Орозайым Нарматова

Кыргыз Республикасынын Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети бардык деӊгээлдеги мамлекеттик, муниципалдык кызматкерлердин жогорку билими тууралуу дипломунун аныктыгын текшерүү ишин улантууда. Анын жыйынтыгында ар бир аныкталган фактылар боюнча мыйзамдарга ылайык тийиштүү процессуалдык чечим кабыл алынат.

Ошондой эле айрым жарандык активисттер менен Жогорку Кеӊештин депутаттарынын, алардын катарында А.Мадумаровдун, улуттук коопсуздук органдарынын бул ишине терс маани берүү аракети байкалууда.

Топтолгон материалдарды алдын ала талдоо көрсөткөндөй, бул маселе боюнча бузуулар төмөнкү топторго бөлүнөт:

1. Мамлекеттик билим берүү стандартынын талаптарын аткарбоого (жогорку окуу жайы менен байланыштын жоктугу, чет өлкөдө жүрүү, зачёт, сынактарга барбоо ж.б.) байланыштуу билим берүү мыйзамдарын бузуп, жогорку билим жөнүндө диплом алган адамдар. Мисал катары “Бүтүн Кыргызстан” партиясынан Жогорку Кеӊештин мурунку депутаты О. Нарматованын ал Жалал-Абад мамлекеттик университетиндеги сынак сессиясы учурунда чет өлкөдө узак убакыт жүргөн окуяны келтирсек болот.
2. Жогорку окуу жайга баштапкы билими жөнүндө жасалма документ (орто билими жөнүндө аттестат, академиялык маалым кат ж.б.) тапшырган адамдар. Мисал катары “Бүтүн Кыргызстан” партиясынан Жогорку Кеӊештин депутаттыгына талапкер Кыянбек Сатыбалдиевдин айланасындагы абалды келтирсе болот. Ал жасалма документтердин негизинде Жалал-Абад экономика жана ишкердик университетине тапшыргандыгы текшерүүлүдө.
3. Ишке орношуу үчүн, ошондой эле тездетилген программа боюнча экинчи жогорку билим алуу максатында жогорку билим жөнүндө жасалма диплом колдонгон адамдар. “Бүтүн Кыргызстан” партиясынан Жогорку Кеӊештин депутаттыгына талапкер Жолдошбек Осмонбекович Токсобаев жасалма дипломун колдонуу фактысын атаса болот.

Билими жөнүндө жасалма документтерди даярдаганга катыштыгы бар тийиштүү окуу жайлардын кызматкерлерине мыйзамдарга ылайык юридикалык баа берилет.

Ушуга байланыштуу текшерүүлөрдү жүргүзүүдө тандоо ыкмасы жөнүндө айтылган сөздөр чындыкка дал келбейт жана улуттук коопсуздук органдарынын иш-аракеттеринин айланасында терс көрүнүч түзүү аракеттерин жана мындай материалдарга саясий коннотация берүү, соттолуучуларды жоопкерчиликтен четтетүү каалоолорун көрсөтөт.

УКМК өлкөдө коомчулук жасалма диплом ээлеринин, жумшак айтканда, «иш-аракетинин кейиштүү кесепеттерине» калыс ой-пикирдеги баа бере алат деп ишенебиз, алардын пикирлери, чыныгы компетентсиздигинен жана алган билиминин жетишсиздигинен улам өлкөнүн коомуна коркунуч туудурат.

Кыргыз Республикасынын Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети дипломдорду текшерүүгө байланыштуу кандайдыр бир комментарий берүүдөн, текшерүү аяктап жыйынтыгын расмий түрдө жарыялаганга чейин карманууну суранат.

Коомчулукта жана социалдык тармактарда Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты Орозайым Нарматованын суракка чакырылганы кызуу талкууланып жатканына байланыштуу, УКМК анын чакырылуу себептерин коомчулукка төмөндөгүчө маалымдайт.

Улуттук коопсуздук органдарына Өлкөнүн Жогорку Кеңешине шайлоо учурунда, О.Нарматованы 2013-жылы Жалал-Абад мамлекеттик университетинин (ЖАМУ) 3-курсуна орто кесиптик билими жөнүндө дипломдун негизинде мыйзамсыз кабыл алуу фактысы боюнча маалымат келип түшкөн.

Текшерүүнүн жүрүшүндө О.Нарматовага ЖАМУга тапшыруу үчүн жасалма диплом берүү ыктымалдыгы тууралуу да маалымат келип түшкөн.

Бул факты боюнча кылмыш иши козголуп, тергөөнүн жүрүшүндө ЖАМУдагы О.Нарматованын өздүк делосунда орто кесиптик билими бар экендигин тастыктаган документтери жок экендиги аныкталган, бул анын окууга кабыл алынуусунун жана жогорку билими жөнүндө дипломду алуусу мыйзамсыз экендигин күбөлөндүрөт.

Мындан тышкары, тергөө учурунда ЖАМУда жеке сессияларды жана тиешелүү экзамендерди тапшыруу учурунда О.Нарматова өлкөдө жок болуп, Россия Федерациясында болгону аныкталды.

Демек, О.Нарматова Москва шаарында жүргөндө экзамендерди тапшыра алмак эмес, бул дагы ЖАМУнун жооптуу адамдары тарабынан жогорку билими жөнүндө диплом берүү мыйзамсыз экендигинен кабар берет.

Ошол себептен О.Нарматова жогоруда аталган кылмыш иши боюнча тиешелүү көрсөтмөлөрдү берүү үчүн күбө катары суракка чакырылып, анын жыйынтыгында ЖАМУга окууга кабыл алуу жана жогорку билими жөнүндө диплом берүү фактыларына юридикалык баа берилмекчи.

Кыргыз Республикасындагы коомдук-саясий кырдаалды туруксуздаштырууга, өлкөнүн калкынын кеңири катмарынын арасында терс эмоцияларды жаратууга, жарандарды мыйзамсыз жана зомбулук көрсөткөн аракеттерге чакырууга багытталган укукка каршы аракеттерди аныктоо, бөгөт коюу жана алдын алуу боюнча интернет тармагына мониторинг жүргүзүүнүн жана талдоонун жыйынтыгында РФдеги Москва шаарында “Мен макул эмесмин” жана  “Менин укугум бар” коомдук кыймылдарынын лидери,  “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын мүчөсү Орозайым Нарматова Россия Федерациясында акыркы жылдары эмгек миграциясында жүргөндүгү, бул жылдар аралыгында аталган кыймылдын мүчөлөрү менен маал-маалы  менен жолугушууларды жана конференцияларды өткөрүп келгендиги аныкталган.

Бул өткөрүлгөн иш-чараларда О.Нарматова эмгек мигранттарынын, Кыргыз Республикасынын аймагында жашаган жарандардын арасында нааразылыктарды күчөтүү максатында негизсиз сындарды дайыма айтып келген.

О.Нарматованын билдирүүлөрүндө  терс чакырыктарды жасаган белгилер бар. Анын акыркы ишмердүүлүгү региондор аралык кастыкты козутууга жана бийликти күч менен басып алууга шарттарды түзүү үчүн терс маанайдагы коомдук пикирди калыптандыруу максатында коомдук-саясий процессти бир багыттуу чагылдырууга багытталгандыгы күбөлөндүрөт.

Топтолгон материалдар КЖБРге Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 313-беренесинин 1-бөлүгүндө (Расалык, этностук, улуттук, диний же региондор ортосундагы кастыкты (араздашууну) козутуу) көрсөтүлгөн кылмыш белгилеринин негизинде катталып, сотко чейинки өндүрүш башталды.

Кыргыз Республикасынын ИИМдин Тергөө кызматынын тапшырмасы менен   2021-жылдын 10-сентябрында О.Нарматова Ош шаарынын аэропортунда кармалган. Учурда тергөө амалдарын жүргүзүү үчүн аны ИИМдин Тергөө кызматына жеткирүү чаралары көрүлүүдө.