышат, болгону бири-бири менен кресло алмашат да, көңүл ток жүрө берет. Мураскер реформа кылайын десе да кылдырышпайт, себеби, бийликке келгени үчүн мураскердин милдети бар, ал көз каранды. Мураскер укмуштардын баарын убада кылат, бирок, эч кандай өзгөрүү болбойт. Ал колу-буту байланган, мүмкүнчүлүгү чектелген мураскер-президент болот. Карапайым эл баягыдай эле өз оокаты менен дагы алты жыл жүрө берет.

Оюмдун нускасы мындай: Кыргызстанда реформалар, өзгөрүүлөр болсун десек, бүгүнкү бийлик сунуштаган мураскер шайланбашы керек. Өзгөрүүлөр болушу үчүн жаңыча ой жүгүрткөн, заманбап дүйнө таанымы менен айырмаланган жаңы адамдар келиши керек. Ошондуктан, келерки шайлоодо эл өз оюн так билдирип, Кыргызстандын жаңылануусуна жол ачышы зарыл.

Мен шайлоочуларды терең ойлонуп, таразалап, алданбай, кыраакылык менен көз салууга чакырам. Менин терең ишенимимде Кыргызстан 21-кылымда инновациялык жол менен өнүгүшү керек. Бүгүнкү бийликте инновацияны түшүнгөн ким бар? Бийликке мураскер келсе, баягы эле кадрларды ары-бери чампалап, курулай сөз менен жүрө беребиз. Мураскер бийликке келип, артын карап, азыркы бийликке өзүн милдеттүү сезет. Бизге болсо, тескерисинче, көз карандысыз, эл алдында жоопкерчилигин сезген, алга караган, урпактардын алдында милдетин сезген жетекчи керек. Жаңы багытка жаңы адамдар гана алып бара алат. Келерки шайлоодо кыргыз эли бүгүнкү калыптанып калган саясатты өзгөртүшү зарыл. Ошондо өзгөрүүлөр болот.

Алмаз Абеков, УКМК СИЗОсу

Булак: “Азия ньюс”

“Кыргызстандын Унгар-Тоосун басып кирип, кыргыздын 4 жаранын камап салган өзбек милиционерлерин тезинен кармап, камап салыш керек жана биздин 4 жаранды чыгармайынча аларды да кармап олтура бериш керек”, – деди КГБнын отставкадагы полковниги Талант Разаков кечээ НТС телеканалына интервью берип жатып.

“Мамлекет өз жарандарынын коопсуздугуна гарант болуш керек. Биздин 4 жаранды мыйзамсыз камап алганы үчүн ошол жердеги баардык өзбек милиционерлерин кармап, камап салыш керек. Өзбекстан биздин, Кыргызстандын Конституциялык территориалдык бүтүндүгүнө шек келтирип, кыргыз жерине басып кирди. Биздин бийлик эч чечкиндүү чара көрө албай олтурат”, – деди полковник Талант Разаков.

Маалымат: Талант Разаков эсил кайран СССРдин КГБсынан бери коопсуздук кызматында көп жылдыр иштеп келген чекист.

Булак: НТС

“Бул эмне деген жоопкерсиздик? Кыргыздын Үңкүр-Тоо деген тоосун Өзбекстандын 6 милиционери келип басып алып, ал жерде иштеген 4 кыргыз жаранын камап салса да эч нерсе болбогондой  унчукпаган кыргыз бийлиги кыргызга татыктуу бийликпи?” – деп билдирди бүгүн, 27-августта Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын лидери Адахан Мадумаров.

“Мына 5 күн өттү, 22-августта Өзбекстандын 6 эле милиционери келип, кыргыз жүздөгөн жылдан бери ээлеп келаткан Уңкүр-Тоосун басып алды. Ал жерде иштеген 4 кыргыз жаранын кармап, Өзбекстанга алып кетип камап салды. Алмаз Атамбаев менен Сооронбай Жээнбеков эч нерсе болбогондой унчугушпайт. Аксыга жетип барып, кыргыз жерин коргоштун ордуна Премьер-министр Сооронбай Жээнбеков менен Коопсуздук боюнча вице-премьер Жеңиш Разаков Ысык-Көлдө көчмөндөр оюндарынын даярдыгын текшерип жүрүшөт. Эмне кыргыз жерине караганда ошол оюндар маанилүүбү? Ал эми Атамбаев “Унгар-Тоосун 2006-жылы Бакиев Өзбекстанга берип салган” деп камараабай жарыялап олтурат. Ушул мамлекет жетекчиси айта турган сөзбү? Эгер берип салган болсо айтсынчы, кайсы келишимдин негизинде бериптир? Ал келишим качан парламенттен ратификациядан өтүптүр? Андан кийин кайсы президент ал ратфикацияга кол коюптур? Номурларын, датасын айтсынчы? Айта албайт, анткени бул караандай калп. Жер басып алуучуларды барып кууп салганга духу жетпей айласы кеткенден айткан сөзү. Оппозицияны камаганга гана күчү жеткен бийлик 6 милиционерге каш кайтара албай олтурат. Колунда миңдеген милиция күчтөрү, армиясы бар бийлик Өзбекстандын 6 милиционерине айбат бергенге духу жетпесе анда эмнеге баш көтөрүп жүрөт?”, – деди Адахан Мадумаров.

Булак: Кyrgyztoday.kg

Биздин Темир Сариевдин айланасындагы булактарыбыз билдиргендей, коррупцияга шектелип кызматтан куулган Темир Сариев 29-августта “Консул” ресторанында  Чүй кланынын билермандарын чакырып,  сый тамак берет.

Анда ал тыныгуудан чыгып, кайрадан саясатка бет алганын, ошондуктан ага колдоо керектигин билдирип, келгендердин батасын алат.  Аймактын “ишенген кожосу сууга агып” , бийликти алдырып коюу коркунучуна кептелгенин ачык айтып, “Бир жеңден кол, бир жакадан баш чыгарууга” чакырат.

Эгер Темир Сариевге Атамбаев жакын арада бир кызмат кармата койбосо “Ичтен чыккан ийри жылан”  мени жайлады” деп ыйлап калышы да мүмкүн.

Булак: Кyrgyztoday.kg