САЯСАТ

Бүгүнкү күндө  биздин  Кыргызстанда  бийлик абдан чоң кризиске учурап жатат.  Ошонун негизинде премьер министр, спикер алмашууда. Тилекке каршы ошол кризистин таасири эле абдан каттуу таасирин тийгизүүдө. Турмуш тиричилиги, социалдык  маселелери оорлоп бара жатат.  Ошону эстеп баардык кризистерди терең изилдеп,  чыгарып  ошонун негизинде  өкмөттү  тизгиндеп текшерип, жакшы багыттарды күткөн эл дагы деле абдан чоң бүдөмүк ойдо.  Парламентте  жалгыз эле “Республика-Ата-Журт” фракциясы оппозиция болуп калгандыктан  бүгүнкү күндө спикерликке татыктуу  жөндөмдүү болуш үчүн күчтүү саясатчы болуу абзел.  Негизинен  спикердин милдетин татыктуу алып бара турган киши болуусу зарыл. Ага авторитеттүү, депутаттар менен сүйлөшө билип, мыйзамдарды алдыга чыгаруу үчүн  атайын элге  керектүү мыйзамдарды  чыгарыш үчүн саясый эрки, чечкиндүү, Кыргызстандын патриот адамы  келсе жылыш болот деген ойдомун. Бүгүнкү күндө парламенттеги депутаттардын  жардамы менен туура ишеним көрсөтүп, туура багытта  спикерге баш ийип, баш аламандыктан алыс болуп, мушташпай талашпай, бирок өз пикирлерин элдин кызыкчылыгы үчүн жумшап, саясый партиянын же лидердин кызыкчылыгы үчүн  иштеп азыркы талапкерлиги каралып жаткан  Бакыт Төрөбаевге депутаттар жардам беришсе анда бизде күчтүү парламент болот.  Бул жигиттин мүмкүнчүлүктөрү көбөйөт деген ойдомун.

Баяна Кулова

Булак: «Жаңы Ордо»

–Аликбек Жекшенкулович, бир топ теле-каналдар аркылуу Унгар-Тоо сиз тышкы иштер министри болуп турган кезде, Өзбекстанга өтүп кеткенби? Ушундай маанидеги маалыматтар  берилди. Буга сиз кандай түшүндүрмө бересиз?

–Буга таң калбаш керек. Себеби, мен акыркы эки-үч айда саясатка активдүү аралашып, азыркы бийлик тууралуу коомчулукка өз пикиримди, ар кандай сунуштарымды айтып, сындачу жерде сындап келатам. Мына ушунум бийликтеги кимдир бирөөлөргө жакпай калса керек. Ошон үчүн мага чабуул коюп, фактыларды бурмалап, мен тууралуу жалган маалыматтарды тарата башташты. Мени элге чыккынчы катары көрсөтүүгө аракет жасалууда. Өзүңөр билесиңер, мурдагы бийлик мени учурунда киши өлтүргүч, ууру кылган. Кийин бийлик “Мегакомго рейдерлик кылды” деп, жалаа жаап, “Юпи-гейтке” аралаштырып, террорист кылганы аракет жасады. Бирок, ал аракеттеринен эч натыйжа чыкпады, себеби, менин элдин алдында, Кудайдын алдында дагы абийирим таза. Мага коюлган күнөөлөр суу кечпеген, акылга сыйбас жалаа экенин убакыт көрсөттү. Азыркы бийлик мурдагы Бакиевдин катачылыктарын кайра кайталап, өздөрү эле уят болуп жатышат.

Ал эми Унгар-Тоо маселесине келсек, Унгар-тоо өкмөттүн канчалык сабатсыз экендигин көрсөттү. Бир эле маалыматты он түрдүү айтышып, акырында бизге шылташты. Кыргыз-өзбек чек ара маселесин чечүү үчүн өкмөттүн алдында атайын комиссия түзүлгөн. Анын башында Саламат Аламанов тажрыйбалуу, билимдүү адам турчу. Ошол киши болгону биргелешкен эки тараптуу комиссиянын номур 20- протоколуна кол койгон. Муну далилдеген документтер турат. Өзү деле маалымат берет болуш керек.

–Бирок, Саламат Аламанов болгону комиссиянын төрагасы да. Мындай документке кол койгон анын компетенциясына киреби?

–Бир нерсени туура түшүнгүлө, али Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосундагы чек ара маселеси чечиле элек. Анын ичинде Үнгар-Тоо да азырынча талаш аймак катары чечилбей турат. Бүгүнкү күнгө чейин кыргыз-өзбек чек арасы боюнча мамлекеттик келишимге кол коюла элек.

Билесиңер да, тышкы иштер министри болгону бир ведомствонун жетекчиси. Менин чек араны аныктоо боюнча укугум жок болчу, комиссия дагы мага баш ийген эмес. Тышкы иштер министрлиги тууралуу жобо бар. Азыркы бийликтегилер мага күнөө койгондун алдында, ошону окуп алышса болмок. Ал жерде тышкы иштер министрлиги мамлекеттик органдарга саясый, экономикалык, маданий, илимий жактардан жол ачып, эл аралык кызматташууга шарт түзүп берери так жазылып турат. Калган ишти алар өздөрү улантат. Мисалы, экономика, коопсуздук, чек ара, жол маселеси болобу, мунун баарысын алар өздөрүнчө башка мамлекеттердин өкүлдөрү менен сүйлөшөт. Билим берүү министри билим берүү министри менен, айыл чарба министри айыл чарба министри менен, чек арачы чек арачылар менен сүйлөшөт. Биз жогоруда айткандай, жол ачып, жакшы маанай, шарттарды гана түзүп беребиз.

2006-жылы тышкы иштер министрлиги күнү-түнү тыным албай иштеп, түштүктө жашаган кыргыз жарандарынын тагдырын ойлоп, кыргыз-өзбек мамилелерин оңдогонго аракет кылып, улуттун кызыкчылыгын көздөгөн келишимдерди даярдап берсе, бул чыккынчылыкка жатабы?

Кеп Бакиевде, Атамбаевде, же Жекшенкуловдо эмес. “Кыргыз-өзбек чек ара маселесин кантип чечебиз, эки элдин ортосунда канткенде жакшы мамилени түзөбүз?” деген суроо Кыргызстан эгемендүүлүк алгандан бери турат. Анткени, бирөөлөргө жагабы, жакпайбы, кыргыздар менен өзбектер кылымдардан бери ымалашып, кошуна жашап келген элдер. Тили, дини, дили, тамыры бир. Өзбекстан региондогу чоң мамлекеттердин бири. Ошондуктан, биз сөзсүз жалаң эле Өзбекстан эмес, Казакстан жана башка мамлекеттер менен тең укуктуу, эки тарапка тең пайдалуу тыгыз кызматташтык жүргүзүүгө тийишпиз. Фергана өрөөнүндө жакырчылык, криминал, наркотрафик, диний экстремизм, чек ара, суу-энергетика маселеси сыяктуу өтө татаал суроолор бар. Региондо кошуна жашаган үч мамлекет: Кыргызстан, Тажикстан, Өзбекстан бул маселелерди биргелешип, бири-бирибизди туура түшүнүү, колдоо менен чечпесек, келечегибиз кыйын болуп калышы мүмкүн. Ошон үчүн биз региондогу мамлекеттердин ортосунда мамилени жакшыртууга шарт түзүп бергенге максат коюп иштегенбиз.

—Анда, бул малымат жөн гана сизге каршы уюштурулган чагымбы?

–Бул жеке мага каршы багытталганга чагым болсо, эчтеке эмес эле. Биз саясатчы болгондон кийин баштан көп нерселерди өткөрүп, саясатты да, турмушту да баардык жагынан көргөнбүз.

Эң биринчи, бул каралоо материалдарды уюштургандар “кыргыз-өзбек маселесине чагым жасап албайбызбы?” деген мааниде ой жүгүртүш керек эле. Эмне себептен экенин түшүндүрүп берейин. Эгер кайсыл бир мамлекеттин жетекчисинин сүрөтүн көрсөтүп, эки мамлекеттин ортосундагы иш-чараны чагылдырып, ошол жанындагы кишилерге кандайдыр бир дооматтарды коюп, жаманатты кылса, анын эпкини ошол мамлекеттин жетекчисине да тийип калышы мүмкүн. Элчиликтер милдеттерине жараша республикада болуп жаткан саясый-экономикалык абалды, массалык маалымат каражаттарында жазылып жаткан материалдарды, коомдо кандай пикирлер түзүлүп жатканын өз өлкөлөрүнө кабарлап турушат. Анан элестетип көрсөңөр, Ташкентке “2006-жылы эки мамлекеттин ортосунда өткөн иш-чарага доомат коюп, шек келтирип жатат” деген маалымат жетсе, алар кандай ойлойт биздин мамлекет жөнүндө? Бул эмне, чагымчылдык эмеспи?

Мындай көрсөтүүлөр, ЖМКлар аркылуу жарыяланып жаткан тастыкталбаган маалыматтар, жанагындай эмоция менен сүйлөнгөн сөздөр эки тараптуу мамилеге терс таасир этиши мүмкүн. Акыл-эстүү саясатчы, жөнөкөй жаран деле мындайга жол бербеши шарт.

Эгер эки өлкөнүн лидерлери тил табыша алышпаса, эмне үчүн мындан карапайым калк жабыр тартышы керек? Эмне үчүн Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарынын тургундарынын көбүнчөсү иш жогунан, коопсуздук маселеси чечилбегенинен Россия, Казакстан, Түркия сыяктуу мамлекеттерде кыйналып жүрүшү керек? Бийлик ошону ойлобойбу?

Дагы бир жолу айтып коеюн, кыргыз-өзбек мамилесин оңдоп, өз ара жакшы  мамиле түзүп, кызматташууну бекемдеп, баардык маселелерди чогуу сүйлөшүп, тынчтык жол менен чечкенден башка жол жок.

Өзбекстан болобу, же Казакстан, Тажикстан, Кытай болобу, биз баардык кошуна мамлекеттер менен жакшы досчулук, кызматташуучулук мамиледе болууга тийишпиз, бул элибиздин тынчылыгы үчүн, мамлекеттин коопсуздугу үчүн, өнүгүү үчүн керек.

–Сиз бирөөнү жамандап, же жеке аброюна шек келтирсеңиз бир жөн эле. Оппозияга дагы кошулган жоксуз. Болгону өз оюңузду, позицияңызды өтө сылык, маданияттуу формада билдирип жатпайсызбы?

–Азыркы бийликтеги чиновниктердин саясый маданиятын, түшүнүгүнүн дэңгээлин коомубуз жакшы билет. Биздин коомубузда болуп жаткан саясый окуялардын эки себеби бар. Биринчиден, бийлик элди алаксытуу максатын коюп жаткандай көрүнөт. Дүйнөлүк саясаттын тарыхында ушундай тажрыйбалар бар. Бийликке келиш үчүн, же бийлигин сактап калыш үчүн ички душман издеп, коомду алек кылат, же болбосо башка мамлекетти тышкы душман катарында көрсөтөт. Мен бир эле мисал келтирейин. 1930-жылдары Германияда фашисттер бийликке келгенде, “экономикалык жакырчылыкка еврейлер күнөөлүү” деп, аларга чабуул жасаганын баарыбыз билебиз. Ошол кезде Геббелстин айткан сөзү бар: “Калп канчалык мокочо болсо, эл ошончолук ишенет”.

Биздин бийлик да ошондой ыкмаларга ооп бараткандай сезилет. Азыр өзүңөр көрүп турасыздар, элдин наараазычылыгы күчөп, мамлекеттин экономикалык абалы начарлап, криминал, коррупция күчөп, сот жана укук коргоо системасы адилеттүү иш көрсөтө албай жатат. Терроризм, экстремизм, коопсуздук маселеси андан да курч. Ошону баарысын сезип, биздин бийликтин айласы кетип, коомду алаксытуу иретинде ар кандай ыкмаларды пайдаланганга аракет жасагандай көрүнөт.

Азыркы бийлик ЖМКлардын көбүн көзөмөлгө алып алышкан, ошолор аркылуу оппозицияга, жактырбаган өз пикири бар саясатчыларга карата каралаган  материалдарды таратып жатышат. Бирок, алар унутуп калган го, биз 21-кылымда, дүйнөдө демократия, интернет өнүккөн мезгилде жашап жатабыз. Биздин коомдо адамдын укугун, абийирин, ар-намысын коргоо түшүнүгү өнүккөн.

Экинчи себеп, булар чындыкты, сын пикирин айткан кишини өздөрүнө душман көрүшөт экен. Айткан сындан туура жыйынтык чыгарып, жакшы, жаратуучулук иш жасагандын ордуна өч алууга өтүштү. Алар душман издеп, элдин эсебинен саясый оппонттерди жамандаган теле көрсөтүүлөрдү уюштургандын ордуна, “элдин турмушун кантип оңдойбуз, мамлекеттин коопсуздугун кантип бекемдейбиз, экономикалык кризистен кантип чыгабыз, адилеттүү сот системасын кантип түзөбүз?” деп ойлонуп, тиешелүү иш-аракеттерди жасашса болмок.

Анан калса, азыркы кээ бир чиновниктерде “эл билбейт, түшүнбөйт, кандай маалымат болбосун ишене берет” деген ой пайда болуптур. Бул туура эмес, биз алакандай элбиз, кимдин ким экенин эл билет. Ар бир саясатчынын тарыхын билет.

Мына, азыркы бийлик келгенине алты жыл болду. Эгер мен чындап эле элиме чыккынчылык кылып, туура эмес мыйзамсыз иштерди жасаган болсом, эчак эле казып чыгышмак. Коррупцияга аралашып, кээ бир кемчиликтерди кетирсем, мен өзүм деле башка чиновниктердей кысчу жеримди кысып, шүк отурмакмын. Мен болсо ар дайым элдин, мамлекетибиздин тагдырына күйүп-бышып, өз ойлорумду айтып жатам, мындан кийин да айта бермекчимин.

—Өткөн бийликтин тушунда коомдук парламент түзүп, оппозициянын башын бириктирип, камакка да отуруп чыктыңыз эле.

–Мен Бакиевдин курган криминалдык-үй-бүлөлүк башкаруу системасына, жалпы саясатына макул болбой, көп нерселерди, чыркыраган чындыкты бетине айтып, курултайларды уюштурганым үчүн мурдагы бийликке да жакпай калгам. Кандай кыйынчылыктарды башыман өткөзгөнүмдү өзүңөр билесиңер. Бирок, адам андай нерселерди бат унутат турбайбы. Булардын да көздөрүн май басып бараткан сыягы. Мактасаң — жагасың, жөн эле калыс сөзүңдү айтсаң — элге жаман көрсөтүп, душманга айлантып салганга аракет кылат экен.

Бакиевдин убагында Атамбаевди, Текебаевди, Исаковду, дегеле жалпы оппозиционерлерди ошол эле бийликке таандык “кара телеящиктер”, ЖМКлар аркылуу кандай гана жамандаган жок. Анын баарысы төгүндөлүп, эл ишенбей, тескерисинче, бийликке келишти го? Муну мага кара-пиар уюштурган шылуун чиновниктер унутпашы керек экенин эсине салып коёюн. Бирок, бир четинен мага бир жуманын ичинде күнүгө пиар жасап бергенине рахмат айтам, мени көчөдө таанып, учурашкан кишилер көбөйдү.

—Өзбекстанга таандык пансионаттар боюнча эмне дейсиз?

–Ал пансионаттарды эчак эле биздин мамлекетибизге мыйзамдаштырып алыш керек болчу. Бирок, эл аралык мамиледе кандай гана кадам болбосун, адегенде ойлонуп туруп, анан кадам жасаш керек да. Өзбек-кыргыз мамилеси ансыз деле татаалдашып турганда, аны ого бетер татаалдаштыруунун эмне кереги бар эле? Адегенде чоң маселе — чек ара маселесин чечип алыш керек болчу. Эки мамлекеттин ортосундагы мамилелер ичинде чоң жана кичинекей маселелери болот, ошол маселелер бири-бирине таасир этиши мүмкүн – бул эл аралык мамилелердин тартиби. Пансионаттар биздин жерде тургандан кийин аны каалаган учурда сүйлөшүү аркылуу чечип  алмакпыз. Макул, пансионаттарды алдык. “Туризм тармагында инвестицияларга жол тоспойбу?” деген суроону ойлонуш керек беле? Андан соң аларды ким иштетет? Өкмөт иштетеби, же коррупциялык схема менен бирөөлөргө сатылып кетеби? Андан ким утат? Эки тараптуу мамиле да бузулуп, инвестициялык абал дагы бузулуп, пансионаттын убайын да эл эмес, жеке бийликке жакын кишилер көрүп калышы мүмкүн.

–Маегибиздин  аягында сиздин кошумчалар сөзүңүз барбы?

–Жалган маалыматты таратуу бийликке аброй алып келбейт, ишенбестикти жаратат. Булар түшүнөбү, же түшүнбөйбү, бизге жасаган жамандыгы өздөрүнүн эле башына муш болуп тийет. Бул турмуштун мыйзамы. Муну мурдагы президенттердин тагдыры дагы далилдеди.

Мен бала кезимде, бир жолу үч-төрт бала көптөшүп, мени сабап салышты. Менин да жиним келип, “эртең досторумду чогултуп, өчүмдү алам” деп жатканымды апам угуп калып, айткан сөзү эсимден кетпейт. “Балам, бирөө сага таш ыргыткан сайын анын баарын чогулта берсең, өзүңө эле жаман, чөнтөгүн булганат, айрылат, оордук келип капа болосуң. Андан көрөкчө, сага ыртытылган ташты чогутпай талаага ыргытып сал. Ким күнөөлүү болсо, анын жазасын Кудай өзү берет” деген.

Мен мыйзамдуулукту сактап, тынч жүргөн адаммын, анткени, башыман көп нерсени өткөзүп, “элде тынчылык, мамлекетибизде адилеттүлүк, туруктуулук, өнүгүү болсун” дейм. Бирок, кээде “ала кушту атынан чакыра турган” кез болот. Ошон үчүн элге туура маалымат берип коюну эп көрдүм. Тарых ар бир адамга ким болбосун, бирдей сабак болуш керек. Түбөлүктүү эчтеке жок.

Керим МУРАС

Булак: “АЗИЯnews”

Перетасовка колоды власти после парламентских выборов успешно продолжается – за неполные полгода многие проблемные участки запломбированы, так что уже почти спокойно можно браться за главное событие шестилетия – президентские выборы. Уже можно быть уверенным – в кандидаты будут выдвинуты такие же лояльные, надежные, неприметные народу кадры, которые обеспечат желаемое.

Шутка ли – за время чуть менее трех месяцев нелояльные кадры убраны, а нужные и желательные расставлены даже в неправительственном секторе, начиная с омбудсмена и кончая коалицией НПО. Так что про властные структуры и говорить не приходится – мэр Бишкека и ошский горсовет, Счетная палата и Антикоррупционная служба, премьер-министр и вообще все правительство…

Все четыре фракции, входящие в коалицию большинства, за время, меньшее чем сутки после отставки главы правительства, нашли, обсудили и утвердили для предложения президенту кандидата в новые премьеры. Им оказался экс-губернатор Ошской области, предусмотрительно переведенный в Бишкек председателем Госкадровой службы в декабре, а месяц назад назначенный первым замом главы президентского аппарата.

И можно предположить, что если бы оставшиеся две фракции Жогорку Кенеша допустили к обсуждению и голосованию, они бы тоже одобрили кандидатуру Сооронбая Жээнбекова. Что может быть серьезнее – человек был депутатом трех созывов парламента, вице-спикером, министром и губернатором. И где такие кадры ранее скрывались, не выходя на заслуживающую их политическую сцену?

Теперь главное – гладко и без эксцессов быстро провести все необходимые процедуры для его назначения, как это широко практиковалось во времена коммунистов. Если партия подыскивала и рекомендовала какие-либо кадры на какой-либо пост, задачей всех других структур советского общества было в кратчайшие сроки и без проколов выполнить задание партии, которая никогда не ошибается.

Даже природа играет в пользу власти и ее партии. Оказывается, когда в стране в разгаре весенне-полевая кампания, вопрос назначения нового правительства, особенно его главы, нужно решить как можно быстрее, чтобы не повлиять на полевые работы. Если бы такая быстрота была не в пользу власти, весенние хлопоты тоже сыграли бы свою такую же решающую роль, но только в обратном направлении.

Когда надо отправить в отставку работающее правительство, природные явления и весенне-полевые работы как-то в расчет не принимаются, так что новой выработанной стратегии верховной власти помогают четыре природных фактора: весной – весна, летом – лето, осенью – осень, а зимой – зима. Надо уволить кого-то зимой? Давайте быстрее, ведь отопительный сезон! Не надо увольнять? Да нельзя же так, в ОЗП!

И можно не сомневаться, что соответствующие комитеты ЖК и все другие полагающиеся структуры, которые по букве закона должны быть причастны к одобрению, назначению, оформлению нового правительства, сработают слаженно и быстро, приняв единственно правильное решение с утверждением на пост единственного кандидата.

Но такой быстроты решения вопросов Жогорку Кенеш достиг не сразу, пришлось совершенствоваться пять с половиной лет, над качеством послушания бился не один политический селекционер, однако с помощью мичуринцев из дружественных стран удалось вывести породу парламентариев, которые много вопросов не задают, а с ходу приступают к выполнению заданий родной власти.

Кое-что перешло и по наследству от пятого созыва, да и генетическая память о разгоне в сентябре 1994 года “легендарного” парламента, который был против заключения соглашения по Кумтору с канадской компанией, оказалась сохранена. Были и другие эксцессы в более поздний период, но все шло к тому, чтобы создать законодательный орган, который только ставил бы штампы на решениях власти.

То, что никто не смеет, а главное – не имеет что возразить принятому наверху решению, теперь называется политической зрелостью. Впервые это было использовано при выборах мэра Бишкека в городском совете в январе 2014 года, а затем закреплено в феврале нынешнего – сработало безотказно. Но есть опасность, что сразу после зрелости может наступить дряхлость.

Борис Ельцин в России тоже перед выбором Владимира Путина назначал премьерами то одного, то другого – за полтора года с марта 1998-го до августа 1999 года сменилось четыре российских премьера – Сергей Кириенко, Виктор Черномырдин, Евгений Примаков, Сергей Степашин… Да и потом в 2004 и 2007 годах, уже при Путине, премьерами были “тишайшие” Михаил Фрадков и Виктор Зубков…

Именно благодаря таким экспериментам, частью которых затем стала и рокировка Владимира Путина с Дмитрием Медведевым в 2008 и 2012 годах, электорат и элита были вышколены, после чего и началась настоящая власть “самодержца”. Такие традиции “одобрямс”, реанимированные в России, не могли не повлиять и на политическую элиту Кыргызстана.

Кыргызстан сейчас не просто копирует российские законы, направления развития государства, стратегию и тактику взаимодействия власти с обществом, но в стране действуют и российские политтехнологи, которые поначалу не совсем вникали в особенности кыргызского менталитета, но после определенной селекции, когда менталитет этот стал более советским, все уже идет как по маслу.

“Одобрямс” уже вновь становится главной отличительной чертой и качеством, если не условным рефлексом не только у политической элиты, отобранной в парламент и вообще все властные структуры, но и любого человека, который желает в таком обществе любого карьерного роста. Такие факторы, как профессионализм или регионализм, – лишь детали на фундаменте лояльности.

И даже быстрота прохождения процедур относительна. На фоне уже достигнутого всеобщего единодушия, для верховной власти все происходит, может быть, даже слишком медленно: с ее точки зрения – о чем еще надо думать и в чем-то колебаться, когда наверху уже все всесторонне обсудили, всячески взвесили и решили, учтя все точки зрения?

Но проблема совсем в другом. Если бы все эти кадры были деятельными светлыми головами, прошедшими конкурентную школу реальной власти и реальной политики, быстроту принятия решений можно было только приветствовать. Вопрос упирается в то, что от такой быстроты не прибавляется компетентности, самостоятельности или надежды на современное развитие.

Вся жизнь и деятельность государства оказывается ограниченной кругозором и потенциалом одной небольшой группы людей, если не одного человека, которые подстраивают под себя все общество. Можно хоть из музея вынуть экспонаты и рассадить по креслам – никто из них не сможет ни возражать, ни строить интриги или организовывать саботаж, но кому и какая от этого польза?

Скандал вокруг Сариева: пауки в банке готовятся к президентским выборам 15

В связи с новым назначением, конечно, одновременно встал и вопрос спикерства. Но за действующего спикера, у которого тоже в последние месяцы начал было вырабатываться командный голос, нам ответил его старший брат: Асылбек Жээнбеков покинет пост спикера, что он сегодня и сделал. Генетическая послушность братьев – просто находка для власти.

А если еще и новым спикером станет лидер партии-клона или другой партии-близнеца, которые, с точки зрения власти заслуженно это заслужили – почти все будет готово к выборам, когда в претенденты можно будет выдвигать хоть кого, на всех этажах власти и общества все все поддержат, подготовят, организуют, проведут, проголосуют. Даже те, кто сейчас молчит и ждет своего часа.

 Нарын Айып

Источник – zanoza.kg

В среду 13 апреля Госдепартамент США представил очередной ежегодный доклад о положении дел с правами человека в мире. Внешнеполитическое ведомство Соединенных Штатов подвергло критике авторитарные режимы во всем мире за осуществляемые с «возрастающей силой и агрессивностью» нарушения прав человека с целью установления контроля над любыми действиями, представляющими потенциальную опасность для их власти.

«В Докладе о положении с правами человека за 2015 год отмечается глобальный кризис в сфере государственного управления, – подчеркнул в предисловии к документу госсекретарь США Джон Керри. – В каждой части света мы наблюдаем со стороны как государственных, так и негосударственных структур ускоряющуюся тенденцию к закрытию пространства для гражданского общества, подавлению свободы СМИ и Интернета, маргинализации оппозиции, а в самых крайних случаях – и убийства людей или лишение их крова. Некоторые, глядя на эти события, опасаются, что демократия теряет позиции.В действительности это – реакция на продвижение демократических идеалов – растущие запросы людей всех культур и регионов, желающих, чтобы правительство несло перед ними ответственность».

Многочисленные мрачные примеры, представленные в этом докладе, укрепляют наше «стремление продвигать фундаментальные свободы, поддерживать защитников прав человека, документировать их нарушения и призывать к установлению ответственности за них, – продолжает глава Госдепартамента. – Мы делаем это, потому что это правильно и служит нашим интересам – стремлению к миру. Люди во всем мире хотят быть свободными и контролировать собственную жизнь. Если им отказывают в основных правах и достоинстве, они в конечном итоге поднимутся на борьбу, чтобы добиться желаемого, что мы наблюдаем по всему миру, от Сирии до Шри-Ланки, от Бирмы до Нигерии. Предлагаемый некоторыми правительствами выбор между свободой и стабильностью ложен, ибо свобода – это и есть основа долгосрочной стабильности».

«В этом году, – констатирует Керри, – мы наблюдали шокирующие нарушения прав человека и международного права, а также другие преступные действия со стороны таких негосударственных структур, как «Даеш», «Боко-Харам», «Аш-Шабаб», Талибан, международные преступные организации и так далее. В числе этих нарушений – геноцид и преступления против человечности, направленные против религиозных меньшинств Сирии и Ирака».

Госсекретарь США подчеркивает: «Преступные негосударственные структуры не рождаются из воздуха: они процветают в отсутствие надежных и эффективных государственных институтов, когда возможности для свободного и мирного выражения своего мнения подавляются, когда судебная система не вызывает доверия, когда бесконтрольные силы безопасности насаждают страх в рядах населения, и даже когда самое обычное повседневное взаимодействие между гражданами и властями характеризуется коррупцией».

«В докладе за прошедший год по-прежнему прослеживается ослабление институтов, которые служат основой прав человека и демократии, – отмечает Джон Керри. – Во многих странах правительства подавляли фундаментальные свободы слова и собраний, сажая в тюрьму журналистов за критические материалы, жестко ограничивая деятельность неправительственных организаций или вовсе закрывая их за так называемое продвижение «иностранных идеологий» – таких, как всеобщие права человека. Мы хотим показать этим странам, что свободная пресса и открытое гражданское общество не только не угрожают демократическому процессу, но служат выпускным клапаном и жизненной артерией для процветающей демократии».

«Мы также отмечаем тревожную тенденцию среди некоторых лидеров, подрывающих существующие демократические институты, принимая меры, которые подавляют оппозицию, ущемляют электоральный процесс и ослабляют судебную власть, зачастую пытаясь продлить свое пребывание у власти», – отмечает руководитель Госдепартамента.

«Коррупция, зачастую безнаказанная, – уточняет он, – оказывает губительное влияние на демократию, соблюдение прав человека и правопорядка. Институты теряют доверие населения, когда оно больше не может рассчитывать на честно и беспристрастное решение их проблем в суде, получение базовых государственных услуг без взятки или участие в политическом процессе без подрыва их усилий путем коррупции. Чтобы общество процветало, люди должны доверять государственными институтам».

«В этом докладе мы вновь подтверждаем свое намерение продвигать и защищать всеобщие права человека, поддерживать и защищать гражданское общество в его мирных усилиях, направленных на обеспечение ответственности государства перед населением, и сотрудничать с нашими партнерами во имя продвижения мира, развития, прав человека и демократии», – говорится в предисловии госсекретаря Керри к ежегодному докладу внешнеполитического ведомства США о правах человека.

В нынешнем, сороковом по счету ежегодном докладе по правам человека Госдепартамент подчеркивает: «В 2015 году давление… репрессивной машины стороны авторитарных государств на гражданское общество усилилось, заглушая независимые голоса, обескровливая политический дискурс и перекрывая пути мирных (политических) изменений».

В докладе отмечается, что «авторитарные правительства душат гражданское общество, ибо опасаются общественного контроля и ощущают угрозу со стороны людей, объединяющихся способами, которые они (власти) не могут контролировать».

В докладе обращается внимание на правительства многих стран – в том числе на те, что характеризуются как «исторически авторитарные режимы» в Северной Корее, на Кубе, в Китае, Иране, Судане и Узбекистане. В документе также осуждаются террористы «Исламского государства» за отличающиеся жестокостью нападения на гражданское население.

«Неудивительно, что первое, что сделала эта террористическая организация («Исламское государство»), когда она заняла сирийский город Ракка, было уничтожение или изгнание активистов гражданского общества, которые защищали там права человека людей и помогали общинам», – говорится в докладе.

Значительное внимание в докладе уделяется России. В документе отмечается, что в течение года оккупация и так называемая «аннексия» Крымского полуострова, осуществленная в марте 2014 года, продолжала существенно и негативно влиять на ситуацию в сфере прав человека. Правительство продолжало обучать, вооружать и снабжать пророссийские силы в Донецкой и Луганской областях на востоке Украины, к которым присоединились многочисленные бойцы из России. Международные наблюдатели и неправительственные правозащитные организации указывали на объединенные российско-сепаратистские силы в Донбассе, а также на российские оккупационные власти в Крыму, как на виновников тысяч смертей и ранений среди гражданского населения, а также широко распространенных нарушений прав человека.

27 февраля оппозиционный политик и бывший первый вице-премьер Борис Немцов был убит у здания Кремля. Немцов занимался подготовкой доклада, содержащего детали об участии страны в конфликте в Украине. Власти проводили политически мотивированные аресты и задержания, а также суды над украинскими гражданами в России, включая суд над депутатом Верховной Рады и делегатом Парламентской Ассамблеи Совета Европы Надеждой Савченко. Режиссер Олег Сенцов был обвинен в терроризме.

Среди наиболее значимых проблем с правами человека за прошедший год авторы доклада отмечают, в первую очередь, ограничение возможности выбора собственного правительства и свободы выражений, собраний, ассоциаций, средств массовой информации и Интернета. Правительство приняло новые репрессивные законы и избирательно применяло уже существующие, чтобы систематически притеснять, дискредитировать, преследовать, лишать свободы, задерживать, штрафовать и подавлять индивидов и организации, критикующие деятельность правительства, в том числе НПО, независимые средства массовой информации, блогеров, политическую оппозицию и активистов. Индивиды и организации, открыто поддерживающие правительство Украины и критикующие правительство России, становились наиболее частыми объектами преследований.

Отмечаются также политические преследование и система правосудия: официальные лица отказывали ответчикам в политически мотивированных делах в беспристрастном судебном разбирательстве, включая суды и апелляции нескольких ответчиков, арестованных после антипутинской демонстрации 2012 года на Болотной площади в Москве.

В докладе Госдепартамента говорится также о судебных процессах над негражданами России, незаконно вывезенными с территории других стран, в частности, из Украины, и ввезенных в Россию для предания суду, а также об уголовных делах, которые были заведены против ряда политических активистов и правозащитников.  Подчеркивается, что власти сделали невозможной работу неправительственных организаций при помощи закона об «иностранных агентах»; кроме того, был принят закон о «нежелательных иностранных организациях», ставящий под угрозу существование иностранных неправительственных организации.

Среди других проблем, о которых идет речь в докладе Госдепартамента, – указания на применение пыток и чрезмерное применение силы сотрудниками органов правопорядка. Отмечается, что это нередко приводило к смерти подследственных. Авторы документа обращают внимание на переполненность тюрем, а также на не соответствующие нормам условия содержания заключенных, иногда создающие угрозу для их жизни, на давление исполнительной власти на суд, нарушения правил во время выборов, высокий уровень должностной коррупции, насилие по отношению к женщинам, нарушения прав женщин (особенно на Северном Кавказе), похищения людей, дискриминацию по отношению к людям с ограниченными возможностями, общественное предубеждение по отношению к ВИЧ- инфицированным и ограничения прав рабочих.

В эксклюзивном интервью корреспонденту «Голоса Америки» Найк Чинь помощник госсекретаря США по вопросам демократии, прав человека и труда Том Малиновски прокомментировал ситуацию в России.

Найк Чинь: Какой сегодня статус американо-российского диалога по правам человека?

Том Малиновски: В настоящее время у нас нет активного официального диалога по правам человека с Россией. Его нет уже последние несколько лет. Мы поднимаем эту тему в наших беседах с представителями российских властей, включая президента Владимира Путина – о проблемах с соблюдением прав человека, – будь-то гонения, которым подвергаются российские НКО, или поведение сепаратистов в Украине, поддерживаемых Москвой. В рамках «Акта Магницкого» мы ввели санкции в отношении нарушителей прав человека в России, и пока эти меры остаются в силе. Даже несмотря на тот факт, что мы пытаемся работать с Россией по таким проблемам, как ситуация в Сирии, мы сохраняем неизменный и принципиальный подход в вопросе прав человека.

Н.Ч.: Какова ситуация с законом об «иностранных агентах»?

Т.М.: То, что происходит сейчас в России, очень печально. Даже организации, выжившие в эпоху Брежнева, сегодня, – в эпоху Путина, – борются за жизнь: организации, занимающиеся расследованиями нарушений прав человека, организации, которые борются за честные выборы, против пыток, даже за сохранение природы и те, кто ведет работу, которая совсем не касается политики – даже эти НКО получили ярлык предателей, поскольку когда-то в прошлом могли иметь источники помощи от зарубежных фондов или стран. Это печальная ситуация для россиян, которые работали на благо страны, стремились сделать Россию сильнее и лучше. Мы говорим об этих проблемах с российскими властями, но, в конечном итоге, именно российский народ примет решение о том, хочет ли он жить в стране, отрезанной от остального мира. Пока люди не имеют возможности сотрудничать с теми, кто находится по ту сторону границы, с теми, кто стремится улучшить жизнь общества. Я уверен в том, что, в конечном итоге, россияне скажут «хватит», и что они снова хотят жить в нормальной стране.

Н.Ч.: Какова ситуация сегодня вокруг украинской летчицы Надежды Савченко?

Т.М.: Она по-прежнему в тюрьме и продолжает голодовку. Надежда Савченко должна быть немедленно освобождена, поскольку суд над ней был бутафорским. Она – не преступница, и оснований для того, чтобы она продолжала подвергаться отказу в праве на свободу, нет.

Источник: golos-ameriki.ru

Бажы союзу жыргатат деп жатып дыйкандардын баарын сызга олтургузду. Бишкектин “Дыйкан” базарында картөшкөнүн чекене баасы азыр килосуна 3 сом. Ит бекер болуп калган башка айыл чарба азыктарын айтпай эле коелу. Өкмөттүн биринчи милдети коңшулар менен мамиле түзүү болсо, ал милдетти  Сариев минус 3кө араң  аткарды.

Өмүрбек Абдырахманов, экс-депутат: «Сариев реформатор да, демократ да эмес»

-Авторитардык -президенттик системада премьер-министр  маселе чечпейт, президенттин саясатын колдогон гана “жардамчы” болуп калат. Премьерлер күчтөнүп кетпесин деп аларды жыл сайын алмаштырып турушат. Мунун далили, көз карандысыз мамлекет болгондон бери 26 премьерди алмаштырыптыр. Сариев реформатор да, демократ да эмес. Бирок, элге жакын болуп,  жүгүрүп иштеп жүрдү… Эмки келген премьер андан начар, өз алдынча эмес  адам болоору анык….

Уран Рыскулов, укук коргоочу: «Бир жылда прьемер -министирдин жаман жакшы иштегенин талдаган туура эмес»

-Бир жылда прьемер -министирдин жаман жакшы иштегенин талдаган туура эмес. Конституциялык мыйзамдарда так айтсак премьер-министирдин шайлоо жөнүндө мыйзамда ташка тамга баскандай премьер-министир беш жылга шайланат деп жазылган. Премьер-министрлердин жыл сайын алмашылышы бизде мамилекеттик башкаруу системасында атайын сырткы күчтөр аркылуу уюштурулган баш аламандык тактап айтсак, диверсия деп түшүнсөк болот.

Төлөгөн Келдибаев: «Сариев элдин эсинде күчөтүлгөн кайтарууда жүргөнү менен калды»

–Темир Сариев Өкмөт башчы болуп мурдагы Өкмөт башчылардан ашып кете турган жумуш аткарган жок.  Элдин эсинде калганы күчөтүлгөн кайтарууда жүргөнү эле болбосо  башка чечкиндүү кадамдарга барып аткарган, көзгө көрүнө турган жумушу жокко эсе болду. Бирок, кызматтан кетерине жакын Өзбекстандын Ысык-Көлдөгү эс алуучу жайларын улутташтырды. Өкмөт башчы катары дайындаган  кадырлары да эл ичинде абройлоруу жакшы эмес кадырларга басым жасады. Президентке, Жогорку Кеңештеги СДПК жана Ата-Мекен партияларына көз каранды болуп өз алдынча маанилүү  жумуштарды аткара албай күнүмдүк турмушка керектүү токтом,буйруктарга кол койуп эле бир жылдык  убактысын кетирди.

Чынайым Кутманалиева

Булак: “Майдан кg”

Кечээ Жогорку Кеңештин депутаттары жаңы өкмөт башчысын шайлашты. 115 депутат өкмөттүн жаңы курамын, премьер-министр Сооронбай Жээнбековдун талапкерлигин колдоп, добуш беришти.
Талкуу учурунда депутаттар тарабынан Сооронбай Жээнбековдун жеке өзүнө эч кандай доомат да, сын да айтылган жок. Тескерисинче, сөз сүйлөгөн эл өкүлдөрүнүн дээрлик баары анын тажрыйбалуу, чарбачыл, ак иштеген, таза жетекчи экендигин баса белгилеп атышты. Дооматтар негизинен 1-вице-премьерликке талапкер Мухаммедкалый Абылгазиев менен болочоктогу транспорт жана коммуникация министри Замирбек Айдаровго айтылды. Мисалы, “Республика – Ата Журт” фракциясынын лидери Өмүрбек Бабанов мырза: “Абулгазиев бир топ жыл соцфондду башкарды, бирок, ал жерде эч кандай реформа жасалган жок” деген доомат койду. Депутаттардын дагы бир даары: “Тендер чатагына аралашкан транспорт жана коммуникация министрлигинин жол чарба департаментинин директору З.Айдаров эмне үчүн эми министрликке сунушталып жатат, андан башка татыктуу кадр жокпу?” деген суроону беришти. Буга жооп кылып, Сооронбай Жээнбеков Замирбек мырзанын тажрыйбалуу адис экендигин, жол чарбасын аябай жакшы билээрин айтты.
Ошентип, азырынча өкмөттүн курамында премьер-министрдин өзүн кошкондо төрт гана адам алмашты. Алар: 1-вице-премьер-министр, өкмөттүн аппарат жетекчиси, транспорт жана коммуникация министри. Жаңы премьер-министр негизинен Темир Сариевден калган эски курам менен иштемекчи. Депутат Сайдилла Нышановдун айтымында, С.Жээнбеков дагы эки-үч министрди алмаштырууга белсенип, бирок, карама-каршылыкка дуушар болгон окшойт. “Эки-үч министрди алмаштырайын десеңиз сопротивление кылышыптыр” деди Сайдилла мырза. Бирок, алар кимдер экенин, ким сопротивление кылганын атап айткан жок.
Эстебес Жоомартов
Булак:”Азия ньюс”

Соңку жылдары Курманбек Бакиев баштаган эски режимдин үй-бүлөлүк кланы козголуп, Кыргызстанга келүү боюнча аракеттерин көрүшүүдө. Эл кандай кабылдайт? Канча кан төгүлдү? Эл кечиреби? Суроолор көп… Биз бу саам Минскидеги экс-президенттин жакын адамын кепке тартып, алардын тымызын аракеттерин билүү максатында маселе козгоп турубуз. Биз “картаны” ачуудабыз. А бийликтин бу жагынан реакциясы байкалбайт. Кызыгы, заман ушунча тез өзгөрүлүп, баары унутта кала береби?..
–Аскат мырза, өзүң жөнүндө окурмандарга тааныштыра кетсең? Азыр эмне менен алектенесиң?
–Учурда көптүн катарында жүрөм, чет өлкөдө эмгек мигранты болуп. Убагында Курманбек Бакиев баштаган Кыргызстан Элдик Кыймылынын активдүү мүчөсү элем, март ыңкылабына өз салымымды кошконмун. Ошол эле учурда “Жаңы Кылым”, “Жаңы Ордо”гезиттерине бир топ макалаларды жазып, элге кабар жеткирип жүргөнбүз. Ал кезде азыркы учурдай интернет колдонуу аз болчу, социалдык түйүндөр дээрлик жокко эсе эле. Өзүм карапайым үй-бүлөнүн баласымын. Кыргыз элине белгилүү Икрамжан Илмияновдун жердеши болом.
–Соңку убактарда Курманбек Бакиевдин жактоочусу катары социалдык түйүндөрдө катуу иштеп атканың байкалат. Экс-президент менен кандайча жакындыгың бар?
–Курманбек Салиевич менен эч кандай туугандык же мени бир кызматка байлаган жакындыгым жок. Мен дагы Апрель окуясына активдүү катышып, генерал Исмаил Исаковду колдоп чыкканмын. Эсиңизде болсо, ошол жылы 20-февралда “Форумда” жыйналыш болуп, Бакиев бийлигине каттуу акаарат айтылган. Бир топ саясатчылар сүйлөшкөн, май-көл, сүт-көл заманды убадалаган. Биз алардын кооз сөздөрүнө ишенгенбиз, көрсө, азыркылар демократиянын чапанын жамынышып, калп айтууну мыкты өздөштүрүшкөн команда турбайбы…
–Минскиге барып келгениңди жазып, Курманбек Бакиевди аябай мактап жүрөсүң. Эмне, кан төгүп кетенин билбейсиңби? Анын жазган китебин интернет түйүндөрүндө пиар кыласың. Деги кандай максатта мындай иштерге баруудасың?
–Ооба, мен ал жакка барып келгенимди ачык айтам. А Бишкекте олтуруп алып, “Бакиев канкор” деп бакыргандар кыйын болсо, Минскиге барбайбы? Же ушул кезге чейин бир тергөөчүсүн бийликтегилер жибердиби? Менин максатым — элибизге Курманбек Салиевичтин ой-пикирин бурмалабай ачык жеткирүү. Ишенсениз, мен элибизге аябай ыраазы болдум, өздөрү келип, алыскы Сахалинге чейин аталган китепти жөнөтүп атты, айрыкча Новосибирсктеги кыргыздар акча топтоп, бир машине жалдап жибериптир Москвага, анан 200дөй китеп алып кетишти. Ар бир окурман жылуу пикирин айтып, Курманбек Салиевичти Кыргызстанда күтөөрүн ачык эле айтып атат. Өзүңүз деле байкаган чыгарсыз, акыркы учурларда азыркы бийликтен элдин көңүлү калып, соцтармактардан: “Татыктуу президент ким?” деген суроого көпчүлүгү Курманбек Салиевичти баса белгилешүүдө…
–Аскат, ошол соцтүйүндөрдө сенин туугандарың, жердештериң болсо керек, контакта болгон досторуңду айтам. Бу жагы регионалдык маанайдагы тар чөйрөнүн колдоосу эмеспи? Ал эми жалпы коомчулук акеңе каршы экенин билбейсиңби? Эми мындай, Курманбек Бакиевдин ою кандай? Бүгүнкү бийликтин башчыларынан өч алуу максаты барбы?
–Мен ал киши менен жолукканда, ушул өңүттөгү суроону бердим. Бирок, өч алуу боюнча эч кандай ою жок экен. Кан төгүүгө каршы. Кыргызстанга элдин каалоосу менен келе турганын жашырган жок. Тымызын түрдө колдоочулар арбып баратат…
–Ушул эски режимдин айынан канча кан төгүлдү? Күнөөлүүлөр качып жүрүшөт. Булар Кудай астында өздөрүн кандай сезишет экен? Мисалы, сен мактап аткан Курманбек Салиевич?
–Биринчиден, мен мактап-жактаган Бакиев Кыргызстан үчүн бир топ пайдалуу иштерди жасады. “Камбар Ата — 2” ГЭСин курду. Ошондой эле сырткы карыздардан Кыргызстанды кутултуп, чет элден кайыр сураган өлкөдөн өнүгүп аткан өлкөгө айландырды. Ал бийлик тушунда сөз менен курсак тойгузган саясатчылар эмес, өлкөнү өнүктүрүүнү көздөгөн бир команда иштеген. Натыйжасын азыркы ички-сырткы карыздар менен салыштырсаныз болот.
–Суроого түз жооп кылсаң жакшы болот эле?..
–Эми башкы сурооңузга келсек, ооба, кан төгүлгөнү факт. “Апрель баатырлары” деген макамды алгандар базарчылардан да көп болуп кетти. Мен Курманбек Салиевичтен сурадым: “Куранды кармап айта аласызбы? Элди атканга буйрук бердиңиз беле?” деп. Ал болсо: “Азыркы саясатчылар динибиздеги ыйык Куранды, эч нерсеге алмашкыс өз балдары менен да карганышып, мандатка жетип атышса, элибиз Куран кармаган саясатчылардан да көңүлү калганы жалганбы? Бийликтегилер күндө “Кудай” деп теледен сүйлөшсө эле бир нерсе өзгөрүп кеттиби? Өлкөдө такыр тескери саясат жүрүп атканычы? Ооба, мен ыйык Куранды кармап, ант берейин, өзүмдү актайын, бирок, ага эл ишенеби? Азыркы бийлик бир тараптуу болбой, мага байланышкан ишти эл аралык комиссия менен же эл аралык сотко берсе, даярмын ошондо соттошконго! Мен эч убакта өз элиме каршы ок чыгарууга буйрук берген эмесмин” деди.
–Курманбек Салиевич биртуугандары, балдары менен бат-баттан көрүшүп турат бекен?
–Мен үйүнө барганда Жаныш Бакиевди гана көрдүм. Балдары жөнүндө сураганым жок. Учурда Курманбек Салиевич жаш жеңебиз менен жашайт экен.
–Бакиевдер сыртынан оор жазалар менен соттолушпадыбы. Бул жагын кандай кабыл алышыптыр?
–Оор жазалар Кыргызстандын соттору тарабынан берилгендиктен, анчейин ага маани бербептир, өздөрүнүн экспертизасы: “СГО, альфанын куралдарынан ок атылган эмес” деп жыйынтык чыгарган соң, калган соттук процесстер жөнүндө күлкү гана келерлик окуя экенин айтты.
–Алар өздөрүн катуу пиар кылганга кызыкдар экен. Жакында Жаныш Бакиев да Адилет Айтикеевге маек бергени маалым болду. Бийлик олку-солку болуп турганда, бир капталдан уруп, кулатуу жагын көздөшкөнү байкалбайбы? Акчалары көп эмеспи?..
–Пиар менен алектенишкен жок. Мен аларга жолукканда айтым: “Үн катпаган бул макулдук менен барабар, элибизге ачык айта турган мезгил келди, болбосо, бул бийлик кар жааса да, жаабаса да күнөөлөй берет” деп. “Бул бийликти эл өзү тандаган, эл өзү гана кетиргенге укуктуу” деген принципте Курманбек Салиевич. Ал эми Айтикеевдин деңгээлин билем, Минскиге барганы боюнча кабарым бар…
–Негизи Минскиге 6 жылдан бери журналисттер, ырчылар, мурдагы чиновниктер каттап эле жүрүшөт экен. Анан өзүң да бакиевдер менен байма-бай аралашуудасың. Финансы жагынан жакшы эле жардам бердиби?
–Каалагандар барса, барып келип аткандыр. Жашырынып баргандарын дагы билем. Бирок, мен барганымды ачык айтам, ооба, учуру менен кабарлашып турам. Сиздердин гезит эркин гезит. Негизи элдин пикирин ачык жазасыздар, ошондой эле мен дагы пикиримди, негизги максатымды эч качан акчага баалабаймын. Бирок, Курманбек Салиевичтин тартуулаган белегин, китебин алдым, аны жашыруунун кажети жок, акчалай эмес баалуу кол саат, ручка алдым. Акчага азгырылган кээ бир жазмакерлерди көрүп жүрөбүз, сайт ачтырып, гезит бастырат да, убактылуу мактайт, анан тыйынын төлөбөй калса, ашмалтайын чыгара жамандашат. Мен андай эмесмин, чындыкты сүйгөн эр жигитмин!
–Курманбек Бакиев 7-апрелди кандай тосот экен?
–Көпчүлүк катары элдин алданган күнү катары тосот. Баса, биринчи жылдары Белоруссияга барганда аябай кыйналып, өз элине таарынып жүрүптүр. Акыркы убакта эл түшүнө баштаганына аябай ыраазы. Кудуңдайт…
Кыскасы, сиздердин гезитиниздерге терең ыраазычылык билдирем. Курманбек Салиевичти бир жактуу эле сындай бербей, анын пикирин дагы укпайсыздарбы? Негизи маектешүүгө дилгир…
–Баса, силер тарапка кыргыйдай тийген Апрель баатыры Мээрбек Мискенбаевди билесиң да. Аны менен диалогго чыгат белең?
–Макул. Чыксын Мискенбаев, мизин майтарып коелу… Баатыр беле? (Күлүп.)
–Аскат, лейлектик болот турбайсыңбы? Ал жакта ичкиликтер эмеспи, Адахан Мадумаровду эл кандай колдойт?
–Мурда Мадумаровду биздин эл абдан колдочу эле, кийин түшүнүштү. Азыр аны ит да шайлабайт. Мадумаровдун оозу, анан тили эле бар. Колунан пок дагы келбейт. Мен ага каршы көз караштамын!
Сурат ЖЫЛКЫЧИЕВ

Булак: “Азия ньюс”

Бажы союзу жыргатат деп жатып дыйкандардын баарын сызга олтургузду. Бишкектин “Дыйкан” базарында картөшкөнүн чекене баасы азыр килосуна 3 сом. Ит бекер болуп калган башка айыл чарба азыктарын айтпай эле коелу. Өкмөттүн биринчи милдети коңшулар менен мамиле түзүү болсо, ал милдетти  Сариев минус 3кө араң  аткарды.

Өмүрбек Абдырахманов, экс-депутат: «Сариев реформатор да, демократ да эмес»

-Авторитардык -президенттик системада премьер-министр  маселе чечпейт, президенттин саясатын колдогон гана “жардамчы” болуп калат. Премьерлер күчтөнүп кетпесин деп аларды жыл сайын алмаштырып турушат. Мунун далили, көз карандысыз мамлекет болгондон бери 26 премьерди алмаштырыптыр. Сариев реформатор да, демократ да эмес. Бирок, элге жакын болуп,  жүгүрүп иштеп жүрдү… Эмки келген премьер андан начар, өз алдынча эмес  адам болоору анык….

Уран Рыскулов, укук коргоочу: «Бир жылда прьемер -министирдин жаман жакшы иштегенин талдаган туура эмес»

-Бир жылда прьемер -министирдин жаман жакшы иштегенин талдаган туура эмес. Конституциялык мыйзамдарда так айтсак премьер-министирдин шайлоо жөнүндө мыйзамда ташка тамга баскандай премьер-министир беш жылга шайланат деп жазылган. Премьер-министрлердин жыл сайын алмашылышы бизде мамилекеттик башкаруу системасында атайын сырткы күчтөр аркылуу уюштурулган баш аламандык тактап айтсак, диверсия деп түшүнсөк болот.

Төлөгөн Келдибаев: «Сариев элдин эсинде күчөтүлгөн кайтарууда жүргөнү менен калды»

–Темир Сариев Өкмөт башчы болуп мурдагы Өкмөт башчылардан ашып кете турган жумуш аткарган жок.  Элдин эсинде калганы күчөтүлгөн кайтарууда жүргөнү эле болбосо  башка чечкиндүү кадамдарга барып аткарган, көзгө көрүнө турган жумушу жокко эсе болду. Бирок, кызматтан кетерине жакын Өзбекстандын Ысык-Көлдөгү эс алуучу жайларын улутташтырды. Өкмөт башчы катары дайындаган  кадырлары да эл ичинде абройлоруу жакшы эмес кадырларга басым жасады. Президентке, Жогорку Кеңештеги СДПК жана Ата-Мекен партияларына көз каранды болуп өз алдынча маанилүү  жумуштарды аткара албай күнүмдүк турмушка керектүү токтом,буйруктарга кол койуп эле бир жылдык  убактысын кетирди.

Чынайым Кутманалиева

Булак: “Майдан кg”

Кечээ Жогорку Кеңештин депутаттары жаңы өкмөт башчысын шайлашты. 115 депутат өкмөттүн жаңы курамын, премьер-министр Сооронбай Жээнбековдун талапкерлигин колдоп, добуш беришти.
Талкуу учурунда депутаттар тарабынан Сооронбай Жээнбековдун жеке өзүнө эч кандай доомат да, сын да айтылган жок. Тескерисинче, сөз сүйлөгөн эл өкүлдөрүнүн дээрлик баары анын тажрыйбалуу, чарбачыл, ак иштеген, таза жетекчи экендигин баса белгилеп атышты. Дооматтар негизинен 1-вице-премьерликке талапкер Мухаммедкалый Абылгазиев менен болочоктогу транспорт жана коммуникация министри Замирбек Айдаровго айтылды. Мисалы, “Республика – Ата Журт” фракциясынын лидери Өмүрбек Бабанов мырза: “Абулгазиев бир топ жыл соцфондду башкарды, бирок, ал жерде эч кандай реформа жасалган жок” деген доомат койду. Депутаттардын дагы бир даары: “Тендер чатагына аралашкан транспорт жана коммуникация министрлигинин жол чарба департаментинин директору З.Айдаров эмне үчүн эми министрликке сунушталып жатат, андан башка татыктуу кадр жокпу?” деген суроону беришти. Буга жооп кылып, Сооронбай Жээнбеков Замирбек мырзанын тажрыйбалуу адис экендигин, жол чарбасын аябай жакшы билээрин айтты.
Ошентип, азырынча өкмөттүн курамында премьер-министрдин өзүн кошкондо төрт гана адам алмашты. Алар: 1-вице-премьер-министр, өкмөттүн аппарат жетекчиси, транспорт жана коммуникация министри. Жаңы премьер-министр негизинен Темир Сариевден калган эски курам менен иштемекчи. Депутат Сайдилла Нышановдун айтымында, С.Жээнбеков дагы эки-үч министрди алмаштырууга белсенип, бирок, карама-каршылыкка дуушар болгон окшойт. “Эки-үч министрди алмаштырайын десеңиз сопротивление кылышыптыр” деди Сайдилла мырза. Бирок, алар кимдер экенин, ким сопротивление кылганын атап айткан жок.
Эстебес Жоомартов
Булак:”Азия ньюс”

Соңку жылдары Курманбек Бакиев баштаган эски режимдин үй-бүлөлүк кланы козголуп, Кыргызстанга келүү боюнча аракеттерин көрүшүүдө. Эл кандай кабылдайт? Канча кан төгүлдү? Эл кечиреби? Суроолор көп… Биз бу саам Минскидеги экс-президенттин жакын адамын кепке тартып, алардын тымызын аракеттерин билүү максатында маселе козгоп турубуз. Биз “картаны” ачуудабыз. А бийликтин бу жагынан реакциясы байкалбайт. Кызыгы, заман ушунча тез өзгөрүлүп, баары унутта кала береби?..
–Аскат мырза, өзүң жөнүндө окурмандарга тааныштыра кетсең? Азыр эмне менен алектенесиң?
–Учурда көптүн катарында жүрөм, чет өлкөдө эмгек мигранты болуп. Убагында Курманбек Бакиев баштаган Кыргызстан Элдик Кыймылынын активдүү мүчөсү элем, март ыңкылабына өз салымымды кошконмун. Ошол эле учурда “Жаңы Кылым”, “Жаңы Ордо”гезиттерине бир топ макалаларды жазып, элге кабар жеткирип жүргөнбүз. Ал кезде азыркы учурдай интернет колдонуу аз болчу, социалдык түйүндөр дээрлик жокко эсе эле. Өзүм карапайым үй-бүлөнүн баласымын. Кыргыз элине белгилүү Икрамжан Илмияновдун жердеши болом.
–Соңку убактарда Курманбек Бакиевдин жактоочусу катары социалдык түйүндөрдө катуу иштеп атканың байкалат. Экс-президент менен кандайча жакындыгың бар?
–Курманбек Салиевич менен эч кандай туугандык же мени бир кызматка байлаган жакындыгым жок. Мен дагы Апрель окуясына активдүү катышып, генерал Исмаил Исаковду колдоп чыкканмын. Эсиңизде болсо, ошол жылы 20-февралда “Форумда” жыйналыш болуп, Бакиев бийлигине каттуу акаарат айтылган. Бир топ саясатчылар сүйлөшкөн, май-көл, сүт-көл заманды убадалаган. Биз алардын кооз сөздөрүнө ишенгенбиз, көрсө, азыркылар демократиянын чапанын жамынышып, калп айтууну мыкты өздөштүрүшкөн команда турбайбы…
–Минскиге барып келгениңди жазып, Курманбек Бакиевди аябай мактап жүрөсүң. Эмне, кан төгүп кетенин билбейсиңби? Анын жазган китебин интернет түйүндөрүндө пиар кыласың. Деги кандай максатта мындай иштерге баруудасың?
–Ооба, мен ал жакка барып келгенимди ачык айтам. А Бишкекте олтуруп алып, “Бакиев канкор” деп бакыргандар кыйын болсо, Минскиге барбайбы? Же ушул кезге чейин бир тергөөчүсүн бийликтегилер жибердиби? Менин максатым — элибизге Курманбек Салиевичтин ой-пикирин бурмалабай ачык жеткирүү. Ишенсениз, мен элибизге аябай ыраазы болдум, өздөрү келип, алыскы Сахалинге чейин аталган китепти жөнөтүп атты, айрыкча Новосибирсктеги кыргыздар акча топтоп, бир машине жалдап жибериптир Москвага, анан 200дөй китеп алып кетишти. Ар бир окурман жылуу пикирин айтып, Курманбек Салиевичти Кыргызстанда күтөөрүн ачык эле айтып атат. Өзүңүз деле байкаган чыгарсыз, акыркы учурларда азыркы бийликтен элдин көңүлү калып, соцтармактардан: “Татыктуу президент ким?” деген суроого көпчүлүгү Курманбек Салиевичти баса белгилешүүдө…
–Аскат, ошол соцтүйүндөрдө сенин туугандарың, жердештериң болсо керек, контакта болгон досторуңду айтам. Бу жагы регионалдык маанайдагы тар чөйрөнүн колдоосу эмеспи? Ал эми жалпы коомчулук акеңе каршы экенин билбейсиңби? Эми мындай, Курманбек Бакиевдин ою кандай? Бүгүнкү бийликтин башчыларынан өч алуу максаты барбы?
–Мен ал киши менен жолукканда, ушул өңүттөгү суроону бердим. Бирок, өч алуу боюнча эч кандай ою жок экен. Кан төгүүгө каршы. Кыргызстанга элдин каалоосу менен келе турганын жашырган жок. Тымызын түрдө колдоочулар арбып баратат…
–Ушул эски режимдин айынан канча кан төгүлдү? Күнөөлүүлөр качып жүрүшөт. Булар Кудай астында өздөрүн кандай сезишет экен? Мисалы, сен мактап аткан Курманбек Салиевич?
–Биринчиден, мен мактап-жактаган Бакиев Кыргызстан үчүн бир топ пайдалуу иштерди жасады. “Камбар Ата — 2” ГЭСин курду. Ошондой эле сырткы карыздардан Кыргызстанды кутултуп, чет элден кайыр сураган өлкөдөн өнүгүп аткан өлкөгө айландырды. Ал бийлик тушунда сөз менен курсак тойгузган саясатчылар эмес, өлкөнү өнүктүрүүнү көздөгөн бир команда иштеген. Натыйжасын азыркы ички-сырткы карыздар менен салыштырсаныз болот.
–Суроого түз жооп кылсаң жакшы болот эле?..
–Эми башкы сурооңузга келсек, ооба, кан төгүлгөнү факт. “Апрель баатырлары” деген макамды алгандар базарчылардан да көп болуп кетти. Мен Курманбек Салиевичтен сурадым: “Куранды кармап айта аласызбы? Элди атканга буйрук бердиңиз беле?” деп. Ал болсо: “Азыркы саясатчылар динибиздеги ыйык Куранды, эч нерсеге алмашкыс өз балдары менен да карганышып, мандатка жетип атышса, элибиз Куран кармаган саясатчылардан да көңүлү калганы жалганбы? Бийликтегилер күндө “Кудай” деп теледен сүйлөшсө эле бир нерсе өзгөрүп кеттиби? Өлкөдө такыр тескери саясат жүрүп атканычы? Ооба, мен ыйык Куранды кармап, ант берейин, өзүмдү актайын, бирок, ага эл ишенеби? Азыркы бийлик бир тараптуу болбой, мага байланышкан ишти эл аралык комиссия менен же эл аралык сотко берсе, даярмын ошондо соттошконго! Мен эч убакта өз элиме каршы ок чыгарууга буйрук берген эмесмин” деди.
–Курманбек Салиевич биртуугандары, балдары менен бат-баттан көрүшүп турат бекен?
–Мен үйүнө барганда Жаныш Бакиевди гана көрдүм. Балдары жөнүндө сураганым жок. Учурда Курманбек Салиевич жаш жеңебиз менен жашайт экен.
–Бакиевдер сыртынан оор жазалар менен соттолушпадыбы. Бул жагын кандай кабыл алышыптыр?
–Оор жазалар Кыргызстандын соттору тарабынан берилгендиктен, анчейин ага маани бербептир, өздөрүнүн экспертизасы: “СГО, альфанын куралдарынан ок атылган эмес” деп жыйынтык чыгарган соң, калган соттук процесстер жөнүндө күлкү гана келерлик окуя экенин айтты.
–Алар өздөрүн катуу пиар кылганга кызыкдар экен. Жакында Жаныш Бакиев да Адилет Айтикеевге маек бергени маалым болду. Бийлик олку-солку болуп турганда, бир капталдан уруп, кулатуу жагын көздөшкөнү байкалбайбы? Акчалары көп эмеспи?..
–Пиар менен алектенишкен жок. Мен аларга жолукканда айтым: “Үн катпаган бул макулдук менен барабар, элибизге ачык айта турган мезгил келди, болбосо, бул бийлик кар жааса да, жаабаса да күнөөлөй берет” деп. “Бул бийликти эл өзү тандаган, эл өзү гана кетиргенге укуктуу” деген принципте Курманбек Салиевич. Ал эми Айтикеевдин деңгээлин билем, Минскиге барганы боюнча кабарым бар…
–Негизи Минскиге 6 жылдан бери журналисттер, ырчылар, мурдагы чиновниктер каттап эле жүрүшөт экен. Анан өзүң да бакиевдер менен байма-бай аралашуудасың. Финансы жагынан жакшы эле жардам бердиби?
–Каалагандар барса, барып келип аткандыр. Жашырынып баргандарын дагы билем. Бирок, мен барганымды ачык айтам, ооба, учуру менен кабарлашып турам. Сиздердин гезит эркин гезит. Негизи элдин пикирин ачык жазасыздар, ошондой эле мен дагы пикиримди, негизги максатымды эч качан акчага баалабаймын. Бирок, Курманбек Салиевичтин тартуулаган белегин, китебин алдым, аны жашыруунун кажети жок, акчалай эмес баалуу кол саат, ручка алдым. Акчага азгырылган кээ бир жазмакерлерди көрүп жүрөбүз, сайт ачтырып, гезит бастырат да, убактылуу мактайт, анан тыйынын төлөбөй калса, ашмалтайын чыгара жамандашат. Мен андай эмесмин, чындыкты сүйгөн эр жигитмин!
–Курманбек Бакиев 7-апрелди кандай тосот экен?
–Көпчүлүк катары элдин алданган күнү катары тосот. Баса, биринчи жылдары Белоруссияга барганда аябай кыйналып, өз элине таарынып жүрүптүр. Акыркы убакта эл түшүнө баштаганына аябай ыраазы. Кудуңдайт…
Кыскасы, сиздердин гезитиниздерге терең ыраазычылык билдирем. Курманбек Салиевичти бир жактуу эле сындай бербей, анын пикирин дагы укпайсыздарбы? Негизи маектешүүгө дилгир…
–Баса, силер тарапка кыргыйдай тийген Апрель баатыры Мээрбек Мискенбаевди билесиң да. Аны менен диалогго чыгат белең?
–Макул. Чыксын Мискенбаев, мизин майтарып коелу… Баатыр беле? (Күлүп.)
–Аскат, лейлектик болот турбайсыңбы? Ал жакта ичкиликтер эмеспи, Адахан Мадумаровду эл кандай колдойт?
–Мурда Мадумаровду биздин эл абдан колдочу эле, кийин түшүнүштү. Азыр аны ит да шайлабайт. Мадумаровдун оозу, анан тили эле бар. Колунан пок дагы келбейт. Мен ага каршы көз караштамын!
Сурат ЖЫЛКЫЧИЕВ

Булак: “Азия ньюс”