Маалыматта айтылгандай, дизелди Мамлекеттик материалдык резервдер фонду Red Petroleum компаниясы менен келишим түзүп сатып алган. Ал район-райондорго квота менен бөлүштүрүлүп берилген. Айыл чарба министрлиги дыйкандарды арзан дизелди сатып алуу үчүн айыл өкмөттөргө кайрылууга чакырды.

Улуттук статистика комитетинин маалыматтарына таянсак, ушул күндөрү Кыргызстанда дизелдин базар баасы 74-75 сом болуп жатат.

Кыргызстанда жазгы талаа иштерине жалпы 42,1 миң тонна күйүүчү-май керектелет. Министрлик кабарлагандай учурда мунай базаларында жана автомай куючу жайларда 25 миң тонна дизель, 20 миң тонна автобензин бар.

Өкмөт арзаныраак таратып жаткан 3 миллион литр дизель 2,5 миң тонна. Жазгы талаа жумуштарына керектелчү көлөмдүн 7,2% түзөт.

Мындан сырткары АКШдан Кыргызстанга канаттууларды жана канаттуулардын этин алып келүүгө убактылуу чектөө да жоюлду.

Айыл чарба министрлигинин алдындагы Ветеринардык кызмат Өзбекстанга жана АКШга байланыштуу чектөө чараларын былтыр сентябрь айында киргизген.

Ушул тапта башка мамлекеттерден азык-түлүк ташып келүүгө байланыштуу дагы бир нече убактылуу чектөө сакталып турат. Анын ичинде Орусиянын Оренбург облусунан шарп ылаңына кабылган мал жандык жана андан алынган азыктарды, Бурятия, Башкортастан субъектилеринен (РФ) дерматитке чалдыккан мал азыктарын ташып келүүгө тыюу салынган.

Казакстандын Караганды облусунан ылаңдаган малдын азыктарын, Индиянын үч штатынан нодулярный дерматитке сезгич мал жандыктардан алынган азыктарды алып келүүгө чектөө бар. Ооганстандан дээрлик бардык жаныбарларды жана Монголиядан бодо мал менен кой-эчки ташып келүүгө чектөө киргизилген. Бул чаралар былтыр ар кайсы убактарда кабыл алынган.

Өзүн Адина Камбарова деп тааныштырган ишкер журналисттерге кайрылып, жүздөй адам чогулганын, алар өкмөткө салык боюнча жаңы эрежелерге каршы экенин билдирип чыгышканын айтып берди:

“Чупа-чупстан, пирожкиден баштап баарын электрондук кылып системага киргизишибиз керек экен. Касса менен ЭТТНдин чеги бирдей болушу керек деп жатышат. Эгер бир сом айырма болсо да, чек чыгарбай койсок да айыппул салышат. Товарды базардан алсак, анын төрт процентин биз төлөп калат экенбиз. Патент баасын да эки эсе көбөйтүп, ККМ да колдоносун деп коюшуптур. Биз азык-түлүк, тамак-аш сатабыз, анын кээ бир түрлөрү мөөнөтү өтүп кетсе жарабай калат”.

Быйылкы жылдан тартып Кыргызстанда соода-сатык менен алектенген ишкерлердин товарында товардык-транспорттук коштомо кагаздын электрондук түрү (ЭТТН) болушу шарт, буга чейин кагаз түрүндөгүсү колдонулуп келген. Ал үчүн соодагер Салык кызматынын маалыматтык системасынан “жеке кабинет” ачып, ар бир товарынын коштомо кагазын электрондук түрдө тиркеп турушу керек. Ансыз товарын алып өтө албайт.

Салык кызматы жаңы талаптын максаты ачыктыкты жана айкындуулукту камсыз кылуу экенин билдирип, “Көп ишкерлер 1-2 миң сомго патент сатып алып коюп, 30-40 миллион сомго товар сатып, өкмөттү алдап келишкен. Аны биз далилдей албай калган учурлар бар. Эми электрондук-товардык жүгүртүү болгондо ишкерге товар келгенде биздин базага автоматтык түрдө маалымат түшөт. Бардык салык төлөөчүлөр бирдей төлөшү керек” деген комментарий берген.

Салык төлөөнүн жаңы эрежелери майда ишкерлерди убарага салып жатканы Жогорку Кеңеште бир нече жолу айтылган. Депутаттар салык кызматы өзү даяр эмес болгондуктан ишкерлер кыйналып жатышканын белгилешкен.

Азырынча Кыргызстандын Орусиядагы элчилиги кыргызстандыктардын кармалганы боюнча маалымат тарата элек.

Расмий маалыматка ылайык, Орусияда миллиондон ашуун кыргызстандык эмгек мигранты бар. Бейрасмий эсепте орус паспортун алган кыргыздардын саны 500 миңге чамалайт.

Маалыматка ылайык, мамлекеттик телеканал “ПолитКлиника” медиасынын 4-февралда социалдык тармактарда жарыяланган “ЭлТРдин “Садыр Жапаров энергетикага карыз алган эмес” дегени калп” деп аталган видеосуна байланыштуу сотко кайрылган.

“ЭлТР арызында “ПолитКлиника” бул материалда компаниянын жана анын кызматкерлеринин аброюна шек келтирген” деп билдирген. Компания басылмадан аталган материалды интернет желесинен алып салууну жана анда айтылган маалыматтарды төгүндөөнү талап кылууда. Моралдык зыян катары ЭлТР соттон “ПолитКлиника” редакциясынан 7 миллион сом, журналист Тыныстан Асыпбектен 3 миллион сом, жалпы 10 миллион сом өндүрүп берүүнү өтүнгөн”, – деп жазды “ПолитКлиника” басылмасы.

“ПолитКлиника” медиасы ЭлТРдин айыптоолоруна сотто жооп берип, өз чындыгын далилдөөгө даяр экенин билдирди.

Президенттик администрациянын маалыматтык саясат бөлүмүнүн жетекчиси Дайырбек Орунбеков 8-февралда Фейсбуктагы баракчасы аркылуу: “Президенттин ишмердүүлүгү тууралуу жалган маалыматтарга ыкчам көңүл бурабыз жана аныгын тактап бергенге даярбыз. Бул жолу Дилбар Алимова жетектеген “Политклиника” медиасы такталбаган калп маалыматтарды таратты”, – деп билдирген.

Дилбар Алимова “Азаттыкка” комментарий берип жатып, басылма такталган гана маалыматтарды чыгарарын белгилеген.

“ПолитКлиника” соңку кездери фактчект аркылуу кайсы бир маалыматтардын, билдирүүлөрдүн чын-бышыгын фактылар, далилдер менен тактаганга аракет кылып келет.

Анын айтымында, бул тилкелер Баткен облусунун Лейлек району менен чектешкен Согд облусундагы Деваштич, Спитамен жана Жаббор Расулов райондорунда жайгашкан.

“Тараптар бир жарым жылдын ичинде кыргыз-тажик чек арасынын 102 чакырымга созулган тилкесинин долбоордук тактоо иштерин аяктады. Бүгүнкү күнгө карата эки өлкөнүн макулдашылган чек ара тилкесинин жалпы узундугу 626 чакырымга жакын”, – деди Мухриддин.

Министр 2022-жылы Кыргызстан менен Тажикстанда топографиялык жумушчу топтордун жети жолугушуусу өткөнүн кошумчалады. “Кыргыз-тажик чек арасын тактоо – системалуу түрдө жүрүүдө. Жолугушуулардагы атмосфера жаман эмес”, – деди ал.

Быйыл 3-9-февраль күндөрү Бишкекте кезектеги кыргыз-тажик чек ара сүйлөшүүлөрү өткөн. Кыргыз өкмөтүнүн басма сөз кызматы “достук жана өз ара түшүнүшүү маанайында өткөн жолугушуунун жыйынтыгында тиешелүү протоколдорго кол коюлганын” маалымдаган. Ошондой эле келерки кезектеги жолугушуу Тажикстандын аймагында өтөрү айтылган.

Кыргызстан менен Тажикстандын ортосунда жалпысынан 972 чакырым чек ара тилкеси бар, аны тактоо иштери 2002-жылы башталган. Буга чейин эки өлкөнүн президенттери 664 чакырым боюнча орток пикир бар экенин ырасташкан. Чек ара такталып бүтө элек болгондуктан ортодо түрдүү куралдуу кагылыштар, адам өмүрүн алган каргашалуу окуялар катталып келет.

Султанбеков жарыялаган билдирүүдө, Атамбаев мурдагы президенттер чогулганы тууралуу алдын ала кабары болбогонун, аны “президент Жапаров жана Камчыбек Ташиев (УКМК төрагасы) менен жолугушуу болот” деп чакырышканын билдирген.

“Мен дагы өлкөдө тынчтык, биримдик болушун каалайм. Президент Жапаровдун жакшы ниетин баалайм. Бирок жолугушуунун аягында мен эч ким менен коштошпой чыгып кетүүгө аргасыз болгон жагдай түзүлдү. Келечекте зарылчылык жаралса, албетте, майда-чүйдөсүнө чейин айтып берем. Өлкөдө тынчтык жана биримдик орнотуу менен Бакиевди Кыргызстанга кайтаруу – эки башка нерсе. Бул экөөнү бириктирүү таптакыр башка жыйынтык берет. Көп кан төгүлгөн, аны унутуу мүмкүн эмес. Президент Садыр Жапаров мени укту жана туура чечим чыгарат деп үмүттөнөм”, – деп жазган Атамбаев.

18-февралда президент Садыр Жапаров мурдагы президенттердин башын бириктирип, бир столго отургузганын Фейсбук баракчасына жазган. Ал бул иш эл-жердин ынтымагы үчүн жасалганын жана бул демилгени өлкөнүн мурдагы башчылары да колдогонун белгилеген.

“Менин да көздөгөн максатым ушул эле. Ой-кыялым – ошол ар бир президенттин аркасында турган тарапташтары, жалпы жети дубан калкыбыз, бир багытка баш коюп, саясатты таштап, бир дем менен улуттун өнүгүүсү, экономикасы деп ой жүгүртүү эле”, – деген Жапаров.

Ушундан кийин президенттин басма сөз катчысы Эрбол Султанбаев жолугушууга Кыргызстан эгемен алгандан кийин өлкө башына келген жетекчилердин баары катышканын жазган.

Кыргызстан эгемендик алгандан бери өлкөнү алтынчы президент башкарып жатат. Азыркы мамлекет башчы Садыр Жапаровдон мурда Кыргызстанды Аскар Акаев (1991 – 2005), Курманбек Бакиев (2005- 2010), Роза Отунбаева (2010 – 2011), Алмазбек Атамбаев (2011 – 2017), Сооронбай Жээнбеков (2017-2020) жетектеген.

Маалыматка караганда, тараптар кыргыз-өзбек мамлекеттик чек арасын демаркациялоо процессин жөнгө салуучу укуктук жана техникалык документтердин долбоорлорун даярдашты. Ошондой эле чек аранын айрым тилкелерин жер-жерлерде изилдөө графиги макулдашылды.

“Жолугушуу достук жана өз ара түшүнүшүү маанайында өттү. Иш-чаранын жыйынтыгында протоколго кол коюлду”, – деп жазылат маалыматта.

Жумушчу топ кийинки жолугушууну Кыргызстандын аймагында өткөрүүнү макулдашты.

Президент Садыр Жапаров Өзбекстандын президенти Шавкат Мирзиёев өткөн айдын аягында Бишкеке мамлекеттик сапар менен келгенде эки өлкө чек арасын делимитациялоо жараяны аяктаганын билдирген. Анда тараптар чек аранын айрым тилкелери тууралуу келишимди ратификациялоо грамоталарын алмашуу жөнүндө протоколго кол коюшкан.

Анын алдында кыргыз-өзбек чек арасынын айрым участоктору жөнүндөгү келишимди жана Кемпир-Абад (Анжиян) суу сактагычынын суу ресурстарын биргелешип башкаруу жөнүндөгү макулдашууну ратификациялоо тууралуу эки мыйзамга Кыргызстан да, Өзбекстан да кол коюп, ратификациялап бүткөн.

Кемпир-Абад суу сактагычынын жери Өзбекстанга өтүп жатканына нааразылыгын ачык билдирип жүргөн отузга жакын саясатчы, активист жана блогер былтыркы октябрь айынан бери Бишкектеги №1 тергөө абагында камакта отурат. Шаардык сот аларды февралдын экинчи жарымына чейин камакта кармоо тууралуу ага чейинки инстанциянын чечимдерин күчүндө калтырган.

Милиция кармалгандар жапырт башаламандык уюштурууга аракет кылганын, айыбы боюнча далилдер жетиштүү экенин билдирүүдө. Өз кезегинде камалгандар күнөөсү жок экенин айтып, муну саясий куугунтук деп сыпаттап жатышат.

“Токаев Зеленский менен сүйлөшкөндө Казакстан Орусия менен Украинанын ортосундагы согушту БУУнун уставы жана дипломатиялык жолдор менен чечүүнү жактай турганын тастыктады”, – деп айтылат Акорда тараткан маалыматта.

Акыркы жолу Казакстан менен Украина президенттери телефон аркылуу былтыр ноябрда сүйлөшкөн. Анда Зеленский Токаевди экинчи мөөнөткө кайра шайланышы менен куттуктаган.

Бул жолку сүйлөшүү орус армиясы украин шаарларына чабуулду күчөтүп, казакстандыктар украиналыктарга жардам көрсөтүп жаткан маалга туш келди. Жыл башынан бери казакстандык ыктыярчылар Украина үчүн боз үй, сандык, генератор жана башка буюмдарды чогултуп жатышканы жөнүндө көптөгөн маалыматтар тарап жатат.

Министрдин айтымында, жакын арада социалдык маанидеги негизги азык-түлүктүн 19 түрү арзандай баштайт.

“Биринчи кезекте тартыштыкка жол бербешибиз керек. Экинчиден, бааны туруктуу кармоо шарт. Үчүнчүдөн, арзандатууга карай багыт алышыбыз зарыл. Февраль-мартта арзандатуу трендине жол ачабыз. Элге азык-түлүк жеткиликтүү экенин, дүрбөлөңгө түшүүнүн кажети жоктугун жеткирели. Кооптонууга эч кандай негиз жок”, – деди министр.

Анын айтымында, дүкөндөргө турукташтыруу фонддорунан акимдик белгилеген баада азык-түлүктөр түшө баштайт. Бул баа инфляцияны төмөндөтүүгө мүмкүндүк берет.

Соода министринин билдиришинче, Пакистандан Казакстанга картошка жеткирилип, пияздын баасы да жөнгө салынды. Мындан тышкары күнкарама майы боюнча меморандум түзүлүп, жумуртка өндүрүүчүлөр менен сүйлөшүүлөр жүргүзүлдү.

2022-жылдын жыйынтыгы менен Казакстанда инфляция 20,3 пайызды түздү. Бир жылда азык-түлүк 25,3 пайызга кымбаттады.

Башкы прокурордун басма сөз катчысы Хает Шамсутдиновдун айтымында, окуя былтыр 28-декбарда болгон.

Мурдараак блогер Акида Ханум Фейсбуктагы баракчасына эки балалуу, 39 жаштагы аялды төрт кошунасы зордуктаганын жазган. Маалыматка караганда, келиндин күйөөсү Орусияга иштөөгө кеткен.

Башкы прокуратуранын билдиришинче, төрт киши аялды сабап, балта жана бычак менен коркутуп, андан соң зордукташкан.

Аларга карата “Зордуктоо” беренеси менен кылмыш иши козголду.

Тергөө амалдары уланууда, онго чукул соттук-медициналык жана башка экспертизалар дайындалды.

Ал депутат Марлен Маматалиевдин суроосуна жооп берип жатып, буга чейин курулган имараттар да текшерилерин маалымдады.

“Бетондун бекемдигин текшерген “Молоток Кашкарова” шайманын буйрутма бердик. Андан тышкары, рентген аппараты менен да текшеребиз. Эгерде имараттын кайсы бир жерин бекемдеш керек болсо, куруучусун таап чыгып тапшырма беребиз. Курулганына 10-15 жыл болгон болсо да табабыз. Бул жумушту бир кварталдын ичинде аягына чыгарабыз. Ал эми азыр курулуп жаткан үйлөрдү катуу көзөмөлгө алабыз”, – деди Жапаров.

Түркияда жана Сирия он миңдеген адамдын өмүрүн алган соңку жер титирөөдөн кийин курулуштардын сейсмикалык коопсуздугу боюнча маселе көтөрүлүүдө. Кыргызстанда кабат үйлөр 9 баллга чейинки жер титирөөгө туруштук бере аларын 10-февралда Жогорку Кеңештин “Мекенчил” депутаттык тобунун отурумунда Архитектура, курулуш көзөмөлдөө департаментинин директору Талантбек Иманакун уулу билдирген.

15-февралда президент Садыр Жапаров “Кабар” агенттигине курган маегинде, Кыргызстандагы көп кабаттуу үйлөрдүн сапаты тууралуу суроого жооп берип жатып, бул тармакка көзөмөл акыркы эки жылда гана күчөтүлгөнүн билдирген.

Бул мыйзамда өлкөнүн экс-президенти Нурсултан Назарбаевге жана анын үй-бүлө мүчөлөрүнө бир катар артыкчылыктар, анын ичинде мамлекеттин эсебинен өмүр бою коопсуздугун каржылоо жана күзөт берүү каралган.

Мындан тышкары Токаевдин жарлыгы менен Назарбаев өзү ээлик кылган мүлктөрдүн кол тийбестигинен, анын жакындары жеке кол тийбестигинен ажыратылды.

Мажилис депутаттары өткөн айда конституциялык мыйзамды жоюуну бир добуштан колдоп, экс-президент Нурсултан Назарбаевге жана анын үй-бүлөсүнө көптөгөн артыкчылыктарды берген конституциялык мыйзамды жокко чыгарган. Ага чейин Конституциялык сот “Биринчи президент тууралуу” мыйзамды 2022-жылдын июнь айындагы жалпы улуттук референдумдун жыйынтыгына карап жокко чыгарган.

Казакстанда 2022-жылдын июнь айындагы Конституцияга өзгөртүү киргизүү боюнча референдумда ондон ашык оңдоп-түзөтүүлөр кирген. Мындан тышкары Баш мыйзамдан биринчи президент тууралуу бардык жобо алынган. Назарбаев “Ардактуу сенатор” наамынан да кол жууган. Бул мыйзам 2020-жылы кабыл алынып, бир нече жолу оңдоп-түзөтүүлөр киргизилген.

Казакстанда экс-президенттин кол тийбестиги Конституцияда жана “Президент жөнүндө” мыйзамда жазылган. Бул мыйзамдын 36-беренесинде “мурдагы мамлекет башчы мамлекетке чыккынчылык кылган учурларды кошпогондо, президенттин ыйгарым укуктарын жүзөгө ашырууга байланыштуу аракеттери үчүн жоопкерчиликке тартылбайт” деп жазылган.

Казакстанда 30 жылдай бийликте турган Нурсултан Назарбаевдин жакындары жана санаалаштары өлкөдөгү эң таасирдүү фигураларга айланган. Агасы, кыздары жана күйөө балдары курулуш, соода, транспорт жана банк тармагында эбегейсиз бизнеске ээ болуп, байыган. Алардын байлыгынын булактары ачык айтылбайт. Батышта Назарбаевдердин кыймылсыз мүлкүн “күмөндүү каражаттарга” сатылып алынган деген жүйө менен камакка алууга аракет кылган учурлар болгон.

Токаевдин оппоненттери анын демилгелери жылдап гүлдөгөн коррупциядан, автократиялык системаны арылууга багытталбаганын сындап келишет.

Бекназаров сот залынан чыгып баратып ага каршы 12 кылмыш иши козголгонун билдирди.

“Ал эмне иштер экенин билбейм, мага таанышууга мүмкүндүк беришкен жок. Болгону 12 иш экенин айтышты”, – деди Бекназаров.

Адвокат Эркин Булекбаев Бекназаровго каршы 11 кылмыш иши козголгонун билдирип, бирок кандай айыптар тыгылып жатканын билбей турганын айтты.

Сот 15-февралдагы отурумунда Акыл Айтбаев менен Бектур Асановдун да камактагы мөөнөтүн 20-апрелге чейин узартты. Булар үчөө тең “Кемпир-Абад иши” боюнча айыпталууда.

Буга чейин аталган соттун чечими менен жарандык активист Али Шабдан менен саясатчы Равшан Жээнбековдун камак мөөнөтү эки айга узартылган. Жарандык активист, экс-депутат Орозайым Нарматова эки айга үй камагына чыккан.

Былтыр 23-28-октябрда Кыргызстанда оппозициялык маанайдагы бир топ саясатчы, укук коргоочу, активист жана блогер, жалпысынан 26 адам жапырт кармалган.

Ички иштер министрлиги (ИИМ) алар “Жапырт башаламандык уюштурууга даярдык” көргөн деген негизде кармалганын билдирген. Кылмыш ишин козгоого алардын Кемпир-Абад суу сактагычы боюнча 22-октябрда Бишкектеги кафелердин биринде өткөргөн жыйыны негиз болгонун кабарлаган.

Милиция шектүүлөрдүн айыбы боюнча далилдер жетиштүү экенин билдирүүдө, ал эми камалгандар күнөөсү жок экенин айтып, мунун баарын саясий куугунтук деп атап келишет.

Ага чейин Бишкектин Биринчи Май райондук соту Атамбаевдин чет өлкөгө чыгып дарылануусуна уруксат берген чечим чыгарган.

Жогорку Соттун басма сөз кызматы 14-февралда соттук коллегия жаңы ачылган жагдайлар боюнча Атамбаевге кримтөбөл Азиз Батукаевдин абактан кое берилишине байланыштуу чечимди жокко чыгарып, иш жаңыдан кароо үчүн Биринчи Май райондук сотуна жөнөтүлгөнүн билдирген.

Мурдагы президент Алмазбек Атамбаевдин адвокаттары аны кримтөбөл Азиз Батукаевди мыйзамсыз бошотууга айыптаган өкүмдү жокко чыгаруу үчүн Жогорку Сотко былтыр августта кайрылышкан.

Кыргызстандын эки жолку премьер-министри, Убактылуу Өкмөттүн төрагасынын биринчи орун басары болгон жана 2011-2017-жылдары мамлекетти башкарган мурдагы президент Алмазбек Атамбаев 2019-жылы “Батукаев иши” боюнча камалган.

2020-жылы Бишкектин Биринчи Май райондук соту аны кримтөбөл Азиз Батукаевди түрмөдөн мыйзамсыз бошотууга буйрук берип, “коррупцияны уюштурууга” айыптуу деп таап, 11 жыл, эки айга кесип, мамлекеттик сыйлыктарынан, өзүнө жана үй-бүлөсүнө таандык мүлктөрүнөн ажыраткан өкүм чыгарган.

Аны тааныгандар Чолоев Орусияда абакта отурган жана “Вагнер” аркылуу согушка тартылганын айтып жатышат. Туугандары маркумдун сөөгү Кыргызстанга алып келингенин, бүгүн, 15-февралда тажыясы болорун билдиришти.

Замир Чолоев тууралуу азырынча башка маалымат айтыла элек.

22-январда Орусияда абакта отурган кыргызстандык Аян Алишеров Украинадагы согуштан каза тапканы белгилүү болгон. Украинанын Бахмут шаарына жакын салгылашта 24-ноябрда каза болгон 30 жаштагы Аян орус жарандыгын алган эмес. Ушу тапта Орусиядагы “Вагнер” жеке аскердик компаниясы абактагыларды Украинадагы согушка жапырт тартып жатканы кабарланууда. Кыргызстандык канча атуул мындай окуяга кабылганы белгисиз.

Кыргызстандын Ички иштер министрлигинин (ИИМ) Москвадагы өкүлчүлүгүнүн маалыматына караганда Орусияда миңден ашуун кыргыз жараны камакта отурат, алардын көбү маңзатка байланыштуу кесилген.

Орусия Украинага былтыр 24-февралда кол салган. Кыргызстан эки өлкөнүн ортосундагы окуя боюнча бейтарап макамды карманып келе жатат.

Бул тууралуу Washington Post гезити өз булактарына таянуу менен билдирди.

Кийинки ай өтө маанилүү болорун украин бийлигине январда Киевге барган америкалык аткаминерлер айткан.

Америка бийлиги Киевге көрсөтүлгөн акыркы аскердик жардам согуштун нугун өзгөртүү үчүн Киевге жакшы мүмкүндүк берет деп эсептейт. Гезиттин маектештеринин пикиринде, келечекте абал мынчалык жагымдуу болбой калышы мүмкүн: себеби эми Өкүлдөр палатасын көзөмөлдөп жаткан республикачылар Украинага берилип жаткан жардамды кыскартууга ниеттенүүдө.

Быйыл жайында Украинага бериле турган жардамдын топтому аягына чыгат. Ушул тапта Байдендин администрациясы Украинага дагы 10 миллиард доллар бөлүү үчүн Конгресс менен иштешип жатат.

Байдендин администрациясындагы гезиттин өз булактары жазында Орусия чабуулга өтөрүн, Украина алдырып жиберген аймактарын кайтарып алуу үчүн алардын мизин кайтарууга ашыгышы керектигин айтышкан.

Бул арада орус күчтөрү бир нече айдан бери стратегиялык шаарларды ээлеп алуунун аракетинде. Алардын бири Бахмутка дүйшөмбүдө катуу артиллериялык чабуул жасалды. Орустар Бахмутту ээлеп алса Донецк аймагындагы жаңы плацдарм болуп бермекчи.

НАТОнун баш катчысы Йенс Столтонберг украин расмийлерине таянып, Орусия Украинага жапырт чабуул баштаганын билдирди.

“Албетте, сөз эркиндиги болушу керек. Мен журналисттердин баарына ыраазычылык билдирем. Суукка карабай күтүп турганыңарды көрүп, атайын токтодум. Мен Дача-Су боюнча айрым маалымат каражаттарын сотко берген элем. Азыр ошол үчүн өкүнөм. Мен ал кезде президент болгонум үчүн сотко бербешим керек экенин эске албаган экенмин. Анткени соттор күчтүүлөрдүн пайдасына гана чечим чыгарарын өзүм көрдүм”, – деди Атамбаев.

2017-жылы Алмазбек Атамбаев Кыргызстанды башкарып турганда баш прокурор Индира Жолдубаева “президенттин аброюна шек келтирди” деп миллиондогон сомдук доо менен “Азаттык” радиосун, “Заноза”, “24.kg” маалымат сайттарын жана “Ата Мекендин” юристтерин сотко берген. Кийин Атамбаев бул арыздарын кайра чакыртып алган.

Бүгүн, 14-февралда Кыргызстандын мурдагы президенти Алмазбек Атамбаев абактан чыкты.

Ал журналисттерге сүйлөп жатып өзүнө козголгон кылмыш иштеринин баары негизсиз экенин айтты. Атамбаев тез арада дарыланышы зарыл экенин айтып, чет өлкөгө учуп кетерин билдирди. Бирок кайра кайтып келерин белгиледи.

Ушул эле күнү Бишкектин Биринчи Май райондук соту Атамбаевдин чет өлкөгө чыгып дарылануусуна уруксат берген чечим чыгарганы кабарланды. Бул тууралуу документтин сүрөтү Интернетке да жарыяланды.

Атамбаевге карата чыккан мурдагы чечимдер жокко чыгарылып, кайра кароого жиберилгенин Жогорку Соттун басма сөз кызматы 14-февралда билдирди.

Соттук коллегия жаңы ачылган жагдайлар боюнча Атамбаевге кримтөбөл Азиз Батукаевдин абактан кое берилишине байланыштуу чечими жокко чыгарылып, иш жаңыдан кароо үчүн Биринчи Май райондук сотуна жөнөтүлдү.

Мурдагы президент Алмазбек Атамбаевдин адвокаттары аны кримтөбөл Азиз Батукаевди мыйзамсыз бошотууга айыптаган өкүмдү жокко чыгаруу үчүн Жогорку Сотко былтыр августта кайрылышкан.

Кыргызстандын эки жолку премьер-министри, Убактылуу Өкмөттүн төрагасынын биринчи орун басары болгон жана 2011-2017-жылдары мамлекетти башкарган мурдагы президент Алмазбек Атамбаев 2019-жылы “Батукаев иши” боюнча камалган.

2020-жылы Бишкектин Биринчи Май райондук соту аны кримтөбөл Азиз Батукаевди түрмөдөн мыйзамсыз бошотууга буйрук берип, “коррупцияны уюштурууга” айыптуу деп таап, 11 жыл, эки айга кесип, аны мамлекеттик сыйлыктарынан, өзүнө жана үй-бүлөсүнө таандык мүлктөрүнөн ажыраткан өкүм чыгарган.

Ушул тапта казакстандык адистер Түркиянын эки калктуу конушунда издөө-куткаруу иштерин жүргүзүшүүдө. Бир топ Газиантеп шаарындагы толугу менен кыйраган тогуз кабаттуу үйдө иштеп жатат. Урандылардын алдынан төрт киши куткарылды, 27 адамдын сөөгү табылды.

Экинчи топ алты кабаттуу имараттын урандылардын казып жатышат. Ал жактан 24 кишинин сөөгү чыгарылды. Казакстандын Өзгөчө кырдаалдар министрлиги урандылардын алдынан бир үй-бүлөнүн үч мүчөсү – атасы жана анын эки баласы аман табылганын кошумчалады.

Түркиядагы жер титирөөдөн үч казакстандык мерт болду. Дагы бир казакстандык келин аман табылды. Ал колунан жараат алган.

6-февралда Түркия жана Сириянын аймагында болгон 7,8 баллга жеткен зилзалада 40 миңге жакын адам набыт болуп, он миңдеген киши жараат алды. Миңдеген имарат кыйрап, он миңдеген үй-бүлө баш калкасыз калды.

Бул тууралуу документтин сүрөтү интернетке жарыяланды.

13-февралда Атамбаевге карата Жогорку Соттун мурда чыгарган чечимдери жокко чыгарылып, кайра кароого жиберилгенин аталган органдын басма сөз кызматы билдирди.

Соттук коллегия жаңы ачылган жагдайлар боюнча Атамбаевге кримтөбөл Азиз Батукаевдин абактан кое берилишине байланыштуу чечимди жокко чыгарып, иш жаңыдан кароо үчүн Биринчи Май райондук сотуна жөнөтүлдү.

Мурдагы президент Алмазбек Атамбаевдин адвокаттары аны кримтөбөл Азиз Батукаевди мыйзамсыз бошотууга айыптаган өкүмдү жокко чыгаруу үчүн Жогорку сотко былтыр августта кайрылган.

Кыргызстандын эки жолку премьер-министри, Убактылуу Өкмөттүн төрагасынын биринчи орун басары болгон жана 2011-2017-жылдары мамлекетти башкарган мурдагы президент Алмазбек Атамбаев 2019-жылы “Батукаев иши” боюнча камалган.

2020-жылы Бишкектин Биринчи Май райондук соту аны кримтөбөл Азиз Батукаевди түрмөдөн мыйзамсыз бошотууга буйрук берип, “коррупцияны уюштурууга” айыптуу деп таап, 11 жыл, эки айга кесип, мамлекеттик сыйлыктардан, өзүнө жана үй-бүлөсүнө таандык мүлктөрүнөн ажыраткан өкүм чыгарган.

“Батукаев иши” боюнча мурдагы баш прокурор, мурдагы саламаттык сактоо министри, Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин (УКМК) мурдагы төрагасы, Жаза аткаруу кызматынын мурдагы жетекчиси жана башка жооптуу кызматкерлер кармалып, сот жообуна тартылган.

Кыргызстанда маңзат сатуу, мыйзамсыз курал сактоо, ошондой эле адам өлүмүнө алып келген башаламандыкты уюштуруу боюнча айыпталып, 16 жыл, 8 айга эркинен ажыратылган Азиз Батукаев 2013-жылы “айыккыс илдетке чалдыкты, ичер суусу аз калды” деген негизде мөөнөтүнөн мурда түрмөдөн чыккан.

Нарындагы Бишкекке жеткирилип, атайын рейс менен Орусияга учуп кеткен.

Мурдагы президент Алмазбек Атамбаев Кой-Таш окуясы, 2010-жылкы Июнь окуясы, Бишкектин Жылуулук электр борборун (ЖЭБ) модернизациялоодогу коррупциялык иш боюнча шек саналып жатат. Ага Кой-Таштагы жер тилкеси боюнча да айып коюлган. Ал 2019-жылдын августунан бери камакта. 2020-жылы октябрь айындагы башаламандыкта абактан чыгып, кайра камалган. Мурдагы президент өзүнө тагылган бардык айыптарды четке кагып, саясий куугунтукка кабылганын айтып келет.

Ага ылайык, оң рулдуу автоунаалар коммерциялык максатта жүргүнчү жана жүк ташый албайт. Демилгечилер чектөө жол кырсыктарынын алдын алуу максатында киргизилип жатканын белгилейт.

Ошондой эле токтомдо үч категориядагы автоунааларга ылдамдыкты чектөөчү жабдуу коюу каралган. Ага ылайык, автобустар, 8ден ашык орундугу бар автоунаалар, 3,5 тоннадан 12 тоннага чейин жүк ташууга ылайыкташкан жана 12 тоннадан ашык жүк ташуучу автоунааларга ылдамдыкты чектөөчү жабдуулар коюлат.

Кыргызстанда 2015-жылдан тартып оң рулдуу автоунааларды каттоого тыюу салынган. 2018-жылы өкмөттүн оң рулдуу автоунааларды “коммерциялык максатта” колдонууга тыюу салуу аракети коомчулуктун нааразычылыгынан улам ишке ашкан эмес.

Өткөн жылы ИИМ такси кызматына лицензия берүү аркылуу оң рулдуу автоунаалардын кирекечтик кылуусун тыюуну сунуштаган. Бирок бул сунушту ишке ашыруу да кийинкиге калтырылган.

ИИМдин маалыматына караганда, Кыргызстанда 17 миңдей автоунаа жүргүнчү ташып иштейт. Анын тең жарымы оң рулдуу унаалар. Министрлик жол кырсыктарынын 60% оң рулдуу унаалардын айынан болорун белгилеп келет.

Билдирүүдө буга “Орусиянын Украинага кол салуусунун күтүүсүз кесепеттери”, “орус укук коргоо органдарынын АКШ жарандарын куугунтукка алуу ыктымалдыгы”, “Орусия менен транспорттук байланыштын чектелгени”, “АКШ элчилигинин Орусиядагы америкалыктарга жардам көрсөтүү мүмкүнчүлүгүнүн чектелгендиги” жана “террордук чабуул коркунучу” себеп экени жазылган.

Билдирүүдө ошондой эле орус бийлиги АКШ тарабынан берилген документтерди тааныбастан, кош жарандыгы бар америкалыктарды армияга чакырышы мүмкүн экени белгиленген.

Мындан тышкары элчиликтин билдирүүсүндө эл аралык коопсуздук нормаларын сактабаган орус авиакомпанияларынын учактары менен учуудагы тобокелдиктер жогорулаганы жазылган.

АКШ элчилиги америкалыктарды Орусияга барбоого жана бул өлкөдөгү кандай гана нааразылык акциялар болбосун аларга катышпоого чакырды.

АКШнын элчилиги 2022-жылы америкалыктарды эки жолу “Орусиядан тез арада чыгып кетүүгө” чакырган – алгач Орусия Украинага кол салгандан көп өтпөй 28-февралда жана экинчи жолу Орусияда мобилизация жарыяланган 28-сентябрда.

Орусиянын бийлиги мобилизация аяктаганын жарыялаганы менен президенттин тиешелүү жарлыгы дале күчүндө жана каалаган учурда миобилизациялык иш-чаралар кайра башталышы мүмкүн.

Ал ортодо дүйшөмбү күнү Орусиянын Тышкы чалгындоо кызматынын башчысы Сергей Нарышкин АКШ Орусиянын жана башка КМШ өлкөлөрүнүн аймагында теракттарды уюштуруу үчүн Жакынкы Чыгышта “жихадчы топтордун жоочуларын” жалдап жатканын билдирди. Азырынча Вашингтон бул билдирүү боюнча комментарий бере элек.

Маалыматка ылайык, 12-февралда саат 22:00 чамасында урандылардын арасында тирүү калган адам бар экени аныкталып, алты жарым сааттай тынымсыз казуу иштеринин кийин 50 жаштар чамасындагы эркек киши аман-эсен куткарылган.

Андан алдын, 7 жаштагы баланы уранды алдынан аман таап чыкан. 11-февралда кыргызстандык куткаруучулар жер титирөөнүн алтынчы күнүндө 22 жаштагы кош бойлуу келинди, 16 жаштагы өспүрүмдү уранды алдынан алып чыккан эле.

Түркиянын зилзала болгон аймактарындагы куткаруу иштерине Кыргызстан кечээ 80 куткаруучу жана алты дарыгер жиберди. 67 куткаруучу кыйроонун эртеси күнү эле жөнөп кеткен.

80 куткаруучу жана алты дарыгер 12-февралда жардам иретинде дары-дармектерди, медициналык жабдууларды, буюм-тайымдарды жана кийим-кече өңдүү зарыл буюмдарды, ошондой эле 75 боз үй ала кетишти.

6-февралда Түркия жана Сириянын аймагында болгон 7,8 баллга жеткен зилзалада 33 миңден ашык адам набыт болуп, он миңдеген киши жараат алды. Миңдеген имарат кыйрап, он миңдеген үй-бүлө башкалкасыз калды.

10-февралда Башкы прокуратура “Көз микрохирургиясы” госпиталынын жетекчиси Алмазбек Исманкулов менен Бишкек мэриясынын бир нече кызмат адамдары мамлекетке 93 миллион 162 миң 576 сомдук зыян келтиргени аныкталганын маалымдаган. Ага ылайык, Бишкектеги №6 клиникалык оорукананын 2-корпусунун имараты бейтаптар үчүн орун жетишсиздигине карабай арзан баага ижарага мыйзамсыз берилген.

Бул факты боюнча Кылмыш-жаза кодексинин 336-беренеси (коррупция) менен кылмыш иши козголуп, Исманкулов менен Талант Рыскулбек уулу кармалганы кабарланган эле.

Жыл башында Жогорку Кеңештин “Мекенчил” депутаттар тобу Бишкектеги Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети (КУУ) Түштүк Корея мамлекетинен алынган насыя үчүн күрөөдө экени тууралуу маселени кайра көтөргөн.

Билим берүү жана илим министринин орун басары Надира Жусупбекова көп жыл мурун Түштүк Кореядан КУУ аркылуу Алмазбек Исманкуловдун клиникасына медициналык жабдыктар үчүн насыя алынганын, учурда окуу жайды күрөөдөн чыгаруу аракети жүрүп жатканын билдирген.

Кийин Билим берүү жана илим министрлиги 2020-жылы өкмөттүн атынан Исманкуловдун клиникасын сотко берип, корей тараптын насыясын жабуу талабын койгонун, соттук териштирүү аягына чыга электигин маалымдаган.

1997-жылы КУУ менен клиника ортосунда университеттин алдында “Интергоспитал” деген медициналык борбор түзүү тууралуу келишим түзүлгөн. Көз догдур Алмазбек Исманкулов ошол кезде ректордун орун басары да болуп турган. 1999-жылы кореялык “Медисон Ко ЛТД” компаниясы менен баасы 8,5 миллион долларлык медициналык жабдуу насыяга алынган. Буга байланыштуу 2016-жылы Экономикалык кылмыштарга каршы күрөш кызматы иш козгогон.
Кийинчерээк кылмыш иши мөөнөтү өтүп кеткен деген негизде кыскарып калганы белгилүү болгон.

Билим берүү жана илим министрлиги Исманкуловдун карызы 28 миллион долларга чамалаганын билдирген.

Исманкулов же “Көз микрохирургиясы” госпиталы соңку айыптоолор боюнча азырынча комментарий бере элек.

Эки өлкөдө жаракат агандардын саны 80 миңден көп. Жүз миңдеген кишилер үй-жайынан ажырады.

Урандылар арасында иштөө уланууда. Ага 70 өлкөнүн куткаруучулары жана медиктери катышууда. Азыркыга чейин урандылардын алдынан тирүү адамдар табылып жатат, арасында балдар да бар.

Түркияда имараттардын кыйрашы боюнча тергөө иштери жүрүүдө. Шектүү 100дөн ашуун адамды кармоо боюнча токтом чыкты. Дагы 50дөй киши талоончулук үчүн кармалды. Өлкөнүн президенти Режеп Эрдоган алар жазадан кача албай турганын айтты.

Түркия менен Сирия чектеш аймакта 6-февралда жер эки жолу катуу силкинип, күчү 7,5-7,8 баллга жеткен. Андан бери бери 1,5 миңден ашык жер титирөө катталды.

Түркияда үч айга өзгөчө абал жарыяланды.

Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин билдиришинче, алар жардам иретинде дары-дармектерди, медициналык жабдууларды, буюм-тайымдарды жана кийим-кече өңдүү зарыл буюмдарды, ошондой эле 75 боз үй ала кетишти.

“Калган куткаруучулар, боз үйлөр жана керектүү буюмдар келе жаткан жуманын шейшемби күнү жеткирилмекчи”,-деп жазылган маалыматта.

Кыргызстан буга чейин Түркияга дагы 100 куткаруучу, 100 боз үй жөнөтөрүн кабарлаган.

Мунун алдында Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигине караштуу Консулдук департамент Бишкектен Түркияга жөнөтүлгөн гуманитардык жардамдарды кабыл алууга даярдык көрүлүп жатканын билдирген. Анда жардам жүктөлгөн учак 12-февралда Газиантеп шаарына конору болжолдонуп жатканы, бул аймакка Кыргызстандын Түркиядагы элчиси Руслан Казакбаев барганы айтылган.

Маалыматка ылайык, Кыргызстандан келчү боз үйлөрдү тигүү үчүн Ван, Анкара жана Стамбулдагы этникалык кыргыздардын ыктыярчылар тобу түзүлүп, жер титирөөдөн жабыркаган аймактарга жөнөтүлдү.

Кыргызстан Түркияга зилзаланын алгачкы күнүндө эле 67 адамдан турган куткаруучулар тобун жөнөткөн.