Бүгүн, 12-майда “Кумтөр” боюнча мамлекеттик комиссиянын төрагасы, ЖК депутаты Акылбек Жапаров “Кумтөр” кени боюнча канадалык компания менен келишим түзгөн өлкө жетекчилеринин жоопкерчилигин кароо керектигин айтты.
Анын айтымында, 2018-2019-жылдарга чейин иштеген өкмөт башчылары жана президенттер келишимдерди түзүүдө Кыргызстандын кызыкчылыгын коргогон эмес.
“Натыйжада, келишимдер Кыргызстанга пайдасыз түзүлүп, өлкө башчыларынын жана өкмөт жетекчилеринин иш-аракеттеринде мамлекеттин кызыкчылыгына чыккынчылык кылуу белгилери пайда болду. Бул үчүн юридикалык баа берүү талап кылынат”, – деди Жапаров.
Анын айтымында, Кыргызстан менен Centerra Gold Inc. ортосундагы келишим мамлекетке пайдасыз, Кыргызстандын долбоорлорду башкарууга катышуу укугусуз түзүлгөн.
“Дагы бир жолу айтам, биз бул долбоорду эч качан башкарган эмеспиз. Биз тараптан чечим чыгарууга тоскоол болушту. Дал ушундай бирдей эмес шарттарда чет өлкөлүк менеджмент тарабынан башкаруу чечимдери кабыл алынып, ал Кыргызстанга ири акционер катары зыян келтирген.
Мамилелерди чыңдоо процессинде кээ бир келишимдерди бузуу коркунучун жоюуда ЖК да катышкан. Ал Кыргыз Республикасынын Өкмөтү менен эл аралык укуктун субъектиси болбогон компаниянын ортосундагы жарандык келишимге байланыштуу келишимдерди ратификациялаган, бул ошол мезгилде колдонулуп жаткан Конституцияны одоно бузуу болуп саналат. Ал кезде Бакиев президент болуп, Чудинов өкмөт башында турган”, – деди ал.
Келишимдерде Кумтөр Голд Компани тарабынан экологиялык коопсуздук талаптары бузулган учурда жана ошого жараша экологиялык зыяндын ордун толтурууда Кыргыз Республикасы үчүн соттук коргоонун бардык мүмкүнчүлүктөрү алынып салынган.
“Бул жагдайлар “Кумтөр Голд Компанинин” айлана-чөйрөнү коргоо жана техникалык коопсуздук жаатындагы мыйзамдарынын талаптарын бузган шартта да ишин улантууга мүмкүндүк берди, натыйжада 66 авария болуп, анын 19у адам өлүмүнө алып келди. Биз буга вертолеттун кулашынын натыйжасында каза болгон 15 адамды кошууну чечтик”, – деди ал.
Жапаров белгилегендей, комиссия ЖКга комиссия тарабынан айтылган маалыматтарды эске алууну жана Кумтөр боюнча 1992-, 2003-, 2009- жана 2017-жылдардагы келишимдер Кыргызстан үчүн пайдалуулук принциптерине жооп бербейт жана мамлекеттик суверенитетке шек келтирүүгө багытталган деген тыянактарга макул болууну сунуштайт.
Ал бардык келишимдерди Кыргызстан тарабынан коррупциялык кызыкчылык шартында кабыл алынган болушу мүмкүн деп эсептөөнү сунуш кылды.
“Дүйшөмбүдө биз Кыргызстандын биринчи президентинин кызыкчылыгы болгон 2003-жылдагы иликтөөнүн жыйынтыгын тиркейбиз. Аскар Акаев жаш президент болгондуктан, 1992-жылы кандайдыр бир катачылыктарды кетириши мүмкүн деп ойлойбуз, бирок 2003-жылы эле ал өзүнүн кызыкчылыгын кыргыз элинин кызыкчылыгынан жогору койгон. Муну төмөнкүлөр далилдейт: комиссиянын материалдарында 44,6 миллион долларга сатылып жаткан Centerra Gold компаниясынын 3,8% акциясын алган Азия Голд компаниясы менен Акаевдин үй-бүлөсүнүн байланышы жөнүндө маалымат бар. Андан кийин компания Кыргызстандагы алтын кендерине беш лицензияны сатып алат, алардын бири – Талды-Булак Сол жээк кени. Анын ээлеринин бири Майрам Акаеванын уулу. “Центерра Голд” түзүлгөндөн бери Аскар Акаевдердин үй-бүлөсү 55,6 миллион доллар алышкан жана “Cameco” биринчи президенттин үй-бүлөсү менен биргеликте “Центерра Голд” түзүп, өкмөттү биздин 33% акциябызды сатууга мажбурлашкан”, – деди Жапаров.
Акылбек Жапаров экс-президент Алмазбек Атамбаев үгүт иштери үчүн Centerra Gold Inc. компаниясынан 10 миллион доллар алганын, бул мыйзамда тыюу салынганын кошумчалады.
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ