Кыргызстан Европа өлкөлөрүнө айрым товарларды бажы төлөмүсүз экспорттосо болот. Анткени Евробиримдик Кыргызстанды өзгөчө жеңилдиктер берилген системасына кошту. Бул – өнөктөштөр менен болгон экономикалык алаканын мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтет.
Ошондой эле экспорттун көлөмү көбөйүп, кыргыз экономикасын чыңдоого жол ачат. Евробиримдикке төлөмү жок тариф менен кайсыл продукцияларды экспорттоого болот?
Бишкекте бүгүн, 3-февралда депутаттардын жана өкмөт мүчөлөрүнүн эски унаа номурлары жок кылынды. Мамлекеттик каттоо кызматынын жетекчиси Тайырбек Сарпашев журналисттерге билдиргендей, бүгүн баш аягы болуп 143 KG үлгүсүндөгү унаа номурлары жок кылынат.
“Бүгүн 23 үч номурлуу жана министрлер колдонгон 120 төрт номурлуу унаалардын номурлары жок кылынды. Андан сырткары, президенттин аппаратынын 20 номуру жок кылынат”,-деди Сарпашев.
Маалыматка ылайык, бардык номурлар жок кылынат.
ММК жетекчиси кошумчалагандай, президенттин унаасынын номуру өлкө символу катары сакталып калат.
Ушул жылдын 22-январында Түркиядагы Кыргыз Республикасынын элчилигинде кыргыз өлкөсүнөн 100дөн ашык ишкерлер, өкмөттүн өкүлдөрү жана 150дөй түрк ишкерлеринин катышуусунда бизнес-форум өттү. Бул тууралуу Түркиядагы Кыргыз Республикасынын элчилигинин басма сөз кызматы билдирди.
Форум эки күнгө уланып, анда эки өлкөнүн ортосундагы соода жүгүртүү жана кыргыз өлкөсүнүн инвестициялык потенциалы тууралуу сүйлөшүүлөр болду.
Түркиянын бажы жана соода министри Бюлент Тюфекчи Түркия Кыргыз Республикасы менен соода жана экономика тармагындагы кызматташууну өнүктүрүүгө кызыкдар экенин белгиледи. “Эгер кыргыз тарап инвесторлор үчүн керектүү шарттарды түзүп берсе, биз колдоо көрсөтүүгө даярбыз”,– дейт Бюлент Тюфекчи.
Өз кезегинде Кыргыз Республикасынын Экономика министри Арзыбек Кожошев кыргыз жергеси инвесторлор үчүн бейиш экенин айтты. “Баарыңарды кыргыз өлкөсүнө чакырам. Бизге инвестор болуу үчүн учакка гана билет алышыңар керек. Калган шарттарды кыргыз өкмөтү түзүп берет”,– деди Арзыбек Кожошев.
Ал эми түркиялык ишкерлер айыл чарба, IT-технология, курулуш тармагын инвестициялоого даяр экенин билдиришти. Бизнес-форумда кызматташуу боюнча 3 келишимге кол коюлду. Келишим соода-экономика тармагындагы кызматташууну өнүктүрүү, кичи жана орто бизнестерди колдоо, ошондой эле кыргыз өлкөсүндө түрк үлгүсүндөгү өнөр жай аймактарын ачуу маселелерин камтыйт.
Чыңгыз Тилебалдиев Түштүк Кореяда өткөн дүйнөлүк билим олимпиадасында мыктылардын үчилтигине кирди. Анда 43 мамлекеттен келген эки жүздөн ашык окуучу катышты.
Кыргызстандан Данияр Шерали уулу, Ислам Бекташев, Ильяс Батырбеков, Чыңгыз Тилебалдиев жана Кылым Соодонбеков барган. Олимпиадага катышкан балдар Кыргызстанда илим тармагын өнүктүрүүгө белсенип кайтты.
Кыргыз Республикасы 2020-жылы органикалык жер семирткичтерге бай болот. Мына ушул багытта жооптуу милдет аркалаган “БИОkg” федерациясы өлкөнүн ар бир облусуна органикалык аймак ачууга жетишти. Андагы дыйкан-фермерлер химиялык жер семирткичтерди пайдаланбай, органикалык ыкма менен таза түшүм алууга жетишүүдө. Муну менен азык түлүк коопсуздугун камсыз болуп, адамзатынын ден соолугуна камкордук көрүлүүдө.
Азыр Ош облусунун дыйкандары химиялык жер семирткичтерди пайдаланбай калганын облустагы “Биофабриканын” өкүлү Расул Ташов кабарлады. Анткени, азыркы рынок шартында алар жерди туура иштетүүдөн эрте чыгарып, асылдуулугун жоготуп коюу коркунучун жаратууда. Ошондуктан биоорганикалык жер семирткичтерди кеңири колдоно баштаганына токтолду. Ар кандай химиялык жер семирткичтер жерди арыктатып, адамдын ден соолугуна зыян келтирген жашылча-жемиштердин сатыкка чыгышуна өбөлгө болууда. Мындай мөмө-жемиштерден жасалган консервациялынган азыктар ар кыл илдеттерди пайда кылууда. Ошондуктан мындан шартта био органикалык жер семирткичтерди пайдалануу өлкө аймагында таза жана сапаттуу түшүм алууга шарт түзүп жатканын “БИОkg” федерациясынын жетекчиси Искендербек Айдаралиев ачыктады. Био органикалык азыктар эч кандай бузулууга жол бербейт. Ошондуктан бул багытта иш алып баруу дыйкан-фермерлерге акыбет алып келерин адистер белгилешет. Экинчиден мындай таза жана сапаттуу айыл чарба азыктарына сырттан кызыгуулар жок эмес экенин эске салышат.
Ушул жылдын 22-январында Түркиядагы Кыргыз Республикасынын элчилигинде кыргыз өлкөсүнөн 100дөн ашык ишкерлер, өкмөттүн өкүлдөрү жана 150дөй түрк ишкерлеринин катышуусунда бизнес-форум өттү. Бул тууралуу Түркиядагы Кыргыз Республикасынын элчилигинин басма сөз кызматы билдирди.
Форум эки күнгө уланып, анда эки өлкөнүн ортосундагы соода жүгүртүү жана кыргыз өлкөсүнүн инвестициялык потенциалы тууралуу сүйлөшүүлөр болду.
Түркиянын бажы жана соода министри Бюлент Тюфекчи Түркия Кыргыз Республикасы менен соода жана экономика тармагындагы кызматташууну өнүктүрүүгө кызыкдар экенин белгиледи. “Эгер кыргыз тарап инвесторлор үчүн керектүү шарттарды түзүп берсе, биз колдоо көрсөтүүгө даярбыз”,– дейт Бюлент Тюфекчи.
Өз кезегинде Кыргыз Республикасынын Экономика министри Арзыбек Кожошев кыргыз жергеси инвесторлор үчүн бейиш экенин айтты. “Баарыңарды кыргыз өлкөсүнө чакырам. Бизге инвестор болуу үчүн учакка гана билет алышыңар керек. Калган шарттарды кыргыз өкмөтү түзүп берет”,– деди Арзыбек Кожошев.
Ал эми түркиялык ишкерлер айыл чарба, IT-технология, курулуш тармагын инвестициялоого даяр экенин билдиришти. Бизнес-форумда кызматташуу боюнча 3 келишимге кол коюлду. Келишим соода-экономика тармагындагы кызматташууну өнүктүрүү, кичи жана орто бизнестерди колдоо, ошондой эле кыргыз өлкөсүндө түрк үлгүсүндөгү өнөр жай аймактарын ачуу маселелерин камтыйт.
Башка көйгөйлөр менен катар экономикалык кризис да олуттуу маселе жаратат. Ар өлкөлөр быйылкы каатчылыкка каршы камылгаларды көрүүдө. Кыйынчылыктардын күтүлөрүн кыргыз бийлиги да жашырган жок.
Көпчүлүктүн баамында 2015-жыл оңой узаган жок. Көйгөйлөр бул жылы да уланаарын, айрым маселелер мурдагыдан да курч болоорун коңгуроо кылышууда. Террор коркунучу, миграциялык кризис, таасир талашуу, айтор эксперттер көңүл бурган маселелер аз эмес. Айрыкча экономикалык каатчылыктан ондогон өлкөлөр жапа чегээри болжолдонууда.
Дүйнө олуттуу экономикалык көйгөйлөрдү күтүп турганын айткан адистердин катарында канадалык Уильям Уайт дагы бар. Анын буга чейин 2008-жылы болгон каатчылыкка карата болжолдору туура чыккан. Бул ирет андан да чоң кыйынчылыктар болоорун боолголойт. Ал айрым мамлекеттердин карыздары акыркы сегиз жылда бир топ жогорулаганына өзгөчө көңүл бурат. Кризис өлкөлөрдүн социалдык жана саясий туруктуулугун сыноодон өткөрөт деген пикирде. Европалык банктардын өнүгүп келе жаткан рынокко жумшаган насыяларын “үмүтсүз” деп мүнөздөйт. Эң негизгиси экономиканын бул көрүнүшүнө дүйнө коомчулугу кандай көз караш менен карайт.
Бир катар өлкөлөр жылдын босогосун улуттук валютасындагы жоготуулар менен аттады. Азербайжан, Казакстан, Орусия, Тажикстан, кайсы бир деңгээлде Кыргызстанда да акча бирдиги долларга карата наркын жоготту. Бул да экономикалык өсүшкө кедергисин тийгизген фактор. Дал ушул жагдайды белгилеген Стратегиялык изилдөөлөр институтунун жетекчиси Талант Султанов, Кытайдагы өнүгүү басаңдаганына да маани берет.
Бирок, Султанов жеке Кыргызстанга Кытайдын экономикасындагы өксүктөр эмес, Орусия менен Казастандагы көйгөйлөрдүн таасири көбүрөөк тийип жатат деген ойдо. Мунайды өндүргөн өнөктөш мамлекеттер анын баасынын кескин төмөндөшүнөн жапа чекти. Кара майдын наркы дагы арзандайт деген дүйнөлүк божомолдор бар. Бул бизде бензиндин арзандашына алып келгени менен экономикабыздын жалпы көрүнүшүнө оң натыйжа бербейт. Ал эми өзүбүз үмүт арткан алтындын баасында өзгөрүү байкала элек.
Каатчылыктан чоочулаган Орусияда экономиканы өнүктүрүүнүн башка жолдорун караштыруу демилгеленүүдө. Ресурсту сатып киреше тапкан ыкмага гана артыкчылык берүү кайсы бир учурда кыйынчылыктарды алып келээрин Москванын элитасы моюндай баштагандай. Быйылкы кризис оңой эмес сыноо болоорун Казакстан да сезип жатат. Коңшу өлкөнүн президенти Нурсултан Назарбаевдин бул багытта мындай деген:
–Энерго каражаттардын баасынын төмөндөшү шарттаган бир катар өлкөлөрдөгү экономикалык кризис дүйнөгө, анын ичинде Казакстанга да таасир этет. Бул жөнөкөй эмес учур өлкөдө көп милдеттерди жаратууда. Дүйнөдө жаңы реалдуулук башталып жатат. Бул чийки заттын арзан шартында, орто жана чакан ишкерликти өнүктүрүү менен жашаш керек дегенди билдирет. Мындай татаал учурда ресурстарды үнөмдөп, жумушчу орундарын сактап калууну түшүнүү зарыл. Бүгүнкү учур биздин мекенчилдигибизди сынайт. Маселени саясатташтырып, күнөөкөрлөрдү издеген чагымчылдыкка жол бербешибиз керек. Дагы бир жолу айтам, бул дүйнөлүк процесс, кризис.
Быйыл оңой жыл эмес экенин кыргыз бийлиги да жашырган жок. Өкмөттүн каатчылыкка каршы өз программасы бар. Экономика министри Арзыбек Кожошев анда камтылган негизги багыттарды атаган.
В ночь с 20 на 21 января 2016 года при проведении рейдовых мероприятий сотрудники столичной милиции задержали спортсмена Руслана Тюменбаева.
По данным Бишкекского ГУВД, Р.Тюменбаев в состоянии алкогольного опьянения угрожал милиционерам пистолетом, на который у него не было разрешительных документов.
Суд Октябрьского района под председательством судьи Аманбека Сариева 22 января рассмотрел законность задержания олимпийского призера сотрудниками правоохранительных органов. Р.Тюменбаев был отпущен из зала суда под подписку о невыезде.
В телепрограмме «Кайгуул», вышедшей в эфир 26 января, рассказывалось о задержании олимпийского призера Руслана Тюменбаева за драку с сотрудниками ДПС.
Орусия кыргыз студенттерин жол куруу боюнча акысыз окутат. Бул боюнча эл аралык келишим жаңы жыл алдында Орусиянын Хабаровск шаарында түзүлгөнүн 6-январда консулдук кызматтан билдиришти. Ага Кыргыз Республикасынын аймактагы консулу Кадырбек Мырзабаев жана Ыраакы Чыгыш мамлекеттик байланыш жолдору университетинин ректору Юрий Давыдов кол коюшту. Эки тараптуу келишимге ылайык, жыл сайын 100дөн ашык кыргыз студенттери темир жол жана унаа жолдорун, көпүрөлөрдү куруу боюнча акысыз билим ала алышат. Окуу жай жатакана менен камсыздап, жакшы окуган улан-кыздарга стипендия төлөп берет.
Абитуриенттерге маалымат берүү жана экзаменге даярдоо максатында окуу жайдын окутуучулары март айларында Бишкек, Ош жана Жалал-Абад шаарларына келишет. Кабыл алуу июль-август айларында жогоруда аталган шаарларда өтөт.
Эскерте кетсек, аталган университет былтыр биринчи ирет кыргыз студенттерине эшигин ачып, учурда 30дан ашык кыргыз жаштары акысыз билим алышууда.
Унаасын камсыздандырбаган жарандарга биринчи марттан тарта айып пул салына баштайт. Бирок ага чейин айдоочулар милдеттүү камсыздандыруудан толук өтөөрү шек жаратууда. Белгилей кетсек, “Унааларды милдетүү түрдө камсыздандыруу” боюнча мыйзам 7-февралда күчүнө кирет.
Ага ылайык, ар бир унаа ээси камсыздандыруу үчүн, орто эсеп менен жылына 2200 сом төлөйт. Камсыздандыруу компаниялары, эгер унаа жол кырсыгына кабылса анын ээсине чыгымдарды төлөп берүүгө милдеттүү.
