Menu

Датка-Кемин

Акылбек Жапаров: Кытайдын кредитин төлөй албасак Бишкек ТЭЦи, Датка-Кемин электр түйүнү жана Түндүк-Түштүк альтернативалуу жолу Кытай банкынын колуна өтөт

2021-2032-жылдарга учурдагы тышкы карызды тейлөө жана төлөө боюнча бардык төлөмдөрдүн 83% туура келет.

Анын 50%ын Кытай Эл Республикасынын Эксим банкынан алынган насыяларды тейлөө жана төлөө түзөт. Бул тууралуу Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасы Акылбек Жапаров Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин жыйынында билдирди.

Ал абдан маанилүү жана жоопкерчиликтүү мезгилге кирип жатканыбызды, 2023-жылга тышкы карыздын көпчүлүк бөлүгүн төлөөгө туура келерин кошумчалады.

«Мен эч кимди коркутпайм, бирок карызды төлөй албасак, Кытайдын Экспорт-импорттук банкы башкаруучу компанияны киргизип, Бишкек ТЭЦин башкаруу, Даткан-Кемин электр түйүнүн башкаруу жана Түндүк-Түштүк альтернативалу жолу сыяктуу стратегиялык объектилерибиз Кытай банкынын колуна өтөт. Биз ушундай моюнга илинген жиптен кутулушубуз керек. Кудай сактасын деп отура бербей, баарыбыз бир туунун астында биригип, бир багытта иштешибиз керек! Көз карандысыздыгыбызды сактап калалы! Мен экономикалык көз-караштан алып караганда туруштук бере алабыз деп ишенем”, — деди Акылбек Жапаров жана кытай компаниялары башка мамлекеттердеги объектилерди башкарууну көзөмөлгө алган мисалдар бар экендигин кошумчалады.

Эсиңиздерге сала кетсек, 2011-2017-жылдарда, президент Алмаз Атамбаевдин учурунда Бишкек ТЭЦин модернизациялоого, Датка-Кемин электр түйүнүн жана Түндүк-Түштүк альтернативалуу жолун курууга Кытайдан 1 млрд доллардан ашык кредит жогорку үстөк менен алынып, эгер төлөй албасак, аталган объектилер Кытай банкынын колуна өткөрүлүп берилет деп келишимге кол коюлган.

 

Наралы Асанбаев, журналист: "2009-жылы Максим Бакиев "Датка-Кемин" боюнча 3 долбоорду 190 млн долларга макулдашып келсе, Атамбаев бийликке келгенде аны $389 млн доллар деп баалап, баасын 2 эсеге көтөргөн"

2 саат электр энергиясы жок олтуруп калып, Кыргызстан Борбор Азиядагы бирдиктүү электр энергия шакегинен чыккан соң, бирөөлөр “Датка-Кемин” электр өткөрүүчү линияны куруп койгону үчүн Атамбаевге рахмат”- десе, дагы бирөөлөр “Долбоор Бакиев бийлигинин убагында башталган, ишке ашкан, Атамбаев даяр долбоордун лентасын кескен”- деп талаш кызуу жүрүүдө. Тарых тактыкты талап кылат. Чындыкты айтуу зарыл. Бул долбоорду ишке ашыруу Акаевдин мезгилинде эле козголо баштаган. Бакиевдин учурунда “Датка”, “Кемин” подстанцияларын, “Датка-Кемин”ЛЭПти куруу үчүн чыныгы аракеттер көрүлүп, каражат табуу башталган.
2009-жылы Максим Бакиев Кытайга барганда “Инэксимбанк” менен “Датка”, “Кемин” подстанциялары, “Датка-Кемин” электр өткөрүүчү линия 3 долбоорду куруу үчүн протокол түзүп, 190 млн долларга сүйлөшүү жүргүзүп келген. Бул протокол, сүйлөшүү 3 долбоор Бакиев учурунда курулбаганын тастыктайт. Болгону, сметасы түзүлүп, Кытай тараптан насыя алуу жөнүндө сүйлөшүү жүргүзүүгөн.
Атамбаев бийликке келгенде Максим Бакиев 190 млн доллар деп баалаган 3 долбоорду ошол эле кытайлар менен сүйлөшүп, 389 млн доллар деп баалап, 2 эсеге көтөргөн. Катаал шарт менен насыя алууда арбитраж маселеси, кайтаруу мөөнөтү, пайыздык үстөгүн Каржы министрлиги сүйлөшүү жүргүзгөн эмес, Энергетика министри барып сүйлөшүп келип, “Президент Кытайга баратат. Давай, кол койгула” деп коркутканда, каржы министрлигинин жамааты, ошол кездеги министр Акылбек Жапаров каршы чыккан. Ал кезде премьер-министр Өмүрбек Бабанов болчу. Акылбек Жапаров менен Өмүрбек Бабановдун пикир келишпеси дагы дал ушул кытай кредити болгон. Анткени, ал жерде арбитраж боло турган болсо Гонконг шаарында гана кытай тилинде, кытай мыйзамдары менен өтөт деп жазылып калган. Жада калса Гонконг соода палатасынын эрежелери менен өтөт дешкенге биздикилер макул болгон.
3 долбоор Атамбаевдин учурунда бүткөрүлгөнү факты. Аны эч ким талаша албайт. Бирок, катаал шарттагы кытай кредити, көтөрүлгөн баада, коррупция аралашкан схема менен курулган. Ошондой жол менен тышкы карызга батканбыз. Азыр ошол кредитти төлөп жаткан учурубуз. Муну дагы унутпаш керек.
Бүгүнкү электр энергиясындагы авария, кыргыз электриктери күтүлбөгөн кырдаалга даяр экенин тастыктады. 2 саатка жетпей калкка электр энергиясын берди. Бул үчүн электриктерге рахмат деш керек.
Наралы Асанбаев, журналист
Меню