-Сиз жаздын алды менен бийликти сындап, өтө катуу билдирүүлөрдү жасап алып, анан тынчып олтуруп калдыңыз. Элдин баары сизди эмне болду деп сурап жатышат?
– Журналисттер көп кайрыла башташты, “бийлик минтип атат, антип атат” деп. Анан УКМК да кийлигишип жатканын укканда чыдабадым. Эл баарын билип эле турат. Эч ким унчукпаса эле, эч ким билбейт деп, ар кимди эле баса кала берсе болобу деген тейде, бир аз ачык сөздү айтып койгом. Себеби, мен журналисттер менен тыгыз иштешем. Коомдогу көйгөйлөрдү ачык айтып турам. Анан жанагы кургурлар менин дос-журналисттериме да тийишип, оорукчал кылып, инвалид кылганга чейин барып жатканда, айтат экенсиңда.
-Билдирүүдөн кийин эмне болду. Сизди издеп, кармайбыз деген аракеттер болдубу?
-Жок. Мен эми анчалык деле чоң нерселерди, же бир сыр айткан жокмун да. Бирок, угушума караганда анча-мынча кызыгуу болгон окшойт.
– Сиз туура кылдыңыз дейсизби?
– Менимче, мен өтө туура кылдым. Кыргызстан демократиялык өлкө. Мына демократиялык коомду курабыз деп жатып, 7-апрелде канчалаган балдардын өмүрү кыйылды. Ошондуктан, биз бул жолу сак болушубуз керек. Бийликти ноктолоп, кармап туруш керек. Антпесе, бийлик бат элде Атамбаев аткандай «Ажыдаарга айланып кетет». Мага ошол билдирүүдөн кийин көп журналисттер, интеллигенция өкүлдөрү чалды. Алар да мени колдоп жатат. Ал гана эмес, көптөгөн бийликтин карасанатайлык иштери жөнүндө айтып берип жатышат. Көрсө, президенттин пресс-кызматы көпчүлүк ММКларды контролго алып турат экен. Мурдагы пресс-секретарлардан азыркы Алмаз Үсөновго чейин баары эле ММКларды контролдоп келет тура. КТРК А. Үсөновдун айтуусу менен иш алып барат экен. Гендиректор эч нерсе чечпейт дешет. Мисалы, КТРКда «Илим жана турмуш» деген бир көрсөтүү бар эле. Көптөн бери чыкпай калыптыр. Көрсө, аны А. Үсөнов менен Ф. Ниязовдор чыгарбай жатышыптыр.
А.Үсөновдү А. Сегизбаевдин кадры деп коюшат. Ал журналисттерди коркутуп, үшүн алып турат экен. Мисалы, бир журналист мага А. Усөнов аркылуу куугунтукталып келгенин, ал прокурорлорго да кожоюн болуп, аларды жиберип коркутканын. Кылмыш ишин ачтырам деп азабын чыгарганын айтып берди. Жанар Акаев деле КТРК, башка ММКларды баш көтөртпөй келиптир. Бирок, УКМК заказдарын аткарганы ачыкталып кетсе, бийлик куласа Жанар Акаевге өтө эле кыйын болуп калат көрүнөт.
-Саясий багытыңыз кандай болуп жатат, оппозицияда байкалбайсызго, кимдер мененсиз?
-Мен илгертен эле ата бабабыз туу туткан Кыргыз жолун үлгү тутам. Мекенчил, улутубуздун кызыкчылыгын жогору койгон инсандарды, саясатчыларды колдоп келем. Азыр да мекенчил прогрессивдүү жаштардын тобун колдойм.
-Сиз өткөндө Өмүрбек Суваналиев менен Алмаз Атамбаевдлин ортосундагы пикир келишпестиктердин себебин коомго ачык айтып салдыңыз. Эми эл кайрадан Өмүрбек Суваналиевди Каттани деп айтып калышты. Балким, А. Бекназаров менен А. Атамбаевдин ортосунда кандай кара мышык жүгүрүп кеткендигин да уккан-билгениниз бар чыгаар?
– Ой, өтө эле көп саясатчылардын чырын жана сырын билем. Бирок, анын баарын айтыш керекпи, аны билбейт экем. А. Бекназаров менен А. Атамбаев болбогон жерден таарынышып кетишкенин айтышат. 2010-жылы 7-апрелде биз жаштар бийликти алдык. Ошол маалда, А. Бекназаров өтө чечкиндүүлүк менен УО төрагалыкка Р. Отунбаеванын кандидатуурасын колдоп койгон экен деген сөз бар. Таарыныч сыры ушул болсо керек.
– Оппозицияны колдойсузбу?
– Оппозиция дайыма болуш керек. Оппозициясы жок, эл бийликтин зомбулугуна чыдай албай, өзү эле көтөрүлүп кетет экен да. Мына, 7-апрелди алалы. Оппозициянын лидерлерин камап салса деле, эл өзүнөн-өзү көтөрүлүп кетип жатат. Ошондуктан, оппозиция болуш керек. Бүгүнкү күндө жасакерлик күч алды. Саясатчылар уят-сыйыт дегенди билбей туруктуулукту көрсөтө албай калды. Бири бери секирет, бири ары секирет. Анан биз оппозиция туруктуу, бели бекем болсун деп, сүйөп-таяп коюшубуз керек болуп жатат. Бийликтин карасанатай жүзүн көрүп туруп, бекер үйгө жатканча, эптеп элдин жемин жедирбешке аракет кылат экенсиң.
Азыркы оппозицияга калоомду, ушул Аткачырбас «Боз айгыр» аттуу ырымда бергем, окуп коеюн.
Күн чыгаарын тозуучу.
Күн батаарын узатчуу.
Жанырган айга жүгүнчү
Дооруң кайда кыргызым!
Сак актап аманаттай
Айлана чөйрөнү да.
Аярлап күтүп келген
Кезиң кайда кыргызым!
Жон-жондоп жолду чалчу,
Жоо келсе алдын тосчу
«Бали» деп бата алчу
Чороң кайда кыргызым!
Айсыз түндү жарык кылган
Ата салтын үлгү кылган.
Ат качырбас «Боз Айгырын»
Качан келет кыргызым!
Булак: Кyrgyztoday.kg

Кыргыз Элине, Президент Алмаз Атамбаевгеге, Массалык маалымат каражат өкүлдөрүнө 24-март күнү камалган Улуттук Оппозиция кыймылынын лидерлери Бектур Асанов, Кубанычбек Кадыров жана Эрнест Карыбековду колдоо боюнча билдирүү
Коомдун өнүгүүсүндө – оппозиция дайыма чындыкты айтып, өз салымын кошуп келген. Улуттук оппозиция кыймылынын лидерлери бүгүн эле чыгып калган эмес. Биздин лидерлер кайсы жерде иштебесин тазалыкты, акыйкатты, улуулукту колдоп келген.
Бүгүн аларды монтаждалган үн жазгычка шылтоо кылып, 3 күндөн бери негизсиз Улуттук коопсуздук кызматында кармалууда. Ушуга байланыштуу 25-март күнү Жалал-Абад областтык администрациясынын алдында Бектур Асанов, Кубанычбек Кадыров, Эрнест Карыбековдорду колдоо митинги  өтүп, президентке, бийликке төмөндөгүдөй талаптарды жөнөтүштү:
1. 24 саат ичинде лидерлерди бошотуу;
2. Оппозиция лидерлеринин ишин адилеттүүлүк менен кароону талап кылабыз;
Талаптар аткарылбаса колдоо комитети түзүлүп, ар кандай мөөнөтсүз акцияларды баштаарын билдиришти.
Жалалабад шаарынын элинин кайрылуусун колдоо ирээтинде Таластан, Ысык-Көлдөн жана Чүйдөн келген лидерлер төмөнкү кайрылуу талаптарды колдойбуз деп билдиребиз.
Чындык Улуттук оппозициялык кыймылдын лидерлери тарапта экенин мезгил көрсөтөт.
Улуттук Оппозициялык кыймылдын лидерлерин колдоо тобу

Урматтуу боордоштор!­
18-мартта ­Кыргыз аймагына Өзбекстандын аскерле­ри кирип, ары-бери каттаган Аксы, Алабу­ка, Чаткал тургундарынын жолун тосуп, Өз­бекстан кыргыз жеринде кожоюндук кылып ж­атса да, биздин Парламент, Президенттин ­астындагы Коргоо кеңеши чукул жыйын өткө­ргөн жок.
Премьер-министр Темир Сариев болсо ­Өзбек аскерлерин биздин аймактан чыгарыш­ үчүн чара көргөндүн ордуна, Кербен шаар­ депуттатарына «О переносе радиорелейной­ станции, находящиеся на территории Респ­ублики Узбекистана» деген 11-ноябрь 2015-жылы өзү кол койгон 18­-177 номерлүү өкмөттүк протоколду берип, Унгар тоодо жайгашкан Кыргызста­ндын станцияларын башка жерге көчүрүп ке­түү боюнча чечим кабыл алууну талап кылд­ы. Бул талапты ­Кербендин ­депутаттары четке кагышты. Себеби Унгар ­тоо Кокон, Совет, бүгүнкү доордо­ да кыргыздын жер­и болгон­. ­
Унгар тоону Өзбек территорясы деп кайсы негизде прто­колго Темир Сариев кол койгону ачыкка чыкканда­ гана, биздин бийлик Унгар тоону качан ж­ана кантип өзбектерге­ берип салганы ачылат. ­Б­из парламенттен ­бул маселени­ ­карагыла деп ­сурансак, депутаттар ­укпады­.­
Ушундай кырдаалда­ Президен­т­ Алмаз Атамбаев, Өзбек Президенти Ислам Каримо­в менен сүйлөшүүгө баралган жок. Себеби ­сүйлөшүү башталса, Ислам Каримов кыргыз бийл­иги Унгар тоону качан жана кантип Өзбекс­танга берип салганы ачыкта­лмак. Ошондуктан Унгар тоону ­ө­збек территориясы деп Темир Сариев­ ­кол койгон протокол жарыкка чы­кк­анына карабай, Унгар тоону Сариев өзбект­ерге берип салыптыр дегени калп сөз деп,­ бул маселени парламенте териштирүүгө Ат­амбаев өзү жолтоо болууда­. Атамбаевдин Каримов менен жолуккандан­ качканы, Сариевди коргогону­, Унгар тоо­ну­ парламент­т­е кар­атпай­ жатканы элде шек жара­т­ты. ­
Өлкөдөгү түзүлгөн ушундай курч кырдаалда­ өзбек аскерлери биздин аймактан чыгып ке­ткиче, элди козутпоо максатында, бийликт­ин шектуу ишинин бетин ачууга умтулган ж­окпуз. Өзбек куралдуу күчтөрү бүгүн бизд­ин жерден чыкканы менен, Үзөнгү-Куушту кы­тайларга, Каркыраны, Маймакты, Көксайды­ казактарга алдыргандай, Унгар тоону өзб­ектерге алдыруу коркунучу сакталып тура­т. Айрым маалыматтарга караганда, ачыкка ­чыга элек дагы бир топ кыргыз жерлери баш­ка мамлекеттердин карамагына өтүп кетүү ­коркунучу бар.
Ошондуктан өткөндөгү өзүбүз кетирген кемчиликтерди ­жоюп, биз бир муштумга түйүлүп, кыргыз ж­ерлеринин башка мамлекеттерге өтүшүнөн с­актап калалы, урматуу боордоштор! ­Унгар тоо маселесин бийлик чукулда чечп­есе, “Эл үнү” коомдук саясый кыймылынын ­өткөн жыйынында түзүлгөн Кыргызстандын П­атриоттук Күчтөрүнүн Коррдинациялык Кеңе­ши, Жогорку Кеңешти бул маселени кароого­ мажбурлаши үчүн, 30-мартта саат 10.00 до Бишкектин ­борбор аянтында баштала турган мөөнөтсүз­ тынч митингине кыргыздын накта патриотт­орун чакырат!
Кыргызстандын Патриоттук Күчтөрүнүн Коор­динациялык Кенеши

«Аксы – Ала-Бука кыргыз-өзбек чек арасынан Өзбекстандын чек арачылары бүгүн, 26-мартта тынчтык жолу менен чыгып кеткендиги мени чексиз кубандырды» – деп билдирди бүгүн, 26-мартта Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине экс-депутат, Каныбек Осмоналиев.
“Чындыгында Кыргызстандын такталбаган талашка түшкөн аймактары толтура. Бирок Кыргызстан эгемендүүлүк алгандан бери чек аралар бир тараптуу болуп чечилбей жатканы өкүнүчтүү.
Дагы мени өкүндүргөн бир маселени айтып кетишим керек. Бүгүнкү күндө аттуу-баштуу, акылдуу адамдардын арасында Түндүк-Түштүк маселеси курчуп кетти. Мындай бөлүнүп жарылууга буга чейин күбө болуп көргөн эмесмин. Кыргызга чыныгы күйгөн инсан, Исхак Раззаков, “…Кыргызды бирдиктүү эл деп эле жүрүпмүн. Көрсө биз уруу-урууга жаат-жаатка бөлүнүп, ал гана эмес – улуу Манасты да кейитип келген турбайбызбы. Бул улуттук трагедия!” деген экен. Биз кыргыз эли бөлүнгөндү токтотпосок, бизде он президентти алмаштырсак да өнүгүү болбойт.” – деди окмуштуу Каныбек Осмоналиев.
Гүлжан Шерипбаева, Кyrgyztoday.kg

Эгерде дааватчылардын ишин жокко чыгара турган болсок, анда муфтиятты жоюуга туура келип калат
— “Таблиги жамааттын” пакистандык тыңчылар менен түздөн-түз байланышы жана террордук акцияларга согушчандарды даярдоого катыштыгы бар. Мындан улам Казакстан, Өзбекстан өңдүү коңшу мамлекеттер дааватчылардын ишин сот аркылуу жокко чыгарышкан. Биздин Өкмөт бул жамаатты жокко чыгаруу процессинен кечигип калды. Себеби, “Таблиги жамааттын” лидерлери муфтияттын башында отурат. Булардын арасында Өкмөттүн дагы өкүлдөрү бар. Эгерде дааватчылардын ишин жокко чыгара турган болсок, анда муфтиятты жоюуга туура келип калат. Бир учурда (2007-2008 жылдары) “Таблиги жамаатын” жабуу боюнча Башкы прокуратура документтердин баарын топтоп Биринчи май райондук сотко берген. Муфтияттын жетекчисинин орун басары, “Таблиги жамаатынын” активдүү лидеринин бири тергөөчүнүн кабинетине кирип, “биздин уюмду жаба турган болсоңор 10 миң адамды ак үйдүн алдына чыгарабыз” деп коркуткан. Тергөөчүлөр бизди эксперт катары чакырып, бул окуяны айтып беришкен. Өкмөткө Ак үйдүн алдына чыккан 10 миң адамдын ызы-чуусу кереги жок да. Мындан улам тергөөчүлөр баштаган ишин токтотушкан. Акыркы 18 жылда дааватчылардын ишмердүүлүгү болуп көрбөгөндөй өнүктү. 1991-жылдан бери алардын идеологиясы көп адамга сиңди. Бул болсо даватчылардын ишин жокко чыгарууга кеч болуп калды дегенди түшүндүрөт.
Кыргызстанда дааватчылардын ишмердүүлүгүнөн кийин адамдар аракечтиктен толугу менен кутулду деп айтуудан алысмын.
Себеби, орто муундагы адамдардын көпчүлүгү ичип жүргөнүн көрүп жатпайбызбы. Ошондуктан дааватчылар коомго жакшы пайда алып келишүүдө деп айтууга болбойт. Эгемендүүлүктү алган жылдардан тартып коомдун бузулушуна муфтияттын дагы салымы бар деп айтсак болот. Алар коомго руханий адеп-ахлакты жайылтуу ишин өнүктүрүшү керек эле. Бирок өлкөдө болгон эки революциядан кийин муфтияттын  башында тургандар туура эмес иштерди жасап, жаман жагын көрсөтүп алышты. Аны кыргыз коомчулугу жакшы билет. Мындан тышкары, аянтка чыгып намаз окуган адамдардын санын алган муфтият Кыргызстандын 80 пайызы мусулмандар деп жатышат. Бул туура эмес. Ал жерге баргандардын баары 5 убак намаз окушпайт, баары исламдын амалдарын аткарышпайт да. Эгерде ошончо адамдардын баары 5 маал намаз окуп, исламдын амалдарын аткарса, анда коом жакшы жакка өзгөрмөк.
Булак: “Эл деми”

Бүгүн, 26-мартта оппозициячыл саясатчы Бектур Асанов Атамбаевдик бийлик аны мыйзамсыз камакка алып жаткандыгына нааразычылык иретинде жана КТРКдан элге кайрылыш үчүн 7 мүнөттүк түз эфир талап кылып ачкачылык жарыялады. Бул тууралу жаш оппозициялык саясатчы Адил Турдукулов билдирди.
Бектур Асанов 24-мартта УКМК тарабынан «өлкөдөгү коомдук-саясий кырдаалды туруксуздаштырып, мамлекеттик бийликти күч менен басып алууну пландаштырган» деген айып менен кармалган. Бүгүн, 26-мартта Бишкек шаарынын Биринчи май райондук соту Бектур Асанов менен Кубанычбек Кадыровду 12-майга чейин абакта калтыруу чечимин чыгарган.
Булак:Кyrgyztoday.kg

Ар кандай дин уюмдары Конституцияга каршы келбеген иштер менен гана алек болушу каралган. Ошондуктан Конституцияга ылайык биздин өлкө светтик (динден бөлүнгөн) мамлекет болгондуктан, биринчи иретте Конституция менен жашашыбыз керек. Дааватчылар чет элден каржыланары талаш деле эмес.

Мүмкүн дааватчылардын үгүт-насаатынан кийин биздин адамдар террор жасаш үчүн Сирияга кетип жатышкандыр? Күч структуралардын билдирүүсү боюнча Кыргызстандан 500дөн ашык адам «Ислам мамлекети» деген террористтердин катарына кошулушкан.

Бул коркунучтуу көрүнүш… Бул маселени териштирип, фактыларды таап, эгер ошолордун үгүтүнүн негизинде адамдар террорчуларга кошулуп жатса, мыйзам түрүндө алардын ишмердүүлүгүн токтотуш керек.

Ал эми экинчи суроо тууралуу айта турган болсом, эч жерде иштебеген, билими жок, шалбырап дамбал кийип, сакалын кое берген жаштардын бул иштери кыргыз маданиятына каршы аракет деп билсе болот…. Аларсыз эле азыр аракты таштагандар көп….

Булак: “Эл деми”

Жергиликтүү соттордун жаңы дайындалган 18 судьясы Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун судьяларынын катышуусунда ант беришти. Иш-чараны салтанаттуу түрдө Жогорку Соттун Төрайымы Айнаш Токбаева ачты.

Кесиптештерин куттуктап жатып, кыргыз Фемида башчысы А. Токбаева жооптуу кызматты аркалаган судьяларга ийгилик каалады.

Жалал-Абад облусунун Аксы райондук сотунун судьялары:

– Батыралиев Кайрат Абдуллаевич;

– Дарманкулов Манасбек Маширапович;

– Насирова Ташкан Жумабаевна;

Жалал-Абад облусунун Базар-Коргон райондук сотунун судьялары:

– Маматов Темирбек Тайырбекович;

– Миталипов Шарипжан Таштемирович;

– Нармырзаев Марклен Алтынбекович;

– Эргешов Сулайман Кадырбекович;

Жалал-Абад облусунун Жалал-Абад шаардык сотунун судьялары:

– Апысова Аида Айдаралиевна;

– Сулайманова Эльмира Миталовна;

– Умөталиев Кубаныч Токтомуратович;

Жалал-Абад облусунун Кара-Көл шаардык сотунун судьялары:

– Миркамилов Нурлан Мирпазылович;

– Ыманбеков Памирбек Жакыпбекович;

Ош шаардык сотунун судьялары:

– Истамкулов Кылычбек Маканбаевич;

– Кадырова Адинахан Сулеймановна;

– Курманбеков Темирбек Улукбекович;

Ош облусунун Кара-Суу райондук сотунун судьясы:

– Туманова Венера Суйунбаевна;

Ош облусунун Чоң-Алай райондук сотунун судьясы:

– Эргешова Элиза Исаковна;

 Чүй облусунун Чүй райондук сотунун судьясы:

– Курманова Гуляй Эсеновна.

 Эске салсак, Кыргыз Республикасынын Президенти Алмазбек Атамбаев 2016-жылдын 23-мартында «Кыргыз Республикасынын жергиликтүү сотторунун судьяларын дайындоо жөнүндө» Жарлыкка кол койгон.

Жаңы шайланган Жалал-Абад жана Ош облусунун шаардык, райондук сотторунун, Чүй облусунун Чүй райондук сотунун судьялары биринчи жолу 5 жылдык мөөнөткө дайындалышты.

Урматтуу президент, Алмазбек Шаршенович!
Азыр биз ааламдаштыруунун натыйжасы болгон чоң чакырыктарга жооп берүүгө туура келген заманда жашап жатабыз. Кылымдардан бери калыптанып келген элдердин каада-салты, өзгөчөлүктөрү жалпыланып кеткени турат. Бул феноменге көп маани бербеген улуттар, этностор өзүлөрүнө гана мүнөздүү болгон өзгөчөлүктөрдөн айрылып калышты же айрылуунун алдында турушат. Муну кайтарып алууга мүмкүн эместигин карт тарых эчак эле далилдеп койгон. Ошол кубаттуу толкунга туруштук бере ала турган бир эле курал бар. Ал – мамлекеттин жарандарынын билимдүүлүгү, илимди баалагандыгы! Муну Сиз Президент катары жакшы түшүнөсүз. Мен бул касиетиңизди билем жана ишенем! Кыргыздар ал феноменди катуу баалап, эч бир улуттардан калышпай, кылымдар боюу жашап келишти. Мамлекеттигин сакташты. Айрыкча, бул касиет ХХ кылымда айгине болду. Мамлекетибиз СССРдин курамына кирип, ошол учурдагы алдыңкы илимий-техникалык прогресстин активдүү катышуучусу боло алды. Илимдин баардык тармактарын камтыган Республикалык илимдер Академиясын түздү, жогорку окуу жайлары илим изилдөө иштери боюнча өзүнүн татыктуу ордун таба алды. Илимдин авангарддык жетишкендиктерин жөнөкөй элге жеткирүү максатында массалык маалымат каражаттары кеңири пайдаланылды.  Айрыкча телевидение менен радио. Союздук “Знание” коому ( анын ичинде Кыргыз республикалык бөлүмү дагы) эң популярдуу болду жана элди караңгылыкка жакындатпай заманбап деңгээлде кармап турду. Алардын ичинен өзгөчө айырмаланган долбоорлор дагы болду.  Мисалы, профессор Сергей Петрович Капицанын “Очевидное и невероятное” аттуу телеберүүсү.
Тилекке каршы, Союз ыдырагандан кийин билим берүү жана илим саясаты солгундап кетти. Анын реалдуу себептерин жакшы билебиз жана түшүнөбүз. Бирок, Кыргызстандын интеллектуалдык көрөңгөсү дагы эле бийик экендиги көрүнүп турат!  Аны бийликтин баардык бутагын кадамдап басып өткөн инсан катары Сиз – Алмазбек Шаршенович жакшы билесиз. Илимдин аркасынан түшүп, башка баалуулуктарды элебеген окмуштууларыбыз аз да болсо бар. Эл аралык деңгэлде заманбап иштери менен таанылып турушат.
Калың эл катмарына, айрыкча жаштарга илимди даңазалоо, билим алууга чакырык берүү иши маанилүү экендигин эске алып, мен дагы колумдан келишинче алектенип келе жатам. 2012 жылдын апрель айында Сиз мени кабыл алганыңызда мен өзүм түзүп жана КТРК аркылуу ишке ашырылып келе жаткан “Илим жана турмуш” аттуу телеберүүм жөнүндө баяндап бердим эле. Сиз абдан жакшы кубаттап, колдооңузду билдирип дептериңизге жазып алгансыз. “Илим жана турмуш” теледолбоору 2012 жылдын 8 февралынан баштап, 2015 жылдын август айына чейин КТРК аркылуу жума сайын берилип турган (100дөн ашуун) жана коомчулук арасында өзүнүн аудиториясын таба алган. Кыргызстандын эң көрүнүктүү окмуштуулары жана алдыңкы мугалимдери телеберүүнүн каармандары болушкан. Бюджеттен бир тыйын дагы каражат алынган эмес. Өзүм бирөөдөн суранып, экинчисине жалдырап, ошол кездеги кесипкөй КТРКнын адистеринин жардамы менен телеберүүнү чыгарып келгемин! Бирок, ошондон бери, мына 8 ай болду, мага белгисиз себептер менен берүү токтоп калды. Илим  жана билим берүү коомчулугунун өкүлдөрүнүн суранып кайрылуусу жана КТРКнын Байкоочулар Кеңешинин колдоо чечими дагы таасир бере албады! КТРКнын жетекчиси менен дагы жолугушуп сурандым. Эч кандай кесиптик жана сапаттык күнөө коюшкан жок. Макулдук берилип, бирок 8 айдан бери күттүрүп жатышат.
Урматтуу Алмазбек Шаршенович!
Мен Сизден – мамлекет башчысы катары, бул – элге жугумдуу болуп калган теледолбоорумду колдоп эфирге чыгарып берүү боюнча көмөгүңүздү суранам жана күтөм!
Сизди терең урматтаган,
“Илим жана турмуш” теледолбоорунун автору жана алып баруучусу, физика-математика илимдеринин доктору, профессор Каныбек Осмоналиев.
 

Жалал-Абад областынын аймагында диний экстремизм жана терроризмдин алдын алуу максатында, алынган ыкчам маалыматтардын жана Таш-Көмүр шаардык сотунун тинтүү жүргүзүүгө уруксат берген токтомунун негизинде Таш-Көмүр шаарынын аймагында каттоодо турган “Хизбут-Тахрир” диний экстремисттик уюмунун  активдүү мүчөлөрү жана үгүтчүлөрү жашаган жана бул уюмга байланыштыгы шектүү атуулдардын 5 үй дарегине тинтүү жүргүзүлдү.
Тинтүү учурунда мыйзамсыз буюмдарды жашырууга аракет кылгандар да кездешти. Далил буюм катары ар кандай флешкалар, видео кассеталар,видео дисктер, китеп, баракчалар, уюлдук телефондор,сим карталар, компьютерлер күбөлөрдүн (кошуналары, жакын туугандары,айыл башчылары) катышуусунда алынды. Бул тинтүү иш-чарасына жалпыга маалымдоо каражаттары да күбө болушту.
Топтолгон материалдар  Таш-Көмүр ШИИБнүн Тергөө бөлүмүнө өткөрөлүп берилди.
Алынган далил буюмдарга соттук-теологиялык экспертиза дайындалып, тийиштүү тергөө амалдары жүргүзүлүп жатат.
Айта кетүүчү жагдай, 2015-жылы “Хизбут-Тахрир” диний экстремисттик уюмунун  3 атуулу бул мыйзамсыз уюмдан чыккандыгын жалпыга эл астында билдирген.

Бүгүн, 26-мартта Бишкек шаарынын Биринчи май райондук сотунун судьясы А. Субанкулов 24-мартта УКМК тарабынан “өлкөдөгү коомдук-саясий кырдаалды туруксуздаштырып, мамлекеттик бийликти күч менен басып алууну пландаштырган” деген айып менен кармалган оппозициячылар Кубанычбек Кадыров менен Бектур Асановду 12-майга чейин абакта калтырууга чечим чыгарды.
Бийлик оппозициячыларды мындай оор айып менен жашыруун жазылып алынган аудиотасмага таянып күнөөлөп жатат. Ал эми оппозициячылар өздөрү ал аудиотасманы жасалма деп, тагылган айыпты мойнуларына албай жатышат.
Бүгүн сотко барган жаш оппозициячыл саясатчы Адил Турдукулов “Кубанычбек Кадыров менен Бектур Асановду буларга аралашымыш болуп жүргөн КР Жаштар министрлигинин экс-статс-катчысы Нурлан Досалиев сатып коюптур. Кечээ кечинде Кубанычбек Кадыров, Бектур Асанов жана Нурлан Досалиев УКМКда беттештирилиптир” деп билдирди.
Ал эми УКМК тарабынан кечээ, 25-мартта кармалган энергетика боюнча эксперт Эрнест Карыбеков боюнча али сот чечими чыга элек.







Фотолор Адил Турдукуловдуку
Булак:Кyrgyztoday.kg

Кечээ, 2016-жылдын 25-мартында “Аксы коому” деп аталган Аксы районунун Бишкектеги жашоочулары жыйынга чогулушуп, Аксы аймагындагы Унгар тоо жана Сары-Булак  участогу тууралуу туура эмес маалыматтар таралып жатканын, чек аранын бир тараптуу басып алынышын талкуулашып, Кыргыз Республикасынын Президентине, Жогорку Кеңештин төрагасына жана Жогорку Кеңештин депутаттарына  Кайрылуу кабыл алышты. Кайрылууга Аксыдагы 12 айыл өкмөттүн өкүлдөрүнөн  53 адам кол койгон.
Кыргыз Республикасынын Президенти А.Атамбаевге, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин төрагасы А.Жээнбековго, КР Жогорку Кеңешинин депутаттарына Урматтуу  Алмазбек Шаршенович, Урматтуу  Асилбек Шарипович, Урматтуу депутаттар,
Биз, Бишкек шаарындагы  “Аксы коомунун  ”  мүчөлөрү Аксы районундагы Унгар тоонун Өзбекстанга берилип жатышы жана Сары-Булак участкасын өзбек асакерлеринин бир тараптуу басып алышы боюнча өтө тынчсыздангандыгыбызды билдиребиз. Расмий кыргыз бийлигинин, республикадагы массалык маалымат каражаттарынын Унгар тоону “Үнкүр-Тоо”, Сары-Булакты  “Чала-Сарт”    (өзбектердин варианты болсо керек),  талаш эмес жерди  “талаш жер”, “такталбаган жер”  деп атайылап бурмалап айтып жатканына  нааразыбыз.
Кыргыз Республикасынын Премъер-министри Т.Сариевдин Унгар тоонун чокусундагы Кыргызстандын объектилерин “Өзбекстандын территориясынан чыгарылсын” деген 2015-жылдын 11-ноябрындагы №117/18 сандуу Протоколу  акылга сыйбаган чечим. Унгар тоо качан  Өзбекстандыкы болду эле? Аны ким берген, ким  чечкен?  Эмне үчүн Өкмөт башчысы  райондун депутаттарына тез карап бергиле деп жашырын тапшырма берип жатат?
Ошондуктан,  биз “Аксы коомунун” мүчөлөрү   Кербен шаардык кеңешинин  2016-жылдын 23-мартындагы Кыргыз Өкмөтүнүн бул документин карап, четке каккан чечимин толук колдойбуз. Унгар тоо, Сары-Булак  участкалары кылымдардан бери кыргыздын, биздин ата-бабалардын жери. Эч качан Өзбекстандыкы болгон эмес.
Урматтуу Президент,
Урматтуу төрага,
Урматтуу депутаттар, 
Аксы – Ала-Бука  жолундагы Сары-Булак участкасын Өзбекстандын аскерлеринин басып алышы суверендүү мамлекетке кол салуу деп эсептелип, Унгар тоону “Өзбекстандыкы” деп  атап, Өкмөттүн чечим чыгарышы кыргыз элине чыккынчылык деп таанылат.
Ал эми  өзбек  аскерлеринин Кыргызстандын чек арасына кенен-кесир кирип келип, Кыргызстандын эгемендүү жолуна бетон тосмолорду орнотуп, ээн-эркин көзөмөл постун коюшуна жол берген кыргыз чек арачыларынын ишин жок деп эсептейбиз  жана республиканын  чек ара башчысы токтоосуз  кызматынан алынуусу зарыл.
Ошондуктан, бул маселенин тез аранын ичинде Жогорку Кеңеште кезексиз каралышын, тийиштүү чечим алууну, күнөөлүүлөрдү жазалоону талап кылабыз. Жогорку Кеңештин жыйынына Кербен шаардык, Кашка-Суу айылдык кеңешинин депутаттары катышсын жана бул маселени кароону  түз эфирде берүүсүн өтүнөбүз.
Сиздерге Кыргыз Өкмөтүнүн 2015-жылдын 11-ноябрындагы №117/18 сандуу чечиминин көчүрмөсүн тиркейбиз.
“Аксы коомунун”  мүчөлөрү:  (53 адамдын колу)

Ички иштер министри Мелис Турганбаев «Дин, укук жана саясат» көз карандысыз аналитикалык борбордун жетекчиси Кадыр Маликов менен жолугуп, ага травматикалык тапанча тартуулады. Бул тууралуу ИИМ кабарлады.

Турганбаев менен Маликов өлкөдөгү диний кырдаал, мамлекет тарабынан терроризм менен экстремизмге карата көрүлүп жаткан чаралар тууралуу талкууланды. Жолугушуу соңунда министр белгилүү аалымга өзүн өзүн коргоо үчүн травматикалык тапанча тапшырды.

Эскерте кетсек, өткөн жылдын соңу менен Маликовго кол салуу болуп, жабырлануучу ооруканага түшкөн. Кылмышка шектүү жарандар Түркиядан кармалып, бирөөсү учурда Кыргызстанга алып келинди.

Булак: “Эл деми”

Маданият, маалымат жана туризм министрилиги тарабынан уюшулган  “Ала-Тоо таңшыйт” музыкалык улуттук сыйлык тапшыруу аземи КТРК менен биргеликте былтыркы жылдан бери өтүп келет. Бул сыйлык салттык музыкага жана жаратмандарга арналып уюштурулган. Аталган музыкалык улуттук сыйлык тапшыруу аземи быйыл экинчи ирет 8-апрелде Улуттук филармонияда өтүп, анда 15 мыкты номинант тандалат жана ага ылайык  сыйлыктар тапшырылат. Бул тууралуу аталган сыйлыктын уюштуруучусу Ырыс Окенова билдирип, төмөнкүлөрдү бизге айтып берди.

— Ырыс айым, “Ала-Тоо таңшыйт” музыкалык улуттук сыйлык тапшыруу аземин өткөрүүнүн максаты эмнеде?

— Өзүңөр билгендей, акыркы учурда кыргыз музыка дүйнөсүндө жеңил-желпи маанайдагы чыгармалардын саны арбыды. Мындан улам  маңыздуу ырларды кайрадан жандандыруу, аны жараткан авторлорго жана  салттык музыканы алып жүрүүчүлөргө стимул көрсөтүү максатында сынак өткөрүлүп келет. Аталган сынакта, өз өмүрүн музыкага арнаган, бир учурда бир нече аспапта ойногон, талантуу өнөрпоздор, тагыраак айтканда улуттук музыканын уңгусу болгон төкмөчүлөр, манасчылар, дастанчыларга жана мыкты чыгармаларды жараткан авторлорго арналган бир нече номинациялар бар. Анда сыйлыктар он беш наам боюнча тапшырылат. Кыргыздын улуттук музыкасынын жүзү кимдер боло алат, аны кимдер даңазалап, даражасын кимдер көтөрө алат, ошолор сыйланат. “Мыкты манасчы”, “Мыкты төкмө акын”, “Мыкты дастанчы”, “Мыкты комузчу”, “Мыкты аспапчы”, ырдын мыктылары тандалат жана кыргыз музыкасына кошкон салымы үчүн үч наам берилет. Анын бири авторго, бири аткаруучуга жана көзү өтүп кеткен авторго ыйгарылат.

— Номинанттар кайсы критерийлерден улам тандалып алынат?

— Ар бир номинацияга үчтөн номинант коюлат. Жалпы рейтинг чыгаруучу булактардан же өзүбүз сурамжылоо жүргүзүү жолу менен үч номинантты аныктайбыз. Маселен, “Мыкты аспапчы” деген наамга Асылбек Насирдинов,  Кутман Султанбеков жана Айнура Бердигулова үч аспапчыны тандап алганбыз. Асылбек Насирдинов бир учурда бир нече аспапта ойнойт. Салттуу музыка менен заманбап музыканы айкалыштырып мыкты чыгармаларды тартуулап келет. Кутман Султанбеков  кыргыз аспаптарын дүйнөгө таанытып жүргөн мыкты аспапчы. Бирок, аны көпчүлүгү таанып билбейт. Ал эми, Айнура Бердигулова эмгекчил кыз, жакшы чыгармаларды жаратып жатат. Кыргыз музыкасынын тарыхында булардын эмгеги абдан чоң. Ала-Тоону таңшыткан чыныгы жылдыздар десек да болот. Мына  ушундай критерийлер менен номинанттарды дыкааттык менен тандап алабыз. Андан кийин, сыйлыкты аныктоо боюнча түзүлгөн калыстар тобу үч номинанттын ичинен бирөөсүн, тагыраак айтканда жыл ичинде кайсы бир ийгиликти жаратып, чыныгы эмгек кылгандарга өз баасын берип, жеңүүчүнү аныкташат. Ал эми, калыстар тобу 10 адамдан туруп, ага маданият тармагындагы инсандар кирет.

— “Ала-Тоо таңшыйт” музыкалык улуттук сыйлык тапшыруу аземи жыл сайын өткөрүлүп турабы?

— Чынын айтыш керек, биздин ырчылар чет өлкөдөгү ырчылар менен тең тайлашып чыга алышпайт. Ооба, бир-экөө чет мамлекетке чыгып, ийгилик жаратып жатат. Бирок, дайыма эле дүңгүрөп өсүп кеткен жок. Кыргыз музыкасын өнүктүрүү үчүн, жаратмандардын, салттуу музыканы алып жүрүүчүлөрдүн жана   ырчылардын деңгээлин көтөрүү керек. Ал үчүн стимул катары мыктыларды тандап, музыкалык улуттук сыйлык тапшыруу аземдерди өткөрүү зарыл. Биздин максатыбыз “Ала-Тоо таңшыйт” музыкалык улуттук сыйлык тапшыруу аземин ар жыл сайын уюштуруп, бүгүнкү кыргыз музыкасын жакшыртуу, чыныгы өнөрпоздорду көтөрүү. Негизинен “Ала-Тоо таңшыйт”  долбоору КТРКда  10 жылдан бери өмүр сүрүп келет. Бул долбоор ар түрдүү багытта чыгып,  улуттук музыкага басымды жасайт. Майрамдык чыгарылыштарда “Эстен кеткис эски ырлар” деген темада ретро чыгармаларга кайрылат. Аны эл өзү жакшы билет.

Бул жерден дагы бир маселени айта кетейин, мындан бир ай мурун “Бүгүнкү кыргыз музыкасын деңгээли, андагы көйгөйлөр” аттуу теманын алкагында жыйналыш өтүп, ага маданият тармагындагы бардык өкүлдөр келип катышты. Анда авторлор тууралуу сөз болуп, алар такыр эле унутта калып баратканы айтылып, жаратмандарды өз ордуна коюу боюнча иш-пландар аткаруу керектигин билдиришти. Мындан тышкары, “Ала-Тоо таңшыйт” деген китеп басып, ага эң мыкты чыгармаларды киргизүү боюнча иштер каралып жатат. Сыйлык тапшыруу аземинен тышкары көмүскөдө көрүнбөгөн ушундай иштер да аткарылууда.

— Ушундай сыйлык тапшыруу аземи менен жеңил-желпи чыгармаларды азайтууга болобу?

— Эски ырларды заманбап стилге салам деп бузуп алгандар бар. Бузгандан кийин, алар “ооба бузуп атам”,- деп эч качан айтышпайт. Менимче бул көрүнүш ар бир ырчынын абийириндеги жана деңгээлиндеги нерсе. Билими жок ырчылардын саны көп. Ал ырчыларга чыгарманы кандай кылып жазса, ошондой ырдашат. Эгер билими болсо обону, нотасы кандай деп терең маани бермек. Ооба, билими жок, таланты күчтүү ырчылар бар. Бирок алардын табити да жок болуп жатпайбы. Анысы аз келгенсип, чала табит жумушун элге таңуулап, коомду бузушууда. Бул көйгөйдү “Ала-Тоо таңшыйт” музыкалык аземи аркылуу жоёбуз деген сөздөн алысмын. Бирок, мыктыларды тандоо иш-чаралары көп өтүп турса, жеңил-желпи чыгармалар акырындык менен сүрүлүшөт. Керек болсо бул көйгөйдү жоюу үчүн мамлекеттик программаларды да кабыл алыш керек.

Булак: “Эл деми”

Кичинекей айылда чоң саясат жүрөт

“Жаштар” уюму айылда элдин атынан шайланып алып, бирок эл менен  кеңешпейт. Отчет берүүгө келгенде кагаздарын бакыйтып окуп, бирок кылган иштери көрүнбөйт. 7-апрель төңкөрүштөн кийин “Жаштар” уюумун башында досум экөөбүз ичип жегендерди ачык айтып чыкканбыз. Кийин уюмдагы балдардын көз карашы, иш-аракети өзгөрүлүп, жеке кызыкчылык үчүн иштеп баштады. Алардын мындай аракетине каршы туруп, айыл өкмөтүнө жаман көрүнүп келебиз. Буга чейин “Жаштар” уюму менен биргеликте иштеп, азыр алар менен байланышым жок. Тагыраак айтканда оппозициядабыз. Чындыкты чыркыратып айтып, ойубуз жеткен жерге колубуз жетпей келүүдө. Буга чейин “Жаштар” уюмунун лидери Кенжебек Урбаев болчу. Биз ортодогу каражатты сурап эсептеп чыга  баштаганда, булар өздөрүнчө балдарды топтой калышып бизге каршы чыгарып аркабыздан туура эмес сөздөрдү айтып элге жамандашты. Биздин кичинекей айылда ушундай чоң бир саясат жүрөт. Көчөмө-көчө “дежурный” кишилерди шайлап алышкан.

Айыл өкмөтү өз чөнтөгү үчүн иштейт

Азыр айыл өкмөтү элдин кызыкчылыгы үчүн эмес, өзүнүн чөнтөгү үчүн иштеп жатат. Мамлекет тарабынан бөлүнгөн каражатка бирдеме жасамыш болуп, отчетко чоң суммадагы акчаларды жазып салууда. Жөнөкөй эле мисал, өзүбүз басып жаткан жолдон киши түз баса албайт. Жогорку жактан бирөөлөр келсе, биз “ФАП” жана бала бакча салып жатабыз дейт. Семенов айыл өкмөтүндө жергиликтүү кеңешке 11 депутат шайланган. Айыл өкмөтүнүн башчысы Анарбек Турдакунов жергиликтүү кеңештин 6 депутатын өз колуна алып, аталган аймактын башчысы болуп шайланды. Калган жергиликтүү кеңештин 5 депутаты Мурат деген кишинин командасы катары эсептелинет.

Булак: “Эл деми”

— “Кырчын” турбазасында кайнатам кароолчу болуп иштечү. Кийин кайнатам ооруп кароолчулукту жолдошум Замир Савданбековго өткөрүп берген. Мындан улам биз үй-бүлөбүз менен аталган турбазага 1991-жылы көчүп барганбыз. Жолдошум Замир 1991-жылдан 2013-жылга чейин “Кырчын” турбазасында иштеп, 2013-жылы каза болуп калды. “Кырчын” турбазасынын жетекчилери Жолдошум Замир көзү өтүп кеткенден кийин ага куран окутуп келишкен жок. Жардам да көрсөтүшкөн жок. Бир күнү  кароолчунун үйүндө жашап жатсам, Чыныбай Турсунбеков келип, мага “Света бул кызматтык үй. Бошотосуңбу? Эгер бошотпосоң милицияга берем” деп айтты. Үйдө кудагыйларым отурган. Чыныбайдын бул сөзүн угуп аябай жаман болдум. Кожоярдын жаш балдары менин инилерим болот. Алар жолдошум каза болор менен эле турбазага барышып, ары-бери жагын карап, Чыныбай менен кайтаруу боюнча келишимин түзүп жүрүшүптүр. Анан алар бизге жашоо бербей электр жарыгын өчүрүп салышты. Айла жок, бул жерден көчүп кеткенге туура келди. Башында кайнатам турбазада иштеп жүргөндө 3 адам 3 “смена” менен иштеп, үчөө тең айлык маяна алчу. “Кереге” ААК турбазаны сатып алгандан тартып бир адам күнү-түнү дем алышсыз иштеп, бирок аз гана каражат алчу. Ал каражат да тамак-аш, ун менен төлөнчү.

Булак: “Эл деми”

Кыргызстандын эли  мансапкорлор менен жемкорлордон, саясий популисттер менен өз алын билбеген кокуйисттерден, иш билбеген галдирбайлар менен кайда баратканын билбеген гаңгирбайлардан, укуктук нигилизм менен моралдык сифилизмден, адам өлүгүнөн пайда издеген көрканачылар менен бакта олтурса булбул болуп, жерге түшсө кузгун болуп бок чокуган саясатчылардан тажады.

Азыр бизге мансап үчүн Кыргызстандын келечегин садага чаба тургандар эмес, Эл-жердин келечеги үчүн мансабын садага чаба турган азаматтар керек! Кыргыз эли- кыраакы эл, баарын байкап, көрүп турат. Элдин,Мекендин укук-кадырын баарынан өйдө койгондор гана колдоо таба турган мезгил келди.

Түгөлбай Казаков

Булак: “Эл деми”

Кыргызстанда 3-чү революциянын болуп кетиши тышкы күчтөрдүн таасирине байланыштуу экенин айтышат. Бүгүн дүйнөлүк саясатта Сирия проблемасы чечилүү жолуна түштү. Тараптар чыкпай калган ачуусун бүгүн кимден чыгараарын билбей турган учур. 
Бул абалда Батыш үчүн да, Орусия үчүн да кайсы бир өлкөдө өзүнөн өзү от тутанып кетип, революция болуп кетсе, кайсы бир денгээлде “Сирия проблемасы” боюнча моралдык жоготууларды (утулуштарды) компенсация кылууга мүмкүнчүлүктөр пайда болор эле.
Бул өңүттөн алганда бүгүн “Атамбаев агент турецких спецслужб” аттуу “Ютубдан” тараган фильмдин чыгышы жана таратылышы жана жакында эле Москвада болуп өткөн “няня” Гюльчехра Бобокулованын жырткычтык менен 4 жашар кызды өлтүрүшү боюнча факты өтө чоң мааниге ээ болуп олтурат. Бул окуяларды тышкы күчтөрдүн таасири катары атасак болчудай. Бул окуялар КМШ өлкөлөрүнөн Москванын ММКлары аркылуу кеңири тарап кетти. Өзгөчө “нянягейт” окуясы диний жана этникалык конфликтерди тутандыруучу булак катары бааланып калды. Муну орусиялык белигилүү журналист Д.Киселев өз репортажында таасын белигилеп, бул маселеге өтө кылдат мамиле кылууга чакырды.
“Атамбаев агент турецких спецслужб” аттуу фильми анын авторунун максаттарын толук актагандай. Көргөндөрдүн бир даары “мунун артында Бакиевдер турат” десе, бир даары 2тышкы өлкөнүн атайын кызматтары” десе, дагы бир даары “биздин атайын кызматтар турат” деп ар түркүн боджомолдор тарап жатат. Кай бирлер “бул фильмдин аркасынан Атамбаев банкрот болуптур” дегенчелик да сөздөрдү таратканга аракеттеништи. Бүгүн дал ушул суроо көптөгөн адамдарды кызыктырып келет.
Бирок, Кыргызстанда эмне окуя болбосун, эки гана кишиден көрүү норма болуп калган. Эгер ал сырт менен байланыштуу болсо, анда Бакиев жана анын бир туугандарынан, ал эми өлкөнүн ички саясаты менен байланыштуу болсо Текебаевден көрүшөт. Бул фильмди да Бакиевдерден көрүп жатып калышты. Бирок, “бакиевдер бул фильмди атайы Атамбаевди каралаш үчүн чыгарып, эмне үчүн өз изин жашырбай, түз эле өздөрүн оңой таап алуучу булактардан ачык жарыялап коюшту?”- деген ой эч кимге келген жок. Кыргызстанда Бакиевдерди ушунча келесоо жана маңыроо деген түшүнүк калыптанып калгандай. Бирок, бийлик ошентип бакиевдерди адатынча КТРК, башка ММКлардан жамандатып жатканда, ал фильм өлкөнүн коомчулугун өзгөчө ойго салып койду. Олкө боюнча жаңы ушак тарады. Чет өлкөдө президентти агент деген өтө кооптуу кабыл алынат экен. Ошондуктан, “Түркия мамлекети А. Атамбаевдин бардык бизнестерин жана банктык эсептерин жаап салыптыр. Атамбаев банкрот болуптур”- деген сөздөр тарап жатты. Айрымдар: “эми А.Атамбаев КМШ өлкөлөрүнүн президенттери менен жолугуша албай калды да. Кантип жолугушат, тигилер аны Түркиянын агенти катары эсептеп, сүйлөшпөй коюшу мүмкүн да”,- деп, бул фильмдин Москва аркылуу таралышын уюштургандарды чыккынчы катары кабыл алып жатышты. “Булар Атамбаевди чындап эле банкрот кылып салышты, бул чыккынчыларды жазалаш керек” деп жер тыткылайт. Алар “УКМК кайда жүрөт?”- деп, эч аракеттер болбой жатканына таң калып жатышат.
Эгер чынын айтсак бул маселенин ушундай уюуштуруучулукта жүргүзүлүп жатышына президенттин да күнөөсү бар. Ал өткөн жылды жыйынтыктаган өз пресс-конференциясында “менин Түркияда бизнесим жок. Эгер ким тапса өзүңөргө жаздырып алгыла” деген тейде билдирүү жасабады беле. Мына эми ошол сөздөрү айланып келип, анын өзүнө бумеранг болуп келип тийип, элди түркүн ойго салып койду деп ойлобой койбойсун.
Москва салкын көз менен карап…
Бул фильмден кийин президент Атамбаев “Кыргызстан менен Орусиянын ортосунда мамилелер мурдагысындай эле эч өзгөрүүсүз өнүгүүдө”- деген пикирди бышыктап келүү үчүн Москвага барып келди. Бирок, бул сапарында президент чоң утуш менен келди деп айтуу кыйын. Путин кабыл алып жатып, өзүн өтө шайыр көрсөтүп жатканы менен мурдагыдагыдай эки президент бирин-бири “досум” деп атай алышпады. Орусия Кыргызстандын экономикасына акча салып, жардам берүүгө даяр экендигин билдирип, эки өлкөнүн өкмөттөрү өздөрүнчө проектилердин үстүндө иштеп жатканын айтымыш болду. Жолугушуудан эки күн өткөндөн кийин Орусия бюджетке жардам иретинде 30 млн. доллар жардам бере тургандыгы белгилүү болду.
Албетте, бул бюджети таңсык Кыргызстан үчүн абалды өзгөртүп жиберүүчү көмөкпул эмес. Кыргызстандын бүгүнкү абалында бул эч нерсеге татыбаган акча. Бүгүн бюджетте акча жок. Өкмөт айлык акыларды, социалдык төлөмдөрдү ж.б. көтөрүүгө акча таппай куруп туру. Мамлекеттик казынада эч нерсе жок. Өлкөдө эл “итке минген” абалда.
Атамбаев 2-мартта Москвада туруп орусиялык журналисттер үчүн пресс-конференция берди. Ал жаңылык киргизе тургандай эч нерсе айта алган жок. Ага удаа эле, эртеси Адахан Мадумаров 3-мартта Москвада “Аргументы и факты” гезитинин офисинде пресс-конференция өткөрүп, президент Атамбаевдин саясатын катуу сынга алды. Ал: “президент Атамбаев мамлекеттик системаны деградация кылып жатат”,- деп жар салды. Кыргызстан менен Орусиянын ортосундагы мамилелердин солгундап кеткендиги байкалып жатканын айтып, “бүгүн Кыргызстан акырындык менен батышты карай бурулуп баратат” деп билдирди. Бирок, бийлик анын бул билдирүүлөрүнө эч кандай жооп бере алган жок.
Президент коомчулуктун көңүл борборунда
Баарынан кызыгы, өлкөдө өнүгүп жаткан абалды коомчулук да тыкыр байкап турганы анык болду. Президент Атамбаев Москвадан келгенден кийин анын ар бир кадамы коомчулук тарабынан катуу сынга кабыл алына баштады. Атамбаев бир топ мамлкеттик кызматкерлерди жана ага улай эл өкүлдөрүн кабыл алып, аларды өзүнүн балдарындай эле каарып, айрымдарын сөккөнү тууралуу маалымат тарады. Айрымдар “бүгүн президент Атамбаев эч кимге деле ишенбей калган абалга кептелген экен”- деп баалашты. Ошондуктан, “жеке өзү ишенген тажрыйбасыз кадрларды жылдырып, коомчулуктун өтө катуу сынына кабылды” дешет. ММК Атамбаев өзүнүн шопурун, пресс-катчысын, жан сакчысын, секретаршасын ж. б. баарын чоң кызматтарга коюп жатат деп чыгышты. Белгилүү журналист Э.Кулуева бул тууралуу: “Жылкысын баксаң мэр, шопур болсоң аппарат башчы, жан сакчы болсоң коррупцияга каршы күрөшөт экенсиң. Революция бир саясатчынын кол астында иштегендерге кызмат берүү үчүн болот деген жыйынтык чыгып калды окшойт” деп жазып чыкты.
Ишембиликтеги Атамбаевдин билдирүүсү
Жаздын эрте чыгышына же оппозициянын биригип жатканына байланыштуубу, айтор бийлик элге көрүнүп коюу максатында чоң ишембилик өткөрдү. Бул күнү Президент Атамбаев баягы эле коомчулукту кызыктырып келген “экинчи мөөнөт”, “өзүнүн мураскери”, “конституциялык реформалар”, “оппозициянын биригүүсү”, “экономикалык абал” ж. б. маселер боюнча кеңири билдирүүлөрүн таратты.
Президент Атамбаев мөөнөтү бүткөн соң президент да, өкмөт башчы да, спикер да болбой тургандыгын, мураскер да калтырбастыгын айтты. Бирок, анын сөздөрү ишеничтүү болгон жок. Бул жөн гана биригип жаткан оппозицияны бир аз тынчтандыруу аракети катары кабылданды. Себеби, Атамбаевдин аракеттери тескерисинче, кайра саясатка калууга умтулуп жатканын көрсөтүп жатат. Болбосо Атамбаев жанталашып, эч нерсеге жараксыз кадрларды биринен сала бирин маанилүү кызматтарга койбос эле да дешет. Анткени Атамбаев кеткенден кийин ал бекитип жаткан бул жараксыз, сабатсыз, тажрыйбасыз кадрлар эч кимге кереги жок да. Алар Атамбаевдин мураскерине да кереги жок болот. “Эгер революция болуп кетсе, булардын көпчүлүгү батышка качып, Бакиевдин губернаторлору, ат кошчуларынча таксист болуп калыштары мүмкүн”- да деп, Атамбаевдин сөздөрүнө ишеним артышпайт.
Атамбаевдин тегереги мураскор болобуз деп, аткивдешип жатышы да, анын саясаттан кетпешинин бир далили. Себеби, ал мураскорун бекитип алып, өзү премьер болгусу келип жатканы тар чөйрөдө айтылып жүрөт.
Конституциялык реформалар боюнча пикири да сынга кабылды. Экс-депутат Э.Алымбеков “президент Атамбаев адатынча эле конституциялык реформаларды жүргүзүү керек деп, бирок, алардын канчалык коомубузга абзел экендигин адатынча так айта алган жок” деп сындап чыкты. Чынын айтканда, президент бул жолу конституциялык реформаларга бара албай тургандыгын билдирип койду. Ал биринчи жолу реформаларды “точечный болот” деп айтты. Бирок, парламент, эл каалабаса, анда мен деле бул чечимге макул болом деп балп эттирип алды. Муну менен президент Атамбаев өлкөдөгү саясий жана социалдык-экономикалык абалдан өтө чоочуркап тургандыгын билдирип койду. Бүгүн президент парламенттин колдоосунан кол жууп калбайын деп чоочуп жаткандай. Себеби, президент мурдагысындай эле конституциялык реформаларга барам деп кесе айтса, анда ал парламенттин кайсы бир бөлүгүнүн колдоосунан ажырап калышы мүмкүн. Анткени, конституциялык реформалар боюнча жүргүзүлгөн референдумдан кийин, бул парламент тарап кетиши мүмкүн. Айрым партиялар бүгүн эле референдумдан кийин парламентти таратуу талабын коюп жатышат. Б. а. бүгүн оппозициянын биригип жаткандыгына байланыштуу президент Атамбаев бир аз алсыздап калгандыгын билдирди.
Президент А. Атамбаев өлкөдө түзүлгөн социалдык-экономикалык абал боюнча өтө тырышкандык менен түшүндүрмөлөрдү берүүгө аракет кылды. Ал: “Кыргызстан ЕАЭС кирбесе, өз алдынча жашап кете алмак эмес. Бизди изоляциялап салышмак, бул туура чечим болгон. Алгачкы жылдары кыйын болот. Бирок, күзгө карата абал өзгөрөт. Ал жемиштерин бере баштайт. Экономика өнүгө баштайт”,- деп ишендиргиси келди. Ал “Орус фондундагы” акчалар туура пайдаланылбай жатканынан да экономикада жылыш байкалбай жатканын айтып, анын жетекчилигин алмаштырып, ишти алга жылдырабыз деди. Анын ою боюнча андагы 400 млн. долларды экономикага салса, ал өнүгүү жолуна түшмөк экен. Бирок, ал күздүн эртең эле келип калаарын эсине алган жоктой.
Кыязы, ошондон уламбы, айтор белгилүү экономист Сапар Орозбаков “Атамбаев банкрот болду. Экономика кыйраганчалык абалга келди” деп сынга алды. С.Орозбаков Атамбаев “эгер жазда болбой калса, күздө сөз жок бийликтен кол жуушу мүмкүн”- деп кесе айтып салды.
Түштүк саясатчыларын саясаттан четтетүү планы жана элдерди экиге бөлгөн добуш талаш
Айтып койчу нерсе, бийлик парламенттин 6-чакырылышын камсыз кылып жатканда өтө чоң ката кетирген.
Биринчиден, ал парламентик шайлоолордо бийликтин түштүктүк саясатчылар А.Мадумаров, Б.Наргозуев, А.Бекназаров, А.Келдибеков, К.Ташиев, Б.Асанов, И.Исаков жана башкаларды парламентке киргизбей коюу планы аша чапкандык болгон.
Экинчиден, бийлик билип-билбей өткөн парламенттик шайлоолордо өзбек шайлоочуларынын добуштарын түндүктүк “Кыргызстан” партиясына өзбекстандык кримавторитеттердин жардамы менен алып берип, түштүктөгү кыргыз жана өзбек элдеринин ортосуна кайрадан жик салынып калган. Б. а. жараты эптеп айыгып келаткан кыргыз жана өзбек элдерин кайрадан бири-бирине каршылаштырып алышкан.
Үчүнчүдөн, клон партияларды жаратып, парламентти сөздөн калган чала өлүк мунжу саясий күчтөр менен толтуруу туура эмес болгонун түшүнгөнсүгөндөй. Бийлик оппозиция биригип, бир муштумдай күчтүү болгондо өңчөй байлардан турган парламент президентти колдобой, бир жагынан элдин кызыкчылыгында аракет кыла баштап, бир жагынан оппозицияга ачык каршы чыга албай калаарын байкабай калгандай. Эгер ачык каршылык көрсөтсө, анда байлардан турган парламент революциялык күчтөрдүн же тагыраак айтканда акыйкат издеген толкундун тепсендисинде калыштары мүмкүн.
Бирок, саясий чөйрөнү чочуткан нерсе Атамбаевдин 20 жылдай аны менен бирге оппозицияда болгон саясатчылардын бүгүн анын бийлигине оппозиция болуп жатканы үчүн аларды зекип жатканы болду. Өмүрбек Суваналиев бул тууралуу “Ыңгайсыз суроолордо” сүйлөп жатып, “Атамбаев менен баарыбыз бир жүргөнбүз. Бүгүн Атамбаев эле бийликте, биз оппозициядабыз” деди. “Бүгүн Атамбаевди эки жолу өлкөнүн президенттерин кулоого алып келген кадрлар тороп алып, керек болсо Иса Өмүркулов да Атамбаевге кире албай калыптыр”- деп айтты. Учурунда булар Атамбаевди ээрчип, Бакиевге каршы турушкан эле да. 7-апрелге чукул Атамбаевге баталарын берип, антка бек туралы деп сүйлөшүшкөн да.
Дымагы күчтүү оппозиция, шаадысы сынган бийлик
Бирок, анткен менен оппозициянын дымагы күчөп, анын карааны 3-чү революциянын поездиндей алыстан көрүнө баштагандай болду. 14-мартта болот деп жаткан митингдер Таласта, Аксыда, Жалал-Абадда болуп өттү. Бул митингдер К.Кадыров менен Б.Асановдордун бирикмелери уюштуруп, алардын жыйынтыгында булардын топ 24- марттагы курултайга чакыруу келсе, сөз жок катышаарын жар салышты. Жалал-Абаддагы митингде Б.Асанов бийликти өтө катуу сындап, “Бир эле талап – Атамбаевди кетирүү” деп жар кылды. Анын ою боюнча бийлик криминалдашып кетти. Турат Акимов: “Анапияевди бийлик өлтүргөнүн билет. Мындан ары да бул бийликтен коомго көп залал тийет. Кыргызстанга бүгүн демократиянын негизинде гана аркеттенген жаңы лидер керек”- дейт.
Бул митингдерге шыкактанган чоң булдозер А.Бекназаров дароо 24-мартка белгиленген курултайды өткөрүүгө Ошко жөнөп кетти. Сапар алдында бийликти катуу сынга алып, бийликтин шадысы сынып калганын белгиледи. А.Бекназаров Ошто 24-мартта курултай өткөрүп, анан 27-марттагы шайлоолордо “Ата-Журт” партиясын колдоп, К. Ташиевди мэр кылууга билек түрүнө киришээрин айтып жатышат.
Атамбаев: “эл бузарлар … шайтандын кулдары… провокаторлорду таш менен кууш керек”
16-мартта же ошол эле күнү Атамбаев да Ош, Жалал Абадга сапар тартты. Ошто сүйлөгөн сөзүндө Атамбаев стабилдүүлүк, 27-марттагы Ош шаардык кенешине, 2017-жылкы шайлоолор, Акаев, Бакиевдер, оппозиция жөнүндө айтты жана оппозицияны “шайтандын кулдары” деп атап, “провокаторлорду таш менен кубалаш керек” деп билдирди.
Бул билдирүүсү түркүн пикирлерди жаратты. Айрымдар А.Атамбаев акыркы сөзү менен элди мыйзамсыз күч колдоонууга үндөп, түштүктө кандайдыр бир мыйзамсыз аракеттердин негизинде трагедия болуп кетсе, аны өз мойнуна илип алды деп кесе белгилешти. Бул кудум “Атамбаев агент турецких спецслуб” деген фильмдин чыгыш себебине окшош иш болду.
Бегилүү коомдук ишмер Т.Тургуналиев “мен өмүр бою оппозицидамын. Президент өлкөдө оппозиция болуш керек деп айтса жарашмак”,- деп өз оюн бидирди. “Буттан чалынган турат, ооздон чалынган турбайт, президент ооздон жанылыптыр” деп баалады.
Атамбаевдин Оштогу сүйлөгөн сөзүн “Каганат.kg” сайты дыкат комментарийлеген. Сайт А. Атамбаевдин билдирүүсүн “жѳѳжомок” катары баалаган. “Коррупция азайган болсо бала бакчада, мектептерде азаят эле го, калп жар салуу менен ар кимди кармап, айрымдарын өлүмгө чейин жеткиргени менен мактанып жатабы” деп ызырынгандар четтен чыкты деп белгилеген сайт.
Бийлик элин сыйласа Кыргызстан өнүгөрүн айткан президент, эмнеге өлкөнү гүлдөтө албай жатканын айткан жок.
Оппозицияга ыктаган аткаминерлерди “шайтандын кулдары” деп атоо менен Атамбаев өзү да бир убакта оппозицияда экенин унутканынан, артка кылчайып, өткөндөн сабак албаганынан кабар берди. Ал эми “провокаторлорду таш менен кууш керек” деп, элди мыйзамсыз кадамдарга чакырды деп жазды.
Атамбаев оппозицияны “шайтандын кулдары” деп жатканын укканда “ал чын эле жалгыз калганбы?”- деген ой келди. Ө.Суваналиев “Ыңгайсыз суроолордо”: “баарыбыз бирге оппозицияда элек да… бүгүн А. Атамбаев жалгыз калды” деп кесе айтканы да эске түштү. Балким, ошондон улам президент А.Атамбаев оппозицияны “шайтандын кулдары” деп атап жатабы? Бирок, кандай гана болбосун бир кездерде Атамбаев өзү да оппозициянын катарында жүргөн да. А.Бекназаров баштаган жоон тобу К.Бакиевге ынабай, А.Атамбаевди колдоп дайыма жанында болуп, саз болсо саз, тас болсо тас, мас болсо пас болуп, жаман-жакшысын көтөрүп, бирге жүрүшкөн да дегендей.
Жыйынтыктап айтканда бийлик менен оппозициянын ортосундагы бирин-бири жакалоо, тирешүүсү дагы далайга улана турганы анык болуп калды.
Атамбаев-Хрушев параллелдери
Бул өнүттөн алганда, биз 7-апрель революциясынан бери билген революционер Атамбаевдин образы чындап эле банкрот болуп калганы анык болгон көрүнөт. Атамбаев эми өз имиджин өзгөртүп, коомго кайрадан жаны образ менен чыкпаса, ага бир топ эле кыйын болчудай… Анан калса, А.Атамбаевди Хрушевго окшоштурушат эмеспи. Н.Хрушев ачуусу бат келген жана убаданы пачкалап берген саясатчы болгон дешет. Н.Хрушев жана башка лидерлер 80-жылдары СССРде коммунизмди курабыз деп ишендиргиси келген. Бирок, ал 80-жылга чейин өзү бул дүйнөдө жок болоорун жакшы билген. Ошондуктан, бир жанган жылдыздай жарк деп чыгып, анан өчуп жок болгон.
Бирок, ошондой болсо да Атамбаевде абалды сактап калыш үчүн бардык мүмкүнчүлүктөр бар.
Биринчи жол Атамбаев кадрдык саясатын өзгөртүшү керек. Ал тар чөйрө, тегереги менен гана иш алып барууну токтотушу тийиш. Тар кызыкчылыктагы тегереги менен иштегенче, салмактуу саясатчыларды, коомдук ишмерлер менен кенешип, коомчулук менен иш алып барышы керек. Идеяга бай жаштарды тартыш керек. Коомдо Атамбаевдин А.Батукаевди коё берген тегереги эбак эле уруу, коррупционер, интриган, кидальщик, криминал менен иштеген адамдар катары кабыл алынып калган. Себеби, алардын баары ошол эле А.Мадумаров, Б.Наргозуев, А.Бекназаров, А.Келдибеков, К.Ташиев, Б.Асанов, И.Исаков ж.б. жаш жигиттер. Эгер бийликке келгенде араң гана жөнөкөй женил машиналары бар болсо, бүгүн эки-үч 80 миңден 150 миңге чейинки “Джип”, сарай толо мал, күлүк ж. б. бар. Ийри компанияларды «крышевать» этишет. Банктарда акчаларды айлантып байып жатышат. Атамбаев өзү да Орус-кыргыз фондунун өкүлүн кызматтан алып жатып, “акчаны элге бериш керек, банктарда айлантпай”- деп, жылаандын башын чыгарып айтпадыбы?
Атамбаевдин тегерегинин бир эле кызыкчылыгы бар. Эптеп мураскор болуш. Ошого гезиттердин биринчи бетине биринен бири жарышып чыгып, эч нерсе кылбай мураскорлукту гана ойлоп аракеттенип олтурушат.
Экинчи жол Атамбаев оппозиция талап кылгандай, өкмөттү отставкага кетирип, жаңы элдик өкмөт түзүүгө барып, абалды сактап калууга толук мүмкүнчүлүгү бар.
Үчүнчү жол бул парламентти таратып жиберип, жаңы шайлоолорду жарыялап, өлкөдөгү туруктуулукту сактап калуу мүмкүнчүлүгүнө ээ.
Атамбаевди жипсиз байлап, эмне талап кылып жатышат?
Жыйынтыктап айтсак, сыягы Атамбаев кандайдыр бир негизде ири саясий оюнчулар арасында мезгил талабына жараша оюн жүргүзө албай, кайсы бирөөлөрдүн оюнуна жетиштүү денгээлде жооп бере албаган оюнчу катары кабалданып калган сымаалдай. Б.а. кайсы бир державанын саясий оюндарына проблемаларды жаратуучу лидер катары кабылданып калган өңдүү. “Атамбаев агент турецких спецслужб” фильми жана Гюльчехра Бобокулованын жырткычтык аракеттери жөнүндөгү маалыматтардын таркалышы да кайсы бир денгээлде бул ойду бышыктагандай. Себеби, ал фильмде жеке эле Атамбаевдин өзүн эмес, анын уулдарын, КСДП лидерин да кыпчый кеткен. Демек, бул фильм Атамбаевди өлкөдөн чыгарып жибериш үчүн, ал эми КСДПны лидерсиз калтыруу үчүн атайылап жасалган. Бирок, Президенттин Аппараты, УКМК бул боюнча эч нерсе иш жасай алган жок. Ошол эле учурда, Гюльчехра Бобокулованын сүрөтү менен “Хизб ут –Тахрир” диний уюумдун мүчөлөрү тарабынан чыгарылган фильм “Фейсбукка” жайгаштырылган. Анда бул уюмдун мүчөлөрү Кыргызстанда ислам дини жабыркап, мусулмандар кордолуп, куугунтукталып жактандыгын айтып, мисал катары СИЗОдон качкан кылмышкерлердин мусулман болгондуктарын жана алар атайылап жок кылынгандыгын билдирип, ошол кылмышкерлердин өлтүрүлгөн сүрөттөрүн көрсөтүшүүдө.
Менимче, бул иштердин артындагылар Кыргызстандагы саясий абалды өтө кылдат иликтөө менен уюштургандай. Жогоруда айтылгандай, бийлик билип билбей өткөн парламенттик шайлоолордо өзбектердин добуштарын түндүктүк “Кыргызстан” партиясына өзбекстандык кримавторитетердин жардамы менен алып берип, түштүктөгү кыргыз жана өзбек элдеринин ортосуна кайрадан жик салып койгону бар. Эки эл ортосундагы ишенимге чоң залал келтирилген.
Сыягы, Гюльчехра Бобокулованын жырткычтыгы Д.Киселев мырза кооптогондон да чоң нерселерди камтып турат. Себеби, Гюльчехранын кылыгы акыры келип бүтүндөй Фергана өрөөнүн жарып жиберчүдой пикир калтырат. Бул маалымат “мунун артындагылар мындай аракеттери менен бүтүндөй Фергана өрөөнүнө от койгусу келип жатканбы?”- деген ойду жаратат. Эгерде бул окуяны жогорудагы фильм менен катар карасак, бул эки аракет тең бир эле максатта жүргүзүлүп жаткан операцияга окшош. Б.а. Кыргызстанда жана Борбордук Азиянын башка өлкөлөрүндө бийликтин алмашышын шарттай турган аракеттер деп билсек болот. Менимче, бул фильм аркылуу Атамбаевдин да, анын мураскорунун да жолун бөгөп коюу аракети көрүлгөн деп болжосок болот. Ошондуктан, бийлик бул нерселерге сөзсүз реакция жасашыкерек. Болбосо, ар түркүн пикирлердин жаралышы менен жакында “Атамбаев банкрот” дешпесе да, “Атамбаев жипсиз байланган” деген пикир басымдуу болуп калышы мүмкүн.
Албетте, биздин бийлик дагы деле тырышып, оппозицияны тааныбай, атасынан калган бийликтен бетер тырышып олтура бериштери мүмкүн. Бирок, эгер бир жерден жанылыштык кетчү болсо, анда бул жолу бийликтегилер оңбой эле калчудай болуп турат. Себеби, 2010-жылкы этникалык конфликтер эми да кайталанса, анда кыргыз бийлигине бир эмес, эки трагедияга бирдей жооп берүүгө туура келээрин унутпаштары керек.
Табылды Акеров, саясат таануучу, тарых илимдеринин кандидаты,
Булак: “Майдан. kg”

Бүгүн, 25-мартта Жалал-Абад шаарында кургак учук оорусунун алдын алуу жана экономикалык социалдык оорулардын катарына кирген бул коркунучтуу жугуштуу дартка каршы күрөшүүгө арналган маалымат жыйыны болуп өттү деп маалымдады өкүлдүн басма сөз катчысы. Маалымат жыйынына Жалал-Абад областтык саламаттыкты сактоо тармагынын координатору, областтык үй-бүлөлүк дарыгерлер борборунун директору Маматжан Миянов, Жалал-Абад областтык кургак учукка каршы күрөшүү борборунун директору Бурулкан Кадырова жана Жалал-Абад шаардык кургак учукка каршы күрөшүү диспансеринин башкы дарыгери Акылбек Ормонбеков катышты.

КРнын саламаттыкты сактоо министрлиги тарабынан жүргүзүлүп жаткан 4 приоритеттүү багыттын бири болуп кургак учук оорусу болуп саналат. Тилекке каршы, областыбыздын аймагында кургак учук оорусун азайтууга толук жетише албай жатабыз. Мунун обьективдүү жана субьективдүү себептери дагы бар. Атап айтканда учурда кургак учук оорусунун заманбап дары-дармектерге туруктуу келген «мутант» түрлөрү чыгып жаткандыгы жашыруун эмес. Кургак учук оорусунун жаңы түрлөрү ар кандай күчтүү дары-дармактерге туруктуулугун көрсөтүп жатышат. Быйылкы жылдын 24-февралынан 24-мартына чейин жарыяланган кургак учукка каршы күрөшүүнүн бир айлыгында областтын калкына бул социалдык жугуштуу коркунучтуу ооруну толук дарылап сакайтууга боло тургандыгы туурасында кеңири түшүндүрүү иштери район-шаарларда жана айыл аймактарында жүргүзүлүп келинди. Ачыгын айтсам, дарыгердин көзөмөлү менен жана заманбап дары-дармектер кургак учук оорусун жүз пайызга дарыласа боло тургандыгын дарыгер катары ишенимдүү айта аламын. Бул үчүн эң башкысы кургак учукка чалдыккан бейтап биринчи кезекте өздүк гигиенасын так сактоого тийиш. Мындан сырткары калориялуу жана витаминге бай тамак-аш азыктары менен тамактануусу шарт болуп саналат. Анан эң башкысы аптекада сатылып жаткан ар кандай антибиотиктерди дарыгердин рецепти жок колдонууга катуу тыюу салышыбыз керек. Тилекке каршы, биздин мекендештерибиз өз алдынча дарылануу менен ал ооруну кайра күчөтүп алып жатышат. Кургак учук оорусу эч кимди тандабайт, аябайт  жана адамдын жаш өзгөчөлүгүн ылгабайт. Кургак учук оорусуна каршы натыйжалуу иш алып барууда Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо (ВОЗ), ПРООН, USAID Эл аралык уюмдары ар тараптан финансылык колдоо көрсөтүп келе жаткандыгын баса белгилеп кетким келет,- деди Жалал-Абад областтык саламаттыкты сактоо тармагынын координатору, областтык үй-бүлөлүк дарыгерлер борборунун директору Маматжан Миянов.

Өткөн 2015-жылы область боюнча 868 кургак учук менен ооругандар аныкталган. Жыл өткөн сайын бул социалдык оорулар менен ооругандардын саны азайып бараткандыгын белгилей кеткенибиз оң. Тилекке каршы, кургак учук оорусунун өтүшүп кеткендигинен өткөн жылы 54 адам каза болгон. Бул деген 2014-жылга салыштырмалуу 8 адамга азайды дегендикти билдирет. Былтыр кургак учук менен ооруган балдардын саны 107 баланы түзгөн. Өткөн жылы калк арасында кургак учук оорусунун алдын алуу жана түшүндүрүү боюнча  602 лекциялар окулган болсо, быйыл эки айдын аралыгында 280 лекциялар окулуп, 375 атайын баракчалар чыгарылып, элге таратылды. Мен өзүм 16 жолу телевидение менен газеталарга интервьюларды бердим. Токтогул менен Сузак районунда кургак учук оорусу менен ооругандар көп катталып жатат. Бизде 370 койка орун бар. Дары-дармектер толугу менен акысыз берилет. Мындан сырткары ар бир бейтапка  күнүнө 93 сом 40 тыйындан тамак-ашына жана 63 сомдон дарыларына бөлүнөт,- деди Жалал-Абад областтык кургак учукка каршы күрөшүү борборунун директору Бурулкан Кадырова.

Жалал-Абад шаарында кургак учук оорусу менен 2014-жылы 111 адам катталган болсо, өткөн жылы 85 адам катталган. Мунун ичинен жугуштуу ачык түрү 2014-жылы 49 болсо, өткөн жылы алардын саны 34кө азайган. Башка жугуштуу оорулар сыяктуу эле кургак учук дагы негизинен кох таякчалары аркылуу көбүнесе аба аркылуу жугат. Кургак учук оорусу менен катуу жабыркаган адамдын какырыгы дагы кох таякчаларын таратуучу болуп калат. Май менен сүттө кургак учуктун таякчалары бир жылга чейин сакталаары аныкталган. Кох таякчалары күндүн нуруна, толук кайнатылбаган сууда жана айрым кислоталарга дагы чыдамдуу келет. Кургак учук менен ооругандарды амбулаториялык негизде дарылоо менен ар бир бейтапка профилактикалык түшнндүрүү иштеринен сырткары аларга өздүк жеке гигиенаны катуу сактоону биринчи планга коёбуз,- дейт  Жалал-Абад шаардык кургак учукка каршы күрөшүү диспансеринин башкы директору Акылбек Ормонбеков.

Жалал-Абадда кургак учук оорусун аныктоочу 17 флюрограмма аппараты болсо анын 12си иштебей тургандыгын областтык кургак учукка каршы күрөшүү борборунун директору Бурулкан Кадырова терең өкүнүү менен белгилеп кетти.

Өткөн жылдын эки айында кургак учук менен ооруган 2 бала аныкталган болсо 2016-жылдын алгачкы эки айында 12 баланын кургак учук дартына чалдыккандыгы аныкталып олтурат. ПЛУ бөлүмү Ноокат районунда жайгашкан. Ал жакка барып дарылануу көпчүлүккө кыйынчылыктарды жаратууда, – деди Бурулкан Кадырова.

Батыштын өнүккөн мамлекеттеринде дагы койка орундар биздегидей көп эмес. СССР мезгилинде медицинадлагы иштин натыйжасы  койка орун менен аныкталчу. Азыр аны унутушубуз керек. Койка орундарды азайтуу—бул мезгилдин башкы талабы болуп калды,- деди областтык саламаттыкты сактоо тармагынын координатору Маматжан Миянов.

Кургак учук оорусуна каршы күрөшүү бул жалаң гана дарыгерлердин милдети десек терең жаңылган болобуз. Ден соолук биринчи кезекте өзүбүзгө керек. Ошондуктан жыл сайын бир ирет рентгенге түшүү, дарыгерлерге кайрылып алдын ала профилактикалык текшерүүдөн өтүүнү нормага айландырууга убакыт келип жетти. Улуттук фтизиатрия борборунун маалыматына ылайык өлкөдө  100 миң адамга кургак учук оорусу менен ооруган 98 адам туура келет экен. Булл албетте көп. Ал эми дүйнөлүк практикада 100 миң адамга 50 кургак учук оорусу менен ооругандар катталса ал нормага ылайык келет деп эсептелинет.

Маалымат жыйынына катышкан дарыгерлер ырастап кетишкендей, Жалал-Абад шаарынын ичине жайгашкан түрмөкана жана ал жерде жаза мөөнөттөрүн өтөп чыккандар, иш издешип чет өлкөлөргө чыгып кеткендер кургак учук оорусун таратуучулардын негизги категориясына кирээри аныкталган. Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо (ВОЗ) уюмунун маалыматына таянсак 2014-жылы  дүйнө жүзү боюнча 9,6 млн. адам кургак учук оорусуна чалдыккан болсо, мунун ичинен 1,5 млн. адам кургак учук оорусунун өтүшүп кеткендигинен улам каза табышкан. Бул албетте, ар бирибизди ойго салуучу нерсе. Андыктан бул маселеде дарыгерлер белгилегендей «кол куушуруп олтуруудан пайда чыкпай тургандыгын» унутпай, биргелешип иш алып баруубуз зарыл. Ден соолук кимдир бирөөгө эмес, биринчи кезекте өзүбүзгө гана керек экендигин жадыбыздан чыгарбасак.

Жолдошбай Осмонов, журналист

Эмки жуманын тегерегинде парламент єкмєттүн отчетун угуп, ага баа бергени турушат. Эгерде эле оппозициянын курултайы менен кыргыз-єзбек чек арасындагы кырдаал шылтоо болуп, маселе єзгєрүп кетпесе. Эл арасында дагы, саясый чєйрєдє да “єкмєттүн отчетун Жогорку Кеңеш жактырбайт” дегендердин катары калыңдап барат. Кокус ошондой боло турган болсо, депутаттардын мындай “жактырбоочулугу” єкмєттүн отставкасына алып келет. Ушундай кєрүнүштєрдүн желаргысында “болочок єкмєт башчысы ким болот болду экен?” деген суроо да суурулуп турган кез. Албетте, күчтүү премьер-министр болчу кыйын мырзалар бар. Бирок, андайда “ит күлүгүн түлкү сүйбєйт” турбайбы.   

Ал эми Т.Сариевдин министрлер кабинети ишти кандай деңгээлде аркалай алды? Аталган суроого азыр баары саресеп салып жаткан кез. Тилеке каршы, терс пикирлер кєбүрєєк орун алып жаткандыгын кантип жашырабыз? Айрыкча, башкы вазир жєнүндєгү айтылып жаткандарды? Чынында Т.Аргембаевичтин єкмєттү башкаруудагы бир жылы кылым карыткандай эле болду окшойт. Балким, ал дурус саясатчыдыр. А эгер жетекчилик даремети жєнүндє айта турган болсок, чоң кызматка келгенге чейинки коомчулукту эч даярдыксыз ЕАЭБге сүйрєп кирген “эмгеги” эле эмнеге гана татыбайт? Кєп єтпєй премьер-министр болгондо да: “Эгер бул союзга кирсек момундай болот. Момундай тоскоолдуктар бизди күтєт” деген сыяктуу иштер ачык жүрдүбү? Туура, акыры бара турган жерибиз ошол жак болчу. Аны эч ким деле танган жок. Бирок, жоо куугандай кирип кеткенибиз шорубузду шорподой кайнатып жаткан жокпу? Мурда кєпчүлүк жер-жемишин, эт жана башка азыктарын алды Казакстан, ары жагы Россияга чейин алып барып, соода сатыгын кылып келе алышчу. Азыр андай эмес. “Бажы союзунун стандартына жооп бериш керек” деген тосмо тосуп турат. “Ал талап боюнча иш алып баралы” десек, андайды аныктаган атайы лабороториялар бизде дээрлик жетишсиз. “Бири борбор калаада. Экинчиси, Ош шаарында” деп айтылып жүргєнү менен анын деле күрүлдєп иштеп жатканы байкалбайт. Анан калса, мал-жандуу элдин эт азыктары стандартка жооп бериш үчүн инденсификациядан єтүшү керек. Ошончо жандыктын “ємүр баянын” компьютерге түшүрүү үчүн оңбогондой убакытты талап кылаары эми билинүүдє. Биздеги эт єндүрүшү ансыз бажы базарына баш багуусу мүмкүн эмес. Демек, бул иш ылдамдатылган темпте жүрүш керек болчу. Алигиге чейин дайыны жок. Дайыны болсо да бул багыттагы аракеттер анчалык ынандыраарлык эмес. Ага жоопкер деген айыл-чарба министрлиги єздєрүнүн айлаларын таппай жатат. Жаз кирип келди. Бүгүн эртең жер айдоо башталат. Аталган министрлик болсо, дал ушул айдап-себүү боюнча дыйкандар үчүн жеңилдетилген долбоорун парламентке эми араң сунуштаганы турат. Жаздын бир күнү миң күнгє тете болуп турганда. Алардын сунушу Жогорку Кеңеште каралып, дагы далай процедуралардан єткєнчє жаз эмес, жай мезгили бүтєт окшойт. Єкмєттүн ушундай єлєсєлүү иштери менен агрардык єлкє аталган биз дүйнєлүк каатчылыкка кантип туруштук берет болдук экенбиз? Анан кайдагы экспорт?

Кезинде Кумтєр боюнча депутаттык коммиссиянын эксперттери “канадалыктардын айлана-чєйрєгє келтирген зыяны 5 миллиард АКШ долларына барабар” деп чыркырап чыгышкан. Ага каршы Т.Сариев башында турган мамлекеттик коммиссия жаратылышка келтирген зыян 5,6 миллион доллар экенин айтып, элди ишендирүүгє жандалбастаган. Бирок, бузулган улуу табиятты 5 эмес, 10 миллиард доллар болсо да, кайра калыбына келтире албасыбызды Темир Сариев сезген да, тоготкон да жок окшойт. “Кыңыр иш кырк жылда билинээр” деп эл сабырдуулугун кєрсєтүп кала берген. Ошондо кєпчүлүктүн кєз карашында Т.Аргембаевич тек кимдир бирєєлєрдүн тапшырмасын аткаргандай туюм калтырган. Ал учурду эскергенибиз муну менен ал “калкка эмес, кызматка жакын экендигин кєрсєттү” деген кептер ошондо эле кеткен. Мындай кєрүнүштєр Темир мырза тараптан кийин да бир нече жолу кайталанды. “Премьер-министрдин жаманын жашырып, жакшысын ашыралы” дедик. Окшошпой койду. “Ат тезеги кургай электе эле” улам бир “керемет” кадамдары менен элдин узун сындарына кабылып жатса кантели? Эми кечээ жакында “акылдуу мектеп” дегенин айтып чыкты. “Кыргызстандын ар бир окуучусу планшеттүү болушат” деп. Темир Аргембаевич анчалык эле келечек муундардын келечегине кам кєрсє, улуттук билим системасын байкатпай кемирип келе жаткан ОРТ сыяктуу программалардын түпкү максатына үңүлүп кєрсє болмок. Азыр 11 жыл окуган билимиң, андагы алган аттестатың экинчи маселеде калды. Алдыңкы планга ошол ОРТ деген неме озуп чыкты. Бир нече сааттын ичинде алдыңдагы суроолордун каалаганын белгилейсиң, бүттү. Ошону менен билимиң аныкталат. Баары чечилет. Так ушул маселе жєнүндє бир окуя эске түшєт. Мындан эки-үч жыл мурун андагы билим берүү министри К.Садыков парламентке келет. Ошондо депутат Исмаил Исаков андан сурап жатат: “Айтыңызчы, урматтуу министр?! Эгер абитуриент жогорку окуу жайына єтүү үчүн баарын ОРТ чече турган болсо, анда 11 жыл окуп билим алган аттестатты ыргытып деле ийсек болот экен да?” дейт. Билим берүү министри “ошентсе да болот” дегендей мааниде жооп берип атпайбы. Ушундайларды эстегенде, “биз келечектеги муундардын келечегин балталап чаап жаткан жокпузбу?” деген ой санаага салат. Ал эми жалаң ОРТ менен акыры аңгеке түшүп калаарын сезген Россиянын єкмєтү, президенти баш болуп, билим берүү системасын таптакыр башка нукка бурду. “Бирдиктүү сынак” деген аракетти колдонууга єттү… Бүгүнкү єкмєт жєнүндє кеп кылганда баягы эле Ыстакеңдин (Сталиндин) айткан сєзүнє башыңды ийет экенсиң. “Кадр баарын чечет” деген. Деги эле бул сєз акыркы учурларда кыргыз коомчулугунда да, ММКларда да єтє эле кєп айтылчу болду. Демек, себептер селдей аккан үчүн айтылып жатат да? Бирок, бийликке келгендердин баары эле єз билгендериндей ботколорду чалып кете берсе, айланып барып, анын запкысын карапайым эл эле тартып жатпайбы? Же биздин бийликте жоопкерчилик деген жердин жети катмарына кирип кеткенби? Ушул эле Т.Сариев баш бакандыкка келип жатканда, “єкмєттєгү бүт жоопкерчиликти єз моюнума алам” деп “тєєсү кыядан єтпєдү беле”? Кана ошол жоопкерчилик? Аталган єкмєттє жакында дагы бир шойкомдуу окуя єрүш алды. Биздин урматтуу премьер-министрибиз Балыкчы-Чолпон-Ата-Корумду жолун курууда тендер єткєрүү жєнүндє токтомун токуйт (13.10.2015. №508-Р). Бирок, бул жерде єкүнүчтүү жагдай жаралат. “Чаламандын чак түшүндє ууру кылып” деп койчу беле? Аянычтуусу, аталган долбоорду Кыргызстан эгемендүүлүк алгандагы тарыхында биринчи жолу мамлекеттик куржунубуздун чєнтєгүнєн каржылап жатканында. Бюджетибиз жыртык-тешик болуп жатса да, 8 миллиард сомдун тегерегиндеги акча каралат. Ал тендерге катышууга 4 компания арыз берет. Бул иш кыргыз єкмєтүнє караштуу жол, транспорт жана коммуникация министрлигинин колу менен жүргүзүлєт. Таң калыштуусу, тендер єткєрүүнүн эрежелери каратып туруп четке кагылганында. Анысы иш күнү эмес болгон ишембиде єткєрүлєт. Жеңүүчүсү да жоо куугандай тездик менен аныкталат. Бир аптага жетпеген убакыттын ичинде жыйынтыгы да чыгат. Тендер єткєрүүнүн мыйзамы боюнча ага катышып жаткандар туурасында тактоолор таразадан єтүш керек эле. Ал не деген компания? Буга чейин эмне иштерди кылган? Куйругу тазабы? Деген сыяктуу. Бирок, мыйзамдын тилинде эмес, коррупциянын тилинде єткєндєй таасир калтырат бул тендер. Күйдүргєнү, кєрсєтүлгєн жолго кетчү чыгымдан 1 миллиард, 200 миллион сомду аз сураган єзүбүздүн кыргыз компаниясы ута албай калат. Жол курууга жогорку даражадагы уруксаты бар Түркиялык компания да тємєндєтүлгєн баада куруп беришээрин билдиришет. Алардын єтүнүчү да четке кагылат. 2015-жылдын 17-октябрында єткєн ал тендерде эч кандай лицензиясы жок, аңгек-дєңгєктєрдү оңдоого гана чама чаркы жеткен Лонг-Хай аттуу кытайлык компания утуп чыгат. Кыргыз мыйзамында так, даана кєрсєтүлгєн. “Лицензиясы бар компаниялар гана тендерге катыша алат” деп. Ошентип, “жеңип” чыккан кытай компаниясы ишке киришет. Киришкенде да Ысык-Кєлдүн визиттик карточкасы болуп эсептелген Бактуу-Долонотудагы Раппорта аллеясын түп орду менен жок кылуудан баштайт. Аталган аллея чынында жаратылыштын анык керемети. Єзүнчє эле жашыл туннель. Бекеринен кыргыз киносунун корифейи Тєлємүш Океев єзүнүн “Улан” деген кєркєм тасмасындагы негизги эпизодун так ушул аллеядан тартпаса керек. Ал тургай кезинде батыш менен чыгыштын мен-мен деген интеллектуалдары суктанган бул аллеяга… Єкмєттєгү мына ушул “афера” боюнча учурда 8 кишиден турган депутаттык комиссия иш алып барууда. Жакында ал тендерге тийиштүү жол, транспорт жана коммуникация министри А.Малабаев килемге чакырылды. Чыкыйга тийгендей ачык, ачуу суроолор берилди. Министр тыңгылыктуу жооп таба алган жок. Канткенде да коммиссиянын мыйзамдуулукту аныктоодогу аракеттери чоң трибунада айтылды. Эң негизгиси, аталган комиссиядагы акыйкаттык үчүн чыркырап жаткан Канат Исаев сыяктуу азаматтардын эл үчүн күйгєн эмгектери тебеленип калбаса болду. Балким А.Атамбаев “чынчыл кадр” деген УКМК алдындагы АКСтин жаңы башчысы Улан Исраилов да бул ишке кийлигишээр? Аны сындап жаткан оппоненттерине жооп кылып аталган иштин бетин ачаар? Чын эле иш билги кадр экенин коомчулукка кєрсєтүп. “Чабактарды” эмес, “киттерди” тузагына түшүрүүгє духу жетээр? “Место встречи изменит нельзя” деген кєркєм тасмадагы катардагы чекист Глеб Жеглов сыяктуу… Ал эми күтүлүп жаткан єкмєттүн отчету боюнча кандай баа берилет? Кандай чечим кабыл алынат? Бул суроолор парламенттин абийириндеги иш болсун да…

Кенжебек Арыкбаев

Булак: “Азияньюс”

2016-жылдын жазы. Парламенттик шайлоо жаңы бүтүп, президенттик шайлоого бир жарым жыл калды. Президенттик институтка музоо кездеринде сүздүруп алган беш “күн карама” фракциялар демин ичине катып, Алмазбек Атамбаевдин “кетет-кетет” болуп алсырай баштаарын күтүп, президенттик аламанга тымызын даярдыктарды көрүп баштады. Парламентке кирбей, сыртта калып, өпкөсү кара казан болуп аткан саясый топтор “төкөр өрдөк” синдромун эрте чакырып, бийликти ыктуу-ыксыз сындап, нааразычылык акцияларына үндөй баштаганы менен элден колдоо тапкан жок. “Эми ушуларга бийлик алып бериш үчүн дүргүйлүбү? Андан көрө убак-убагы менен, мыйзам чегинде эле бийлик алмашсын, стабилдүүлүктү сактайлы” дешүүдө.
Ич ара ыркы келише элек, толгон-токой уюмдар, саясатчылардан турган “көчө оппозициясынын” кылган иши, айткан сындары, жүрүм-турумдары, баскан жолдору көңүл толоорлук эмес болгондуктан, тынччылыкты колдогон пикирлер басымдуу болуп жаткандай. Көчөдө калган саясатчылардын негизги көпчүлүгү мурун-кийин мамлекеттик кызматта болуп, бюджеттик акырдан татканып калгандар. Алар канчалык патриоттук ураандарды чакырып, элдин жыргалчылыгы үчүн күрөшүүчүнүн образына кирсе да ишенбей жатышат. Анткени, акыркы 15 жылда элдин саясатчыларга (көчөдөгүлөрүнө да, бийликтегилерине да) болгон ишеними кескин төмөндөп кетти.
Радикалдуу чакырыктар менен бийликти тартып алууну көздөшөөрүн жашырышпаган Бектур Асанов, Кубаныч Кадыров сыяктуу төңкөрүштү ачык көксөгөндөр, Адиль Турдукулов баштаган конструктивдүү ойлору бар жаштар, Равшан Жээнбековдун тегерегиндеги батышчылдар, Темирбек Асанбеков, Мукар Чолпонбаев, Кадыр Кошалиевдердин тегерегиндеги улутчулдар менен курултайчылар, Адахан Мадумаров, Камчыбек Ташиев, оппозицияны тымызын колдоого алып жаткандыктары тууралуу айтылган Ахматбек Келдибеков, Нариман Тулеев, трайбалистер, регионалистер, спонсорлорун “оргазмга” жеткизип, гонорарды актоо үчүн 24 саат өмүрүн Атамбаевди боктогонго арнап таштаган бир-эки жаш журналистер ж.б.у.с. баары тең “Бульдозерсиз” иш болбосун түшүнгөнсүп, Азимбек Бекназаровду айланчыктап калышты.
“Биригели, бирикпесек максатка жете албайбыз” дегенди түшүнүшүп,  “Революциянын бульдозери” атанган Азикенин тегерегине топтолушканы менен иш жүзүндө бирине-бири ишене алышпай, “далыга бычак уруудан” шекшинип турушат. Ички ынтымактын чийки экендиги шашылыш чакырылган 22-марттагы Кербендеги митингде ачыкка чыкты. Жарым-жартылайы Аксыга жөнөсө, жарымы бул акцияны сынга алып, бириге элек жатып бытырап кеткендиктен, 24-мартка белгиленген Оштогу курултайды белгисиз мөөнөткө жылдырууга мажбур болушту. Айрымдар, “кеч болсо да Өзбекстан чекти бузуп кирип келгенде ички ынтымак керек экенин түшүнүштү” дешсе, башкалары, “о-оо кайдан, чачырап, алсырап калгандан кийин Ошто тизилген 5000 милициядан сүрдөштү да” дешүүдө.
Сырттан жоо келгенде бир муштумга биригүү керектиги канында бар кыргыз ички чатакты ырбатканды жактырбаарын эске албаган оппозициянын жаңылыштыгы элге да жакпай, оппозицияны тең жарып, бөлүп салды. Эми булар кайрадан козголуп бириге алышабы? Же жазгы сезгенүү ушуну менен аяктап, күзгө чейин тынчыйбызбы? Же Ош шаардык кеңешинин шайлоосу адилетсиз өтүп, жаңы жаңжалдын себепкери болобу? Бул суроолорго али жооп жок.
Көчө оппозициясынын элдин колдоосуна ээ боло албай жатышы алардын бириге албай, ынтымакка келе албай жатканынан эле эмес. Алардын максаты, программасы элге жете элек, тагыраагы, элге жеткизе турган программасы тактала элек. Жок. Максаттары да ар башка. Бири төңкөрүштү көздөсө, экинчиси жөн эле эптеп кызмат алуу үчүн жүрсө кантип биригишет?  Экинчиден, бул уюшманы жетектей тургандардын негизги көпчүлүгүн эл билип, түңүлүп калган. Үчүнчүдөн, экономикалык абалга байланыштуу эл ичинде бийликке карата нааразычылыктар болгону менен, кутула жадап, “кубалаш керек” деген деңгээлге жете элек. Көпчүлүк “1,5 жыл мөөнөт калды, төңкөрүштөн пайда жок, шайлоо жолу менен кетебиз, стабилдүүлүк керек” деп турушат. Төртүнчүдөн, президентти тынымсыз, ыксыз каралап, мазактаган айрым журналисттердин жоругу да коомчулуктун кыжырын кайнатып, оппозициянын рейтингине доо кетирип, пайдасынан зыяны көп болуда. “Президенттин бетине түкүргөндөй ким эле? Атамбаевди сыйлабаса да Кыргыз Республикасынын президенти кызматын, президентти шайлаган элди сыйлабайбы, бу кайдан чыккан неме? Кандай Кудай аткыр ыя? Оппозициянын түрү ушубу?” дешип, тетирисинче, бийликке жан тарткандар арбып кетти. Бийликчил саясат талдоочулар күлүп, тамаша аралаш ошол оппозициячыл журналистерге ыраазычылык билдирүүнү сунуштап жатышат.
Бирок, ошентип, бириге албай жаткандарына карабастан оппозиция бийликтин тынчын алып, уйкусун бузду. Нерви жукарган бийлик башындагылардын шаштысы кетип, каталыктарды кетире баштады. Эл менен жолугушууларда Алмазбек Атамбаев да кеңешчилер жазып бергенден тышкары жеке ой жүгүртүүлөрүн ортого салып, “таш бараң сунуштай коем” деп, осол болуп, жаңылып, “анакатындай” асылып жаткандардын деңгээлине түшүп, оппозициянын чырагына май тамызып, элдин оозун ачырып, көңүлүнө суу септи. Ошол эле учурда президенттин жакын санаалаштары, партиялаштары да оозуна талкан сугунуп алгансып унчукпай, колдобой туруп алышты. Алмазбек Атамбаевдин аркасы менен бийликке жетип, маарыган  соратниктеринин ушундай кырдаалда колдоп чыкпаганы анын жалгыз экенин, накта командасы жок экенин далилдегендей эле болду.
Буга чейин баш көтөрө албай, алдында соймоңдогон фракция лидерлери да кырдаалды баамдап, көчө оппозициясына тымызын тилектеш болуп, шыкактаганга киришти. Абал оорлоп, президентке канчалык кыйынчылык келсе, алар да керектүү күчкө айланып, “жөлөк-таяк” болумуш этип, өзүлөрүнүн саясый амбицияларын канаттандырууну көздөп жатышат. Өмүрбек Текебаевдин Бектур Асанов менен Кубаныч Кадыровду күүлөп, оппозицияны күчөтүп жатканы оппозиция ичинде талкууланып, “Атамбаевдин  айласын кетирип туруп, спикерликти алууну көздөп жатат” деген сөздөр айтылды.
Кеп чынында, бийлик минтип, бекеринен мандраж болуп жаткан жок. Эл ичинде нааразычылык күчөй баштаганын сезип, берки президенттердин тагдыры көз алдыга тартылып жатса керек. Баалар өсүп, элдин турмуш деңгээли төмөндөп кетти. Оңдош кыйын. Жалаң жердешчилик, тааныштык, партиялаштык аркылуу топтолгон, кесипкөй эмес кадрлар менен каражат жок болсо, кантип оңдойсуң?
Ал үчүн, партиялык, тааныштык-досчулук кадр саясатты жыйыштырып, элдин, мамлекеттин кызыкчылыгын алдыга коюу керек. Кекчилдикти таштап, таарынычтарды унутуп, оппозиция тарапка КСДПнын лидери катары эмес, кыргыз элинин президенти катары карашы керек! “Элим-жерим” деп күйгөн оппозицияда, оппозицияда болбосо да бийликте эмес патриот жарандарыбыз Аликбек Жекшенкулов, Өмүрбек Субаналиев, Камчыбек Ташиев, Темирбек Асанбеков, Искендер Гаипкулов, Равшан Жээнбеков, Адиль Турдукулов баштаган жоон топ жаштарды кызматташууга тартса неге болбосун? Эки революцияда бирге болуп, ачуу-таттууну бирге көргөн Азимбек Бекназаров менен деле ачык сүйлөшүп, “кой-ай” десе түшүнөт эле да. Калгандары оппозиция боло берсин… “Биз фракциябыз, бийлик бөлүштүрөбүз” дегендер текши бийликтин алдына жатып бергенден кийин, алардын лидерлеринен башкалары менен эсептешпей койсо болот да. Жата берсин! Жуушап. Эл менен иштеш керек. “Битке өчөшүп көйнөгүңдү отко салба” дегендей, эрегишип эле, элдин баарын каршы кыла бергенден ким пайда тапты эле? Эмне жетпей жатат? Тынчтаналы! Дүйнө каат болуп келе жатат!

Сабыр МУКАНБЕТОВ

Булак: “Азияньюс”

Талашты туудурган чек ара тилкелерибиз такталгыча дагы канча чыр-чатак, жаңжалдар болушу керек? Түштүк аймактагы тургундарыбыздын чек ара жаңжалысыз жашоо маңдайына жазылган эмеспи? Деги бизге бу жаатта качан тынчтык орнойт? Түйүндү суроолорго башкы чек ара күзөтчүбүз, куралдуу күчтөрдөгү көзгө басаар эң жаш генерал Райимберди мырза өзү жооп узатты. Каарманыбыз уйку бетин көрбөй, күчөтүлгөн тартипте иштеп жатканы маектешүү учурунда үргүлөп турганынан даана байкалып турду. Мындай жетекчилерди канчалык алкасак да аздык кылбайбы?  

–Жолдош генерал, Жалал-Абад облусундагы Өзбекстандын аскерлери “бастырып кирген” талаштуу чек ара тилкелериндеги акыркы сааттардагы абал кандай?

–Бүгүнкү күндө (23-мартка карата) Жалал-Абаддын Аксы районунда катталган чырлуу окуя толук көзөмөлдө. Мамлекеттик чек ара кызматы күчөтүлгөн тартипте кыргыз-өзбек чек арасын кайтарып атат. Учурда баардык көзөмөл өткөрүү жайлары жабык. Бир гана Баткен облусундагы “Кызыл-Кыя” көзөмөл өткөрүү жайы гана штаттык режимде иштеп жатат. Өзбекстандын Сох, Шахимардан анклавдарында, биздин Барак эксклавында жашаган элдер аталган көзөмөл өткөрүү жайынан өтүп жатышат. Ал эми кыргыз-өзбек чек арасында эл аралык көзөмөл өткөрүү жайлары бар. Алар аркылуу үчүнчү өлкөнүн жарандары эч кандай тоскоолдуксуз өтүшүүдө. Бул окуя катталганда, эки күндөн соң эки тараптуу чек ара өкүлчүлүктөрүнүн сүйлөшүүлөрүнүн негизинде 20-марттан баштап такталбаган чек ара тилкесинде 20дан турган эки тараптагы аскерлердин санын 8ге чейин азайтканга жетиштик. Учурда тараптарда 8ден аскер кызматкери жана эки-экиден аскер техникалары бар. Өзүбүздүн атайын дайындалган кошумча бөлүктөрүбүз жана Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарындагы чек ара кызматынын аскердик бөлүктөрү кыргыз-өзбек чек арасын күчөтүлгөн тартипте кайтарууга алышты.

–Жалал-Абаддын Аксы, Ала-Бука райондорунда талаш жараткан Чаласарт баштаган 24 участок бар турбайбы. Өзбекстандын аскерлери кирип келген окуядан бери эмнеге талаш туудурган чек ара тилкелери тууралуу туура эмес, эки ача пикирлер айтылып жатат? Райондук бийлик бирди айтса, чек ара кызматы бирди айтып, чалды-куйду маалымат берип жатасыңар го?

–Интернетке, айрым социалдык түйүндөргө чек ара чыры тууралуу такталбаган, чындыкка дал келбеген маалыматтар чыгып кетип жатат. Аларда көрсөтүлгөн айрым маалыматтар туура эмес. Жергиликтүү бийликтин, укук коргоо органдарынын жана чек ара кызматынын өкүлдөрү чек арага жакын жашаган эл, жергиликтүү тургундар арасында түшүндүрүү иштерин жүргүзүп жатышат. Кыргыз-өзбек, кыргыз-тажик тилкелеринде жашаган элдер чек ара режими жана чек ара зонасы деген эмне экенин, ал жактарда өзүн кантип алып жүрүүнү, чек арадан өтүү боюнча жол-жоболорду, шарттарды, эрежелерди сактоону түшүнүп эле калышты. Көпчүлүк болгондон кийин айрым жарандарыбыз ошол эле интернет аркылуу туура эмес маалыматтарды чыгарып, чындыкка дал келбеген жалган маалыматтарды тараткандар да чыкпай койбойт экен. Бирок, алардын айткандары чындыкка дал келбейт.

–Жаны жай албаган айтылуу укук коргоочу Турсунбек Акун “Жалал-Абаддагы талаштуу Сары-Булак чек ара тилкесин мындан 6 жыл мурун андагы Убактылуу Өкмөттүн мүчөлөрү тарабынан Өзбекстанга өтүп кеткен” деген билдирүү менен чыкты. Турсунбек Акундун айтканында канчалык чындыктын үлүшү бар?

–Ал киши айткан Сары-Булак тилкеси тактала элек аймак болуп эсептелет. Кыргыз-өзбек чек арасында андай тактала элек 58 чек ара тилкеси бар. Андай такталбаган жерлерди эч ким Өзбекстанга өткөрүп берген эмес. Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосундагы чек ара кызматтарынын ортосунда такталбаган тилкелерди кайтарууга алуу боюнча атайын сүйлөшүүлөр, протоколдор бар. Ошол сүйлөшүүлөрдүн негизинде чек арачылардын чек арада өзүн алып жүрүүсү, такталбаган чек ара тилкелерин кайтаруу боюнча баардык аракеттер каралган. Ал эми Өзбекстандын чек арачылары азыр ортодогу мындай сүйлөшүүлөрдү, протоколдорду бузуп, такталбаган чек ара тилкесине кирип жатышат.

–Өкмөттүн коңшулар менен болгон талаштуу чек ара тилкелерин делимитация жана демаркациялоо иштерин бүтүргүчө дагы канча жарандарыбыз жабыркап, окко учушу керек? Албетте, бул сиздин компетенцияңызга кирбейт го? Ошентсе деле башкы чек арачы катары бул иштерге түйшөлөсүзбү?

–Албетте, бул маселелер боюнча өкмөттөр аралык атайын эки тараптуу комиссиялар бар. Бул жаатта алар деле мүмкүнчүлүгүнүн жетишинче аракеттерди кылып жатышат. Неси болсо да, коңшу өлкөлөр менен эки тараптуу талаштуу чек ара тилкелери чечилиши керек. Бирок, качан чечилерин азырынча айтыш кыйын. Бул эки тараптуу процесс. Ошондуктан, “бүгүн же эртен, мынча убакытта, бул айда чечилет” деп алдын-ала божомолдоп айтыш кыйын. Бирок, мамлекеттик чек ара кызматы “бул жер такталган, тигил жер такталган эмес” деп бөлбөйт же такталган аймактарды гана күзөтүп, такталбаган аймактарды кайтарбай койгон жоруктарга барбайт. Биз баардык чек ара тилкени кайтарабыз. Бир гана такталбаган талаштуу тилкелерде атайын келишимдин негизинде куралчан чек арачыларды киргизбөө каралган, такталбаган тилкелерди айланып өтүп, атайын тартипте күзөтөбүз. Жайыт, жер, суунун айынан айрым көйгөйлүү маселелер келип чыгууда. Чек арачылар андай эки тараптуу чыр-чатактардын алдын-алуу максатында дал ошондой такталбаган тилкелерге өзгөчө көңүл буруп, коңшу өлкөлөрдүн чек арачылары менен бирдикте ошол жердеги чек аранын режимдерин сактоо боюнча иштерди алып баруудабыз. Кандайдыр бир чыр-чатактар орун алса, аларды тез арада чечүү боюнча чараларды көрүп жатабыз. Негизи акыркы 2 жылда өзбектер менен чыр-чатактар мурунку жылдарга салыштырмалуу бир нече эсеге азайган. Бирок, алардын соңку кадамы аябай туура эмес болуп калды.

–Өзбекстан чек арачыларынын “өзүм билемдик” кадамдарынан кийин жеке өзүңүз башкы чек арачы катары өзбек кесиптешиңиз менен байланыштыңызбы?

–Өзбекстандык кесиптештер менен бизде атайын чек ара өкүлчүлүк аппараттары бар. Ошол өкүлчүлүктөрүбүз аркылуу аларга атайын кат кетти. Бирок, ушул күндөргө чейин жооп жок. Өзбектер дагы эмне үчүн мындай кадамдарга барышканын айтпай-дебей, маалымат бербей, эч бир түшүндүрүшпөй жатышат.

–Эчактан бери чечилбеген чек ара көйгөйү бүгүн бийликтен тыш калган саясатчылардын да “упай топтоочу”, “көзүр туткан” темасына айланууда. Аксыдагы оппозициянын митингинде алар чек ара чырын чечүү боюнча эл аралык уюмдарга, Россиянын, Өзбекстандын президенттерине чейин кайрылышып, аларды арачыга түшүп, маселени оң тарапка оодарып берүү боюнча кайрылуу менен чыгышты. Мындай көрүнүшкө башкы чек арачынын көз-карашы кандай болду экен?

–Бул туура эмес, жаңылыш көрүнүш. Чек ара чыры эки тараптуу, эки өлкөнүн гана ортосунда чечилүүчү процесс. Аны чечүү үчүн башка өлкө жетекчилерине кайрылып жатышканы туура эмес көз-караш. Бул эки мамлекеттин ортосунда гана чечиле турган маселе. Биздин оппозиция өкүлдөрү атайын ушундай курч кырдаалдарды колдонушуп, митинг өткөзгөндөрү туура эмес да.

–Бирок, генерал Токон Мамытов Өзбекстандын аскерлери кирип алышкан Жалал-Абаддагы тилкени 1938-жылкы карта боюнча биздики экенин айтты го?

–Бул боюнча ар түрдүү позициялар бар. Мындай кылдат маселелерди башта айтканымдай, эки тараптуу өкмөттөр аралык комиссия гана чечет. Жалал-Абаддагы окуя катталган тилке такталбаган гана аймак. Кыргызстандын эли ал жолду бүгүнкү күнгө чейин колдонуп келген. Өзбекстандын чек арачылары ал жерге аскерлерин киргизгенден кийин биз дагы чек арачыларыбызды койгонго мажбур болдук.

–Ал жактагы кырдаал кандай көзөмөлгө алынууда?

–Ал жерге менин орун басарым окуя катталаар замат учуп кеткен. Азыр ал жердеги кырдаалды орун басарым толугу менен башкарып, чек араны бекемдөө боюнча ошол жердеги кошумча жумуштарды көзөмөлдөп, мени менен улам байланышып, көрсөтмөлөрдү, андагы кырдаалды маалымдап жатат. Мамлекеттик чек ара кызматы ушул убакыттарга чейин кыргыз-өзбек чек араны күчөтүлгөн тартипте кайтарышууда. Биздин борбордук аппараттан да кошумча офицерлердин тобун дал ошол окуя катталган аймакка жибердим. Кырдаал оңуна чечилмейинче, биз күндүр-түндүр күчөтүлгөн тартипте ишибизди уланта бермекчибиз.

Калыгул Бейшекеев

Булак: “Азияньюс”

«Бүгүн, 26-мартта эрте мененки саат 7ден баштап Өзбекстан Аксы районунун Сары-Булак участкасындагы чек арадан өз аскерлерин чыгарып, тосмолорун бузуп алып кетишти» – деп билдирди  Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине Аксы райондук жергиликтүү кеңештин депутаты Жанарбек Надырбеков.
«Эртең менен Өзбекстан тарап, баардык тосмолорун алып кетишкенин билдиришти. Бирок эки мамлекеттин ортосунда кандай сүйлөшүүлөр болуп, кандай шарт менен өзбектер Сары-Булактан аскерлерин чыгарып кетишти? Мени ошол ойлондуруп жатат. Темир Сариевдин, 2015-жылы 23-ноябрда /№18-177/аталган Унгар-Тоодогу жерди Өзбекстанга өткөрүп берүү боюнча протоколу бар экендигин жана ал протокол эч кандай жасалма эмес экендигин эскерте кетүү менин жарандык милдетим”- деди жергиликтүү депутат.
Эске сала кетсек, 18-мартта Аксы – Ала-Бука аймагындагы Сары-Булак участкасына өзбек чек арачылары мыйзамсыз аскер техникалары менен кирип келишкен. Ошол Өзбекстан бийлигинин көзү кызарып, талашка түшкөн жер 38 гектарды түзөт. Жогорудагы ызы-чуу башталгандан бери “Узбекстан считает Унгар-тепа своей горой” деп, Өзбекстандын маалымат булактары бир эмес бир нече жолу маалымат таркатты. Аталган маалыматка Кыргызстандагы эксперттер же болбосо аттуу-баштуулардын бири дагы үн ката элек. Үңкүр-Тоонун тагдыры кандай чечилди азырынча белгисиз. Себеби жергиликтүү депутаттардын айтымына караганда Темир Сариевдин протоколу жасалма эмес, ал расмий жол менен Бишкектен Аксыга жөнөтүлгөн.

Гүлжан Шерипбаева, Кyrgyztoday.kg

Жалал-Абад облусунун Аксы районунун жана Ала-Бука районунун жолундагы Могол айылынын жанындагы талаштуу чек арага Өзбекстан республикасынын чек ара кызматкерлери, аскер техникаларынын кириши өлкөнү тополоңго салгандай эле иш болду.

Мына ушул чуулгандуу окуяга байланыштуу жакында түзүлгөн Жарандык Форумдун атынан өз граждандык позициябызды билдирели деп чечтик.

Өзбекстан куралдуу күчтөрү Кыргыз  Республикасы менен алдын-ала сүйлөшүлгөн жана кол коюшкан макулдашууларды бузуп, эки өлкөнүн ортосундагы талаштуу чек арага  өзүмбилемдик кылып, эч эскертпестен кирип келип, кыргыз жарандарынын документтерин текшерип, башка өлкөнүн жарандарынын ички ишине кийлигишип, алардын Конституциялык укугун буза баштаган.

Кыргыз Республикасынын бийлик органдары болгон Тышкы иштер министрлиги жана Чек ара кызматы мындай учурда жасай турган иштерин жасашты.

Өзбекстандын элчиси чакырылып, ага нота тапшырылып, аскерин кайра чыгарып кетүү талабы коюлду. Чек ара кызматы болсо Өзбекстандын чек ара кызматы менен өзүнө тийиштуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүдө. Бирок бул татаал маселени чечүү бул органдардын колунан келбей турган иш.Чек ара маселеси тынчтык жолу менен гана чечилиши керек.

Мындай элдин жашоо тагдырын чечүүчү маселелер мамлекет башчыларынын деңгээлинде гана чечиле турган нерсе. Ошондуктан Кыргыз Республикасынын Президенти өз мөөнөтү бүткөнгө чейин Өзбекстан жана Тажикстан Республикасы менен чек ара маселесин чечип кетиши керек.

Тилекке каршы, ушул убакка чейин чек ара маселесин чечүүдө жакшы жылыштар болбой жатканы өкүнтөт. Качан бийлик алсыз жана кошуна өлкөлөрдүн алдында тийиштүү кадыр-баркы жок болгондо кошуна мамлекеттин аскерлери ал өлкөнүн жерин басып киришкен жана түрдүү зомбулукту көсөтүшкөн. Бул ачуу чындыкты байыркы бабалардан калган ата сөздөрүнүн негизинде айтып жатабыз.

Эгер кыргыз мамлекети күчтүү болуп, ал эми Кыргыз бийлигинин башында тургандар кадыр-барктуу болгондо башка өлкөнүн куралдуу жоокерлери биздин жерди басып кирбейт эле.

Ошондуктан чек арасы чектешпеген алыс мамлекеттер менен алака түзүүдөн мурун чек арасы бир эли табакташ, жери жармакташ өлкөлөр менен алака катышууну чыңдасак жакшы болоор эле.

Кыргызстандын мамлекет башчысы  бийликте турган беш жыл аралыгында Өзбекстандын мамлекет жетекчиси менен мамлекеттин жана элдин кызыкчылыгы үчүн жакшы өз ара мамилени түзө албады. Далай каардуу заманды башынан өткөргөн, өтө тажрыйбалуу жана акылдуу, өз улутунун кызыкчылыгы жана жеринин бүтүндүгү  үчүн эч нерседен кайра тарпаган Ислам Каримовдун кандай да болсо сөзүн табуу жана аны менен ишенимдүү мамиле түзүү кыргыз президенти Алмазбек Атамбаевдин биринчи милдеттеринен болушу керек эле.

Тилекке каршы, Президент бул ишти жасай албай кайрадан  Ислам Каримов менен тирешүү жана жаңжалдашуу жолун тандап алды.  Россия Федерациясынын Президенти Владимир  Путин менен жакшы мамиледе болсо эле бардык маселелер чечилип калат деген ойдон алыс болуш керек. Каримовдун саясаттагы  басып өткөн жолун жана ушунча жыл жашаган жашынын улуулугун сыйлап,  элдин иши үчүн ийилип алдына барып койсо биздин президент андан кичирейип калмак эмес. Кыргыз бийлигинин мындай алешем, алысты көрө билбеген иштеринин натыйжасында ушул сыяктуу жаңжалдардын чыгып жатышы өкүнүчтүү.

Дагы да кеч боло эле электе Кыргыз мамлекетинин башчысы тез аралыктын ичинде өз коллегасы  Ислам Каримов менен мамлекет аралык алаканы жолго салып, ийкемдүү саясатты жүргүзүп,  эки өлкөнүн мамилесин тезинен жакшыртуу эң зарыл нерсе. Муну Кыргызстандын эле эли эмес, Өзбекстандын эли да күтүп жатат.

“Биринчи кадам кылып, биринчи салам берген адамды кудайым да  жакшы көрөт” деп айтылат касиеттүү Куранда. Бул багытта биздин ррезидент биринчи кадам кылса элдин колдоосуна татыйт эле. Өз убагында  кыска аралыктын ичинде өлкө башчы болуп иштеген Роза Отунбаева эч намыстанбай эле Ислам Каримовго биринчи кол сунуп жакшы мамилени түзө алган эле.

Мына ушундай жылуу мамиленин аркасында ошол кезде Өзбекстан тараптан мындай басып кирүүлөр болгон эмес. Элдин сактаган, эл үчүн күйгөн президент эч качан башка өлкөнүн жетекчилиги менен тирешпейт.

Президент Атамбаев биздин ушул сунушубузду жана принципиалдуу оюбузду туура түшүнүп, тийиштуу жыйынтык чыгарат деген үмүттөбүз.

Түзүлгөн абалды жөнгө салуу жана башка өлкөнүн чек арасына басып кируу Эл аралык нормаларды бузуу экендигин көрсөткөн кайрылууну Өзбекстан Республикасынын Президенти Ислам Каримовго дагы жөнөттүк.

Турсунбек  Акун,Борбордук Азия мамлекеттериндеги  адам укуктары  боюнча Конгресстин координатору,Жарандык  Форумдун  башкаруу комитетинин  төрагасы

Булак: “Майдан.кж”    

Ананьева айылынын тургуну Жунушбай ТОКТОРБАЕВ жыл сайын “Кырчын” жайлоосунда боз үй тигип, Кыргызстандын ичинен жана сырттан келген конокторду тосуп иштечү. Бирок анын бул ишмердүүлүгүнө “Жаштар” уюмунун мурунку мүчөсү Эрлан РАИМБЕКОВ тоскоолдук кылып: “Бул жер Чыныбай ТУРСУНБЕКОВдун жеке менчиги болгондуктан иштегенге укугуң жок”-деп “Кырчын” жайлоосуна киргизбей койгон. Окуянын чоо-жайын Жунушбай ТОКТОРБАЕВ мындайча баяндап берди.
Өмүрүмдө мындай таяк жеп, кордук көрө элек болчумун
“Кырчын” жайлоосунун 80 сотых жеринде 6 жыл боз үй тигип, өлкөнүн ичинен жана сыртынан келген конокторду тосуп үй-бүлөм менен чогуу иштечүмүн. Ал үчүн жыл сайын токой чарбасына оттун башы деп 5 миң сомдон төлөчүбүз. Кийин Семенов айылынын жаштары биздин ишмердүүлүгүбүзгө тынчтык бербей койгондугунан улам бир жылдары барган эмеспиз. Алар “бул жер Чыныбай Турсунбековдун жери” деп айткандыктан, биз токой чарбасына барсак, аталган мекеме бизге тиешелүү жер деп жооп беришти. Былтыркы жылы кайрадан ишибизди улантуу үчүн “Кырчын” жайлоосуна көчүп бардык. Бирок “Жаштар” уюмунун мурунку мүчөсү Эрлан Раимбеков тосуп алып, бизге тоскоолдук жаратты. “Аталган жайлоодо ашып кетсе, бир ай же бир жарым ай турам”. Токой чарбасына төлөгөн 5 миң сом каражатты Чыныбай Турсунбековдун өзүнө деле төлөп берейин десем, ал мага кол көтөрдү. Өмүрүмдө мындай таяк жеп, кордук көрө элек болчумун. Мындан улам “инфаркт” болуп ооруканага жатып калдым. Эртеси жубайым мурунку көчтү “Кырчын” жайлоосунан алып кетели деп барса, Эрлан Раимбеков 10 дон ашык атчан баланы бизге тукуруп, унаабызды чапкылап, биз менен барган балдар-кыздарды сабады. Бул окуя боюнча Чолпон-Ата шаарынын прокуратурасына арыз жазып бергенбиз. Бирок прокуратура бир дагы жолу бизди чакырып сурап койгон жок. Эрлан Раимбеков: “Мени Жунушбай Токторбаев сабады”-деп түнү менен барып арыз жазыптыр. Окуя болгондон кийин “ГУБОПтун” балдары, милициялар келгени менен териштирүү иштери болгон жок. Алар бизди сурамак тургай Эрлан Раимбековду качырып ийип, ишти аягына чыгарышкан жок.
Кысым менен документке кол койдуртуп алышкан
Буга чейин “Кырчын” жайлоосунда атчандары, боз үй тиккендери деле өз ишин жүргүзүп, бири-бирине тийишпей ынтымактуу иштешчү. Чыныбай Турсунбеков бул жерди турбаза менен кошо сатып алгам деп, жаштарды бизге тукуруп мурунку иштегендерди киргизбей койду.
Кийин “Кереге” ААКга 11 гектар жер бекитилип берилген документти көрүп, токой чарбасына бардым. Анда токой чарбасынын мурдагы директоруна: “Кайсы мыйзам боюнча жазып бердиң?” — десем, ал: “Мени кызматтан алып башка бирөөнү койсо дагы жаздыртып алышмак. Мага таарынбачы!”- деди. Буларды кысым менен документке кол койдуртуп алышкан экен. “КСДП” партиясынын лидери Чыныбай Турсунбеков биздин айылдагы элдин ынтымагын бузду. Ушунчалык акылы жок киши болобу? Кантип иштеп жүрөт? Ун сатып жүрсө эле болмок экен. Чыныбай жаштардын аркасына туруп алып, кылгылыкты кылып өзү ак бойдон калууда. Мурда абышка-кемпирлерди “дежурный” кылса, азыр болсо жаштарды “дежурный” кылып, алар болсо өз билгенин жасап жатат.
Эрлан Раимбеков “Кырчын” турбазасын талкалады
Жер боюнча сүйлөшөйүн деп, Чыныбайды такыр жолуктура албай койдум. Анткени ал чоң киши экен. Мен болсо кенедей адам экенмин. Бирок кылган ишим ал кишинин жасаганына караганда бир топ өйдө. Ата мурасын улантып, боз үй жасап аны сырттан келген конокторго көрсөтүп кыргыздын маданиятын дүйнөгө таанытып жатам.
Эрлан Раимбеков “Кырчын” турбазанын кароолчусу болгондон бери ал жерди талкалады. Мурдагы кароолчу Замир Савданбековдун үй-бүлөсүн кууп жиберип, өзү каалаган ишин жасап жатат. Ага Чыныбай Турсунбеков, акча береби же депутат кылам деп алдайбы, айтор Эрлан Раимбеков анын буйруктарын аткарат. Чыныбай Турсунбековдун айынан айылбыздагы балдардын пейили бузулду. Өз айылына барып жашабайбы. Жумуштан кетпейби? Кетпесе түз жүрбөйбү? Атамбаев кет демейинче, ал кетпейт.
P/S. Ысык-Көл райондук мамлекеттик администрациясынын 1999-жылы №634 токтомдун негизинде “Кырчын” турбазасына 11 гектар жер анын ичинде токой чарбасынын жерлери да чийилип берилип кеткен. “Кырчын” турбазасынын жолдун үстүндөгү курулуштар турган жердин аянты 7 гектар, ал эми жолдун астындагы талаш болуп жаткан 4 гектар жердин 80 сотых аянтына Жунушбай ТОКТОРБАЕВ жыл сайын боз үй тигип, келген конокторду тосуп иштечү.
Упел АНАРКУЛОВА, Айжаз САКИЕВА
Бишкек-Ысык-Көл району-Бишкек
Булак: “Эл деми”

Шекербек Камчыбек уулу, жарандык активист:— Өзбек чек арачылары басып алган Сары-Булак участкасы кыргыздарга гана тиешелүү. Себеби 2002-жылы ал жерден автоунаа жолу өткөн. Бул жерге Өзбек тараптан: “өзүмдү өзүм билем, өтүгүмдү төргө илем” деген мамиле жасалууда. Аталган жер эч качан талаш-тартыш жараткан эмес. Белгилей кетчү нерсе, өкмөт, аким, чек ара кызматынын төрагасы дагы Чала-Сарт айылында дегени туура эмес. Өзбекстан басып алган Кербен-Ала-Бука жолунун Сары-Булак участкасы болуп эсептелинет. 1993-1996-жылдары жерди приватташтыруу деген башталып, азыркы Сары-Булак жери Кашка-Суу айыл аймагынын тургундарына үлүш катары бөлүнүп берилген. Аталган жерге ушул күнгө чейин жергиликтүүлөр чөп чаап, эгиндерди эгишкен. Эгерде талаш жараткан жер болсо, бизге үлүш катары бөлүнүп берилмек эмес. Бул маселе бир гана эл аралык деңгээлде чечилиши керек. Бирок, бүгүнкү күндө биздин президентибиз дипломатиялык жол менен чече албайт. Анткени анын туура эмес сүйлөгөн сөздөрүнөн улам чек ара көйгөйү чыгып жатат деп эл арасында сөз жүрүүдө. Себеби, ушул жылдын 17-март айында президентибиз Жалал-Абад облусунда администрациясы менен жолугушуу учурунда “Биз куралданып жатабыз. Биздин куралдар чыңалууда. Эгерде биздин коңшулар бизге кол салса, биз аларды чөгөлөтөбүз” – деп айткан сөздөрү бар экен. Ал эми 18-март күнү болсо, Өзбекстан биздин жерди басып кирүүдө. Ошондуктан бул нерсеге президентибиз өзү күнөөкөр деп эл арасында сөздөр айтылууда.
Упел АНАРКУЛОВА
Булак: “Эл деми”

Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин Гидрометеорология боюнча агенттиги берген маалыматка ылайык дем алыш күндөрүндөгү аба ырайы.
Шашылыш билдирүү!
2016-жылдын 25-мартынан 26-мартына чейин күтүлүп жаткан жаан чачынга байланыштуу Кыргызстандын тоолуу райондорунда жана Бишкек-Ош (121-138, 198-265 чакырымдары), Каракол-Эңилчек (45-90 чакырымдары) автоунаа жолдорунда кар көчкү түшүүсү жана кар күрткүсү күтүлөт, жолдор тайгак болуп, муз тоңот. Унаалардын ортосундагы 500 метр аралык кыймыл чектелиши зарыл.
Бишкек шаарында 26-март күнү жаан-чачын күтүлбөйт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрге чейин жетет. Абанын түнкү төмөнкү температурасы 2…4° жылуу, күндүзгү жогорку температурасы 15…17° жылуу болушу күтүлөт.
Ош шаарында 26-март күнү жаан-чачын күтүлбөйт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрге чейин жетет. Абанын түнкү төмөнкү температурасы 4…6° жылуу, күндүзгү жогорку температурасы 15…17° жылуу болушу күтүлөт.
26-март күнү түнкүсүн Ысык-Көл, Нарын облустарында кээ бир райондордо жаан, тоолуу райондордо кар жаашы күтүлөт, калган аймактарда жаан-чачын күтүлбөйт. Күндүз жаан-чачын күтүлбөйт. Бийик тоолуу аймактардын автожолдорунда тоңголок, тайгак болушу күтүлөт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, түнкүсүн Ысык-Көл акваториясында 15-20 метрге жетиши күтүлөт.
27-март күнү жаан-чачын күтүлбөйт. Бийик тоолуу аймактардын автожолдорунда тоңголок, тайгак болушу күтүлөт. Түштүк-батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 2-7 метрге чейин жетет.
28-март күнү түнкүсүн жаан-чачын күтүлбөйт, күндүз Чүй, Талас, Жалал-Абад, Ош, Баткен облустарынын айрым жерлеринде жаан, тоолуу райондордо кар жаашы күтүлөт, Ысык-Көл, Нарын облустарында жаан-чачын күтүлбөйт. Бийик тоолуу аймактардын автожолдорунда тоңголок, тайгак болушу күтүлөт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, күндүз кээ бир райондордо 15-20 метрге жетиши күтүлөт.
29-30-март күнү мезгил-мезгили менен жаан, тоолуу райондордо кар жаашы күтүлөт. Абанын температурасы төмөндөйт.

Бүгүн Монголиянын Гоби чөлүндө 1108 төө катышкан чоң аламан жарыш болду. Мынчалык көп сандагы төө күлүктөр катышкан чоң жарыш катары Гиннес дүйнөлүк рекорддор китебине катталды.

Булак: asiarussia.ru

Бүгүн, 25-мартта бийликке оппозициялык көз карашта жүргөн энергетика боюнча эксперт Эрнест Карыбеков УКМК тарабынан камакка алынды. Бул тууралу жаш оппозиционер Адил Турдукулов билдирди.
Эрнест Карыбеков кечээ камакка алынган оппозициячылар Кубаныч Кадыров менен Бектур Асановдор сыяктуу эле “мамлекеттик төңкөрүш жасоого” даярданган деген айып менен сурак берип жатат.
Эрнест Карыбеков УКМК тыңшап жазып алган, Азимбек Бекназаровдун адвокаттык конторасында 20-мартта болуп өткөн 30дай оппозициячылардын жыйынына катышкандардын бири. Эрнест Карыбеков “Ар-Намыс” саясый партиясынын мүчөсү.
Булак:Кyrgyztoday.kg

-Сиз Үркүн маселеси боюнча өз пикиңизди айтып келесиз. Тарыхчылардын изилдөөлөрунө көпчүлүгүнүн ичи чыкпай келет. Сиз да сындап келесиз. Ошого байланыштуу эл оозунда айтылып жүргөн жаңы бир маалыматтар болсо бөлүшө кетсениз?
-1916 жылкы улуттук боштондук кыймылды айта турган болсок, узун сөз. Биринчи дүйнөлүк согуштун натыйжасында Борбордук Азия эли, анын ичинде кыргыздар да бир топ залал тартты. Бирок, менимче бул проблеманы тарыхчылар терең карашса жакшы болмок деп ойлойм. Себеби, ошол жылдары бир топ саясий процесстер жана окуялар болгон. Мисалы, дуйнолүк согуш алдында Ак падышадан полковник чинин алган Шабдан баатыр Меккеге ажылыкка барган. Жолдо ката Осмон түрк султанына жолуккан. Ал кайтып келатканда да жолугат. Түрк султаны аны өтө ызааттап, «кыргыз ханы» деп атаган кагазын официалдуу тапшырган. Бул документтерде бар. Кайтып келгенден кийин Шабдан баатыр Кыргызстандандагы социалдык-экономикалык проблемаларды көтөрүп Ак падышыга кат жолдогон. Ал каттын мааниси менен падыша таанышып, «бул катты Шабдан өзү жаза албас эле, муну Константинополдон жазып, ажылыктан келаткан Шабданга карматып коюшканго, анда кыргыздар хандыкты эңсеп калган экен деп ызырынып, колундагы катты, ыргытып жиберген экен дешет.
Ошондон биринчи дүйнөлүк согушка чейин Шабдан каза болуп калган. Бирок, ошол учурда Орусия, Англия, Франция антанта тобун тузуп, Германия, Австро-Венгрия, Түркия үчтүктөр союзуна биригип, кырчылдашышкан. Мына ушул согушта ар бир тарап бири-бирине кыянаттык кылыш үчүн бир топ майда элдерди кыргынга учураткан. Мисалы, Орустар балкан жериндеги христиан элдерине бекер мылтык таратып, «түрк көрсөңөр аткыла» деп, жыйынтыгында миллиондогон түрктөр кырылып, кырылгандан калганы, Константипонолго кире качкан деп айтылат. Ызасына чыдай албай, Түрк султанаты Ак падышанын бул кылыгына жооб катары албан мусулмандарын армяндарга тукурган. Султанат ага уда түрктөрдун 4 молдосун (5шинчиси грузин мусулмандарынан болгон) Борбордук Азияга Ак падышага каршы көтөрүлүүгө үгүттөөгө жиберген. Тоо этегиндеги атам замандан бери эркин жашаган кыргыздар колониялык эзүүдөн тажап, ага каршы көтөрүлүүгө дайын болуп калгандыктан түрктордүн 4 молдосунун үгүт иштери жергиликтүү журттун колдоосуна татыган. Шабдан бул күндорго чейин эле каза болуп калганы менен, анын тукуму ж. б. кыргыздын бий тукумдарынан чыккан мыктылар озүлорүн хан деп атап, которүлүштү жетектеп келген. Орус империясы да ансайын кыргыздарды кырып, жок кылуу саясатын күчөткөн. Мына ошондо, Ак падышанын геноцид саясаты Балкандан башталып, анан ал Борбордук Азияда да уланган.Булардын баарын дыкат териштириш керек.
Мына ушинтип, түрктөр дагы, орустар дагы өз кызыкчылыктарында аркеттенген. Менимче, тарыхчылар, адистер изилдөөлөрүндө ушул жагдайларды да эске алыштары керек.
-Ошондуктан, ата –бабаларыбыз илгертен «орус менен дос болсон, ай балтаңды ала жүр» деп бекер айтпаса керек. Азыркы Атамбаев болобу, башкасы болобу дос болгону менен белин чечпеш керек. Болбосо, Москвага үйүнө баргандай каттап, орус бийлик төбөлдөрүн «друг» деп, өздөрүнө орусча ат ыйгарып алгандар чачтан көп болуп баратат.
Менимче, бул маселе боюнча бир эле Орусияны эмес, «Анта» жана «үчтүктөр» союзу өлкөлөрү өзүлөрүнүн өнөктөштөрүнүн бул жырткычтык саясатына кандай баа бергенин же кеч болсо да берерин аныктоо мезгилдин талабы болуп турат. Эгер бул маселе жеке эле Орусия менен Түркиянын карама-каршылыгынан келип чыкса, анда булардын күнөөсүн аныктап, ошого жараша жаза айыбын тартууну караштырыш керек.
Булак: Кyrgyztoday.kg

Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Төрагасы Асылбек Жээнбеков баштаган Жогорку Кеңештин депутаттары жана КР Өкмөтүнүн өкүлдөрү бүгүн, 25-мартта Ош облусунун Кара-Суу, Кара-Кулжа райондоруна иш сапары менен барып, жергиликтүү тургундар менен жолугушат. Бул тууралуу ЖК басма сөз кызматынан билдиришти.

Шайлоочулар менен жолугушуунун алкагында Төрага А.Жээнбеков бир катар социалдык обьектилердин абалы менен да таанышат.

“Өткөндү эстеп артка сарасеп салып карасак, 2010-жылы май айында Жалал-Абад облусунда Бектур Асанов, Алмаз Атамбаевдин бийлигин аябай каттуу аракет кылып сактап берген”, – деп билдирди бүгүн, 25-мартта Кyrgyztoday.kg маалымат агенттигине V – чакырылыштын депутаты, Жылдызкан Жолдошова.

“Ал эми Улуттук Оппозициялык кыймылдын лидери Кубанычбек Кадыров убагында Атамбаевди баары таштап кеткенде идеялаш болуп, ачуу-таттуу күндөрдү бирге көргөн. Чындыкты айтыш керек, Кубанычбек Кадыровдун 2010-жылдагы төңкөрүшкө салымы өтө чоң. Бул жигит чындыкты сүйгөн патриот. Азыркы бийлик акыйкаттыктан тайып баштаганда адилеттүүлүктү башка жактан издеп кетип калган. “Революцияны фанаттар жасайт, кошоматчылар үзүрүн көрөт” деген сөздүн мааниси дал ушул жерде ачык-айкын, көрүнүп турат. Демек, Атамбаев өзүнүн санаалаштарына кол сала баштаганы бул чоң жаңылыштык. Бул жаңылыштык өтө чоң жаңылыштык…”, – деп өзүнүн калыс пикирин билдирди V – чакырылыштын депутаты, “Аалам” саясий партиясынын теңтөрагасы Жылдызкан Жолдошова.

Гүлжан Шерипбаева, Кyrgyztoday.kg

Борборубуздун чок ортосунда жайгашкан «Бимоторс» автогаражынан кече жакында уурдалган унаа табылыптыр. Айтымдарына ка­раганда унаа күрөөгө коюлган экен. Кызыгы уурдалган унаа кандайча кайсы документтин негизинде күрөөгөкоюлганы кызык болуп туру. Көрсө аталган автогараж күрөөканага гана да тиешелүү болуп, бир нече адамдыкы экен.
Ал гана эмес күрөөкананын нотариусу дагы бар болуп чыкты. Ал эми ишеним каттын не­гизинде жоголгон унаа алынганын айтып чыккан күрөөкана ээси. Болбосо ал ишеним кат өзүлөрүнүн конторасында жасалган. Албетте мунун баарын сот процессинде такталат, бирок кызыгы аталган автогараждын башынан депутат Аида Салянованын жолдошу Бакыт Абдыкапаровко тиешелүү экендиги тууралуу да айтылууда.
 
Булак: “Де-факто”

Кечээ, 24-март күнү оппозиция өкүлдөрү К.Кадыров жана Б.Асановду бийлик камакка алганын элге жарыялады. Ал эки инсан “өлкөдө бийликти алмаштырабыз деп Дуулат деген жигит менен сүйлөшкөндөрү үчүн камалды” деп гезиттер жазып жатышат. Бул аудиозапись 23-мартта бийликтин КТР деген кара жашиги аркылуу элге кайра-кайра көрсөтүлгөн.
Муну биз укканда, бул бийликтин баягы эле “юпигейти” турбайбы деп күлгөнбүз. Себеби, Кыргызстанда сөз эркиндиги ар бир жарандын конституциялык укугу болуп эсептелет. Бийликти сындоо, бийликке каршы элге митингдерди уюштуруу, бийликти мыйзам чегинде жыгуу бул демократиянын негизги талабы болуп саналат.
Оппозиция өкүлдөрүн тыңшоо, алардын мыйзам бузганы такталса гана сот чечими менен уруксат берилет. Аудиозапись жасалма экени көрүнүп турат. Ал чын болгон күндө да элге тараган алардын аудиозаписиндеги сөздөр мыйзам бузууга жатпайт жана бул сөздөр үчүн сот аларды тыңшоого уруксат бергенге негиз боло албайт. Себеби, алар бийликти басып алууга элди чакырган жок, ал жерде бар болгону үч адамдын ортосунда бийликти кандай кылып алса болот деген маек гана жүрүп жатат.
Эгерде ал маекти өлкөнүн атайын кызмат органы кылмыш иш деп бааласа, анда эмне үчүн ал орган өлкөнүн Президенти А.Атамбаевге кылмыш иш козгоп камакка албайт? А.Атамбаев оппозицияны таш баранга алып кууп чыкыла деп Ошко курултайга келчү элдин канын төгүүгө Ош бийлигин түздөн -түз тукуруп, чакырык жасап жатпайбы. Атайын кызмат органдары муну кыянатчылык деп баалап эмне үчүн Атамбаевди камап салбайт?
Кыргызстанда бийликке бир мыйзам, опозицияга башка мыйзам колдоно бергендиктен, кыргыз эли бийликти эки жолу өлкөдөн кууп чыккан. Бул оорууга бүгүнкү бийлик да белчесинен батып, өлкөдө кайрадан үчүнчү элдин көтөрүлүшүн жаратканы турат. Оппозиция муну каалабайт. Ошондуктан бүгүнкү бийликти биз мыйзам бузбоого, оппозицияны куугунтуктоону, аңдууну токтотууга, К.Кадыров менен Б.Асановду тез арада бошотууну талап кылабыз.
«Эл Үнү» коомдук-саясий кыймылы
25-март 2016-жыл

Оштун мурунку губернатору Сооронбай Жээнбеков кечээ жакында өз ыктыяры менен кызматын тапшырып, мамлекеттик кадр агенттигинин жетекчиси болгон эле. Кечээ жакында эсептөө палатасынын төрайымы Эльмира Ибраимова өз арызы менен кетип, ордуна Президенттик аппараттын жетекчисинин орун басары Улукбек Марипов келген.

Сооронбай Жээнбеков эми Президенттик аппаратын жетекчисинин орун баса­ры болуп дайындалды. Бир тууган Жээнбековдордун койлорунун үстүнө торгой жумурткалап жатабы, айтор, ити чөп жеп жатыр.

Булак: “Де-факто”