Патриоттук күчтөрдүн Координациялык кеңешинин чечими менен 30-мартка белгиленген митинг, 20-апрелге жылдырылды. Себеби, ЖК комитети Өкмөткө Унгар-Тоо боюнча маселени тактап, 20-апрелге чейин текшерип, жыйынтыгын билдиргиле деген тапшырмасын берген экен. Эми күтө туралы, 20-апрель деле бат эле келип калат. Бирок, бул маселе туура чечилбесе, бир ок менен эки коен атканга да мүмкүнчүлүк болуп калат. Анткени парламент да бул маселе боюнча өз позициясын билдириши керек. Болбосо парламентти да таркатууга шарт түзүлөт. Элдин көйгөйүн көтөрө албаган парламент кимге керек. Буга чейин парламентте олтурган бир да фракция бул маселе боюнча өз пикирин билдирген жок. Оппозициядагы фракциялар да өзгөчө пикирлерин билдиришпеди.
Бул боюнча, бардык эле саясатчылар өз пикирин айтуудан жалтаңдашты. Себеби, булардын көпчүлүгү Т. Сариев, Т. Сарпашев, А. Шадиев ж. б. бир тобу Каркыра жана Узөңгү-Куушту элдин кой-айына карабай сатып жиберишкен. Мен өз оюмду коомчулукка жеткиреийн деп “7-апрель баатыры” деген наамдан баш тартып, медалымды ыргытып, 3 жылдан бери булардын эски адаттары кармап, дагы жер сатып жиберишпесин деп Атамбаевдин көңүлүн бурдура албай келдим.
Кудая тобо, баары бүтүп, Президенттик, парламенттик шайлоо десе, ичкен аштарын таштап элди карай жарыша чуркаган саясатчыларды да бүгүн сыйпалап таппай калдык. Бирок, жаңы түзүлгөн А.Мадумаров, Ө.Суваналиев, Б.Наргозуевдер баштаган «Оппозициялык күчтөрдүн биримдиги» кыймылынан даагы эле болсо, үмүт чоң дешет.
Ошол эле учурда 2010-жылкы Ош жана Жалал-Абад коогалаңында элдик баатыр аталган А. Келдибеков, К. Ташиевдер да Ак үйдөн дубалап койгондой дымы жок, дайынсыз жок болуп кеткендиктерине ичи чыкпай калгандар мындан көп болуп жатат. Ө.Бабанов өзүнүн НТСи аркылуу, эл түшүнбөгөн бирдемелерди сүйлөмүш болду. Бирок, Унгар-Тоону айтмак турсун, оппозиция экенин унутуп коюп, өкмөттүк позицияда кулдур-булдур демиш болуп, элди таң калтырды. Текебаев Унгар-Тоонун тагдырын эмес, өз келечегин ойлоп, коалиция бузулуп кетсе, спикер болуп каламбы дегендей, чоңдон үмүттөнүп үн катпады. Түштүктүн белдүү жигитимин деп жүргөн «бирболчу» А. Шадиев, “өнугүүчү” Б.Төрөбаевдер жөнүндө сөз кылып да кереги жок. Булар Т. Сариев, Т. Сарпашев менен бирге Каркыра жана Узөнгү-Куушту сатып, элдин көтөрүлүп, бийликти алмаштырышына, Аксы трагедиясынын, 7-апрелдеги балдардын өлүмүнүн себепкеринен болушкан саясатчылар катары белгилүү. Эмне демекпиз, мыйзамдан кутулсан, арбакка тутуласың.
Кайып Шери, Апрель революциясынын катышуучусу

Бүгүн, 31-мартта Жогорку Кеңеште өтүп жаткан  “КР Өкмөтүнүн инвестицияларды тартуу жана коргоо, ишкердикти өнүктүрүү, товарларды өндүрүү жана тышкы рынокко чыгаруу боюнча саясаты” темасындагы “өкмөттүк күндө” Өкмөттүн маалыматы угулду. Жыйынга премьер-министр Темир Сариев баштаган өкмөт мүчөлөрү, мамлекеттик органдар менен мекемелердин жетекчилери катышып жатат.

Премьер-министр Темир Сариевдин жана Экономика министри Арзыбек Кожошевдин маалыматынан кийин депутаттар суроо-жооп процедурасына өтүштү.

Депутат Тынчтык Конушбаев акыркы жылдардагы мамлекеттик-жеке өнөктөштүк мыйзамынын алкагында кандай долбоорлор ишке ашырылып жатканын сурады. Экономика министри Арзыбек Кожошевдин маалыматы боюнча Кара-Балта шаарында текстиль фабрикасы, борбор калаанын Бөкөнбаев-Белинский көчөлөрүнүн кесилишине мейманкана, Чүй облусунун Кызыл-Дарыя айылында эт, сүт комбинаттары, Ош шаарында таштандыны кайра иштетүүчү завод курулуп ишке берилет. Мындан сырткары, саламаттыкты сактоо жаатында ангиографиялык анализ чыгаруу; муниципиалдык унаа токтотуучу жай, жол транспортун жакшыртуу боюнча долбоорлор ишке ашырылаары кошумчаланды.

Өлкөбүз арзан жумушчу күчүн экспорттогон өлкөгө кирип калдык деген депутат Азамат Арапбаев айыл чарба өнүмдөрүн өндүрүүчү күнөскана сындуу ишканаларды ачууга көңүл буруу менен Кыргызстанды арзан айыл чарба өнүмдөрүн экспорттоочу өлкөгө айлантууга аракет кылуу керектигин Өкмөткө багыттады. Айыл чарба жана мелиорация министри Турдуназир Бекбоевдин айтымында, 2015-жылы күнөсканалардын саны жалпысы 742ге жетип, өндүрүлгөн айыл чарба өнүмдөрү жеринде сатылып кетип жатат.

Депутаттар Азизбек Турсунбаев, Кожобек Рыспаев чакан жана кичи ГЭСтердин курулушундагы Чехия өлкөсүнөн күтүлүп жаткан инвестициялар боюнча маалымат сурашты. Өкмөт башчы Темир Сариев азыркы электр энергиясына коюлган тарифтерге кызыгуусу жаралып, инвестиция салууга ниетин билдирип, сүйлөшүүлөр жүрүп жатканын билдирди. Маалыматка ылайык 190 миллион АКШ долларына  чакан ГЭСтер курулмакчы. Алардын курулушу менен Токтогул ГЭСинен электр кубаты үнөмдөлүп, суу топтоп алуу мүмкүнчүлүгү жаралат. “Өкмөттүк күн” уланууда

Алмазбек Атамбаевге Ысык-Көл облусунун тургундарынан СДПКнын экс-депутаты Кубанычбек Кадыровду колдоо боюнча КАЙРЫЛУУСУ
Президент мырза, акыркы учурда байкасаңыз, биздин мамлекетте кандай гана окуялар болуп жатат, балким Сиз тышкы саясат менен алагды болуп жатып, ички саясатка, көп көңул бурбай жаткандырсыз. Тагыраак айтканда, башкасын айтпасак дагы,  чек ара маселелери, чынында Кыргыз элин өтө кооптонтуп жатат, Акаев учурунда Узөңгу-Куш сатылса, Бакиев учурунда Каркыра кетсе, эми Сиздин учурда Үңкүр-Тоо кетип жатса (бул билинип калгандыгысы, а билинбей четинен кертилип сатылып жатканы канча, бир кудай билет), муну кандай тушунсок болот. “Улутум кыргыз, урааным Манас!,“кулаалы таптап куш кылдым, курама кылып журт кылдым”, деген сыяктуу Манас бабабыздын ураандарын кандай кылабыз, анда бул ураандар  жөн эле кыйкырык болуп калабы?, “ушул жерлер сатылып кетсин” деп биздин  ата-бабаларыбыз канын жанын беришти беле!?
Шашпай отуруп, терең ойлонуп анализ кылып көрсөңүз, революциядан кийин эмне өзгөрдү!?  Биздин оюбузча эч нерсе өзгөргөн жок, азыр карапайым эл туңгуюка кептелди, керек болсо азыр  үйүндө наны жок, уну жок ачка  отурган элдер миңдеп саналат. Ар бир үчүнчү үй-бүлө кредитте отурат, алардын тагдырын  ойлогон бир жан жок, эртеден кечке иштеп тапкан акчалары светке, сууга жана башка коммуналдык төлөмдөргө кетип жатса, анысы аз келгенсип камсыздандыру, социалдык-салык төлөмдөрүн санабай тим коелук. Чындык бул өтө ачуу болот, чындыгында бүгүн Кыргыз Элинин 70-80%  өтө жакырчылыкта жашап жатканы, бул факт. Канча деген уул-кыздарыбыз өз мекенинен көр оокаттын айынан, чет жерлерде тентип, оокат кылып журушот, бул “бечараларга”  көнүл бурган деле бир жан сезилбейт. Бул көрүнүштөр кыргыз мамлекети үчүн өтө чөң трагедия, кээ бир эксперттер жазып чыккандай, бара-бара “Кыргыз мамлекети жоголот” дегени чындыка окшошуп бараткандай.
Жогорудагы карапайым элдердин көйгөйлөрүн көтөрүп айтып чыгышпаган, мындай Жогорку Кеңеш бизге керекпи!? Төрагасы баш болуп, депутаттары төш болуп,  ооздоруна талкан салып алышкансып, эч кимиси үн катпай отурушкандарына таң бересиң, биздин мамлекетте адамдардын укугун коргогон коммитеттер кайда!? Омбудсмен институту жоюлуп кеткенби деген ойлорго аргасыздан келесиң.
Анан бул эл багаар-төбөлдөр чындыкты айтпай отурса, ким айтат? Карапайым калктын таламын ким талашат!? Чындыкты айтып чыгышкан, бир-эки саясатчыларды четинен баса калышып, камап отурушса, эмне кылышыбыз керек айткылачы урматтуулар!? Бул саясатчыларды, камабак турсун, тескерисинче ыраазы болушубуз керек, чындыкты айтып жатышканы үчүн.Ошол себептен Президент мырза, кыргыздар айткандай “Эрегиштен эр өлөт” дегендей, элдик жигиттер Кубанычбек Кадыров жана Бектур Асановду камактан бошотууну талап кылабыз, чай ичип отуруп сүйлөшүп койгону үчүн, баса калып камап коюшкандары, бул эч кандай адамкерчилике дагы, мыйзамга дагы туура келбейт, бул нерселер бийликке эч кандай аброй алып келбейт. Саясий куугунтуктун дагы чеги болот, бул өтө уят, жат нерсе деп эсептейбиз. Алмаз Шаршенович, өзүңүз бийлике кантип жеткениңизди эч качан, эсиңизден чыгарбашыңыз керек. Мындай болбосо, келгиле анда, баарыбыз “жыргап, куунап жатабыз” деп жер жерлерге митинг-пикеттерди өткөрөлүк.
Ысык-Көл облусунун тургундарынын атынан:
Досумбаев К.
Сарбагышев М.
Усупова З.
Сатыбалдиева М.А.
Жаркымбаев А.
Суеркулов К.
Маматалиев К.
Жолболдиев Т.Б.
Касымалиева Б.
Касымалиева А.
Муканов Ж.
Бектуров М.

Бизге кайрылгыла, билип беребиз

Урматтуу окурмандар! Жаш курагы келгендерге пенсия чектөө, чектелген пенсиянын көлөмүнүн төмөнкү жашоо чегин камсыз кылышы – бул мамлекеттин социалдык саясатынын негизги багыты болуп эсептелет. Ошол эле учурда пенсия курагына жашы келген айрым жарандарыбыз пенсияга чыгуу үчүн кандай документтерди топтоо керектигин, кайда кайрылууну биле беришпейт. Ушуга байланыштуу “Жаңы Агым” газетасы мындан ары Кыргыз Республикасынын Социалдык фондуна кайрылып, жарандарыбыздын суроолоруна так-таасын жооп алып бермекчи. Сурооңуздар болсо төмөнкү телефонго чалып же кат аркылуу байланышсаңыздар болот. Биздин дарек: тел; 29 88 42  же болбосо Бишкек шаары, инд.720021, Үсөнбаев көчөсү, 2 дарегине кат менен кайрылыңыздар. Төмөндө айрым окурмандарыбыздын суроолоруна Кыргыз Республикасынын Социалдык фондунун жообун жарыяладык.                                                                        

— Кыргызстанда пенсияга канча жашында чыга алышат жана жаш курагы келгендер кандай документтерди топтошу керек?

-Кыргыз Республикасынын «Мамлекеттик пенсиялык социалдык камсыздандыруу жөнүндө» Мыйзамына ылайык эркектер 63 жаш курагында, ал эми аялдар 58 жаш курагында пенсияга чыгууга укуктуу.

Пенсия чектөө үчүн төмөнкү документтер талап кылынат:

1. Паспортунун көчүрмөсү;
2. Эмгек китепчесинин көчүрмөсү, эгерде эмгек китепче жоголуп кеткен болсо, анда эмгек стажын тастыктоочу архивдик маалымат;
3. Жогорку жана орто кесиптик окуу жайда окугандыгы тууралуу дипломдун көчүрмөсү (күндүзгү формадагы);
4. 1996-жылдын 1-январына чейинки пенсионер каалаган катары менен 5 жылдык эмгек акы тууралуу маалымат;
5. 1996-жылдын 1-январынан тартып пенсия чыкканга чейинки мезгилге эмгек акы тууралуу жылдык маалымат (иш берүүчү мекеме тарабынан берилет);
6. Балдардын туулгандыгы тууралуу күбөлүктөрү, нике тууралуу күбөлүк (аялдарга);
7. 3х4 үлгүдөгү сүрөт 2 даана;
8. Аскер билетинин көчүрмөсү.

— Пенсияга чыгууда бийик тоолуу аймактарда кандай жеңилдиктерден пайдалана алышат?

 — Мыйзамда бийик тоолуу шарттарда жана алыскы, барууга кыйын калктуу конуштарда жашаган жана иштеген адамдарга жеңилдетилген шарттарда курагы боюнча пенсияга чыгуу укугун берген ченемдер каралган.

Мыйзамга ылайык бийик тоо шартында жашаган жана иштеген адамдарга курагы боюнча пенсия белгиленет:

— 55 жашка толгон эркектерге, 50 жашка толгон аялдарга, эгерде алар бийик тоо шартында кеминде 20 календардык жыл иштесе жана жалпы камсыздандыруу иш стажы тийиштүү түрдө 25 жана 20 жыл болсо;

— үч жана андан ашык бала төрөгөн жана аларды сегиз жашка чейин тарбиялап чоңойткон аялдарга — 45 жашка толгондо жана алардын 20 жыл камсыздандыруу иш стажы болгондо, эгерде алар бийик тоо шартында кеминде 15 календардык жыл иштесе.

Алыскы жана барууга кыйын аймактарда жашаган жана иштеген адамдарга курагы боюнча пенсия — 60 жашка толгон эркектерге, 55 жашка толгон аялдарга, эгерде алар алыскы жана барууга кыйын аймактарда кеминде тиешелүү түрдө 25 жана 20 календардык жыл иштесе.

Жеңилдетилген пенсия менен камсыз кылууга чыгымдарды каржылоо булагы болуп республикалык бюджет эсептелет.

— Керектүү документтер топтолгондон кийин канча убакытта пенсия чектелет?

 — Кыргыз Республикасынын “Мамлекеттик пенсиялык социалдык камсыздандыруу жөнүндө” Мыйзамга ылайык пенсия дайындоо үчүн документтер толугу менен  тапшырылган болсо, 15 күн аралыгында дайындалат, ал эми тапшырылган документтер боюнча текшерүү же болбосо кошумча тастыктоочу маалым каттар талап кылынган болсо, анда үч айга чейинки мөөнөттүн ичинде пенсия дайындалат.

— Турмуштун ар кандай кырдаалында эмгек стажысы жок калган жарандарыбыз да бар. Алар кандай шарттарда, кандай өлчөмдө пенсияга чыга алышат?

— Стажысы жок жарандар пенсия ала алышпайт, андай жарандарыбыз Эмгек жана социалдык өнүктүрүү министрлиги тарабынан курагы боюнча жөлөк пул ала алышат.

— Кыргызстанда пенсиянын көлөмү төмөнкү жашоо чегин камсыздай алабы?

— Кыргыз Республикасынын Социалдык фондунун негизги милдети  — Пенсиялык фонддун жана республикалык бюджеттин финансылык мүмкүнчүлүктөрүн эске алып, пенсия менен камсыз кылуунун деңгээлин жогорулатуу болуп эсептелет.

Кыргыз Республикасынын пенсиялык системасынын негизги маселелери – пенсиянын өлчөмүн пенсионердин жашоо минимумуна (ПЖМ) чейин жеткирүү, ошондой эле пенсия алуучулардын арасында жакырчылык деңгээлин төмөндөтүү.

Акыркы жылдары пенсиялардын өлчөмүн көбөйтүү боюнча чаралар ырааттуу көрүлүп жатат. ПЖМдан төмөн пенсия алгандардын деңгээлин азайтуу тенденциясы колдоого алынууда. 2015-ж. жыйынтыгы боюнча пенсионердин жашоо минимуму 4637,23 сомду түздү, ал эми орто пенсиянын өлчөмү ага салыштырмалуу  103,3 % түздү.

Бюджетте жыл сайын инфляциянын денгээлинен төмөн эмес өлчөмдө пенсияларды жогорулатууга каражаттар каралууда.

2016-жылга Социалдык фонддун бюджетинде дагы пенсияны жогорулатууга 850 млн.сом каражат каралган. Ошону менен бирге пенсионерлердин бардык категорияларынын кызыкчылыктарын болушунча эске алуу жана социалдык жактан коргоо үчүн жогорулатуу механизминин ар кандай варианттары каралмакчы.

Кыргыз Республикасынын социалдык фонду

Булак: “Жаңы Агым”

Кербенден кеткен жолдо

Өзбек республикасынын куралдуу күчтөрү Аксы району менен Ала-Бука районун бириктирген жолдун так ортосуна тосмолорду орнотуп, кыргыз жарандарын текшерүүдөн өткөрө баштагандан бери бир жуманын жүзү болду. Азырынча эч кандай өзгөрүү жок. КР премьер-министри Темир Сариев келип кеткенден кийин деле өзгөрүү бар экени байкалбады.

 Өзбек тарап эмнени каалайт?

Эгер Кыргызстандагы чек ара маселесине назар салсаң бүт баары Кыргыз мамлекетинин алсыздыгынан, экономикасынын начардыгынан болуп жатат. Өзбек тарап мындай жорукту биринчи жолу жасап жаткан жок. Буга чейин эң алгач Майлы-Суу шаарынын этегинде жайланышкан Кыпчак-Талаа айылына 90-жылдардын ортосунда эле  тосмо орнотушуп, кыргыз жарандарын ары-бери өткөрбөй коюшкан. Ошондо эле Кыргызстан бекем туруп, чек ара маселесине катуу киришүүгө тийиш эле. Бирок андай болбоду. Так ошондон баштап биз айланма жолдорду кура баштадык. Андан кийин Кадамжай районунун 5-6 жерине, Баткен районуна орнотушту. Кыргыз тарап бардык жерде айланма жолдорду куруу аркылуу маселе чече башташты. Натыйжада Кыргызстанга тиешелүү жолдор, көптөгөн жерлер билинбей Өзбекстанга өтүп кетти.

Өзбектердин жол тосуудагы максаты эмне?

Аксыдагы кан жолду тосуу аксылыктар менен алабукалыктарды дүрбөлөңгө түшүрдү. Бул жолдо жүргөн жүргүнчүлөрдүн айтуусуна караганда, алгачкы күнү паспортуңарды көргөзүп кенен-кесир өтө бересиңер деген. Экинчи күнү жаш балдарга метрика сураган. Ал эми үчүнчү күндөн баштап мындан ары чет элдик паспорт менен жүрөсүңөр деп эскертүү бере баштаган. Жергиликтүү элдин айтуусуна караганда өзбек тарап жол тосууда бир нече максаты бар. Биринчиси, Могол айылына жакын 38 гектар жерди өзүнө каратып алуу; экинчиси, Унгар тоосуна аскердик туруктуу база орнотуу; үчүнчүсү, Ала-Букадагы суу сактагычты өзүнө биротоло каратып алуу; төртүнчүсү, Аксы районунда курулуп жаткан каналга каршылык көрсөтүү болуп саналат. Чындыгында абал өтө оор. Эгер ушул бойдон кала турган болсо Ала-Бука менен Чаткал райондору өзүнчө анклав сыяктуу Кыргызстандан бөлүнүп калат. Азыр кыргыз аскерлери өзбек аскерлери турган жердин эки капталында жайланышкан. Өзбек аскерлери толук куралданып бронетехникаларды жеткиришкен. Кыргыз аскерлеринде да бир бронетехника (БТР) бар. Жоокерлер өздөрүнө окоп казып жатышат. Ал эми өзбек аскерлери жолдун оң тарабына (кыргыз чек арасына) жаандан коргологон палаткаларды орноткон. Азырынча кыргыз аскерлерине жергиликтүү калк тамак-аш жеткирип турат. Мындан ары окуя кайсы өңүттөн жүрөрү белгисиз. Бирок кыргыз жарандарынын нааразылыгы күн сайын күчөп жатат. Окуя орун алган жерге журналисттерди жолотушпайт. Сүрөткө тартып алуу да мүмкүн эмес деп өзбектерден мурда кыргыз аскерлери эскертет.

 Ат арытып баргандардын акыйлашы, акимдин журналисттерден качышы

Азырынча премьер-министр Темир Сариев маселени чечебиз деп убада берип баса берген. Бирок ал жердеги окуяны коомдук мамлекетке караштуу каналдардын бири да толук көрсөткөн эмес  деп аксылыктар буга абдан нааразы болууда. Бир кезде Николай Танаев да Аксы окуясында маалымат согушунан жеңилип калыптырбыз деп моюнга алган. Азыр да абал ошондой жолдо бараткансыйт. Эгер эртең эле жол тоскон өзбек жарандары кыргыз жүргүнчүлөрүнө кысым көрсөтсө, бир нерсени шылтоолоп өткөрбөй койсо же келин-кыздар менен айтышып, чыр чыгып кетсе абалдын кандай болуп кетери белгисиз. Бирок Аксыга баргандардын баары эле саясый упай топтоону каалап ар түрдүү сөздөрдү сүйлөгөнү абалды курчутуп жибериши мүмкүн. Ал эми бийликтин кишилери убада берип аткарбаса бул дагы жаман. Азырынча оппозиция өкүлдөрүнөн Камчыбек Ташиев менен Азимбек Бекназаров барды. Ал жерде Ташиев сүйлөгөндө микрофонду өчүрүп сүйлөтпөсө, Азимбек Бекназаров менен Темир Сариев ошол жерде айтыша кеткен. Баарынан кызыгы, Аксыдан шайланган депутаттардын бири да элдин абалын сурап барышкан эмес.Андан да Аксыдагы өкмөт өкүлүн ошол жерден кармай албай койдук. Биринчи күнү кабинетинде отурганына карабастан “бир жакка кетип калган, азыр жок” деп жардамчысына айттырды. Экинчи күнү да эрте менен кабинетинде отурса да катчысы “жумушка келе элек” деп жооп берди. Акыры сыртта күтүп турсак эшиктен чыгып телефон менен сүйлөшкөн болуп парк тарапка качып жөнөдү. Бизди өкүндүргөнү өзү жетектеген райондо ошондой чырлуу окуя болуп жатса өкмөттүн позициясын, жергиликтүү абалга пикир билдирбей журналисттерден качып жүргөнү болду. Анан биз кармай албаганыбызды билип, жанын кыйнабаган аким экен деп баса бердик.

Аксылыктардын каалаганы тынчтык

Негизинен эле карапайым эл маселенин тынч жол менен чечилишин эп көрөт. Бирок алар бир катар көйгөйлөрдү ортого салышты. Биринчиден, мындан эки жыл мурун эле өзбек аскерлери Унгар тоосунун чокусуна чыгып, жайланышканда кыргыз бийлиги дагы ошондой окуянын ыктымалдыгын ойлонуш керек эле. Эми өзбектер бир эле Могол айылынан эмес, жол менен чек арасы чектешкен каалаган жерине тосмо орнотсо болот деген алардын каалоосуна жол ачылды.

Мырзакул Балтагулов, Кербен шаарынын тургуну:

-Биз азыр элди уюштуруп кыргыз аскерлерине ысык тамак жеткирип берип турабыз. Азырынча абал ушул калыбынан өзгөрүлө элек. Элдин маанайы анча эмес. Маселе тезинен чечилсе жакшы болмок. Кудай бетин ары кылсын кандайдыр бир чыр чыгып кетсе, арты эмне менен бүтөөрү белгисиз. Ошондуктан кыргыз бийлиги маселени тез арада чечиши зарыл.

Субанаалы Айталиев, Кербен шаарынын тургуну:

-Биз маалыматты бир гана борбордон күтөбүз. Эмне окуялар болгонун билгибиз келет. Тилекке каршы бул жерде болуп жаткан окуялардын бирин да телеканалдар көрсөтпөй жатат. Ошондуктан азыркы кырдаалда элге  так маалымат керек.

Сейитбек Мырзакматов, Аксы районунун тургуну:

-Учурда Аксыга келип жаткан аткаминерлер өздөрүнө саясый упай топтоо үчүн кооз сөздөрдү сүйлөп кетип калбастан оппозициясы болобу, бийлиги болобу маселени чечиши керек. Эгер маселе чечилбей ушул бойдон кала турган болсо эл кыйналат. Анан дагы келгендер баланча жер өзбектердики, баланча жер кыргыздардыкы деп элди дүрбөткөндү койсун. Бул кырдаалдагы ар бир сүйлөнгөн сөз, аракет от менен ойногонго тете.

Келдибек НАЗИРОВ,

Бишкек-Ош-Жалал-Абад-Аксы

Булак: “Жаңы Агым”

Жергиликтүү кеңештерге  27-мартта өткөрүлгөн шайлоо жүрүшү тууралуу “Ата Журт” партиясынын мүчөсү Медербек Сатыев  пикирин билдирди.

– Биздеги шайлоонун деңгээли кандай болмок эле. Акыйкаттыктын карааны да көрүнбөдү. Мыйзамсыздык орноду. Добуш сатып алып аткандарды кармап атышты. Кармаган эч нерсе эмес, эми бул иш аягына чыгабы, добуш сатып алгандар тиешелүү жазасын алышабы, кеп ошондо. Бул сапар жазасын алышса, келерки шайлоолорго алып барчу жолду бир топ тазалаган болоор элек. Бир нерсени айтайын, Манас-Ата шайлоо аймагында “ата-журчуларды” колдогондор көп. Илгертен бул аймак “ата-журчулардыкы” болуп келатат. Бирок, ушул 3 миң 52 шайлоочусу бар аймактан “Ата Журт” партиясы болгону 160 добуш топтоду. Буга ким ишенет? Эл нааразы болуп, “биз “Ата Журтту” колдогон элек” деп атышат.

Булак: “Майдан. kg”

–Эркин мырза, бийликти басып алууга аракет кылды делип, интернетке тараган аудио жазууда сиздин да үнүңуз бар экен. Өзүн үңүздү укканда кандай абалда болдуңуз?

-Таңгалган жокмун. Болгону, мурунку кинонун баш каармандары гана алмашкан экинчи сериясын көрүп, бийликтин алсыз саясатына күлкүм келди. Айтайын дегеним, мен 2010-жылы азыркы бийликти такка отургузганга салымын кошкондордун бирөөсүмүн. Оппози­ция катары бийликтен көп ыдык көргөм. Өткөндөн сабак албай эмнегедир бул бийлик дагы сүйлөшүү жолу менен эмес, маселени компро­мат жарыялап, шантаж жасап, адам укугун тааныгысы келбеген ыкмаларды колдонгонду адатка айланта баштады. Бул туура эмес. Оппозициянын ошол жыйынын кылмышка шектүү катары сүрөттөгөнү туура эмес. Анткени, оппозиция бийликти күч менен эмес, тынчтык жолу менен гана алгысы келет. Ошон үчүн аларды бөкөчө көрсөтүп, “бийликти басып алганы жатат” деп күнөөлөп, теледен байма-бай берип, аларды жаманатты кылууга аракеттенгени туура эмес.

–Силердин аудио жазууңар чыгып кеткеи жыйында эмнени талкууладыңар эле. Бийлик кооптонгудай тымызын бийлик­ти басып алууга план түзгөн жок белеңер?

-Бийликти басып алууга план түзгөн эмеспиз. Анткени аталган жыйынга келесоо адам дар катышкан эмес. 10-бөлүмдүн  балдары жана УКМКнын кызматкерлери ээрчип жүргөн жерде андай маселе талкууланмак турсун, ал тууралуу сөз да болбойт. Себеби, биз мыйзамдын чегинде жүргөн адамдарбыз. Ал жерде бийликти басып алып, бийлик кооптонгудай сөздөрдү эмес, Элдик курултай тууралуу сүйлөшкөнбүз. “Курултай кандай ыкмада иштейт, курултай менен шайлоо системасын өзгөртсөк болобу?”- деген маселелерди талкуулаганбыз. Боорду эзип, ал видеожазууну монтаждап, сөздөрүбүздү башка багытка буруп, пайдаланып, бизди эл душма­нындай көрсөтүүгө аракеттеништи. Аны мамлекеттик телеканалдар байма-бай көрсөтүп, чоң табылгадай кабылдап жатышат. Чынында жогору жактагылар “чымындан төө жасабай”, дооматты да чектеп коюшканды үйрөнсө, ар ким өз иши менен алек болсо болот эле. УКМК оппозицияга тор жайып, кылтакка илгенден мурун мыйзамды, адам укугун сыйлаганды үйрөнүшсө болмок. Бийликтегилер оппозицияны мокочо көрбөй, акылга сыйбаган иштерминер менен алек болбой,  маселени ийри отуруп түз чечсе көп ийгиликке жетишмек. Бирок, оппозициянын канчадан бери бийликти диалогго чакырып, маселени татаалдантпай чечели де­ген аракетинен майнап чыкпай, бий­ликтен үн каткан киши жок. Сыягы, бийликтегилердин бизге айтаар сөзү жок окшойт.

– Башка оппозиционерлер тизгинин тартып, “УКМКнын СИЗОсуна камалып калбайын” деп сактанып калышкан жокпу?

– Бардык оппозиционерлер коркуп калды дегенден алысмын. Ант­кени, Кадыровдор бийликти гана сындаганы болбосо, ачык кылмыш кылышкан жок. Бийликтин эле каралаганы болбосо, бул жерде кылмыштын курамы жок. Болгону, камакка алынган оппозиционерлер тоталитардык системанын курмандыгы болду.

Атамбаев мурдагы санаалаштарына да кол сала баштады. Болбосо, Кубаныч Кадыров Бакиевдин доорунда Атамбаевдин командасында болуп, КСДПдан депутат болгон. Атамбаевдей эле кордук көрүп, саясый куугунтукка кабылып, Швецияга качканга аргасыз болгон. Ошон үчүн буларды каралап, камап, мизин кайтарабыз дегени туура эмес. Мыйзам баарына бирдей иштеши керек. Айтайын дегеним булардын сүйлөгөн сөзү камалууга себеп болсо анда президенттин чагымчыл сөздөрүнө  да баа берилип, ал да жоопкерчиликке тартылсын. Себеби, президент да элге жолукканда оппозицияны каралаган, керек болсо “таш бараңга алгыла” деген сыяктуу сөздөрдү айтты.

Булак: “Майдан. кж”

Бүгүн, 31-мартта Ош облусунун мусулмандар казыятынын окуу жана маалымат бөлүмүнүн адистери Ош облдусундагы тарыхый диний объектилер жөнүндөгү маалыматтарды чогултуу максатында Ош облустук “Сулайман-Тоо” тарыхый музей комплекси менен кызматташып баштады. Бул туралуу Ош облусунун мусулмандар казыятынын маалымат кызматы билдирди.

Казыяттын кызматкери Ыйман Матраимовдун билдирүүсүндө учурда КРнын Өкмөтүнүн Ош облусундагы ыйгарым өкүлчүлүгүнөн жана КРнын Туризм департаментинен Казыятка диний туризимди өнүктүрүү максатында Ош облусунун аймагындагы диний объектилер боюнча маалыматтарды чогултуу тапшырмасы берилген. Андыктан жоопкерчиликтүү тапшырманы аткарууда бардык аркеттер көрүлүүдө. Ош облусундагы диний тарыхый объектилер жөнүндөгү маалыматтарды туристерге жеткире алсак, элибиздин диний маданиятын, Исламдын баалуулуктарын даңазалап, жергиликтүү экономиканы көтөрүүгө жол ачылат деп баса белгиледи.

Буга чейин “Кыргызстан” фракциясынын лидери Канатбек Исаевди маалымат каражаттары ар кандай ур-тепкиге алып келгени белгилүү. Бирок, өткөн аптада Канатбек Исаев башкы демилгечи болгон эл өкүлдөрүнөн куралган комиссия жол куруу жаатында афералык иштерди ачыктады. Атап айтканда, Балыкчы- Корумду унаа жолундагы алешемдиктер коомчулуктун оозун ачырууда.

Жол оңдоо боюнча 2015-жылдын октябрь айында тендер өтүп, анда одоно мыйзам бузуу фактылары аныкталган. Октябрь айында өткөрүлгөн убакта тендерди юстиция органынан каттоодон өтпөгөн фирма утуп, ка­чан гана тендерди утуп алган сон, ноябрь айында гана атайын органдардан каттоодон өтүп, декабрь айында гана жол курууга 3-даражадагы лицензия алган. Аныгында, мындай жолду курууга 2-даражадан кем эмес ли­цензия керек эле. Ал эми 3-даражадагы лицензия жолдун тешиктерин жамап-жасоого гана берилет экен. Кызыгы, аталган жолду тийиштүү лицензиясы жок Кытай фирмасы куруп келе жаткандыгы чатак болууда. Мына ушул мүчүлүштүктөрдү парламент залынан айтып чыкты Исаев мырза.

Ошол эле маалда өзүбүздүн ата-мекендик фирмалар 1 миллиард 200 миллион сомго арзан жол куруу сунуш кылганына карабастан, Кытайдын фирмасы утту деген тендердик комиссиянын жыйынтыгы мандемдуу болууда. Мына ушул алешемдиктерди бетин ачкан Канатбек Исаевди “баракелде” дебеске аргабыз жок. Эл өүлүнүн бул демилгеси колдоого татырлык, болбосо тендер жаагы качанган бери эле боткого чыланып жатат. Айтмакчы, өткөн аптада жыйынтыкталган жергиликтүү кеңештерге, 6 шаарга жана бир нече айылдарга болгон шайлоодо “Кыргызстан” партиясы 2-3 орундардагы алдыңкы позицияны ээлегендиги да бекеринен эместир. Айрыкча, Ош шаарында 2-орунга чыгып, партия бир топ бедел күтүүгө жетишти. Ким эмне дебесин, бирок бул жагынан алганда да, Канатбек Исаевдин жетектеген партиянын иши ийгиликтуу болуп бараткансыйт.

Булак: “Майдан. кж”

-Равшан мырза, “Бийликти басып алууга аракеттенген” деген негизде оппозицияпын үч өкүлү камакка алынды. Бул жагдай кайсы бир бийликти эске салып жаткан жокпу?

-Албетте эске салат. Айтайын дегеним, азыркы бийликтин оппози-ционерлерди эптеп эле шылтоо таап, камоо аракети мурдагы эле бий-ликтерди эске салат. Анткени, мурдагы бийлик да азыркыдай автори-тардык бийлик болчу. Ошон үчүн мурдагы бийликтер да өздөрүнүн бийлигин сактап калуу максатында атаандаштарын бүгүнкүдөй оор жагдайга кептелип, эл көтөрүлүп кете турган убакка келгенде УКМКны пайдаланып, аларды уят кылганга жана түрдүү жолдор менен коркутуп, сатып алганга аракет кылчу. Таптакыр болбой баратканда “мамлекетке төңкөрүш жасоого аракеттенип жатат” деп аудио, видео запистерди жана стенограммаларды чыгарчу. Сөзүм куру болбош үчүн мурунку бийликтин оппозиционер саясатчыларды кылтакка илүүгө жасаган мисалдарынан далил келтире кетейин. Акаевдин убагында Жогорку кецештеги депутаттардын кабинетинен тыңшоочу аппарат табылганын Дооронбек Садырбаев элге жарыялап, бийлик­тин катачылыгы катары айтып чыккан. Айтайын дегеним, ошол кезде дагы угуучу аппараттын жардамы менен оппозициялык депутаттарды “мамлекетте төңкөрүш жасайын”- деп жатат деп күнөөлөнгөн жагдай орун алган. Андан кийин 2006-жылы Бакиевдин бийлигинин тушунда “Текебаевдин кабинетинде Асия Сасыкбаева, Өмүрбек Абдырахманов, Мелис Эшимканов төңкөрүш жасайын” деп жатат деп ал убакта премьер-министр Ф.Кулов бүт Кыргызстанга жарыя кылган. Аларды дагы “бийликти басып алууга аракеттенип жатат” деп күнөөлөшкөн. Андан кийин “Феликс Шаршенбаевич өзү дагы төңкөрүш жасоого аракеттенип жатыптыр” деп Бакиев аны күнөөлөгөн. Ал уюштурган митингге активдүү катышкан Айтикеев, Абдырахманов жана Суваналиевдер УКМКнын СИЗОсуна камалган. Ал эми 2010-жылы Үсөн Сыдыков менен Исхак Масалиевди “мамлекетте төңкөрүш жасоого аракеттенип жатышат” деп камакка алышкан. 2013-жылы Камчыбек Ташиев менен Садыр Жапаровду, Кубатбек Кожоналиевди камашкан. Мен мисалга алган окуялардын жыйынтыгын карай турган бол­сок, бирөөсү да аягына чыккан эмес. Айтайын дегеним, калп эле элди алдап, көңүлүн буруп, тигилерди коркутумуш болуп, камап кайра коё беришкен. Анткени, бул иштердин укуктук, соттук далили болбогондуктан, акыры токтогон. Кадыров, Асановдорго козголгон кылмыш иш деле ошолордун бириндей болуп, аягына чыкпайт. Анткени, кыл­мыштын курамы жок.

–Баса “бийликти басып алабыз” дегени айтылган саясат чылардын арасында жана жазылып алынган үндө сиздин да үнүңүз жүрөт го?

-Мен бар экенимди массалык маалымат каражаттарына айттым. Бирок, мен бир нерсени так, ишенимдүү айталам. Менин акыл-эсимде эмне бар болсо, мен ошол сөздөрдү сүйлөймүн жана ошол иштерди жасайм. Бирок, алардын бардыгы мыйзам чегинде, мыйзамдын алкагында болот. Эмне иш кылсам да, кандай сөз сүйлөсөм да баары мыйзам чегинде. Ошол жерде болуп, кээ бир сөздөрдү айтканым чын. Бирок, мен сүйлөгөн сөздүн бири да мыйзамга каршы келбейт. Мыйзамга каршы келген нерсе жасабаганым үчүн мага эч ким эч нерсе дей албай жатат. Болбосо эбак эле камап, эл душманы кылып коюшмак. Мен бир нерсени баса белгилеп коюшум керек. Бекназаров жана мен ка­тышкан аудиожазуу монтаждалган.

–Монтаждалган дегенинизге ынаналы. Бирок, чыныңызды айтыңызчы бийликти басып алуу тууралуу сөз болду беле?

-Ал жерде бийликти басып алуу боюнча сөз да, аракет да, ой да болгон эмес. Ал күнү Бекназаровдун адвокаттык канторасына курул­тай өткөрүүгө аракеттенип жаткан “Эл үнү” кыймылы “курултайга бара тургандарга бир ооз айтып коёлу” деп чакырышкан. Чогулушта мен эле эмес, саясатчылар, жөнөкөй адамдар, активдүү граждандар да бар болчу. Ал жерде саясатчылар тамашалап бир нерсени сүйлөп, ку­рултай боюнча айрым маселелерди талкуулап, бийликти басып алуу­ну пландабаган эле сүйлөшүү болгон.

–Курултай болот дегенден бери бир эмес,  үч аудиожазуу жарыяланып кетти. Көз карандысыз саясатчыларды, оппозиционерлерди “сенин сүйлөгөн сөзүң жазылып калган” деп артка чегинтиш үчүн ушул ыкма колдонулуп жаткан жокпу?

–Ошондой болушу толук мүмкүн. Бирок, аудиожазуу кылмыш ишин козгоого эч кандай далил болуп бере албайт. Айтайын дегеним, саясатчылардын баары бийликке келгиси келет. “Мамлекетти басып алууга аракет болду” деп жоопкерчиликке тартканга кылмыш көп убакыттан бери келе жаткан даярдык, системалуу иш алып баруу, курал-жарак, даярдалган команда керек. Ошондой жагдай жаралганда гана “мамлекетти басып алып, төңкөрүш жасоого даярданып жатат” деп кылмыш ишин ачса болот. Ал эми кайсы бир саясатчынын сөзүн алып чыгып, далил кылып, кылмыш ишин козгогон туура эмес. Эртеби-кечпи ийгиликке жетпей, уят болуп, камакка алган  оппозиционерлердин баарын коё беришке аргасыз болот. Анткени адамдын ойлогон оюу үчүн же жеке айткан сөзү үчүн жоопко тарта албайт.

–Бийликтин оппозиционерлерди сындыруу же болбосо элге эл душманындай көрсөтүү аракети пайдасын тийгизеби же теңирден тескери жыйынтыгын береби?

-Сөзсүз түрдө теңирден тескери жыйынтыгын берет. Мен ошон учун жогоруда ушул жагдай кайталанган тарыхый окуяларды санадым. Өкүнүчтүүсү, азыр деле ошол окуялар кайталанып жатат. Бирок, ал окуялар ошол президенттерди сактамак турсун, алардын бийликтен кетишине кандайдыр бир деңгээлде генератор болуп берген.

Анысы кандай, бүгүнкү болуп жаткан окуялар оппозицияны коркутумуш болгону менен аларды биротоло жок кылып жибере албайт. Ошондой эле оппозицияны жаманатты кылганы менен мамлекеттеги социалдык оор абал оңолуп, кризис кетпейт. Чечилбеген маселелер жана чек ара маселеси өзүнөн-өзү чечилбейт. Айтайын дегеним, элди ашып кетсе дагы эки жума аудио, видео жазуулар менен алаксытат. Эки жумадан кийин баягы эле маселелер чыгып, элдин нааразычылыгын баштагыдай эле жаратып, эл өзү бийликке караша топтоло баштайт.

–Кыргыз саясатында камакка алынган саясатчылардын кадыры түшпөй эле тескерисинче зоболосу көтөрүлүп кеткен учурлар көп. Бийлик билип, билбей оппозиционерлерди баатыр кылып жаткан жокпу?

-Саясатчыны камаганда албетте, саясатчынын үй-бүлөөсү, бала-чакасы үчүн чоң моралдык трагедия болот. Бирок, саясатчылардын көпчүлүгү андай сыноого сынбайт, чыдайт. Азыркы күндө саясатчылардын көпчүлүгү бий­ликтин канчага күчү жетерин, бийлик эмнеге алып келерин билет. Бектур Асанов, Кубанычбек Кадыров, Эрнест Карыбековду же болбосо Бекназаровду, же мени камаганда эле маселенин баары чечилип кетпейт. Камай турган болсо айла жок чыдайбыз. Башка салганды көрөбүз. Бирок, ал менен Атамбаевдин же бийликтин маселеси чечилип, эл жыргал турмушта жашабайт. Бийликтегилер ойлогондой эгер биз камакка алынсак эле кырдаал жеңилдеп, турмуш оңоло тур­ган болсо, биз көп жыл отурганга деле даяр болчубуз. Тилекке каршы, Атамбаев менен бийликтин маселеси ал менен чечилбейт. Ошон үчүн кандай маселе болбосун өз оюбузду айтып, бийликтин катачылыгын санап, сындай беребиз.

–Равшан мырза, Темир Сариевдин өкмөтү майга чейин тарап кетиши мүмкүнбү? Коомчулукта Сариевдин өкмөтүнө ишеним артпай турган жагдай кайсыл маселеден жаралды?

-Темир Сариев башында турган өкмөт элге так маалымат бербей, Унгар Тоосу боюнча жана чек ара маселесинде элди алдады. Ошондой эле Бажы биримдигине кирип, мамлекет элди оор абалга кептеди. Баалар өсүп, социалдык оорчулук күчөпп, салыктын түрлөрү көбөйдү. Ишкерлер жабыр тартты. Мына ушул маселелерден кийин Темир Сари­евдин мамлекетте премьер- министр болуп иштешине укугу жок. Эл толугу менен өкмөттүн колунан эч нерсе келбесине жана бул өкмөт эч кандай өзгөрүулөрдү жасай албасына, тиешелүү маселелерди да жөндөп чече албасын билип, Сариевге ишеними жоголду. Ошон үчүн “майга жетпей Сари­евдин өкмөтү тарашы керек” деген кептер чыга баштады.

Булак: “Майдан. кж”

Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму эл аралык маанидеги өзгөчө кырдаал режими бүткөнүнө байланыштуу өлкөлөрдү Гвинея, Либерия жана Сьерра-Леонго барууга жана жана соода кылууга коюлган чектөөлөрдү алып салууга чакырды.

Аталган уюмдун башчысы Маргарет Чен Эбола жугуштуу илдети мындан ары жайылбайт деген ишенимде болуп жатат.

Өзгөчө кырдаал режими күнүгө жүздөн ашык оорулар катталган 2014-жылы августта жарыяланган.

Доктор Чен ошол эле учурда оору кайтып келбеши үчүн сактык чаралардын көрүүгө чакырууда.

2013-жылы Батыш Африкада башталган Эбола эпидемиясы он бир миңден ашык адамдын өмүрүн алды жана 1976-жылы вирус табылгандан бери эң ири эпидемия болуп калды.

Эпидемиянын бүткөнүн Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму 2016-жылы январда билдирген. Ага чейин Либерияда 42 күндөн бери бир да жаңы оору катталган эмес. Андан мурда Гвинея жана Сьер-Леоне вирустан кутулду деп жарыяланган.

Булак: “Эл деми”

Жергиликтүү кеңештерге  27-мартта өткөрүлгөн шайлоо жүрүшү тууралуу “Ата Журт” партиясынын мүчөсү Ташболот Бекмурзаев пикирин билдирди.

– Мен бул шайлоону толугу менен мыйзамсыз нукта өттү деп айтам. Ага чейин БШКнын төрагасы “добуштарды сатып алуу фактысы катталса, аны жасагандар кармалат”,- деп айткан. Шайлоо убагында “Мекеним Кыргызстан”, “Кыргызстан” партияларынын балдары добуштарды сатып алуу аракетин көрүп аткан жеринен кармалышты. Оштогу Алтыбаев атындагы мектептин имаратында жайгашкан № 5287 шайлоо тилкесинен. Эми аларга иш козголобу, жокпу, аны билбейм. Добуш берүү жүрүп атканга мыйзамга каршы келген ишти жасап – үгүт иштерин жүргүзгөндөр да кездешти. Ошол эле КСДП, “Ата Мекен”, “Мекеним Кыргызстан”, “Кыргызстан” партиялары жасап атышты. Шайлоо учурунда айрым шайлоо тилкелеринде бир нече ирет компьютер, жабдыктар бузулду, келип оңдоп, кайра иштетип атышты. Ошондуктан, мен бул шайлоого нааразымын дебейм, нааразы болуш унчукпай кала берүү дегенди билдирет. Мен нааразы гана эмес, “мындай шайлоо болбойт” деп айтам. Дүйнөлүк практика колдонбогон ыкмалар бизде колдонду, мындай шайлоону өткөрүү жарабайт!

Булак: “Майдан. kg”

“Оппозициянын үн тасмаларында оппозициянын өкүлдөрүнүн баардыгы УКМКга чакырылып тергөөгө алынып жаткандыгын Кыргызстандын калкына КТРК телеканалы улам-улам көрсөтө берип жатка билип калдык окшойт. Ошол оппозициялык сүйлөшүүлөрдүн арасында, мен дагы күбө катары бардым. Тилекке каршы чындыкка дал келбеген, “бийликти күчкө салып, басып алуу планына” шектелген Эрнест Карыбеков жана Дастан Сарыгуловдордун үн тасмасы боюнча мен дагы УКМКга сурак бердим”— деп билдирди бүгүн, 31-мартта Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине жактоочу Ыргалай Бекмуратова.

“Менин таң калганым, “Вести.кж” сайты Ыргалай Бекмуратова Бишкек шаарындагы жаңы конуштарга акча таратып жүрөт” деп туура эмес маалымат таратты. Аталган маалымат сайтты сотко берип жүргөнчө эле, КТРК мен жөнүндө шыбаган көрсөтүүлөрүн көркөмдөтүп берди. Биз жөнүндө кеткен маалыматтар жалган-жалаа. Кыргызстанда чындык деген барбы өзү? Бийликтин оппозицияны текшергенден башка иши калган эмеспи? Оппозиция кыргыз элинин чыккынчы душмандары эмеспиз. Бийлик, оппозициянын сүйлөшүүлөрүн аңдып отурбай, Кыргызстандын чек арасына уруксааты жок кирип келген Өзбекстандын чек арачыларын кайтарсын. Алмаз Шаршенович, сиз тиши түшкөн Ыргалайдан коркпой, жаныңызда күнүгө “элдин ахыбалы жакшы” деп жалган кабарды жеткирип турган жан-жөкөрлөрүңүздөн коркуңуз. Негизги душмандарыңыз сиздин жаныңызда. Эгерде сиз бир жарым жыл тынч өз мөөнөтүңүздү өтүшүм керек десеңиз, сиз мага окшогон чындык деп чыркыраган, эл деп күйгөндөр менен түз жолугуңуз”, – деди Ыргалай Бекмуратова.

Гүлжан Шерипбаева, Кyrgyztoday.kg

Бүгүн, 30-мартта Ноокат районунун акими Бекболот Айтиев Куранды жатка окуу боюнча Республикалык мелдештин жеңүүчүсү Ноокат районуна караштуу Гүлистан айыл өкмөтүндөгү “Атаназар кары” медресесинин кыз-келиндер бөлүмүнүн окуучусу  Махмуджан кызы Мабруланы Республикалык Куран жарышында  3-орунду алгандыгы үчүн Ноокат райондук мамлекеттик администрациясынын ардак грамотасы менен сыйлады. Бул тууралуу маалыматты Ош облусунун мусулмандар казыятынын маалымат кызматы билдирди.

Аталган сыйлыкты бүгүн райондун акими Бекболот Айтиев медресе окуучулары менен жолугушуу учурунда тапшырып, окуучулардын алдыдагы окууларына ийгилик каалады. Махмуджан кызы Мабрула 19-мартта Ош  облусунда өткөн 30 пара Куранды жатка билүү боюнча Куран жарыш конкурсунда 1-орунду, 25-мартта Бишкек шаарында балдар-кыздар арасында аралаш өткөн Респулбикалык Куран жарыш мелдешинде 3-орунду камсыз кылып, 55 000 (элүү беш миң) сом акчалай сыйлык менен сыйланган.

Эскерте кетсек,  Республикалык Куран жарыш сынагында 1-2-орунду эркек балдар алса, ал эми 3-орунду Кыргызстан боюнча кыздардын атынан Махмуджан кызы Мабрула 30 парани жатка билип, тажвид менен мыкты окугандыгы үчүн жеңүүчү болуп табылган.

-Азимбек агай, адвокаттык кеңсеңизде, бийликти алуу жөнүндө камданып, пландадыңар беле?

 -“Эл үнү” кыймылы чакырган жыйында бийликти басып алуу тууралуу сөз болгон эмес. Кадыровдордун сүйлөшкөн аудио записине эч кандай тиешебиз жок. Алар өздөрүнчө бөлүнүп,  кетишкен. Бийлик чоочулап камай салгыдай алардын “бийликти басып алабыз” де­ген командасы түгүл, өздөрүнөн башка эч кимиси деле болбосо керек.

–Камакка алынган опиозиционерлерге адвокат болуудан баш тарттыңызбы?

 -Тарткан жокмун. Мага эч ким “адвокат болуп бер” деген да жок. Сыягы, бул маалыматты да бийлик чыгарып жатат окшойт. Бектурдун бир тууган иниси келип, “неге адвокат болуудан баш тарттыңыз”- дейт. Мага эч ким кайрылбаганын, кимдин адвокат болоорун мен эмес, Бектур өзү чечээрин айтып, кеңешимди берип, камап жибере албасын, кылмыштын негизи жок болгондуктан, бийлик бошотууга аргасыз болоорун айттым. Ошондой эле “Атамбаев эптеп жаздан чыгып алса эле бошотот” дедим. Себеби, Атамбаев жаздан аман-эсен чыгып алса, күзгө кыйналбай жетет. “Элди уюштуруп, тополоң уюштуруп жибербесин”- деп ушул окуяга барганын айттым.

–Аудио записти негиз кылып, камагандын өзү акылга сыйбаган иш экенин айткандар четтен чыгып жатат. Эми бийлик укуругу жеткендин баарын ушундай ыкма менен камакка алабы?

 -Эми “коркконго кош көрүнөт” болуп жатат ок­шойт. Сүйлөшсө үч же беш адам сүйлөшүп койгондур. Азыр тойканаларда, чайканаларда Атамбаевден баштап, өкмөт, акимге чейин жана биз жөнүндө элдер эмнелерди гана сүйлөшпөйт. Ошонун баарын кылмыш деп камай бере турган болсок, Кыргызстанда эл калбай калса керек. Көчөдө эмне деген гана сөз болбойт. Биз сүйлөгөн сөздөн да катуурак сөздү президент ме­нен Бабанов деле сүйлөп жатпайбы. Президент ушундай саясат жүргүзө берсе, эл өзүнөн-өзүкөтөрүлөт. Анткени, алдыга, бийиктикке келечекке умтулбай деңгээлибизди түшүрүп  баланча минтип айтты, түкүнчө тигинтип айтты, аны камаш керек” деген нерседен өйдө боло албай жатабыз. Кыскасы, аудио запистерди мамлекеттик телеканалдан жарыялай берип, эл аралык аренада уят болуп жатабыз.

–Азыркы бийлик мурункулардын жолу менен бара-абы же андан да аша чаап кеттиби?

 -Алар деле ушиндай иштер менен алек болчу. Би­рок, буларчалык деңгээлге түшчү эмес. Айтайын дегеним, телевидениден монтаж кылып алып беришкен эмес. Оппозиция ачык сүлөшүүгө чакырып жатсак да, телевидениеге бизди жолотпой, өздөрү каалаган сүрөттү  коюп, шылдыңдап жатышат. Куудулдарга сүйлөтүп жатабы же өздөрү туурап сүйлөп жатабы аны биле албай жатабыз. Кыскасы, буларды Кудайга койдук. Биз “Ошко курултай өткөрөбүз” дегенде аудиозапистерди жарыялашты. Келип, столдордун түбүн карасак “жучоктор” бар экен. Бүгүн УКМК менин адвокаттык кеңсеме жучок коюп жаткандан кийин биз кантип укуктук мамлекетте жашайбыз деп айтабыз.

–Балким, ал нерсенини баары “оппозиция биригип кетет” деп курултайды болтурбаш үчүн жасалгандыр…

 -Мүмкүн. Анткени, булар Курултай дегенде коркуп кетишти. 3 миңдеген аскерлерди жана чек  арачыларган барганда, “оппозицияны кайтаргандан көрө чек араны кайтарбайсыңарбы?”- дедим. Президентке дагы “бизди таш бараң кылгыча чек арадан ашып келе жаткан өзбектердин куралдуу күчтөрүн ташбараңга албайсыңарбы?”- дедим пресс- конференцияда. Эгер бийлик бизден анчалык корксо мени менен Атамбаев же Сариев теледебатка чыкпайбы. КТРдин кабарчы кызына “24 кж” маалымат жыйынында менин сүрөтүмдү койгондон көрө мени сүйлөтүп алып, президентке алып барып берчи дедим. “Аны мага эмес, Илим Карыпбековго айтпайсызбы” дейт. Колубузда бир гезит, радио, теле же сайт бол­босо каалагандарын кылып жатышат да. Ошол жыйынды жок дегенде НТС чагылдырат го деп ойлосом, Бабановдун акыл үйрөтүп сүйлөгөнүн көрсөтүштү. Мен ушул саясатчыны “прогрессивдүү жигит” деп ойлочумун. Өкүнүчтүүсү, баягы эле адатын таштай элек экен. Айдардын, Максимдин алдында кандай болсо, бүгүн деле өзгөрбөптүр. Бул оңолбойт экен. НТСтен “кечээ шайлоого келип, утуп алсын” деп акыл үйрөтуп с үйлөдү. Биз Бабанов менен теңеле албайбыз. Кыргызстанда андай бай партия жок. Бабанов менен теңтайлашып, президенттин колтугуна кире турган да шылуундук, подхалимдик жайыбыз жок. Аны менен кантип теңтайлаша алат элек. Анткени, ал Акаевдин, Бакиевдин убагында дагы байып, көп нерсени ээлеп алган.

–Бийликтин укуругу сизге да жетип, сизди да камоо аракети көрүлсө не кыласыз?

 -Бийликтин бардык аракеттери мага каршы жасалып, ал тургай президент баш болуп, сүйлөгөн сөзундө мени кошуп жатпайбы. Камакка алынган оппоз ционерлердин бирөө жарымын мага каршы көрсөтмө бердирүүгө аракет кылышууда. Бирок, азырынча колдорунан келбей жатат. Болгону, мен өткөргөн курултайда бийликке катуу сын айтылып, талаптар коюларын билдип ушундай жагдай жаратып жатышат. Айтайын дегеним, менин кеңсемде болгон жыйында бийликтегилер шекеттеп жаткандай бийликти басып алууну эмес, “үчүнчү революцияны токтоткула. Басып алабыз деген сөз чыкпасын. Эки жолу революция кы­лып көрдүк. Эми тынчтык жол менен чогулуп, бийлик­ти кокодон алалы. Батукаевди эмне үчүн чыгардың? Эмнеге мародёрлук иш аягына чыкпайт? Эмне үчүн улутташтырылган объектилерди ээлеп алдыңар деп жыйын кылып, бийлик элге отчёт бериши керек. Ант­кени, мен көтөргөн маселелердин баары революциянын талабы. Бийликтин ишине баа бериш, талап кылыш биздин конституциялык укугубуз”- дегем.

–30-мартта аянтта өтчү митингде эмне башкы маселе болот?

 –Чек ара маселесине байланыштуу курултайды токтотконбуз. Чек ара тынчып калганда Ошто өтө турган курултайды парламенттин алдына өткөрөлү деген чечимге келдик. Анткени, Аксыдагы Унгар Too боюнча  өкмөттүн чечимин көрдүк. Аксы районунун депутаттары, Аксы коому “Унгар Тоону ким Өзбекстандыкы деди, аны кайсыл документке такап айтышканын парламент тактап берсин, өкмөттүн  ошол чечимин жокко чыгарып, күнөөлүүлөрдү жазаласын” деген максатта ачык угуу өткөрөлү деп жатабыз. Ошондой эле чек арага Өзбекстандын куралдуу күчтөрү, аскердик техникалары кирип келгенде Өкмөт каякты карап отурду. Алар өздөрү чыгып кеткенче чыгарууга аракет кылышкан жок. Өзбектер чек арапы бузуп киргени үчүн  неге чек ара башчысына чара көрбөйт. Мына ушул маселелерге жооп алууга аракет кылабыз. Парламентке талап коебуз.

Булак: “Майдан. кж”

Мусулмандардын ыйык жери эсептелген Меккеге баңгиликке каршы күрөшүү тажрыйбаларын изилдөөгө келип, ошону менен бирге эле жашоо-турмушуна байланыштуу көптөгөн кызыктуу нерселерди билип кайттым.

Беш убак намаз окуп, ыйык Куран менен шариат эрежелерине ылайык жашаган Сауд Арабиясынын эли башкалардан бөтөнчө эркиндиги, жан дүйнөсүнүн ачыктыгы менен айырмаланып турат. Буга мен Меккеге умрага (кичи ажылыкка) барып, пайгамбарыбыз Мухаммаддын (САВ)  мекени болуп эсептелген Медина жана Эр-Рияд шаарларын кыдырып жүрүп ынандым.

Мекке зыяраты

Меккеге келип түшкөндө эле жан дүйнөм, акыл-эсим ордуна келгендей өзүмдү өтө жеңил, бактылуу сездим. Каабаны айланып сыйынганда, ас-Сафа жана аль-Марва тоолорунун арасынан өтүп жаткандагы ичимдеги сезимдерди сөз менен айтып берүүгө болбос. Алла Тааладан үй-бүлөм менен мекендештерим үчүн бакыт-таалай, элиме илим-билим, такыбалык суранып тилендим. Жараткандын мага өмүр бергени үчүн бүткүл жан-дүйнөм менен ыраазычылык сезип турдум.

Мухаммад пайгамбардын (саллаллаху алейхи ва саллям) эң акыркы насыяты айтылган Арафат тоосуна да чыктым. Жабаль ан-Нур тоосунун этегине жетип, Жабраил периште Мухаммад пайгамбарга (САВ) вахий (Аль-Алак сүрөөсүнүн башкы беш аяты) берген үңкүрдү көрдүм.

Мухаммад (САВ) пайгамбардын үйүндө

Мухаммад пайгамбардын (САВ) мекени болуп эсептелген Медина шаарына 622-жылы көчүп барган. Медина шаарындагы Масжид-ан-Наби мечитинен Алла Таалага ибадат кылып чыктым. Бул мечитте ар бир мусулман ыйык туткан жана  Мухаммад пайгамбардын (САВ)  кабыры (Мединада 632-жылы кайтыш болгон) жайгашкан.  Ушул эле жерде анын кызы – Фатиманын да кабыры жатат.

Бул мечитке ибадат кылганы келгендер менен ээн-эркин сүйлөшкөнгө да мүмкүнчүлүгүм болду.  «Бакыт – бул дайыма сыйынган адамдын Жараткан менен бирдигин сезип туйганы; намаз окуган кишинин акыл-эси сергек болот, турмуштун ар кандай сыноолорун сабырдуулук менен жеңе билип, дүйнөгө болгон көз-карашы да позитивдүү», –деген 58-жаштагы судандык зыяратчынын сөзү муютту. Чынында эле, Сауд Арабия Падышалыгынын аймагынан мен жолуктурган он кишиден тогузу ичкилик, ушак-айың сыяктуу терс көрүнүштөрдөн оолак турарын көрдүм.

Зыяраттан кийин баңгиликке каршы күрөшүү тажрыйбаларын изилдөөгө кириштим. Мени Жидда шаарындагы баңгизатка каршы Мамлекеттик кызмат бөлүмүндө, ошондой эле Эр-Рияддагы борбордук башкармалыкта  күтпөгөн урмат-сый менен тосуп алышты. «Амаль» («Үмүт») аттуу Мамлекеттик наркология клиникасында иштеген кесиптештерим да жайдары тосуп алып, тегерек столдо автордук ыкмам жөнүндө кызыгып сурап жатышты. Шейх Халиль аль-Шейхи аттуу шариат боюнча өкүм жүргүзгөн жаш сот менен маектешкенде, төрт баңги соодагерин өлүм жазасына тарттырганын айтып берип, өлүм жазасына өкүм кылуу – оңой милдет эмес экенин түшүндүрдү.

Сауд Арабиянын борбору Эр-Риядда мени кадырлуу конок катары тосуп алышты. Конгресс, Кремль же АКШнын Сенатасы сыяктуу кымбат жасалгалуу бөлмөлөрдө жогорку деңгээлдеги жолугушуу өткөрүп, кызматташтыкка даяр экендиктерин билдирип жатышты. Ошентип, Сауд Арабиясынын мыйзамсыз баңгизат жүгүртүмү боюнча Мамлекеттик кызматы менин Fatal Red Poppies аттуу китебимди араб тилинде чыгарып берүүгө макулдугун билдирип, NEBRAS аттуу долбооруна катышып берүүгө чакырышты. Сауд Арабиядагы мыйзамсыз баңгизат жүгүртүмү боюнча Мамлекеттик кызматтын генералдык директору Абдул Иллах аль-Шариф жетектеген Жогорку башкармалык Бүткүл дүйнөлүк «Баңгизаттан тыш акыл-эс» Лигасынын идеологиясын жогорку деңгээлде баалады. Мындан сырткары араб дүйнөсүнө өтө таанымал дүйнөлүк деңгээлдеги эки футболист – Мажед Абдуллах жана Науваф аль-Тимъят, ошондой эле белгилүү сүрөтчү Абдул Алхафиз менен да тааныштым. Мен да өз кезегинде башкармалыктын мүчөлөрүнө уюмубуздун «Ардактуу  мүчөсү» деген наам ыйгарып кайттым.

Сауд Арабиясындагы зыяратым аяктап, Кувейт менен Абу-Дабиге жөнөдүм. Жергиликтүү чиновниктер, баңгизат боюнча эксперттер менен кеңешчилер өздөрү баңгиликке берилгендерди реабилитациялоо маселелери боюнча кызматташтык сунуштап, Перс булуңун бойлой жайгашкан мусулман өлкөлөрү текебердиктен алыс экендигин, жаңы тажрыйбаларга ачык жана эки тарапка тең пайдалуу кызматташтыкты колдой турганын дагы бир ирет далилдешти. Бул жагдайда Ислам маданияты канчалык роль ойнойт? Менимче Ислам маданиятынын мында тикелей тиешеси бар.  Мекеним Кыргызстанга кайтып келип, мусулмандардын ыйык жеринде жашаган элден бир топ үйрөнө турган нерселер бар экен деп тыянак чыгардым.

Сапарымды уюштурууга жардам көрсөткөнү үчүн Сауд Арабиясындагы Кыргыз Республикасынын элчиси Абдилатиф Жумабаевге, ошондой эле Кувейттеги Кыргыз Республикасынын элчиси Жусупбек Шариповго чоң ыраазычылык билдиремин.

профессор Ж.Б. Назаралиев

Бүгүн гезит чыгат. Ички, тышкы саясатта тынч эмес. Санаага салат. Анан калса гезитте ушунун баарына камтыганга үлгүрүшүң керек. Ага жараша нервиў да чыңалып, мүштөккө күчтү салып, оюң ордунда болбой, жазганыңан басканың көп. Мындай шарттарда радиону” бир бурап алсаң, көңүлүңдөгүдөй музыка уктуруп жатса маанайың жарк этип алып, тегирмендин ташындай тегеренген, азыр жазганыңды азыр жалмап турчу гезит дүйнөсүнө кайрадан кирип кетесиң. Адатымча “Кыргыз радиосунун” кулагын “кызарта” бурап ачып укканым симфониялык оркестрдин коштоосунда жаңырган “Ибарат” күүсү болду…Саясаты да, саңырсыткан саясатчысы да, эңшерилген экономикасы да калды. Кокту –колот, аска-зоону, бүтүндөй ааламды күүгө толтуруп жибергенсиген, жер жарчудай кубаттуу  музыканын ааламына аралашып турдум саамга.

   … Аз жыл мурда эле арабыздан бөлүнгөн бул теңдешсиз залкар адамды көрүп эле жүрдүк. Сымбатын бузбаган, дайыма жөө жүргөн, жүргөндө да “правиланы” бузбай, ишке келатканда көчөнүн берки бети, кетип баратканда аркы бети менен баскан киши эле. Өнө боюнда ак сөөктүк, сыпаалык, мырзалык катылган ал киши басса көчөнүн, жумушта КТРКнын көркү болчу.

  Кайран залкардын өмүр жолуна серп салып көрсөк аныгында эле кыргыздын бир мыктысынын, элге сөзү өткөн, колунан берекеси, оозунан нарктуу кеби кемибеген, Сары-Өзөн Чүйдүн Арашан айылынын Жумакмат деген жакшы адамынын үй-бүлөсүндө жарык дүйнөгө келиптир. Акыры эл жакшысы Жумакматтын ошол “жакшылыгы” өз башына муш болуп, мал-мүлкүн тартып алышып, үй-бүлөсү менен Украинага жер ооду кылып жиберишет. Ошондо Асанкан 6 жашар бала экен. Дээринде музыкалык таланты бар Асанкан ага бала кезинде гитара, балалайка ойноп, музыкага жакын өсөт. Акыры суктанарлык тагдырга туш кылган, өмүрүн өлбөс кылган да ушул музыка болду окшойт. Украинага айдалгандан 8 жыл өткөндөн кийин кайтып келген Асанкан Жумакматов педтехнукумдун даярдоо курсуна өтүп, ошол эле учурда кыргыз драмтеатрынын алдындагы оркестрде музыкант болуп иштей баштайт.

Кыргыз маданиятында 1939-жылы Москвада өткөн декаданын өтө зор мааниси бар. Өлкөбүздүн искусствосунун алп таланттары менен А.Жумакматов да делегацияга кошулуп барат, дегеле ошол жылдардан тартып кыргыз музыка өнөрүндөгү урунттуу окуялар А.Жумакматовсуз өткөн эмес десек жаңышпайбыз… Бирок ал мезгилде Асанкан аганын музыкадагы даңгыр жолу жаңыдан түптөлүп келаткан болчу. 1941-жылы Улуу Ата мекендик согушта СССРдин Мамлекеттик симфониялык оркестри Фрунзеге эвакуацияланып, А.Жумакматов ошол оркестрде иштей баштайт, бирок көп өтпөй өзү да кан күйгөн согушка аттанып 1944-жылы оор жаракат алып кайтып келет.

Согуштан кийин П.И.Чайковский атындагы консерваториянын алдындагы улуттук бөлүмүнүн дирижерлук факультетинен билим алат. Кызыгы ошол окуп жүргөн кезинде консерваториянын студенттик оркестрине дирижерлук кылчу экен.

Андан бери далай суулар акты. А.Жумакматовдун гениалдуу дирижер катары басып өткөн жолун бир ооз сөз менен айтуу мүмкүн эмес. Гезиттин күндөлүк тили менен айтканда, ал тарабынан дүйнөлүк деңгээлдеги 50дөн ашык опера балеттин оркестрге салынышы эле көп нерсени айтып тургансыйт. 1962-жылы А.Жумакматовдун Карамолдо Орозов атындагы Мамлекеттик Академиялык кыргыз эл аспаптар оркестрине башкы дирижерлукка барып калышы кыргыз элинин бактысы болгон. Бул оркестрге 10 жыл жетекчилик кылган ал 50дөн ашык элдик күүлөрдү, 100дөн ашык обондорду оркестрге салып, кыргыз музыкасын кыр ашырат.

Дагы айтайын А.Жумакматов суктанарлык тагдыр күткөн улуу инсан. Ал Карамолдо, Муратаалы, Ыбрай, Шекербек сыяктуу алптар менен үзөңгүлөш  жүргөн, алардын күүлөрүн тоо жаңырта, жер дүңгүрөтө оркестрге салган. Ачыгын айтканда Асанкан ага болбогондо миң күү черткен Ниязалыдан баштап соңку Атай, Шекербектерге чейинки залкарлардын күүлөрү мынчалык кубаттуулукка ээ болуп, аалам элинин оозун ачырат беле, ким билет?!  Ал тарабынан оркестрге салынган ар бир ырды, обонду угуп отуруп ушундай ойго кабыласың, сыймыктанасың. Ошондой эле С.Кийизбаева, Б.Миңжылкыев, Д.Жалгасыновадан тартып нечендеген ырчылардын, кийинки Р.Абдыкадыров, К.Тагаев, Т.Казаков, А.Керимбаев сыяктуу обончулардын обондорун оркестрге салып, багын ачкан да ушул Асанкан агабыз…

…Кой, бүтүрөйүн сөзүмдү. Гезиттин иштери шаштырып атат. Мен да шашып Асанкан аганын “Ибаратын” уккандан кийинки ойлорумду чүргөй салганым. Эсенчилик болсо Асанкан агага далай кайрылабыз…Бир билгеним жазып бүтпөйбүз…Анткени ал океан…Океан бүтчү беле?!

Темирбек АЛЫМБЕКОВ  

Булак: “Жаңы Агым”

Жогорку Кеңеш кечээ жабык жыйынга чогулуп, өлкөдөгү коопсуздук, чек ара маселесин талкуулады. Ага өкмөт башчы Темир Сариев жана тиешелүү мекеме башчылары катышты.
Башкы прокуратурага 20-апрелге чейин Үңкүр-Тоого байланыштуу интернетте сүрөтү тарап жаткан протоколдордун чын-төгүнүн териштирүү тапшырмасы берилди.
Талкуу учурунда “Республика Ата-Журт” фракциясынан депутат Рада Түмөнбаева премьер-министрге кайрылып, Үңкүр-Тоо Өзбекстандын территориясында деп жазылган протокол боюнча түшүндүрмө берүүнү талап кылды. Депутат “Азаттыкка” билдиргенине караганда, учурда анын колунда ошол протоколдун көчүрмөсү бар:
– Менде катталган номуру жазылган көчүрмөсү бар. Мага жергиликтүү депутаттар алып келип, пакет менен таштаган. Өкмөттүн да, жергиликтүү депутаттардын да аброюна тийип жатат тамашага салгандай болуп. Демек, баарын тактап, акырына чейин чыгыш керек. Балким, элди дүрбөткөн үчүнчү күч бардыр…
Аксы районунун Үңкүр-Тоосунда жайгашкан “Кербен” (РРС-24) радиорелейлик станциясы боюнча маселе учурда кызуу талкууланууда.
Буга чейин өкмөт “маалыматтык коопсуздукту күчөтүү, аймактардагы байланыш жана интернеттин сапатын жогорулатуу боюнча Аксыда кошумча станция куруу тапшырмасын бергени” айтылган.
Ал эми Кербен шаардык кеңешинин депутаттары өкмөт аларга былтыр ноябрда премьер-министрде өткөн жыйындын протоколун жөнөткөнүн, анда Үңкүр-Тоо Өзбекстандын аймагында жайгашкан деп жазылганын, бирок бул тоо эч убакта өзбек тараптыкы болбогонун айтууда.
Өкмөт андай протокол барбы же жокпу, так айта элек. Болгону, премьер-министр Темир Сариев Үңкүр-Тоону Өзбекстанга берүү тууралуу эч кандай токтомго кол койгон эмес, деген гана жооптуу берүүдө.
Ортодо Кербендин депутаттары айтып жаткан протокол жасалма экени тууралуу маалымат чыккан, бирок мунун чын-төгүнү тууралуу да азырынча расмий жооп жок. (RK)
Булак: “Азаттык”

Балыкчы шаарынын тургундарынын жана 7-апрель революциясынын баатырларынан атынан
КАЙРЫЛУУ
Урматтуу  Алмаз Шаршенович! 
Биз Сизге кайрылып жатканыбыздын себеби, акыркы “Улуттук оппозициялык кыймылдын” лидерлери Кубанычбек Кадыров, Бектур Асанов жана Эрнест Карыбековтордун камалышына, Балыкчы шаарынын тургундары бушайман болуп, кабатыр болуп жатабыз. Себеби бул саясатчылар чынында азыр Кыргызстанда болуп жаткан саясий кырдаалды, электр энергиясына болгон кымбаттоолорду, чек ара маселелери жана башка карапайым элдердин көйгөйлөрүн айтып чыгышканы үчүн камалып жатышат. Демократиялык мамлекет болгондон кийин, ар бир жаран өз оюн айтууга мыйзам жол бере турганын Сиз бизден жакшы билесиз. Анан бир аудио жазууну чыгара коюшуп, далили жок эле камап койгондору туура эмес деп эсептейбиз. Оппозициянын табияты – мыйзам чегинде бийликке жетүү, бул мыйзам чегиндеги көрүнүш, Сиз деле оппозицияда жүргөн учурда “президент болуп калсам, эл үчүн иштеп берем” деп, элге ачык айтып жүрчүсүз.  Кандай гана мамлекет болбосун оппозиция болгону, бийликке дагы, карапайым элге дагы пайдалуу деп эсептейбиз. Сиз дагы кандуу бакиевдер режимин сындап келгенсиз, ошондо 2009-жылы так ушу балыкчылыктар Сиздин таламыңызды биринчилерден болуп талашып чыгып, аягы мыйзамсыз карапайым элдер камалышып, ур-токмокко алынышып, мыйзамсыз  соттолуп кеткендерин жакшы билесиз. Ошондо СДПК партиясынан депутат Кубанычбек Кадыров Балыкчы элин түп көтөрүп, алдыда туруп Сизди колдоп келгенин жакшы билесиз. Кадыров чынында элдик жигит, аны элдер колдоп жатышат.
Жогорудагылардын негизинде,  Кубаныч Кадыровко жана башка оппозициячыл саясатчыларга саясий куугунтукту токтотууну талап кылабыз. Арты жакшылык менен бутпөйт, баарыбызга Акаев, Бакиев бийлиги сабак болушу керек.
Касымов Б., 7-апрель революциясынын баатыры, Балыкчы бириккен кыймылынын төрагасы;
Мусаев К.А.,  7-апрель революциясынын баатыры
Кыдырмышева З.А., Саткыналиева Ч.М., Джазыппекова Б., Апсаматова Г.Б.,
Сыдыков А., Арыкова М.Ж., Апсаматов Б., Апсаматов У., Касенова З.,
Жунушев Т., Маданбекова Г., Бобуев Т., Телемышева ж.б.  
 
Булак: “Майдан. kg”

26-мартта таңга маал Өзбекстан Аксы районунун Чаласарт участогунан танкалары менен аскерлерин чыгарып кетти. Алар мындай кадамга андан бир күн мурда эки өлкөнүн чек ара кызматтарынын жетекчилеринин жолугушуусунан кийин барган.

Бирок алты сааттан ашык сүйлөшүүдө эмне тууралуу сөз болгондугу айтылган жок. Болгондо да ал жолугушуу Өзбекстандын сунушу менен болгондугу табышмактуу. Анткени алар тактала элек деп эсептелген менен кылымдардан бери кыргыздар пайдаланып келген аймакка канчалык күтүүсүздөн кирсе, ошончолук күтүүсүздөн артка чегиништи. Бир чети кыргыз элинин кошуналардын мындай баскынчылык мамилесине каттуу нааразы болушу ансыз деле ичинде жардыргычы толтура бочкадай араң турган Ташкент бийлигин чочулатып койду окшойт. Себеби жаза тайып чек арадан бир чыр чыгып кетсе, ал бүтүндөй Борбор Азия аймагын капташы мүмкүн. Бир чети президент А.Атамбаев да 24-мартта “Эгер Аксыдагы чек ара маселеси чечилбесе, анда үч айдан кийин Ташкентте боло турган ШКУнун жыйынына кантип катышам?”,- деп маселени кабыргасынан койду. Эгер мамлекет башчысы чын эле Ташкентте өтө турган бул жыйынга катышпай койсо, анда анын жыйынтыгы жокко чыгып, ансыз деле эл аралык деңгээлде аброюу кылдын учунда турган Өзбекстандын кадыры төмөндөмөк.

Булак: “Майдан. kg”

Баткен облусунун Сүлүктү  шаарында жайгашкан “Сүлүктү –Көмүр” ишканасына таандык электр чордонунун абалы өтө начар. Аталган электр чордону маанилүү объектилердин катарына киргендиктен күнү-түнү кайтарылып, электр чордонун ишин  атайын адистер тескөөсү шартталат.

Бирок бул нормалар ишкана тарабынан сакталган  эмес. Мамэкотехинспекциянын Сүлүктү шаары боюнча аймактык башкармалыгынын адистери бир нече ирет ишкананын жетекчилигине эскертүүлөрдү берип келгенине карабай, бүгүнкү текшерүүдө да талаптар аткарылган эмес.

Кароолчулар жана  атайын адистер  жок болуп чыккан. Ал эми, электр чордонуна кире берчү эшиги да кулпуланбай, ачык бойдон турат. Мамэкотехинспекциянын Сүлүктү шаары боюнча аймактык башкармалыгынын инспектору Кулмамат Масалиевдин айтымында, аталган электр чордонунан 20 ашуун шахта ток менен камсыздалат. Кокус ток берүү өчүп калса, шахталарда иштеген жүздөгөн адамдын өмүрүнө коркунуч туулат.

Булак: “Эл деми”

Чек ара маселесине байланыштуу оппозициялык күчтөрдүн 24-мартта Ошто белгиленген митинги токтотулган болчу. Айрымдар мындай кадамды айрым эки тарапка кызмат кылган “тыңчылардан” да көрүп жиберишкен.
Чындыгында Өзбекстан Аксыдан армиясын чыгарып кеткен соң бийлик оппозицияны жеңгендей таасир жаралган. Ал тургай  “жеңишке” шыктанган Ак үй “Улуттук оппозициялык кыймылдын” лидерлери Б.Асанов, К.Кадыров, Э.Карыбеков, Д.Сарыгуловду эки айга камап, дагы бир “чыккынчы” Д.Турдуналиевге издөө жарыялады. Бул арада карт саясатчы, “бабахан” Д.Сарыгулов башында турган оппозиционерлердин “чагылгандай тез согушту” уюштуруу жана бийлик бөлүштүрүү тууралуу жашыруун видеосу жарыяланып кетти. Бирок ушунчалык бийликтин катуу аракеттерине карабастан, азыркы бийликтин жүргүзгөн саясатына нааразы болгон күчтөр 30-мартта саат 10до Бишкектин борбордук аянтында “Чоң казат” уюштурганы жатышат. Анда электр энергиясына баанын жогорулатылгандыгынан тартып, ар кандай салыктардын ойлоп табылган түрлөрү, Өкмөт башчынын Аксыдагы Үңкүр-тоону Өзбекстандыкы деп айткандыгына чейинки маселелер коюлат. Кыскасы, өлкөбүздөгү саясый кырдаал күн сайын татаалдашууда.
Булак: “Майдан. kg”

27-мартта республикабыздын алты шаарында шаардык кеңештерге шайлоо болуп өттү. Анда 6 шаарда тең КСДП, “Республика – Ата Журт” мандаттарга ээ болушту. “Өнүгүү-Прогресс” партиясы да жакшы жыйынтык көрсөттү. Ал Токмоктон башка беш шаарда тең 7 пайыздык тосмодон аша алды.

Ал эми “Кыргызстан” партиясы болсо Балыкчы, Токмок, Ош, Каракол шаарларынан мандатка ээ болушту. Ошондой эле “Табылга”, “Улуу Кыргызстан” аттуу жаңы партиялардын мандатка жетиши дагы кызыктуу болду. Бирок “Таза шайлоо” коому Ошто өткөн шайлоону “мыйзамды одоно бузуулар менен өттү” деп сыпаттады. Анткени талапкерлер тарабынан добуштарды сатып алуу фактылары көп катталган. Ош милициясы добуш сатып алуу фактысы боюнча 9 адамды кармаган. Эми ушундай “аукцион” менен өткөн шайлоонун жыйынтыгын БШК кантип тааныйт? Серепчилер болсо административдик ресурс жапырт колдонулгандыгынан арты менен гана КСДП жеңишке жеткенин айтышууда. А бийликтин “клон” партиялары акчаны, аракты суудай агызганы менен дагы бир жолу элдин эсинде калды. Эми ушул КСДП “клон” партиялары менен шайлоо өткөн бардык аймактарга “өз” адамдарын мэрликке түртөт.

Булак: “Майдан. kg”

Жыл сайын бээнин сүтүн ичүүнү каалагандардын саны арбып баратат. Бээнин сүтүн ичип, бир сыйра дарыланып, организмдеги ашыкча шлактардан арылдык деп айтып калышат. Бирок ошол бээнин сүтү, саамалы кандай ооруларга каршы, кайсыл дартты айыктырат, аны кайсыл убакта ичкен пайдалуу экендигин көпчүлүк биле беришпейт. Бээнин сүтүнүн пайда- зыяны тууралуу кыл тамырчы, табып Дүйшөнбек ЧОМОЕВ  айтып берди.

 Баалуулугу баарынан кымбат

Жайлоодо же миң түркүн оттуу өрөөндөрдө кымыздын дарылык касиети күчтүү болот. Ал эми кургак чөп жеп, какыраган сай, кыштоодон оттогон бээден чыккан сүттүн дарылыгы деле жок. Муну менен өзүңдү-өзүң же бирөөнү алдоо десең болот. Корумдунун кымызы менен саз жайлоонун кымызынын айырмасы чоң деп айтаар эле Мамбеткан тайкем.

«Кымызды ичкенге, кызды сураганга бер» деген улуу бабалардан калган кеп бар. Бул сөздүн түпкүрүн чечмелей турган болсом, кымызды сиңирип ичкенге, кымызды кадырыңды билген адамга узат деген маанини туюнтат. Мен айымдарга айтаарым жогоруда айтылган бабалардын сөзүн эске алып, акчага  кызыгып, кымыздын баркын түшүрбөгүлө. Андан көрө кымыз баалуулугун барктай билели.

Ууз сүтүнүн дарылык касиети

Бээ 10-11 айда тууйт. Ага жылуулук аймактар ылайык. Ошол себептүү Ош, Жалал-Абад, Чүй өрөөндөрүндө туутту март-апрель айларында туштап үйүр кошот. Ал эми суук өрөөндөрдө Нарын, Ат-Башы, Аксай, Ак-Талаа, Суусамырда туут май айларына туура келет. Бул ууз сүттүн  мезгилин баяндайт.  Бээнин ууз сүтү абдан пайдалуу жана дарылык касиетке ээ. Бирок анын кайсыл бир ооруга өтө   коркунучтуу зыяндуулугу бар. Ошондуктан врачтын же элдик дарыгерлердин сунушу менен гана ичүү  керек.

Бээнин сүтү

Бул иммунитетти көтөрүүгө, жалпы эле тери оорусуна, кызыл жүгүрүккө, сөөк-муун оорусуна, ички органдарга, өт, боор, ичеги-ашказан, бөйрөк, жоон-ичегилерге суук өткөн жеңил оорусуна, уйку без, нерв ооруларына ичсе жагымдуу. Эң негизгиси бейтап бээнин сүтүн кайсы маалда, кантип ичүү керек экенин билип, анан ичүүсү зарыл. Жогорудагы аты аталган оорулардын алдын алып, саламаттуулугун сактап калыш үчүн ичсе болот. Эскерте кетсек, ашынган  ооруга жардам бербейт.

 Бээ сүтүн байкап ичиңиз

Мисалы: ички, тышкы жараларга (язвага), геморройго, киста, миомага, панкреатит, боор, цирроз, рак ооруларынын бардык түрүнө  бээнин сүтүн ичүүгө болбойт. Себеби, ал жараны эзип, ылжыратат. Ошондой эле ичти бир канча күн алып, ооруну козгойт.

Кайсыл мезгилде ичүүгө болот?

Кээ бир бейтаптар «мен ак боз же кула бээнин бир өңчөй сүтүн ичүүм керек» дешет.. Чындыгында бул эч кандай мааниге ээ эмес, бээнин өңүн тергебөө керек. Андан көрө ууз бээнин сүтүн тергөө керек. Бээ ар кандай мезгилде тууйт. Бээ туугандан 15 күнгө чейин уузу тарабайт.

Уузу тарай элек бээнин сүтүн утурлап ичүү дарылык касиетке  ээ. Ал эми уузу тарагандан кийин дарылык касиети жоголот. Эгерде уузу тарай элек бээ менен уузу тараган бээнин сүтүн аралаштырып ичсе дарылыкка пайдасы жок. Мунун тазаланууга эле таасири тиет. Эрте байланган желедеги бээ күнүнө  5-7 жолу саалат.

Таза дарылангысы келгендерге

Эртең менен ачкарын 30 граммдан ичип баштап, андан кийин ар бир  саанда 30 граммдан көбөйтүү зарыл. Күнүнө 5 саан болсо, 150 грамм, ал эми 7 саан болсо, 210 грамм ичүү керектелет. Ууз сүт ичип жатканда кычкыл, майлуу тамактар жана кыямдын бардык түрлөрүнөн баш тартып, мүнөздүү тузу кем тамактарды ичүү керек.

Эскертүү: бир күндө 5 саандан кечке 150 грамм ичсең эртеси 150 граммга улай ичип олтуруп, 5 күн ичсе 750 грамм болот. 750 граммдан кайра артка тартуу керек. 30 граммдан ичсе ошондо гана дарыландым десең саамалды дагы ушинтип ичүү керек.

Саамал сыры

Кыргыздарда «кымыз менен эт жакпаган адам өлөт» деген кеп бар. Эгерде ичээр сууң түгөнө элек болсо, кымыз жакпаса өлөсүң дегендик. Мунун дагы бир дарылык касиети, 30 грамм бээ сүтүнө нак 30 грамм кымыз кошуп ичип, 5-7 күн жогорулатып ичип, кайра артка тартсаң, өзгөчө ашказан ички жараларга, боордун циррозуна, кант диабети менен жабыркагандардын дартын жеңилдетет. Сүткө караганда саамалдын айтылган  ооруларга дабасы жогору турат. Саамал ичип дарылануучуларга жана бээнин сүтүн сатуучулардын эсине сала кетсек, колдо байланып, кургак  чөп жеген  бээнин сүтү дарылык касиетке ээ эмес. Узак убакыт кыштоодо байланган желенин сүтү жагымсыз. Өрөөндүү же жайлоодогу миң түркүн чөптүн гүлүн искеп жеген бээнин ууз сүтү жана саамал айыкпаган дартты сакайтууга көмөк берет.

Эскертүү: Кээ бир адамдар бээнин сүтүн саамал деп  жүрүшөт. Бул туура эмес. Саамал сүт менен нак кымыздын кошмосун саамал дейт. Ал эми бээнин сүтүн сүт эле дейт.

Уй кымыз

Уй кымызды эл кымыздан кийинки тунук таза ачытма суусундук катары баалап ичип келген. Муну жасоо ар бир эле кишинин колунан келе бербейт. Көпчүлүк эле уй кымызды жасаганды билген эмес. Умай энелер өз жолу менен  даамына чыгара жасап келген. Уй кымызды кадимкидей эле кол чаначка же болбосо ышталган жыгач челекке ачыткан. Челекке, чаначка жараша бишкек жасап, бышып, даамын чыгарган.

Уй кымыздын даярдалышы

Нак кымыз же кымыздын үрпүнө (порошогуна) ачытат. Чанач жыгач челекти кадимкидей эле тез-тез ыштап, койдун ысык майы менен майлаган. Уйдун нак сүтүн бышырып, жылуу кезинде кошуп, бир канча мүнөт жанчып бышат. Андан соң тонго же кийизге жылуу ороп ачытат. 5-7 сааттан кийин кайрадан бышып, анан тамак катары 3-4 маал же тамактан кийин суусундук катары ичилет. Уй кымыз кымызга караганда мүнөздүү болот. Ал бардык ооруларга жагымдуу.

  Суусундуктардын сырлары

Кыргыздын  улуттук  суусундуктарынын жасалмалары көп түргө бөлүнөт. Мисалы, суусундуктарды тамак катары жана дарылык катары ичүүгө болот. Алардын ар бири өз нугу, шарты менен жасалат. Сүттөн жасалган суусундуктарга кымыз, уй кымыз, айран, сүзмө, чалап кирет. Ал эми дандан жасалган суусундуктарга  (куурулуп)  арпа, жүгөрү, буудай, сулуу кирет. Эми ар бир жасалган  суусундуктардын адамга жагымдуулугу, дарылык касиеттери, ошондой эле ар бир жасалган суусундуктардын ысык  суукка бөлүнүшү тууралуу кененирээк  маалымат бермекчибиз.

 Кымыз

Кымыз бээнин сүтүнөн жасалат. Ал чаңкоону гана кандыруучу эмес, жалпы организмге жагымдуулугу жана дарылык касиети менен да баалуу. Ошондуктан акыркы жылдарда кымызга болгон кызыгуу жана бээнин сүтүн дары катары ичүүнү каалагандар көбөйүп, жылкы менен жылкычылардын кадыры арбып баратат. Бээнин сүтүн эл менен бейтаптар бааласа, элдин баркын бээ байлагандар баалабай келгени өкүнүчтүү. Себеби, кымызды саба же эркеч чаначка жасаш керек эле. Бирок ал тескеринче челекке же талапка жооп бербеген идишке жасап жатышат. Албетте,  бул  туура эмес.

Учурда кымызды ичет десе эле иче бербей, жагымдуулугуна карап ичүү керек. Ден соолугу тазаларга эмес, бейтаптардын эсине сала кетсек « Кымыз кырк жылдык ооруну козгойт». Дагы бир эске салуучу сөз, кымыздын дарылык касиети үркөр чыгып, чөп каткыча жагымдуу болот. Үркөр чыккандан кийин чөп күчүнө кирип, дан алып калгандан кийин оорукчан адамга бээнин сүтү да, кымызы да күчтүүлүк кылып, адамга жагымы болбойт.

Эгерде ошончолук эле кымыз же саамал ичүүгө ынтызар болсоңуз, анда өзүнүн режими менен ичиңиз. Жайлоонун таза саамалын жана кымызын аз аздан,  мүнөздүү тамак менен ичүү талапка ылайык.

Саба

Ал жылкынын терисинен жасалат. Ат-Башы, Нарын жакта уй терисинен жасалганын көрүп эле жүрөбүз. Ал экөөнүн ар биринин өзүнүн ачытылган даамынын айырмачылыгы болот. Ачытылган кымыздын даамы эки башка болгону менен  айырмаланат. Себеби, уй териси калың болгондуктан кымыз жакшы ачыбайт, үрп көп болот,  ыш жукпайт. Ал эми жылкынын териси жука болуп, ыш сыртына чейин сиңип, көпкө сакталып, үрп аз кездешет. Эки териден жасалган саба бишкектегенче эки бөйрөккө  солк этип кымыз жакшы аралашып, даамына чыгат. Уйдун терисинен жасалган саба калың болуп, бишкектегенде чулкулдап, анын аралашканы же аралашпаганы сезилбейт. Ал эми даамы ачуу, супсак болот. Бирок биз аны да кымыз деп иче беребиз.

Саба  чанач, чанач жана кол чанач

Саба чанач чоң эркечтин  терисинен жасалат. Сабага караганда анын баркы, көлөмү үч эсе төмөн. Сабага 100-200 литр кымыз батса, серкеч чаначка 50-60 литр батат. Сабага караганда чаначты  иштөө оңой, бирок ышы бат кетип калат, тез-тез ыштап турууга шарт  түзөт.  Кол чанач улактын терисинен, ал эми чанач эчкинин терисинен жасалат. Бир чакадан эки чакага чейин кымыз сыят. Кол чаначка кымыз куюп, канжыгага байлап алып көп убакыт жүрсө да, муздак бойдон турат жана бузулбайт.

Эки чакалык чаначты атка теңдеп алат, ал эми кол чанач канжыгага байланат.

З.КАПАРОВА

Булак: “Жаңы Агым”

Иликтөө иштеринин натыйжасында кылмышкерлер Кыргызстандын Кара-Кулжа жана Өзгөн райондорунун тургундары экени аныкталды.

Маалыматка ылайык, март айынын башында Москва полициясына жана Кыргызстандын ИИМнин Москвадагы өкүлчүлүгүнө каракчылардан жабыркаган адамдардан арыз түшкөн.

Болжол менен 25 жаштагы эркек менен аял кыргызстандык жарандардын үйүнө барып акча төлөп болсо деле түнөп кетүүнү суранып келишкен. «Үй-бүлөгө» боору ооруган мекендештер бир бөлмөсүн ижарага берүүгө макул болушкан.

Бирок кечке маал же таңга жуук бет кап кийген «жубайлар» үй ээлеринин бычак менен коркутуп, акчасын, баалуу буюм-тайымдарын, алып кетип жүрүшкөн.

Мындай жорук бир айда үч жолу кайталанып, жалпы жонунан 143 миң рублдик зыян келтирилген.

Ар бир факт боюнча Россиянын Кылмыш жаза кодексинин 162-беренесинин (Каракчылык) негизинде кылмыш иши козголуп, эки өлкөнүн күч органдары тарабынан 25-мартка караган түнү аталган кылмышка шектүү катары Оштун Кара-Кулжа районунун тургуну 23 жаштагы жигит жана Өзгөн районунун 27 жаштагы тургуну (кыз) колго түшүрүлгөн.

Учурда алардын күнөөсү мойнуна коюлуп, камакка алынды. Тинтүү учурунда алардын жашаган жеринен пневматикалык тапанча, планшет, телефон аппараттары табылган.

Тергөө иштеринин жүрүшүндө алар тарабынан бир ай ичинде жасалган кылмыштын бети ачылууда.

Булак: “Эл деми”

«Табигат менен үндөш кооздук» басылмалар сериясынын алкагында жарык көргөн «Кыргыз шырдагы» аттуу китебинин бет ачаар аземи өткөрүлдү. 360 беттен турган түстүү китеп кылымдарды карыткан кыргыз шырдагы жөнүндө калктын калың катмарына баяндоо менен бирге, кыргыз элинин улуу маданий мурасын дүйнөлүк коомчулукка жеткирүү максатын көздөп, үч тилде жарык көрдү.

Китепте кыргыз шырдагынын эң мыкты үлгүлөрү, жартылыштын ажайып кооз көрүнүштөрү шайкештик менен чагылдырылган. Шырдактын оймолорунда катылган жашоонун миң түркүн сырлары чеберлерге ааламдан аян болуп келгенсийт, ошондой эле бул китепте кыргыз шырдагын сактап жана өнүктүрүү боюнча ар кайсы коомдук уюмдардан жана жеке инсандардын жасап жаткан иш-аракеттери жөнүндө да баяндалган. Шырдак өнөрүнүн көркөмдүгү менен баалуулугун, кооздугу менен көп түрдүүлүгүн терең ачып көрсөтүү үчүн, китептин үстүндө иштөөгө ар кыл кесиптин ээлери тартылган. Китепти жаратууда дизайнерлер, сүрөтчүлөр, акындар, материалдык эмес маданий мурастын эксперттери, этнографтар жана кол өнөрчүлөр өз салымдарын кошушкан.

 Динара ЧООЧУНБАЕВА, басманын демилгечиси:

-Мен бүгүн катылган сырымды ачып берейин. Кыргыз шырдагы тууралуу, анын көз тайгылдырган көркөмдүгүн чагылдырган китеп чыгарсам деген идея менде cоюз убагында, 1970-жылдары эле пайда болгон. Мына ошол кыялдар бүгүн ишке ашып отурат. Ошол 70-жылдары эле сонун шырдактардын үлгүлөрү бар эле, азыр баары жоголуп кетти. Жылдан жылга апаларыбыздан муундан-муунга калган кол өнөрчүлүктүн баалуу мурастары жоголуп барат. Көркөм мурасты сактап калып келечек муунга калтыруу. Экинчиден, биздин баалуу мурастарыбызды дүйнө жүзүнө таанытуу эле. Китепке кирген материалдардын көпчүлүгү 1980-жылдардан берки, анын ичинде 2009-2011-жылдарында изилдөөлөрдүн негизинде чогултулган. Бул өзгөчө басылма калктын калың катмарына тамыры тереңге кеткен кыргыз шырдагы жөнүндө баяндайт. Китепте кыргыздын белгилүү шырдакчылары жана шырдак жасоо ыкмалары кеңири көрсөтүлгөн.

   Эркин БОЛЖУРОВ, сүрөтчү

-Биз фотографтар ары-бери кыдырып, эл аралап жүрүп көп сүрөттөрдү тартабыз. Айылда шырдактардын түрү көп, жасалуу технологиялары да ар кандай. Көз жоосун алган кооздуктарды көргөндө сөз жок, бир «чырк» эттирип алмайым бар. Айылдагы апалардын чанда кезиккен нукура шырдактарын көрүп өзүмдүн архивим үчүн чогултуп жүргөм.  Негизи шырдактар көпчүлүгү бири-бирине окшош эле. Ошолордун арасынан өзгөчөлөнгөнүн, айырмаланганын бул китепке тандап алышты. Мен өзүмдүн кесибиме байланыштуу кол өнөрчүлөрүбүзгө көп эле аралашып жүрөм.  Кол өнөрчүлүк, кийиздер, шырдактар дүйнөсү өзүнчө бир керемет аалам. Байыркы керемет мурасыбыз. «Кыргыз шырдагы» китеби кийинки муун үчүн абдан сонун эстелик болду.

    Шырдакчылар

Көпкө тигилесиң. Көз эмес, жүрөктөн өткөрөсүң. Кубанасың. Улуу ойлорго жетеленесиң. Шырдакка түшкөн сүрөттөрдүн, оюмдардын ичинде өзүнчө бир байыркы апалардын сырлары, ыйлары менен ырлары катылып жаткандай сезилет.   

 «Апамдын көпөлөк шырдактары дүйнө жүзүнө тараган»
— Менин апам Жаңыл Алыбековадан шырдак жасоонун ыкмаларын үйрөнүү үчүн кыргыз чеберлери эле эмес,  чет өлкөлүк адистер дагы келишчү. Ошондо апамдын кийизине таң калып, кагаздай жука, темирдей катуу шырдак болооруна көрбөсөк ишенбейт элек» дегендери эсимде. Апамдын көзү өтүп кетсе да, колунан чыккан «көпөлөк» шырдактар дүйнө жүзүнө  тарап,  элдин жүрөгүнөн түнөк таап келе жатат,-  дейт кызы Роза Шейшеналиева.

«Үпүкан апам кыйын сүрөтчү болмок»
— Үпүкан Жунушова апам өзү жөнүндө бирде «Мен сүрөтчү болсом кыйын сүрөтчү болмок экем десе, бирде сөз өзгөчөлүгүнө баа берип, сабатым болсо атактуу жазуучу болмок экенмин» деп тамашалап калаар эле. Кол өнөрчүлүгү менен таңдан кечке алектенип, өмүр бою кыялынан жаралган шырдактарынан ырахат алчу, — дейт уулу Каныбек.

Шырдакчы мырза Шаухат
Шырдакчы апаларыбыз эле эмес,  эл оозуна алынган жигиттерибиз да бар экен. Шырдакчы жигит Шаухат Равхатулин:
— Менин апам Токтосунова Кенже Ысык-Көлдө эл оозуна алынган белгилүү шырдакчы. Бала кезимден апама жардамдашып жүрүп бүткүл жан дүйнөм менен бул өнөргө кызыгып кеттим. Атам башкыр улутунан. Ошондуктан менин аты-жөнүмдү укканда эле чет өлкөдөн келгенби дегендей башкача көз менен карап калышат. Мен азыр көбүнчө шырдактын кийиздерин жасап берем. «Ардак» аттуу шырдакчылардын ишканасын ачканбыз. Азыркы учурда 20-30дай шырдакчылар менен иштеп жатабыз, — дейт.

Үч кыздын үзүрлүү эмгеги
Эскерте кетсек, 2012-жылдын декабрь айында ЮНЕСКОнун Париждеги штаб-квартирасында «Материалдык эмес маданий мурас» боюнча өткөрүлгөн мамлекеттер аралык комитетинин 7-сессиясында ала кийиз жана шырдак жасоо боюнча кыргыз элинин салттуу өнөрү ЮНЕСКОнун жоголуп кетүүгө дуушар болуп жана тез арада сактоого муктаж болуп турган баалуулуктар тизмесине киргизилген.
Ушинтип биздин шырдак, ала кийиздерибиз ЮНЕСКОГО кирип катталышына, атайын «Шырдак» фестивалдары өткөрүлүп, шырдакчыларыбыздын эмгектери дүйнө жүзүнө таралышына биздин мекенчил кыздарыбыз кол өнөрчүлүктү өнүктүрүү боюнча эксперт, басманын демилгечиси Динара Чоочунбаеванын, кыргыз элинин маданияты жана материалдык эмес мурастары боюнча эксперттери Жеңишгүл Өзүбекова менен Азиза Океевалардын салымы чоң. 360 беттен турган керемет китептин жаралышы үч кызыбыздын талыкпаган эмгеги. Учурда мекенчил кыргыздын уулу демөөрчү болгон «Табигат менен үндөш» басылмалар сериясынын негизинде «Боз үй», «Манас» аттуу китептери басмага даярдалып жатат.

Кылым карыткан кыргыз шырдактары
Кыргыздын күнүмдүк турмушта колдонгон кийиз буюмдары – бул улуттун көөнөрбөс мурасы. Көчмөндүк доордо ал боз үйдүн ичине көрк берсе, кийин отурукташкан заманда үйдүн ар бир бөлмөсүндө жерге салынып, төрдү көркүнө чыгарчу. Көз майын жеп, көп эмгекти талап кылган бул буюмга ак саамай апаларыбыз, эже-карындаштарыбыз жаратылыштан үйрөнгөн түрдүү түстөрдү, ата-бабаларыбыз таанып билген оюм-чийимдерди түшүрүү менен, ага терең ой-кыялды, аруу тилектерди батырган. Ошон үчүн ал барктуу, баалуу да эле. Анан калса, экологиялык жактан таптаза, бышыктыгы менен да айырмаланчу.
Кийин илим менен техника өнүккөн заманда баарыбыз даяр оокатка качырып, фабрикадан чыгарылган килемдерге басылдык.

Жамиля НУРМАНБЕТОВА

Булак: “Жаңы Агым”

Алыкулов Тыныбек Маматжанович

Кыргыз Республикасынын коомчулугу оор жоготууга учурады. 2016-жылдын 30-мартында көрүнүктүү мамлекеттик жана коомдук ишмер Алыкулов Тыныбек Маматжанович 57 жаш курагында кайтыш болду.

Тыныбек Алыкулов 1959-жылдын 25-мартында Жалал-Абад облусунда туулган. К.Скрябин атындагы Кыргыз мамлекеттик айыл чарба институтун бүтүрүп, “инженер-гидротехник” адистигине ээ болгон.

Эмгек жолун 1985-жылы “Ошмелсуучарба” тресттинин Ленин Механизацияланган көчмө колоннасында мастер, прораб, учаска башчысы болуп баштаган. 1993-1996-жылдары Жалал-Абад облусунун Суу курулуш башкармалыгында башкы инженер болуп иштеген.

Тыныбек Алыкулов 1995-жылы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кенешинин Эл өкүлдөр жыйынынын биринчи чакырылышына депутат болуп шайланып, анын Өндүрүш, курулуш, транспорт, энергетика жана байланыш комитетин жетектөө менен, мамлекеттин мыйзам базасынын чыңдалышына чоӊ салым кошкон.

1998-жылы Кыргыз Республикасынын Айлана-чөйрөнү коргоо министри, 2000-2010-жылдары Чүй облусунун Бассейндик суу чарба башкармалыгынын жетекчиси болгон. Андан соӊ, Кыргыз Республикасынын Президентинин Иш башкармалыгынын Курулуш департаментинде иштеген. 2011-жылы “Нарынгидроэнергокурулуш” ААК Директорлор кенешинин төрагалыгына шайланган. Ал эми 2013-жылы Кыргыз Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясынын түштүк региону боюнча координатору болуп эмгектенген.

Тыныбек Алымкулов кыргыз элинин чыгаан инсаны болгон. Ал бүт өмүрүн коомдук жана мамлекеттик иштерге арнап, эл үчүн ак эмгек өтөдү. Чынчыл, эмгекчил жана айкөл инсан катары, анын ишмердиги- Мекенге ак кызмат кылуунун жогорку үлгүсү боло алат.

Алыкулов Тыныбек Маматжановичтин жаркын элеси ар дайым биздин жүрөгүбүздө сакталат.

Жээнбеков А.Ш., Сариев Т.А., Алимбеков Н.К., Өмүрбекова А.С. Карашев А.А., Панкратов О.М., Кудайбердиева Г.К., Турсунбеков Ч.А., Бабанов Ө.Т., Исаев К.К., Төрөбаев Б.Э., Сулайманов А.Т., Текебаев Ө.Ч., Өмүркулов И.Ш., Артыков А., Ниязов Ф.А., Ешмамбетов Р.Б., Момуналиев Н.С., Жээнбеков С.Ш., Шайлдабекова Н.К., Кадыралиев А.Ж., Бекбоев Т., Атаджанов С.С.

Кербенде 22-мартта болуп өткөн кыргыз-өзбек чек арасы боюнча митингден кийин Аксы районунун Кербен шаарынын жашоочусу, коомдук активист Камчыбек уулу Шекербек менен менен байланышып, куш тилиндей суроо узаттык.
– Митингге катышып, өз оюңузду, элдин муктаждыгын айтканыңыз үчүн бийлик тарабынан кысым көрсөтүлүп жатканын жазыптырсыз. Мына ошол туурасында айтып берсеңиз?
— Бийлик тарабынан кысым көрсөтүлүп жатканы ырас. “Кагат” каймана аты бар Алмаз деген келип “өлөсүң, жок болуп кетесиң”,- деп коркутуп кеткен. Мындай коркутуу азыр деле болуп жатат. Райондун акими Медетбек Айдаралиев, райондук милициянын начальниги М.Добулбековдун кылган иши деп билем. Анткени, “Кагаттын” кишилеринин арасында милиция кызматкерлери да жарандык форма кийип жүргөн. Мындайча айтканда кылмышкерлер менен милициялар чогуу жүрүшөт. Бийлик мына ушуга чейин барып атат. Мени Жалал-Абаддын атайын кызматынын чакыруусу менен азыр ал жака бара жатам.
Булак: “Факт.kg”

Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин Гидрометеорология боюнча агенттиги берген маалыматка ылайык 2016-жылдын 31-мартынан 4-апрелине чейин аба ырайы

Бишкек шаарында 31-март күнү мезгил-мезгили менен жаан жаап, күндүз жаан катуу жаашы күтүлөт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, 15-20 метрге жетиши күтүлөт. Абанын түнкү төмөнкү температурасы 11…13° жылуу, күндүзгү жогорку температурасы 13…15° жылуу болушу күтүлөт.

Ош шаарында 31-март күнү мезгил-мезгили менен жаан жаашы күтүлөт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, 14 метрге жетиши күтүлөт. Абанын түнкү төмөнкү температурасы 10…12° жылуу, күндүзгү жогорку температурасы 15…17° жылуу болушу күтүлөт.

31-март күнү жана 1-апрель күнү түнкүсүн көпчүлүк аймактарда жаан, тоолуу райондордо кар жаашы, Чүй, Талас, Баткен, Ош, Жалал-Абад облустарынын айрым жерлеринде жаан-чачын катуу жаашы күтүлөт, түнкүсүн Ысык-Көл, Нарын облустарында жаан-чачын кээ бир райондордо күтүлбөт. Бийик тоолуу аймактарда кар күрткүсү, автожолдордо тоңголок, тайгак болушу күтүлөт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, кээ бир райондордо 15-20 метрге жетиши күтүлөт.

1-апрель күнү күндүз жана 2-апрель күнү көпчүлүк аймактарда жаан, тоолуу райондордо кар жаашы, күтүлөт. Тоолуу аймактарда автожолдорунда тоңголок, тайгак болушу күтүлөт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 5-10 метрден, Ысык-Көл акваториясында 19-24 метрге жетиши күтүлөт.

3-4-апрель күндөрү мезгил-мезгили менен жаан, тоолуу райондордо кар жаашы күтүлөт. Абанын температурасы дээрлик өзгөрүлбөйт.

Бүгүн, 30-мартта Жогорку Кеңеш жыйынында “Сугат айдоо жерлерин жарактуу жерлердин башка категорияларына жана түрлөрүнө которууга (трансформациялоого) мораторий киргизүү жөнүндө” мыйзамга өзгөртүү киргизүү тууралуу” мыйзам долбоору каралды.

Жыйында КР айыл чарба жана мелиорация министри Турдуназир Бекбоев мыйзам долбоорун жактады.

Мыйзам долбоору жер кыртышын кунарсыздануудан коргоого, ошондой эле сугат жерлеринин кыртышынын сапатын калыбына келтирүү максатында көп жылдык мөмө-жемиш дарактарын отургузууга жана көбөйтүүгө багытталган.Сунушталып жаткан толуктоо интенсивдүү айыл чарбаны өнүктүрүүгө түрткү берет. Мындай түзөтүү менен дыйкандардын экономикалык жактан пайдалуу өсүмдүктөрдү өстүрүүсү шартталат.

Долбоор аркылуу сугат айдоо жерлерин көп жылдык дарактар отургузулган жерлерге которууга түзөтүү киргизилген.

Талкууда талаш жараткан маселе бак-дарактарды дал ушул сугат жерлерине тигүү демилгеси болду.

Депутат Бахадыр Сулейманов мындай толуктоо менен сугат жерлерин жоготуп алуу коркунучу жокпу деген кооптонуусун билдирди. Баяндамачынын айтымында,  долбоор аз түшүм берген же алыстагы айдоо жерлерине бак-дарак тигилерине басым жасалып жатканын чечмелеп берди. Мындан сырткары дыйкандардын экономикалык жактан пайда түшө турган өсүмдүктөрдү – мөм- бак-дарактарын, карагаттарды, алча, чие жана башкаларды тигүүгө ниеттенип жатканын кошумчалап, Баткен облусун мисалга тартты.

Мындай түзөтүү киргизүү менен дыйкандар отосунда кандайдыр бир түшүнбөстүктөр чыкпаш үчүн мыйзам алдындагы актылар – эрежелер иштелип чыгаары белгилүү болду.

Алтынай Өмүрбекова, Сайдулла Нышанов өңдүү бир катар депутаттар азык-түлүк коопсуздугун баса белгилеп, бул маселеге өтө аяр мамиле жасоого чакырды. “Алгач кумдак, таштак жерлерди, кайракы жерлерди иштетип, аларга бак-дарак отургузууга уруксаат алуудан баштоо керек”,- дейт депутат Кенжебек Бокоев. Депутаттар Мурадыл Мадеминов, Кожобек Рыспаев, Акылбек Жапаров дыйкандар өз үлүшүнө эмне айдап бутуна турушун колдоо үчүн сунушталган мыйзам долбоорун колдоого чакырышты.

Соңунда мыйзам долбоору добуш берүүгө жиберилди.

“Кубанычбек Кадыровдун дегеле оппозициянын камалышына себепкер Нурлан Досалиев. Бул жигит КР миграция министрлигинде статс- секретарь болуп иштеп жүрүп жумуштан кеткен экен. Жумуштан кеткендигинин себеби “ири суммадагы акчаны туура эмес пайдаланган” деп финполиция кылмыш ишин козгогон. Анан эмне болот? Бул жигитке сунуш түшөт. “Сен оппозициянын арасына кирип, ал жакта болгон маалыматты айтып бересиң, биз сага кылмыш ишиңди жаап, сени Ысык-Көлгө губернатордун орун басары кылабыз деп соодалашкан.” — деп билдирди бүгүн, 30-мартта Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине жактоочу Акин Токталиев.

“Нурлан мырза тапшырманы алып, алгачкы тыңчылык операциясын Равшан Жээнбековдон баштайт. Тилекке каршы, Равшан Жээнбеков такыр жанына жолотпой койот. Ал жактан жолу болбогон жортуул, таластык Өмүрбек Бабановго барат. Ага барса алар дагы акырын жакшы сүйлөп, каалганын сыртында калтырган. Ошентип, бул кырчылдаган кыр мурун жигит, айтылуу Азимбек Бекназаровдун эшигин тээп кирем го деп барса, алар Нурлан Досалиевди киргизмек түгүл кабыл албаган. Анан аргасын таппаган Нурлан ойлонуп отуруп, “кой мен Кубанычбек Кадыровго барайын, ал көлдүк, мен көлдүк” – деп туруп Кубанычбек Кадыровдун колтугуна кирип алат. Ак көңүл Кубанычбек Кадыров, тарапташтарынын баарына “бул менин оң колум, иним, ишенсеңер болот” деп тааныштырып коет. Баягы, Кубанычбек Кадыровго ини болгон жигит, Кадыровдордун койнуна кирип алып тыңчылык милдетти тың аткарып жүрө берет. Таң калычтуусу, Кубанычбек Кадыров, Нурлан Досалиевге гезитке чыккан статьясын “көлгө алып барып тарат” деп колуна акча берип жөнөтөт. Ал түптүз барып гезитти таратпай эле “пачкасы” менен УКМКга тапшырат. Мен буга эмне деймин? Нурлан Досалиев, өзүнүн жалгыз керт башынын кызыкчылыгы үчүн жасаган иши ушул. Дагы бир токтоло кете турган негизги нерсе, мага “жашыруун тергөөнү ачыкка чыгарба” деп түшүнүк кат жазып бер деп айтышты.

-Анда сиз эмнеге ачыкка чыгарып жатасыз, сизди дагы камап койсочу?

-Мен сизге ачыкка чыгарып атпаймынбы? Корккон жокмун мени жоопко тартса тарта берсин. Нурлан мырзаң, үн тасмадагы өзүнүн сөзүнө өзү шекшип отурат. Конституцияда ар бир адам өзүнүн оюн айтканга акысы бар. Бир канча жыл мурун Атамбаев, Ала-Тоо аянтында какшап кыйкырып, чындык жок деп чыркырап жүргөн. Эми бийликке келип алып, 180% артка кетип “оппозиция шайтандар, кузгундар” деп жатат.

-Дегеле мамлекет башчысынын жүргүзүп жаткан саясаты туурабы?

-Мамлекет башчысы жөнүндө мыскылдарды же болбосо элдер ал жөнүндө анегдот айттырбашы үчүн мамлекетти туура башкарып, туура жолго түшүшү керек эле. Элдер сурап атат бизден, “Бакиевди мыйзамсыз кубалаганбыз, Атамбаев кайра Бакиевден ашып түштү” деп. Түркияга бир жылда 12-13 жыл учуп барат дагы, эмнеге Өзбекстанга учуп барып чек ара маселесин чечпейт? Ислам Каримовго элдин кызыкчылыгы үчүн учуп барып, тажрыйба сураш керек эле, “Ислам ава, мен жөнүндөгү анегдотторду кантип токтотушум керек?”  деп. Ал киши Атамбаевге караганда тажрыйбалуу киши да”, – деди жактоочу.

Гүлжан Шерипбаева, Кyrgyztoday.kg

– Унгар-Тоо боюнча оппозиция бирди айтса, бийлик башканы айтып жатат. Ушуну ачыктап бере аласызбы?
– 24- мартта “Эл үнү” коомдук-саясый кыймылы ордолуу Ошто Элдик курултай өткөрүп, элдин бийликке жетпей жаткан көйгөйлүү маселелерин курултайда талкуулап, анан элдин талабын бийликке жеткирели деп чечим кабыл алып, аны гезиттер аркылуу элге жарыялаганбыз. Өзүңүз билесиз, 18-мартта өзбектер биздин жерди басып алып, ары-бери каттаган Аксы, Алабука, Чаткал тургундарынын паспортторун текшерип, кыргыз жеринде кожоюндук кылып жатса да, президент баш болуп парламент, Коргоо Кеңеш чукул жыйын өткөргөн жок. Ошондуктан курултайдын биринчи этабын Аксыда өткөрүүнү чечип, 22-мартта Кербенге келсек ал жерде өкмөт башчыбыз Сариев жүрүптүр.
Өзбектердин биздин жерди басып алганын агрессия катары баалап, аларды өлкөбүздөн кууп чыккандын ордуна, Сариев Кербенге келип, “О переносе радиорелейной станции, находящиеся на территории Республики Узбекистана” деген 11- ноябрь 2015 -жылы өзү кол койгон 18-177 номерлуу протоколду шаар депуттатарынын колуна берип, Унгар тоодо жайгашкан  Кыргызстандын станцияларын башка жерге көчүрүү боюнча чечим кабыл алууну талап кылып жатыптыр.
Унгар-тоону өзбек территорясы деп Сариев кайсы негизде пртоколго кол койгону белгисиз болгондуктан, Кербен депутаттары Сариевдин сунушун четке кагышты. Себеби Унгар тоо  Кокон доорунда да, Совет доорунда да, бүгүнкү доордо да кыргыздын жери болгон. Ошондуктан ким жана качан Унгар тоону Өзбекстанга берип койгонун  такталыш зарылчылыгы чыгып калды. Себеби Үзөнгү-Кууш да өз учурунда элге билинбей кытайдыкы болуп калган.
Ошондуктан, өзбектер биздин жерден чыгып кеткиче, биз Ошто элдик курултай өткөрүүнү токтото турууну тура таап, Унгар-тоону ким жана качан өзбектерге берип салганын тактап берүүсүн өтүнүп пресс-конференция аркылуу парламентке кайрылдык. Тилекке каршы, биздин өтүнүчүбүзгө парламент көңүл бурбай жаткандыктан, биз 30-мартта Бишкектин борбор аянтында тынч митинг уюштуруп, бул маселени элдин талабы менен  парламентте каратууну чечтик. Ушул мен айтып жаткан иш кыймыл-аракеттердин баары гезиттер, сайтар аркылуу элге ачык жарыяланган.
Биз ушул иштер менен алек болуп жүрсөк, бийликтин “юпи-гейт” оорусу кайра кармап, бизди “бийликти басып алууга аракет кылып жатат” деп күндө кара жащиктери аркылуу элге жаман көрсөтүп жатат. Алар көрсөтүп жаткан аудиожазууларда жакында эле Кыргызстандын патриоттук күчтөрүнүн координациялык кеңешинин жетекчиси болуп шайланган А.Бекназаровдун да, менин да жана башка ушул аты аталган кеңештин мүчөлөрүнүн эч тийешеси жок. Б.Асанов да, К.Кадыров да, Э.Карыбеков да, Д.Сарыгулов да, Д.Турдуналиев да биздин кеңештин мүчөлөрү эмес. Ошто Курултай өткөрөбүз дегенде биз өлкөбүздүн баардык саясый партияларына, коомдук кыймылдарына, президентке, спикерге, фракция жетекчилерине, өкмөт башчысына чакыруу жөнөтүп, ал чакырууну да гезит, сайттар аркылуу ачык жарыялаганбыз. Муну текшерип чыксаңыздар деле болот. Ошко курултайга барам деген саясый жана коомдук күчтөр менен 20-мартта атайын жыйын өткөрүп, аларга Ошто Элдик Курултайда координациялык кеңеш түзүлөөрүн кабарлаганбыз. Координациялык кеңештин түзүлүшү бийликти басып алуу дегендикке жатпайт да. Бийлик таңуулап жаткан жазуудагы сөздөр мага да, Бекназаровго да таандык эмес. Ишенбесеңиз аудиожазуу менен биздин үнүбүздү салыштырып деле көрүңнүз. Ал эми Б.Асанов, К.Кадыров жана А.Бекназаровдун сүрөтүн коюп алып кара жащиктердин сайрап жаткандары да жалган жалаа, себеби Бекназаров бизсиз ал экөө менен бир да жолугуу өткөргөн эмес.
– Эмне үчүн минтип бийлик Сиздердин артыныздардан түшүп калды?
– Карындашым, өлкөдө оппозициядамын дегендер эле көп. Бирок кафе, чайханаларда отуруп  бийликти сындагандарлардан оппозиционерлер чыкпайт. Оппозиция бийликтин кемчилигин, элдин көйгөйлүү маселелерин  кафе, чайханаларда көтөрбөйт. Оппозиция элди жыйынга, митингге, курултайга ачык жыйнап, бийликке талаптарды ачык коет. Муну бизден башка эч ким жасаган жок биздин өлкөдө. Ишенбесеңиз биз жасаган иштерибизди айтып берели. “Кумтөр” келишимин денансациялоо үчүн мыйзым жазып, Адилет министирлигинен каттоодон өткөрүп, булл мыйзамды колдогон 37 миң шайлоочунун колун топтоп, анан ал мыйзамды Жогорку Кеңешке тапшырсак парламент карабай койгондуктан, Жогорку Кеңештин алдында тынч митинг уюштуруп, Жогорку Кеңештен талап кылганыбызды эл билет. Элибиздин маңдай тери, эбегейсиз каражаты менен куралган газ тармагы бийлик бир долларга орустарга сатып, анан “Манас” аэропортун да орустарга сатканы калганда, биз Горький паркында “Манастан колунду тарт!” деген ураан менен бийликке каршы митинг уюштуруп, “Манас” аэропортун кыргыз элине сактап калганбыз. Ушул эки эле маалымат биздин ким экенибизди сизге айгинелей алат. Биздин ар бир жасаган конкреттүү ишибиз бийликтин беделин түшүрүп жаткандыктан, биздин Ошто курултай өткөрүп Координациялык кеңеш түзөбүз дегенибиз бийликтин чоочутуп, бизди эл алдына жаманатты кылыш үчүн бизге бийлик бүгүн болбогон жалааларды жаап жатат да.
– Унгар-тоонун тагдыры кандай чечилет деп ойлойсуз?
– Унгар-тоону өзбектерге берип койууга биз жол бербейбиз. Бийлик муну түшүнүп, бизди элге болбогон аудиозапистер менен жаманатты кылып жатат да. Биз Унгар тоонун өзбектердин аймагы болуп калганын Аксыда митинг өткөрбөсөк билбей калмак экенбиз. Эл деп күйүп бышып жүргөнүбүздөн, кудай бизди ошол жакка буруптур. Бийликтин былыгы чыгып калды. Бийлик бул абалдан кантип чыгаарын билбей, ошол эле учурда өзбектерге берип алган убадасын да аткара албай, бүгүн башы катып жаткан кези.
– Бийлик айтып жатат го, “биз өлкөбүздүн бир сантиметр жерин да башкаларга бербейбиз” деп?
– Бийликтин кытмырлыгы анын ушул сөзүндө болуп жатпайбы. Премьер-министр Сариев Унгар-тоону Өзбекстандын аймагыдеп 11- ноябрь 2015-жылы протоколго кол коюп, “ал жер биздики эмес” деп айкындап салганы жалганбы. Биз ошон үчүн парламентте бул маселени Кербендин депуттарынын катышуусу менен түз эфирде карап, “бул маселеге ачык чекит койгула” деп парламентке талап коюп жатабыз да.
– Бийлик менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзбөй туруп эле, элди митингге алып чыгуу сиздерге туура эмес болуп калбайбы?
– Биринчиден, парламентке кайрылдык, жооп жок. Экинчиден, Кербен депутаттары Сариевдин Унгар-тоодон радиорелейлик станцияларды башка жерге көчүргүлө деген талабын четке кагышты. Үчүнчүдөн, Сариев кечээ Бишкектеги Аксы районнунун кулундары түзгөн коомунун өкүлдөрү менен жолугушуу өткөрдү. Бүгүн аларды спикер Жээнбеков кабыл алат деген кабар келди.
– Сариев эмне дептир?
– Сариев мындай дептир. “Совет доорунда Унгар-тоону Кыргызстан төрт жолу Өзбекстандын пайдалануусуна берген экен, бирок СССРдин Жогорку Кеңеши бул территорияны Өзбекстанга өтсүн деп чечим кабыл албагандыктан, биз да Унгар-тоону бербейбиз” деп айтса, Аксынын өкүлдөрү жоошуй түшүп чыгыптыр. Сариев кол койгон Унгар-тоо Өзбекстандын аймагшы деген расмий документ парламент аркылуу жокко чыгарылмайынча, Сариевдин жоотконуна ишенбеш керек. “Анда эмне үчүн Унгар-тоодон радиорелейлик станцияларды башка жерге көчүргүлө деп буйрук берип жатасың?”- деп Сариевден сурашкан экен ага кирген Аксынын өкүлдөрү, ага Сариев мындай деп жооп бериптир: “Бизде өзбектер менен Сох анклавы жана башка жерлер боюнча ача пикир бардыгынан, ал талаш жерлерден биздин обьектилерди алдын ала алып чыгууну туура таптык” дептир. Бул жооп “талаш жерлер үчүн өзбектер менен күрөшпөстөн, ал жерлерден алдын ала чыгып кетип, ал жерлерди өзбектерге калтыралы”- дегенди эле түшүндүрөт. “Талаш жерден алыстайлы” деген маанайда жашаган бийлик, жерибизди сактап калалы деп күрөшпөйт. Эгер күрөшсө, 18-мартта эле өзбек аскер күчтөрүн кыргыз жеринен кууп чыкмак. Эми озүңүз ойлоп көрүңүзчү, карындашым, биз бекен  же бийлик бекен элдин душманы? Кыргызда “Ыйлагандын көзү, сүйлөгөндүн оозу жаман” деген сөз бар. Биз башкаларга окшоп унчукпай, Унгар-тоого кайдигер болуп койсок, бизди  бийлик жаман көрбөйт эле да. Биз жаманатты болсок да, жерибизди сактап калалы деп, өзүбүз белгилеген курултайды токтотуп, бүгүн парламентти элдин кызыкчылыгын коргоого мажбурлайлы деп, 30-мартта кайдыгер эмес элди тынч митинге чакырып жатканыбыздын себеби ушул.
Чынайым Кутманалиева,
Булак: “Майдан. kg”

Жакында “тубаса менеджер” аталган Илим Карыпбеков жетектеген КТРКда чоң чуу чыкты. Кептин ток этери – КТРКнын жетекчилигиндеги айрым адамдар практикага келген кыздарды “эфирге чыгасың” шылтоосу менен “жайлап”, анан убадасында турбай жатыптыр…

Мына ошондой катаал тагдырга тушуккан жаш сулуулардын бири КТРКнын Байкоочу кеңешине расмий кайрылыптыр. Айтымында, ал КТРКга практикага барган учурунда Социалдык-экономикалык инновациялык программалар редакциясынын жетекчилеринин бири З.О. “эфирге чыгасың” шылтоосу менен алдап, арам ишин бүтүргөн соң (андай жолугушуулар көп убакытка созулган имиш) убадасынан тайып, “мен сени билбейм” дегенге чыгыптыр. Жаш сулуу (аты-жөнүн этикалык жагдайдан улам жашырдык) көп өтпөй боюна бүтүп, “эмне кылабыз?” деп кайрылса, тигил абийирине шек келтирген ыплас кептерди айтып тилдегенден улам, Байкоочу кеңешке кайрылууну туура тааптыр. Баса, арманын айтып Илим Карыпбековго кирген экен, ал “знать не знаю” деп, кайра кызды тилдеп узатканы угулду.

Байкоочу кеңеш төрагасы Абды Сатаров деле ачык, “жабыркаган тарап үстүнөн кайрылган КТРК кызматкери мурда башка жерден да дал ушундай жоругу үчүн айдалган. Анда кийинки карьерасына жолтоо болбош үчүн Эмгек кодексинин беренесинин колдонушкан эмес. Көрсө, көнгөн адат калбайт экен. Мындай адамдар КТРКнын кадырын кетирет”,- деп ачуу чындыкты ортого койсо, И.Карыпбеков: “бир эле случай үчүн аны кызматтан ала албайм, эки-үч адам кайрылса другой иш”- деп кутулганы эмнеси? Илимдин корккону эмне? Же… аркысын айтпай эле ак коёлу.

Айтор, аргасы куруган жаш сулуу милицияга арыз жазууга аргасыз болгонун уктук. Мына тууган, КТРКнын чыныгы жүзү!

Ч.Токтобеков

Булак: “Майдан.kg”

27-март, дем алыш күнү борбор калаабызда аба ырайы адаттагыдан да жылуу болуп, үлп эткен жел жүрбөгөн менен кечки саат жетилерде Чүй жана Турусбеков көчөлөрүнүн кесилишиндеги бак өзүнөн өзү эле кулап түштү. Анын өзөгү жолдун жээгинде турган унааны басып калган.

Бактыга жараша унаанын салонунда киши болбогондуктан, курмандыктар катталган эмес. Бирок дарактын негизи соккусу жолдо бара жаткан “Тойота” унаасына тийип, рулда бара жаткан 37 жаштагы айдоочу кырсык болгон жерде көз жумду. Каза болгон эркектин артында жашы жете элек төрт баласы калды. Деги эле Бишкекте бактардын кулашы акыркы мезгилде көп катталууда.

Мындан эки жыл мурда да Үсөнбаев көчөсүндө каттуу шамалдан кулаган бак бир аялды басып калган болчу. Анткени алардын көпчүлүгүнүн тамыры куурап, өзөгү чирип калган. Бул багытта мэриянын тиешелүү кызматтары оозеки гана отчет берген менен иш жүзүндө жарытылуу иш жүргүзбөгөндүгүнө ушул акыркы кайгылуу окуя далил болууда. Эми түштөн кийин ошол кашаң шаар кызматы “Баардык дарактарды текшерип чыгабыз”,- деп кезектеги убадасын берип турган учуру. Эмнеси болсо да бактын астына барбай, этият болуп жүрүң, бурадар.

Булак: “Майдан. kg”

Азыркы Кыргызстандын абалына окемдер айтмакчы, “Пир во время чумы” деп баа берсек куп гана жарашып калчудай. Анткени бирөөлөр кара курсагын тойгуза албай жүрсө, башкалар кечүүгө кечүү таппай, чалчактап жаткан кербези.

Бирок ушул көрүнүш бүтүндөй мамлекеттик органдарга, болгондо да килейген министрликтерге мүнөздүү көрүнүш экендигин укканда заманаң куурулуп, бизде мамлекет эмес эле жегичтердин тобу башкарабы деген ой аргасыздан эсиңе келет экен. Ушул жумада каржы министрлигиндеги мамлекеттин акчасын өз чөнтөгүндөгү бекер пулдай чачкан жагдайды  Жогорку Кеңештин жыйынында депутат Таабалды Тиллаев (“Республика – Ата Журт”) билдирди. Көрсө, бул министрлик мурдагы жылдары кызматкерлеринин түштөнүүсүнө 15 млн. сом короткону азыраак көрүнгөнсүп, кечээ эле 230 миң сомго сууда сүзүү (бассейн) кызматын сатып алууга тендер жарыялаптыр. Анда, жылдык абонемент 15 адамга же 113 жолу барууга эсептелген. Финмин бассейндин узундугу 25 метрден, ал эми тереңдиги 5 метрден кем болбошун көрсөткөн. Ошондой эле, “ачык асман астында парилкасы сөзсүз болушу керек” деген талап болгон. Аталган жыйында министр А.Касымалиев ушундай тендер жарыялаган кызматкерлерге сөгүш бергенин, өзү кабары болбогондугун айтып актанды. Мына сага тамаша.

Булак: “Майдан. kg”

Бүгүн, 30-мартта Ош облустук мусулмандар казыятынын Иш башкармасы Абдыжапар ажы Жакыпов мечит имамдарынын айлык отчетторун кабыл алып, отчеттордун сапатын текшерүү иштерин жүргүздү. Абдыжапар ажы Жакыповдун айтуусунда 2016-жылдын март айынын отчетун Алай районунун имамдары 100%га, Чоң-Алай районунун имамдары 98%га, Өзгөн районунун имамдары 84%га, Кара-Кулжа районунун имамдары 59%га отчетторун тапшырышты. Бул тууралуу Ош облусунун мусулмандар казыятынын маалымат кызматы билдирди.

Ал эми Араван, Ноокат жана Кара-Суу райондорунун имамдарынын отчеттору даярдалып бүтө электигине байланыштуу тапшырыла элек. Отчет берүүнүн тартибине ылайык бардык райондордун баш имам хатибдери мечит имамдарынын отчетторун ар бир айдын 27-числосуна чейин казыятка тапшыруу талабы коюлган. Бул талапты убагында аткарбагандарга чара көрүлөөрү белгилүү болду. Иш башкарма мындан сырткары отчеттордогу аткарылган иштердин реалдуулугун анализдеп, калыс баа берилээрин билдирди. Ошондой эле ал бардык жыйынтык боюнча КМДБнын алдындагы отчет алуу комиссиясынын кызматкерлерине отчеттторду Dropbox проограммасы аркылуу жиберип, ар бир жагдайды skape аркылуу түшүндүрүп жаткандыгын кошумчалады.

Эскерте кетсек, имамдардын айлык отчетторуна райондук хатипчилик, ал эми хатипчиликтердин отчетторуна казыят тарабынан 1ден 5ке чейинки балл менен баалоо жүргүзүлөт.