Мектептеги ысык тамак

Кыргыз Республикасынын Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети тарабынан билим берүү тармагындагы коррупцияны азайтуу боюнча иштер улантылып, дагы бир кылмыш иши козголду, анын алкагында балдардын тамак-ашын негизинде мыйзамсыз баюу боюнча Бишкек шаарынын мэриясынын Октябрь райондук билим берүү бөлүмүнүн кызматкерлери К.А.К. жана Д.А.А. тарабынан уюштурулган коррупциялык схема аныкталып, токтотулду. 

Тергөөнүн жүрүшүндө, жогорудагы адамдар, жеке материалдык пайда алуу максатында алдын ала бир чечимге келип алышып, Бишкек шаарынын Октябрь районундагы мектептерге жана мектепке чейинки билим берүү мекемелерине тамак-аш сатып алуу боюнча филиалдарга, продукцияларды жеткирүүчүлөргө ар кандай тендерлерде жеңиштерди ыйгарып тургандары аныкталды. Ошондой эле, жалган фирмалар аркылуу жасалма тендерлерди өткөргөн фактылары такталды.

Аталган К.А.К. жана Д.А.А. жасаган кызматтары үчүн өткөрүлгөн тендердеги сумманын 10 пайызын жеңдирип бергендиги үчүн дайыма алып турган. Ошону менен бирге иш жүзүндөгү каржылоонун кыскарышы жана берүүчүлөр тарабынан пайдага муктаждык балдарга берилүүчү тамак-аш азыктарынын сапатынын төмөндөшүнө түздөн-түз таасирин тийгизген.

Ошентип, К.А.К. нан азыктарын жеткирүү боюнча өткөрүлгөн тендердин жыйынтыгында сыйлык катары 220 миң сом өлчөмүндөгү акча каржатын алганы боюнча көрсөтмөлөр алынгын. 

Текшерүүнүн жыйынтыгында мамлекетке миллиондогон доллар зыян келтирилгени аныкталып, зарыл болгон соттук-медициналык экспертизалар дайындалган.

Маалымат иретинде: 2022-жылы Октябрь районундагы мектептерге жана мектепке чейинки билим берүү уюмдарына тамак-аш азыктарын сатып алууга бюджеттик каражаттардын эсебинен 230 млн 141 миң сом бөлүнгөн, тагыраак айтканда, мектепке чейинки билим берүү уюмдарына (бала бакчаларга) 182 миллион 682 миң сом, мектептерге (1-4-класстар үчүн) 47 миллион 459 миң сом бөлүнгөн.  

Учурда К.А.К. кармалып УКМКнын тергөө камак жайына киргизилди, ал эми Д.А.А. дагы кармалып УКМКнын тергөө камак жайынын убактылуу кармоочу жайына киргилди.

Учурда мындан башка коррупциялык фактыларды аныктоо жана бул ишке тиешеси бар адамдарды аныктоо боюнча ыкчам-тергөө иш-чаралары уланууда.

Ош, Кыргызстан (28-апрель 2023-ж.) – Кыргызстандын башталгыч класстарынын окуучулары үчүн  ысык тамак уюштурууга Ош облусунун 64 мектебине 135 тонна жасмык, буурчак, күн карама майы,  ун жана күрүч берилет. АКШнын Кыргызстандагы элчиси Лесли Вигери жана Президенттин Ош  облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн орун басары Эрнис Толтоев тамак-аш жеткирүү ишин Кара Суу районунун №139 К.Эрматов атындагы орто мектебинде башташты.  

Бул АКШнын Айыл чарба департаменти тарабынан каржыланган МакГоверн-Доулдун “Билим үчүн  азык жана балдардын тамактануусу” эл аралык программасынын алкагында азык-түлүк  жеткирүүнүн экинчи траншы. Программа Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо  министрлиги жана Билим берүү жана илим министрлиги менен өнөктөштүктө ишке ашырылууда.  Бул азык-түлүктөр кыргыз өкмөтү тарабынан башталгыч класстардын окуучуларына ысык тамак  берүү үчүн бөлүнгөн каражатты толуктап турат. “Башталгыч класстын ар бир баласынын туура  тамактануусу биздин жалпы максатыбыз. Ал эми Кыргыз Республикасынын өкмөтү менен болгон  өнөктөштүгүбүздүн аркасында биздин күч-аракетибиз максатка жетип жатат”, – деп билдирди  АКШнын элчиси Лесли Вигери. 

Ак-Өргө айылындагы №139 К.Эрматов атындагы мектепте башталгыч класстарда окуган 280 бала  АКШ өкмөтү тарабынан каржыланган программанын негизинде ысык тамак менен камсыз болууда.  Президенттин Ош облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн орун басары Эрнис Толтоев учурда Ош  облусундагы мектептердин 37 пайызына ысык тамак берилбей жатканын белгиледи.  Кыргызстандагы Мерсиконун директору Елена Бурян: «МакГоверн-Доул программасы  Кыргызстандагы ар бир баланын өсүп-өнүгүшү жана билим алуусу максатында сапаттуу  тамактануусу үчүн иштеп жатат», – деди. Мектеп директору Малике Рахманалиева окуучулары үчүн  көзгө көрүнөрлүк пайдаларды көрүп жаткандыгы менен бөлүшүп: «Түшкү ысык тамактын  аркасында башталгыч класстын окуучулары окуудан рахат алып, сабакка катышуусу жакшырды», – деп белгиледи.

2021-2023-жылдары МакГоверн-Доул программасынын биринчи этабында өлкө боюнча 124 мектеп  заманбап ашкана жабдууларын алуу, ашпозчуларды жана ашкана кызматкерлерин окутуу аркылуу  башталгыч класстын окуучуларын күн сайын ысык тамак менен камсыз кыла башташты. Беш  жылдын ичинде программа Кыргыз Республикасынын алты облусунда: Баткен, Жалал-Абад, Ысык Көл, Нарын, Ош жана Чүйдө 400дөн ашык мектепти жана 100 миң баланы камтыйт. Бул беш  жылдык АКШ өкмөтүнүн программасынын жаңы айлампасы 2021-2026-жылдарга  пландаштырылган. 

*** 

АКШнын Айыл чарба департаментинин Мак-Говерн-Доулдун “Билим үчүн азык жана балдардын  тамактануусу” эл аралык программасы АКШнын айыл чарба азыктарын, ошондой эле мектеп  тамактануусуна финансылык жана техникалык жардам көрсөтүү аркылуу билим берүүнү,  балдардын өнүгүүсүн жана азык-түлүк коопсуздугун колдойт. Программа учурда 35 өлкөдө  иштейт. 

Мерсико – Кыргыз Республикасында 1994-жылдан бери иштеп келе жаткан эл аралык бейөкмөт  уюм. Мерсико 2012-жылдан бери Кыргыз Республикасында USDAнын колдоосу менен МакГоверн Доулдун «Билим үчүн азык жана балдардын тамактануусу» программасын ишке ашырып келет.  Толугураак маалымат алуу үчүн: https://www.fas.usda.gov/programs/mcgovern-dole-food-education program.