СПОРТ

Формула-1 автожарышынын бул жылкы сезонунун аяктоосуна 4 тур калды. Сезондун 17-жарышы Японияда өтүп, баш байгеге ээ болгон немис Нико Росберг жеңишти эч кимге берчүдөй эмес.

Жалпы жыйынтыкта Росберг менен экинчи орунда келе жаткан англиялык Льюис Хэмилтондун ортосунда 33 упай бар. Япония гран-присинде атаандаштары тарабынан жеткиликтүү каршылаштыкка кабылбаган Росберг чемпион болуу үчүн мындан кийинки жарыштарды жеңүүгө муктаж эмес. Ал болгону алдыдагы 4 жарышта негизги атаандашы Льюис Хэмилтондун артында көп калбоосу керек.

Судзука шаарындагы гран-при Хэмилтон үчүн абдан маанилүү болгону менен ал жарыштын башында эле көптөгөн катачылыктарга жол берип, үчүнчүлүк орунга ыраазы болсо, экинчиликти голландиялык Макс Ферстаппен багындырды.

Буга чейинки 16 жарыштын сегизинде Нико Росберг, алты жолу Льюис Хэмилтон, Макс Ферстаппен жана австралиялык Даниель Риккардо бир жолудан марага биринчи келишкен. Сезондун жеңүүчүсүн аныктоочу жалпы жыйынтыктын тизмесинде Нико Росберг 313 упай менен биринчиликте, Льюис Хэмилтон 280 упай менен экинчи орунда келе жатат. Бул эки жарышчы да Mercedes командасынын пилоттору. Ал эми Red Bull Rаcing командасынын атынан жарышкан Даниель Риккардо 212 упай менен үчүнчү орунда. Кийинки жарыш 21-октябрда АКШнын Остин шаарында өтмөкчү.

Формула-1 жарышындагы алгачкы жеңишине жакындаган 31 жаштагы Нико Росберг — белгилүү финландиялык автожарышчысы 1982-жылдагы Формула-1дин жеңүүчүсү Кеке Росбергдин уулу. Нико Росбергдин буга чейинки эң чоң ийгилиги -2014-2015-жылдардагы экинчи орунга илинген байгелери.

Жыл сайын негизги жарыш менен катар эле Формула-1деги автоболиддерди даярдаган компаниялар арасында да эң мыктылары аныкталат. Бул жолу эки пилоту тең байгелүү орундарда келе жаткан немистердин Mercedes командасы жарыш бүтө элек жатып биринчиликти жеңип алды. Ушуну менен Mercedes үч жолу катары менен жеңишти эч кимге бербей келе жатат. Ал эми экинчи орунду Австриянын Red Bull Rаcing командасы, үчүнчүлүктү италиялык Ferrari ээледи.

Азат Акаев

Булак: Де-Факто 

 

Формула-1 автожарышынын бул жылкы сезонунун аяктоосуна 4 тур калды. Сезондун 17-жарышы Японияда өтүп, баш байгеге ээ болгон немис Нико Росберг жеңишти эч кимге берчүдөй эмес.

Жалпы жыйынтыкта Росберг менен экинчи орунда келе жаткан англиялык Льюис Хэмилтондун ортосунда 33 упай бар. Япония гран-присинде атаандаштары тарабынан жеткиликтүү каршылаштыкка кабылбаган Росберг чемпион болуу үчүн мындан кийинки жарыштарды жеңүүгө муктаж эмес. Ал болгону алдыдагы 4 жарышта негизги атаандашы Льюис Хэмилтондун артында көп калбоосу керек.

Судзука шаарындагы гран-при Хэмилтон үчүн абдан маанилүү болгону менен ал жарыштын башында эле көптөгөн катачылыктарга жол берип, үчүнчүлүк орунга ыраазы болсо, экинчиликти голландиялык Макс Ферстаппен багындырды.

Буга чейинки 16 жарыштын сегизинде Нико Росберг, алты жолу Льюис Хэмилтон, Макс Ферстаппен жана австралиялык Даниель Риккардо бир жолудан марага биринчи келишкен. Сезондун жеңүүчүсүн аныктоочу жалпы жыйынтыктын тизмесинде Нико Росберг 313 упай менен биринчиликте, Льюис Хэмилтон 280 упай менен экинчи орунда келе жатат. Бул эки жарышчы да Mercedes командасынын пилоттору. Ал эми Red Bull Rаcing командасынын атынан жарышкан Даниель Риккардо 212 упай менен үчүнчү орунда. Кийинки жарыш 21-октябрда АКШнын Остин шаарында өтмөкчү.

Формула-1 жарышындагы алгачкы жеңишине жакындаган 31 жаштагы Нико Росберг — белгилүү финландиялык автожарышчысы 1982-жылдагы Формула-1дин жеңүүчүсү Кеке Росбергдин уулу. Нико Росбергдин буга чейинки эң чоң ийгилиги -2014-2015-жылдардагы экинчи орунга илинген байгелери.

Жыл сайын негизги жарыш менен катар эле Формула-1деги автоболиддерди даярдаган компаниялар арасында да эң мыктылары аныкталат. Бул жолу эки пилоту тең байгелүү орундарда келе жаткан немистердин Mercedes командасы жарыш бүтө элек жатып биринчиликти жеңип алды. Ушуну менен Mercedes үч жолу катары менен жеңишти эч кимге бербей келе жатат. Ал эми экинчи орунду Австриянын Red Bull Rаcing командасы, үчүнчүлүктү италиялык Ferrari ээледи.

Азат Акаев

Булак: Де-Факто 

 

7-9-октябрь күндөрү Польшада  ардагерлер арасында өткөн күрөш боюнча таймашта Кыргызстандан барган Чынарбек Изабеков менен мурдагы ИИМ министри Мелис Турганбаев атаандаштарын көтөрүп чаап далысын жер жыттатып,  Кыргызстандын намысын бийик көтөрүп жеңиш менен келишти. Тагыраак айтканда Чынарбек Изабеков 46-50 жаш курак чегинде 97 килограммга чейинки салмак категориясында күч сынашты. Алгачкы таймашта ал Түштүк Африкадан келген Фредерик Дю Преени утуп жарым финалга чыгып, андан соң жарым финалдык беттеште польшалык Иренеузу Пепловский менен беттешип, атаандашын 7:0 эсебинде таза жеңиш менен утуп алган. Ал эми балбан Мелис Турганбаев  коло медаль үчүн польшалык Сильвестр Петро Сзыманский менен беттешип, 11:0 эсебинде жеңишке жетишкен. Бүгүн биз алтын медалдын ээси, жоон билек ардагер балбан Чынарбек Изабеков мырзаны кепке тартып жооп алдык…

-Чынарбек мырза, жеңиш кут болсун, жеңем деп ойлодуңуз беле?

-Албетте, жеңем деген ой менен күрөшсөң  жеңесиң да. Мен жеңем, алтын медаль алам, атаандашым ким болбосун төбөсү менен жерге сайып утам деген максатта баргам. Максатым орундалып, атаандаштарымды жеңип алдым. Алтын медалды моюнга илдим.

-Күрөшүп келе жатканыңызга канча болду?

-20 жашка чейин  күрөшкөм. Атаандаштарымды уткам,  утулгам. 21 жашымда ден соолугума байланыштуу спортту таштоого туура келген. Себеби белимди оорутуп алгам. Отуз жаштан өткөндөн кийин мен ойлобогон оорулар пайда болду. “Кант диабети” деген дартка чалдыктым. Дарыгерлерге кайрылсам дарыдан башка эч нерсе кыла алышпады. Айлам кетип кайра баштагы спортко кайтып келдим. Жумасына төрт жолу спорт залга бара баштадым. Күрөшө баштадым. Бир жылча тынбай машыккан соң “кант диабетимдин” өлчөмү кадимкидей азайды. Эки жыл залга барган соң, “Кант диабетим” такыр эле жоголдук. Азыр Кудайга шүгүр, оорудан алысмын. Белим  ооруп  кыймылдай албай калчу элем, турникке тартынып  кыймылдап тургандыктан белим такыр оорубай калды. Өзүмдү аябай жеңил сездим. Колдон келсе спортко көңүл буруш керек экен. Азыр балдарымды дагы спорт менен машыккыла, күрөшкүлө деп залга жиберип жатам. Үч уулум бар. Улуусу 20 жашта. Үчөө тең мага окшоп залга барып спорт менен машыгышат.

-Мелис Турганбаевди жакындан тааныйсызбы?

-Ооба, жаш кезде бир залда күрөшүп машыкканбыз. Кийин байланышпадык. Бул жолу кайра чогуу болдук. Мелис Турганбаев 15 жылдан бери спорт менен машыгат экен. Сууда сүзөт экен, күрөшөт экен. Польшада өтчү күрөшкө  ал дагы катуу даярданыптыр. Жыйынтыгында коло медалга ээ болбодубу.

-Буга чейин дүйнөлүк аренада күрөштүңүз беле?

-Былтыр Грецияда өткөн ардагерлер арасында күрөшкө катышып 95 килограмм салмакта күрөшүп алдыңкы орунга чыккам. Быйыл 97 килограммга чейинки салмакта күч сынаштым.

-Сиздердин жеңишке ээ болушуңуздарды мамлекет кандай баалады?

-Мамлекет эч кандай деле баалап, жеңип келдиңер деген жок. Азырынча эч ким деле куттуктап, эч нерсе айта элек. Польшага барчу жол киребизди өзүбүз төлөп бардык. Башка жактын спортчуларын барып келген жол киресин мамлекет төлөп берет экен. Биз ушинтип өзүбүз төлөп келдик десек ишенишпей, аябай таң калышты. Мелис Турганбаев экөөбүз тең эки медалды алып кетсек ого бетер таң калышты. Себеби башка жактын спортчулары  биздей болуп экөө эле барбай, бери дегенде 20 спортчу келиптир. 20 спортчу биригип, бир же эки медаль алып жатышты да. “Силер болгону экөөңөр келген экенсиңер, анан экөөң эки медалды алып кетесиңерби” деп суктанып да, таң калып да жатышты.

-Дагы канча жашка чейин күрөшөсүз?

-Кудай күч-кубат берсе 60 жашка чейин күрөшөм деген ой бар. Америкада 60 жашка чейин дүкүлдөп күрөшө беришет эмеспи. Бизде болсо кырктын кырына чыкпай шылкыйып карылыкка моюн сунабыз. Антпешибиз керек. Жаш кезден спортко жакын болуп спортту сүйсөк өмүрүбүз ошончолук узак болооруна менин көзүм жетти.

Мирлан Алымбаев

Булак: Фабула 

 

 

7-9-октябрь күндөрү Польшада  ардагерлер арасында өткөн күрөш боюнча таймашта Кыргызстандан барган Чынарбек Изабеков менен мурдагы ИИМ министри Мелис Турганбаев атаандаштарын көтөрүп чаап далысын жер жыттатып,  Кыргызстандын намысын бийик көтөрүп жеңиш менен келишти. Тагыраак айтканда Чынарбек Изабеков 46-50 жаш курак чегинде 97 килограммга чейинки салмак категориясында күч сынашты. Алгачкы таймашта ал Түштүк Африкадан келген Фредерик Дю Преени утуп жарым финалга чыгып, андан соң жарым финалдык беттеште польшалык Иренеузу Пепловский менен беттешип, атаандашын 7:0 эсебинде таза жеңиш менен утуп алган. Ал эми балбан Мелис Турганбаев  коло медаль үчүн польшалык Сильвестр Петро Сзыманский менен беттешип, 11:0 эсебинде жеңишке жетишкен. Бүгүн биз алтын медалдын ээси, жоон билек ардагер балбан Чынарбек Изабеков мырзаны кепке тартып жооп алдык…

-Чынарбек мырза, жеңиш кут болсун, жеңем деп ойлодуңуз беле?

-Албетте, жеңем деген ой менен күрөшсөң  жеңесиң да. Мен жеңем, алтын медаль алам, атаандашым ким болбосун төбөсү менен жерге сайып утам деген максатта баргам. Максатым орундалып, атаандаштарымды жеңип алдым. Алтын медалды моюнга илдим.

-Күрөшүп келе жатканыңызга канча болду?

-20 жашка чейин  күрөшкөм. Атаандаштарымды уткам,  утулгам. 21 жашымда ден соолугума байланыштуу спортту таштоого туура келген. Себеби белимди оорутуп алгам. Отуз жаштан өткөндөн кийин мен ойлобогон оорулар пайда болду. “Кант диабети” деген дартка чалдыктым. Дарыгерлерге кайрылсам дарыдан башка эч нерсе кыла алышпады. Айлам кетип кайра баштагы спортко кайтып келдим. Жумасына төрт жолу спорт залга бара баштадым. Күрөшө баштадым. Бир жылча тынбай машыккан соң “кант диабетимдин” өлчөмү кадимкидей азайды. Эки жыл залга барган соң, “Кант диабетим” такыр эле жоголдук. Азыр Кудайга шүгүр, оорудан алысмын. Белим  ооруп  кыймылдай албай калчу элем, турникке тартынып  кыймылдап тургандыктан белим такыр оорубай калды. Өзүмдү аябай жеңил сездим. Колдон келсе спортко көңүл буруш керек экен. Азыр балдарымды дагы спорт менен машыккыла, күрөшкүлө деп залга жиберип жатам. Үч уулум бар. Улуусу 20 жашта. Үчөө тең мага окшоп залга барып спорт менен машыгышат.

-Мелис Турганбаевди жакындан тааныйсызбы?

-Ооба, жаш кезде бир залда күрөшүп машыкканбыз. Кийин байланышпадык. Бул жолу кайра чогуу болдук. Мелис Турганбаев 15 жылдан бери спорт менен машыгат экен. Сууда сүзөт экен, күрөшөт экен. Польшада өтчү күрөшкө  ал дагы катуу даярданыптыр. Жыйынтыгында коло медалга ээ болбодубу.

-Буга чейин дүйнөлүк аренада күрөштүңүз беле?

-Былтыр Грецияда өткөн ардагерлер арасында күрөшкө катышып 95 килограмм салмакта күрөшүп алдыңкы орунга чыккам. Быйыл 97 килограммга чейинки салмакта күч сынаштым.

-Сиздердин жеңишке ээ болушуңуздарды мамлекет кандай баалады?

-Мамлекет эч кандай деле баалап, жеңип келдиңер деген жок. Азырынча эч ким деле куттуктап, эч нерсе айта элек. Польшага барчу жол киребизди өзүбүз төлөп бардык. Башка жактын спортчуларын барып келген жол киресин мамлекет төлөп берет экен. Биз ушинтип өзүбүз төлөп келдик десек ишенишпей, аябай таң калышты. Мелис Турганбаев экөөбүз тең эки медалды алып кетсек ого бетер таң калышты. Себеби башка жактын спортчулары  биздей болуп экөө эле барбай, бери дегенде 20 спортчу келиптир. 20 спортчу биригип, бир же эки медаль алып жатышты да. “Силер болгону экөөңөр келген экенсиңер, анан экөөң эки медалды алып кетесиңерби” деп суктанып да, таң калып да жатышты.

-Дагы канча жашка чейин күрөшөсүз?

-Кудай күч-кубат берсе 60 жашка чейин күрөшөм деген ой бар. Америкада 60 жашка чейин дүкүлдөп күрөшө беришет эмеспи. Бизде болсо кырктын кырына чыкпай шылкыйып карылыкка моюн сунабыз. Антпешибиз керек. Жаш кезден спортко жакын болуп спортту сүйсөк өмүрүбүз ошончолук узак болооруна менин көзүм жетти.

Мирлан Алымбаев

Булак: Фабула 

 

 

Өлкөбүз таланттуу, келечеги кең спортчулардан кур эмес. Бүгүнкү каарманыбыз эркин күрөш боюнча Кыргызстандын 4 жолку чемпиону, 2013-жылы Дүйнөлүк рейтингде мыкты балбандардын арасында 10-катарда турган, Эл аралык класстагы спорт чебери Улукман Маматов “спортчуларга жакшы шарт, чет өлкөдө машыгууга мыкты мүмкүнчүлүктөр түзүлсө кыргыз спортунун келечеги бар” дейт. Анда алдыда Олимпиада оюндарына катышып ийгиликке жетмейинче спорттон кетпейм деген Улукман кыргыз спортунун күңгөй-тескейи, спортко кантип азгырылып калганы тууралуу кеп салат.

— Улукман маегибизди спортко кантип келип калганыңдан баштасак?

— Мен спорт ааламына 11 жашымда келдим. Менден улуу Баатыр деген бир тууган байкем бар. Ал спорттун эркин күрөш түрү менен машыкчу. Аганы көрүп ини өсөт дейт эмеспи, андан үлгү алып жүрүп, аны менен машыгуучу спорт залына ээрчип барып жүрүп эле кызыгып кеткем. Өзүм Бишкек шаарындагы Ак-Өргө жаңы конушунда окуп, өстүм. Ошол жактагы машыгуучу залда машыктым. Мен эркин күрөш менен машыгып баштагандан бир жума өтпөй эле биринчи жолу мелдешке чыгарышкан. Ал мелдештен 3-орунду берип, диплом, медаль менен сыйландым. Бул жеңиш мага спортко кызыгуума чоң стимул болду окшойт. Биринчи машыктыруучум Анарбек Усенканов менен Азамат Асанбеков агайлар болушту. Азыр деле ушул агайлардын кол алдында машыгам. Эркин күрөш менен машыкканыма 13 жыл болуптур, негизи башында спортто мынча жыл кармалам деп ойлогон эмесмин. Көрсө спорт да өзүнчө кумар турбайбы. Бир даамын татып алгандан кийин аны таштоо кыйын экен. Бала кезимде мектепти бүтсөм, жогорку окуу жайга тапшырып илимпоз болом дечүмүн.

— Көпчүлүк спортчулар биринчи орунга машыгууну, экинчи орунга окуусун коюшат экен. Сенин оюңча кандай болушу керек?

— Албетте спортчу үчүн биринчи орунда машыгуусу, спорттогу карьерасы турат. Бирок билим алууну да аксатпашы керек деп ойлойм. Кээде окуу менен машыгууну айкалыштыра албай каласың. Анткени спортчулардын көбү чет өлкөдө, аймактарда машыгууда көп жүрүшөт. Ошондуктан балким айрымдар жетише албай жаткандыр. Мен окуган окуу жайдын атынан көп эле мелдештерге катышып намысын коргоп жүрдүм. Кээде мугалимдер да биздин абалды түшүнүп сессияларда, модуль бергенде жардам берип коюшат. Өзүм Кыргыз мамлекеттик курулуш, транспорт жана архитектура университетинин алдында транспорт жана коммуникация институтун бүтүргөм.

— Спортто 13 жыл жүрүп эмне таптың?

— Көп мамлекеттерди кыдырдым, чет элдин жашоосун көрдүм. Өзүмдү Эл аралык мелдештерде сынап, бир топ ийгиликке жеттим десем болот. Парижде өткөн Эл аралык мелдеште 3-орунду алгам, 2013-жылы Индияда өткөн Азия чемпиондугунда коло медалдын ээси болдум. Казакстанда өткөн Динмухамед Кунаев атындагы Эл аралык мелдеште 3-орунду, Арменияда өткөн Степан Саркисян атындагы мелдеште 2013-жылы 2-орунду, ал эми 2015-жылы 3-орунду алдым. Бразилияда өткөн Олимпиада оюндарына катышуу башкы кыялым болчу. Тилекке каршы Лас-Вегас шаарында Олимпиадага лицензия алчу мелдеште жаракат алып күрөшпөй калдым. Үч ай ден-соолугумду калыбына келтирип жаттым. Андан соң лицензия алчу Түркияда өтө турган дагы бир Эл аралык мелдешке даярданып Орусияда машыгууда жүргөндө колумду кокустатып, ал жакка да барбай калдым. Муну менен менин спортко болгон көңүлүм сууп калган жок. Спортто ийгиликтер менен кошо ийгиликсиз күндөр да болуп турат. Андыктан бул сыноолор мени тескерсинче чыңалтты. Учурда кызуу машыгуудамын. Олимпиада оюндарында ийгилик жаратмайынча спортту таштабайм.

— Спортчулар жеңилгенде катуу депрессия болушат дейт, сен бул илдетти кантип жеңгенсиң?

— Ооба андай учурлар болот. Азыркы мезгилде көп спортчулардын жеңишин калыстар да чечип коюшат. Өкүнгөнүм, 2012-жылы Таиландда өткөн Дүйнөлүк чемпионатта күрөшүү маалында акыркы раундда менин атаандашыма жок жерден бал берип койгон. Аны утсам коло медаль үчүн армениялык балбан менен кез келмекмин. Ошондо калыстын жөн жерден эле бал берип койгонуна ичим ачышып жаман болгонмун. 5 мүнөт “видеону кайра түрдүрүп карагыла” деп килемди бошотпой отуруп алганмын. Бирок калыстар карабай коюшту. Ошол Дүйнөлүк чемпионатта коло медаль алган армениялык балбанды кийин мен бир айга жетпей башка мелдеште утуп алдым. Ушундай кырдаалда калыстар адилетсиздик кылса албетте капа болосуң. Бирок мунун баарын кайра эле күрөшүп, калыстарды кошо жеңип ийгиликке жетиш керек деп ойлойм.

— Чет өлкөгө машыгууга көп жолу чыгыптырсың, башка өлкө менен биздин өлкөнүн спортко болгон мамилесинде айырмачылыктар болсо керек?

— Ооба, айырмачылыктар бар. Биздин спортчуларга витамин жетишсиз. Өзүңүздөр билгендей Эл аралык мелдештерге чыкканда салмак кууйбуз, ошонун айынан эртеси калыбыңа келе албай шалдырап мелдешке чыгасың. Ал эми башка өлкөлөрдүн спортчуларынын фармакологиялык жактан камсыздоосу мыкты, ошондуктан алардын спортчулары бат калыбына келишет. Биздин мамлекет да дүйнөлүк мелдештерди өткөргөнгө шарт болсо өсчү балдарыбыз көп.

— Сен үлгү алган, кумир туткан балбандар кимдер?

— Чынын айтсам кумирим деле жок, өзүмө дүйнөлүк аренада күрөшкөн Бувайсар Сайтиев, Жордан Барроуздун, ал эми биздикилерден Кенжебек Өмүралиев агайдын күрөшкөндөрү жагат. Алардын күрөшкөн видеолорун көрүп техникасына, ыкмаларына суктанам.

— Олимпиадада жеңүү үчүн биздин спортчуларга эмне керек?

— Спортчунун каалоосу күчтүү болушу керек. Анан экинчи орунда албетте мамлекеттин камсыздоосу зарыл. Эркин күрөш профессионалдык спорт түрү болгондуктан биздин өлкө эркин күрөшкө бөлгөн каражат Олимпиада оюндарын, Дүйнөлүк чемпионаттарды утууга аздык кылат деп ойлойм.

— Атаандаштык болбосо өсүү болбойт дешет, спортто да атаандаштык болуп турса керек? Сенин Кыргызстандагы атаандаштарың да күчтүү болсо керек?

— Бизде башка өлкөлөргө салыштырмалуу атаандаштык өтө күчтүү эмес. Буга чейин Пекиндеги Олимпиада оюндарында 5-орунду алган Базар Базаргуруев менен атаандашып келчүбүз, экөөбүз көп жолу күрөштүк, кээде бирибиз жеңсек, экинчибиз жеңилебиз.

— Кепти жеке жашооңо бурсак? Кичи мекениң, ата-тегиң, үй-бүлөң тууралуу айтып кетсең?

— Бишкекте чоңойгонум менен түбүм Алайдан болот. Баргы деген ууруданмын. Үй-бүлөдө 4 бир тууганбыз, эки байкем, эжем бар. Мен эң кичүүсүмүн. Ата-энем спортто жараткан ар бир ийгилигиме кубанып, керек учурда башкы демөөрчүм да болуп турушат. Айрыкча улуу байкем мага моралдык да, материалдык да көп колдоо көрсөттү.

Б.Болотбек кызы

Булак: “Жаңы ордо”

Өлкөбүз таланттуу, келечеги кең спортчулардан кур эмес. Бүгүнкү каарманыбыз эркин күрөш боюнча Кыргызстандын 4 жолку чемпиону, 2013-жылы Дүйнөлүк рейтингде мыкты балбандардын арасында 10-катарда турган, Эл аралык класстагы спорт чебери Улукман Маматов “спортчуларга жакшы шарт, чет өлкөдө машыгууга мыкты мүмкүнчүлүктөр түзүлсө кыргыз спортунун келечеги бар” дейт. Анда алдыда Олимпиада оюндарына катышып ийгиликке жетмейинче спорттон кетпейм деген Улукман кыргыз спортунун күңгөй-тескейи, спортко кантип азгырылып калганы тууралуу кеп салат.

— Улукман маегибизди спортко кантип келип калганыңдан баштасак?

— Мен спорт ааламына 11 жашымда келдим. Менден улуу Баатыр деген бир тууган байкем бар. Ал спорттун эркин күрөш түрү менен машыкчу. Аганы көрүп ини өсөт дейт эмеспи, андан үлгү алып жүрүп, аны менен машыгуучу спорт залына ээрчип барып жүрүп эле кызыгып кеткем. Өзүм Бишкек шаарындагы Ак-Өргө жаңы конушунда окуп, өстүм. Ошол жактагы машыгуучу залда машыктым. Мен эркин күрөш менен машыгып баштагандан бир жума өтпөй эле биринчи жолу мелдешке чыгарышкан. Ал мелдештен 3-орунду берип, диплом, медаль менен сыйландым. Бул жеңиш мага спортко кызыгуума чоң стимул болду окшойт. Биринчи машыктыруучум Анарбек Усенканов менен Азамат Асанбеков агайлар болушту. Азыр деле ушул агайлардын кол алдында машыгам. Эркин күрөш менен машыкканыма 13 жыл болуптур, негизи башында спортто мынча жыл кармалам деп ойлогон эмесмин. Көрсө спорт да өзүнчө кумар турбайбы. Бир даамын татып алгандан кийин аны таштоо кыйын экен. Бала кезимде мектепти бүтсөм, жогорку окуу жайга тапшырып илимпоз болом дечүмүн.

— Көпчүлүк спортчулар биринчи орунга машыгууну, экинчи орунга окуусун коюшат экен. Сенин оюңча кандай болушу керек?

— Албетте спортчу үчүн биринчи орунда машыгуусу, спорттогу карьерасы турат. Бирок билим алууну да аксатпашы керек деп ойлойм. Кээде окуу менен машыгууну айкалыштыра албай каласың. Анткени спортчулардын көбү чет өлкөдө, аймактарда машыгууда көп жүрүшөт. Ошондуктан балким айрымдар жетише албай жаткандыр. Мен окуган окуу жайдын атынан көп эле мелдештерге катышып намысын коргоп жүрдүм. Кээде мугалимдер да биздин абалды түшүнүп сессияларда, модуль бергенде жардам берип коюшат. Өзүм Кыргыз мамлекеттик курулуш, транспорт жана архитектура университетинин алдында транспорт жана коммуникация институтун бүтүргөм.

— Спортто 13 жыл жүрүп эмне таптың?

— Көп мамлекеттерди кыдырдым, чет элдин жашоосун көрдүм. Өзүмдү Эл аралык мелдештерде сынап, бир топ ийгиликке жеттим десем болот. Парижде өткөн Эл аралык мелдеште 3-орунду алгам, 2013-жылы Индияда өткөн Азия чемпиондугунда коло медалдын ээси болдум. Казакстанда өткөн Динмухамед Кунаев атындагы Эл аралык мелдеште 3-орунду, Арменияда өткөн Степан Саркисян атындагы мелдеште 2013-жылы 2-орунду, ал эми 2015-жылы 3-орунду алдым. Бразилияда өткөн Олимпиада оюндарына катышуу башкы кыялым болчу. Тилекке каршы Лас-Вегас шаарында Олимпиадага лицензия алчу мелдеште жаракат алып күрөшпөй калдым. Үч ай ден-соолугумду калыбына келтирип жаттым. Андан соң лицензия алчу Түркияда өтө турган дагы бир Эл аралык мелдешке даярданып Орусияда машыгууда жүргөндө колумду кокустатып, ал жакка да барбай калдым. Муну менен менин спортко болгон көңүлүм сууп калган жок. Спортто ийгиликтер менен кошо ийгиликсиз күндөр да болуп турат. Андыктан бул сыноолор мени тескерсинче чыңалтты. Учурда кызуу машыгуудамын. Олимпиада оюндарында ийгилик жаратмайынча спортту таштабайм.

— Спортчулар жеңилгенде катуу депрессия болушат дейт, сен бул илдетти кантип жеңгенсиң?

— Ооба андай учурлар болот. Азыркы мезгилде көп спортчулардын жеңишин калыстар да чечип коюшат. Өкүнгөнүм, 2012-жылы Таиландда өткөн Дүйнөлүк чемпионатта күрөшүү маалында акыркы раундда менин атаандашыма жок жерден бал берип койгон. Аны утсам коло медаль үчүн армениялык балбан менен кез келмекмин. Ошондо калыстын жөн жерден эле бал берип койгонуна ичим ачышып жаман болгонмун. 5 мүнөт “видеону кайра түрдүрүп карагыла” деп килемди бошотпой отуруп алганмын. Бирок калыстар карабай коюшту. Ошол Дүйнөлүк чемпионатта коло медаль алган армениялык балбанды кийин мен бир айга жетпей башка мелдеште утуп алдым. Ушундай кырдаалда калыстар адилетсиздик кылса албетте капа болосуң. Бирок мунун баарын кайра эле күрөшүп, калыстарды кошо жеңип ийгиликке жетиш керек деп ойлойм.

— Чет өлкөгө машыгууга көп жолу чыгыптырсың, башка өлкө менен биздин өлкөнүн спортко болгон мамилесинде айырмачылыктар болсо керек?

— Ооба, айырмачылыктар бар. Биздин спортчуларга витамин жетишсиз. Өзүңүздөр билгендей Эл аралык мелдештерге чыкканда салмак кууйбуз, ошонун айынан эртеси калыбыңа келе албай шалдырап мелдешке чыгасың. Ал эми башка өлкөлөрдүн спортчуларынын фармакологиялык жактан камсыздоосу мыкты, ошондуктан алардын спортчулары бат калыбына келишет. Биздин мамлекет да дүйнөлүк мелдештерди өткөргөнгө шарт болсо өсчү балдарыбыз көп.

— Сен үлгү алган, кумир туткан балбандар кимдер?

— Чынын айтсам кумирим деле жок, өзүмө дүйнөлүк аренада күрөшкөн Бувайсар Сайтиев, Жордан Барроуздун, ал эми биздикилерден Кенжебек Өмүралиев агайдын күрөшкөндөрү жагат. Алардын күрөшкөн видеолорун көрүп техникасына, ыкмаларына суктанам.

— Олимпиадада жеңүү үчүн биздин спортчуларга эмне керек?

— Спортчунун каалоосу күчтүү болушу керек. Анан экинчи орунда албетте мамлекеттин камсыздоосу зарыл. Эркин күрөш профессионалдык спорт түрү болгондуктан биздин өлкө эркин күрөшкө бөлгөн каражат Олимпиада оюндарын, Дүйнөлүк чемпионаттарды утууга аздык кылат деп ойлойм.

— Атаандаштык болбосо өсүү болбойт дешет, спортто да атаандаштык болуп турса керек? Сенин Кыргызстандагы атаандаштарың да күчтүү болсо керек?

— Бизде башка өлкөлөргө салыштырмалуу атаандаштык өтө күчтүү эмес. Буга чейин Пекиндеги Олимпиада оюндарында 5-орунду алган Базар Базаргуруев менен атаандашып келчүбүз, экөөбүз көп жолу күрөштүк, кээде бирибиз жеңсек, экинчибиз жеңилебиз.

— Кепти жеке жашооңо бурсак? Кичи мекениң, ата-тегиң, үй-бүлөң тууралуу айтып кетсең?

— Бишкекте чоңойгонум менен түбүм Алайдан болот. Баргы деген ууруданмын. Үй-бүлөдө 4 бир тууганбыз, эки байкем, эжем бар. Мен эң кичүүсүмүн. Ата-энем спортто жараткан ар бир ийгилигиме кубанып, керек учурда башкы демөөрчүм да болуп турушат. Айрыкча улуу байкем мага моралдык да, материалдык да көп колдоо көрсөттү.

Б.Болотбек кызы

Булак: “Жаңы ордо”

Кечээ, 20-сентябрда Жалал-Абад шаарында Жалал-Абад шаардык жаштар иштери боюнча комитетинин демилгеси менен «Дени сак жаштар – ден сак өлкө»  чакырыгы алдында жаштар арасында атайын спорттук акция өткөрүлдү.  Аталган акциянын катышуучулары болушкан жаштар марафонунун катышуучулары   айтылуу мисте токоюна курчалган «Жалал-Абад» санаториясынан баштап,  шаардагы борбордук «Эркиндик» аянтына чейинки аралыкка марафондук чуркоо мелдешин өткөрүштү.  Сергек жашоого үндөгөн марафондук чуркоонунун катышуучулары болочок эненин  боюна түйүлдүк бүткөндөн баштап,   2 жашка чейинки наристелерди туура тамактандыруу, дегеле жаштарга туура тамактандыруу боюнча шаардыктарга жана ата-энелерге кошумча маалыматтарды таратууну өзүнүн негизги милдеттери катары кабыл алышты.

Жалал-Абад шаарындагы атайын жана жогорку окуу жайларынын стдуденттери катышкан 4,5 км. марафондук жарыш аягына чыккан соң шаардагы борбордук «Эркиндик» аянтында акцияны өткөрүүгө арналган жыйын болуп өттү. Анда акциянын катышуучуларын Жалал-Абад шаардык мэриясынын бөлүм башчысы  Гулина Базаркулова акциянын өтүүсү менен жаштарды куттуктады. Ал эми SPRING  долбоорунун координатору Аида Шамбетова туура тамактануунун мааниси тууралуу жаштарга кенен маалымат берди. Ачыгын айтканда, түйүлдүк  эненин боюна бүткөндөн тартып, ымыркай 2 жашка чыкканга чейинки мөөнөттө  наристелерди туура тамактандыруу боюнча болочок энелерге жана балдарын тарбиялап өстүрүп жатышкан энелерге ден соолугу  чың  наристелерди тарбиялап өстүрүү боюнча көптөгөн пайдалуу кеп- кеңештер жана сунуштар  берилди. «Дени сак жаштар – дени сак өлкө»  спорттук акциясын өткөрүүгө  SPRIHG долбоору  өзүнүн демөөрчүлүк жардамын көрсөттү.

«Дени сак жаштар – дени сак өлкө» акциясынын катышуучулары болушкан Жалал-Абад шаарындагы атайын жана ЖОЖдордун студенттери  4,5 км. марафондук чуркоо, аркан тартмай, жаздык урмай, колду бүгүп-түзөтүү, олтуруп турмай жана ордунан узундукка  секирүү  мелдештери боюнча күчтөрүн сынашты. Байгелүү орундарды камсыз кылышкан жаштарга атайын баалуу белектер тапшырылды.

Жолдошбай Осмонов, журналист. Жалал-Абад шаары

Кечээ, 20-сентябрда Жалал-Абад шаарында Жалал-Абад шаардык жаштар иштери боюнча комитетинин демилгеси менен «Дени сак жаштар – ден сак өлкө»  чакырыгы алдында жаштар арасында атайын спорттук акция өткөрүлдү.  Аталган акциянын катышуучулары болушкан жаштар марафонунун катышуучулары   айтылуу мисте токоюна курчалган «Жалал-Абад» санаториясынан баштап,  шаардагы борбордук «Эркиндик» аянтына чейинки аралыкка марафондук чуркоо мелдешин өткөрүштү.  Сергек жашоого үндөгөн марафондук чуркоонунун катышуучулары болочок эненин  боюна түйүлдүк бүткөндөн баштап,   2 жашка чейинки наристелерди туура тамактандыруу, дегеле жаштарга туура тамактандыруу боюнча шаардыктарга жана ата-энелерге кошумча маалыматтарды таратууну өзүнүн негизги милдеттери катары кабыл алышты.

Жалал-Абад шаарындагы атайын жана жогорку окуу жайларынын стдуденттери катышкан 4,5 км. марафондук жарыш аягына чыккан соң шаардагы борбордук «Эркиндик» аянтында акцияны өткөрүүгө арналган жыйын болуп өттү. Анда акциянын катышуучуларын Жалал-Абад шаардык мэриясынын бөлүм башчысы  Гулина Базаркулова акциянын өтүүсү менен жаштарды куттуктады. Ал эми SPRING  долбоорунун координатору Аида Шамбетова туура тамактануунун мааниси тууралуу жаштарга кенен маалымат берди. Ачыгын айтканда, түйүлдүк  эненин боюна бүткөндөн тартып, ымыркай 2 жашка чыкканга чейинки мөөнөттө  наристелерди туура тамактандыруу боюнча болочок энелерге жана балдарын тарбиялап өстүрүп жатышкан энелерге ден соолугу  чың  наристелерди тарбиялап өстүрүү боюнча көптөгөн пайдалуу кеп- кеңештер жана сунуштар  берилди. «Дени сак жаштар – дени сак өлкө»  спорттук акциясын өткөрүүгө  SPRIHG долбоору  өзүнүн демөөрчүлүк жардамын көрсөттү.

«Дени сак жаштар – дени сак өлкө» акциясынын катышуучулары болушкан Жалал-Абад шаарындагы атайын жана ЖОЖдордун студенттери  4,5 км. марафондук чуркоо, аркан тартмай, жаздык урмай, колду бүгүп-түзөтүү, олтуруп турмай жана ордунан узундукка  секирүү  мелдештери боюнча күчтөрүн сынашты. Байгелүү орундарды камсыз кылышкан жаштарга атайын баалуу белектер тапшырылды.

Жолдошбай Осмонов, журналист. Жалал-Абад шаары

Бүгүн, 14-сентябрда Сузак районунун  Ладан-Кара айылында  мүмкүнчүлүгү чектелген адамдардын областтык VII спартакиадасы болуп өттү деп маалымдады өкүлдүн басма сөз катчысы. Спорттун 7 түрү боюнча өткөрүлгөн мелдешке областагы 12 район-шаарлардан 150дөн ашуун мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар келип катышты. Спартакиаданын жобосуна ылайык спорттун 7 түрү: шахмат, шашки, кол күрөшү, жатып алып штанга көтөрүү, гир көтөрүү жана коляскада аралыкка жарышуу боюнча аялдар жана эркектер арасында кызуу мелдештер өткөрүлдү. Жалпы жонунан 39 медалдын комплектиси боюнча атаандаштык маанайындагы кызыктуу таймаштар өткөрүлдү.

-Сузак районунда 8123 ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген инсандарыбыз бар. Алардын ичинен 107 адам  майыптар болуп саналат. 2016-жылдын 1-сентябрына карата 41 атуулга майыптык олтургучтуу коляскалар тапшырылды. Сузак райондук социалдык өнүгүү башкармалыгы тарабынан 87 атуулга ден соолуктарын чыңдоолору үчүн курорттор менен санаторияларга жолдомолор берилди.  Областтык спартакиада бул жалаң гана спорттук мелдеш же күч сынашуу гана эмес, бул биринчи кезекте түшүнүшүүнүн, бири-бирибизди колдоонун жана  баарлашып жакындашуу менен   достошуунун негизи  деп билемин,- деди Сузак райондук мамлекеттик администрациясынын башчысы- аким Абдумуктар Маматов.

– Область боюнча калктын аялуу катмарларына кошулган 229273 жаранга мамлекет тарабынан 16 млн. 854 миң сомдук материалдык колдоолор көрсөтүлдү. Мектеп жашындагы балдардын арасынан окууга мүмкүнчүлүгү бар, бирок ден соолугунун мүмкүнчүлүгү  чектелген балдар үчүн мектеп мугалимдери үйлөрүнө барып окутуу иштери жолго коюла баштады. Өкмөттүк эмес уюмдар бул маселеде демилгелүү иштеп жатышкандыктарын баса белгилеп кетмекчибиз.  Мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар арасында областтык спартакиаданы өткөрүү демилгеси Кыргызстан боюнча биздин областыбызда гана жыл сайын ийгиликтүү өтүп келе жаткандыгын сыймыктануу менен белгилеп кетким келет,- деди  өкүл Жумагүл Эгембердиева. Өкүл Жумагүл Эгембердиева спартакиаданы өткөрүүгө өздүк фондусунан 30 миң сом бөлүп берди.

-Мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар- булар кудай сүйгөн пенделер. Алар касиеттүү күндүн балдары десем аша чаппаймын. Ушул адамдар арасында жыл сайын областтык спартакиада өткөрүүгө жакындан демилге жана колдоо көрсөтүшкөн областтык жана Сузак районунун жетекчилигине терең ыраазычылык билдиремин,- деди Кара-Көл шаарынан келген өкүл Эркинаалы Юсупбаев.

Өкүл Жумагүл Эгембердиева мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар арасындагы коляска менен жарыш мелдешин Жалал-Абад шаарына кире бериштеги айтылуу аркадан баштап берди. Жалпысынан 600 метрге болгон бул жарышта Сузак районунан келген Жамалдин  Мамаюсупов биринчи орунду, Базар-Коргон районунан келген Эмилбек Масиров экинчи орунду, ал эми Жалал-Абад шаарынын өкүлү Адылбек Шарипов байгелүү үчүнчү орунду колго киргизишти. Спартакиадада жалпысынан 39 комплект медал боюнча кызуу таймаштар өткөрүлдү. Жеңүүчүлөргө акчалай сыйлыктар менен Дипломдор тапшырылды. Мындан сырткары  спартакиаданын ар бир катышуучусуна дагы акчалай сыйлыктар менен Дипломдор тапшырылды. Мүмкүнчүлүгү чектелган адамдар арасындагы областтык VII спартакиаданы өткөрүүгө Сузак районунун ишкерлери демөөрчүлүк көрсөтүшүп, 192 миң сом каражат сарпталды. Эмки VIII Спартакиада Ала-Бука районунда өткөрүлөт.

 Жолдошбай Осмонов, журналист

 

Бүгүн, 14-сентябрда Сузак районунун  Ладан-Кара айылында  мүмкүнчүлүгү чектелген адамдардын областтык VII спартакиадасы болуп өттү деп маалымдады өкүлдүн басма сөз катчысы. Спорттун 7 түрү боюнча өткөрүлгөн мелдешке областагы 12 район-шаарлардан 150дөн ашуун мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар келип катышты. Спартакиаданын жобосуна ылайык спорттун 7 түрү: шахмат, шашки, кол күрөшү, жатып алып штанга көтөрүү, гир көтөрүү жана коляскада аралыкка жарышуу боюнча аялдар жана эркектер арасында кызуу мелдештер өткөрүлдү. Жалпы жонунан 39 медалдын комплектиси боюнча атаандаштык маанайындагы кызыктуу таймаштар өткөрүлдү.

-Сузак районунда 8123 ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген инсандарыбыз бар. Алардын ичинен 107 адам  майыптар болуп саналат. 2016-жылдын 1-сентябрына карата 41 атуулга майыптык олтургучтуу коляскалар тапшырылды. Сузак райондук социалдык өнүгүү башкармалыгы тарабынан 87 атуулга ден соолуктарын чыңдоолору үчүн курорттор менен санаторияларга жолдомолор берилди.  Областтык спартакиада бул жалаң гана спорттук мелдеш же күч сынашуу гана эмес, бул биринчи кезекте түшүнүшүүнүн, бири-бирибизди колдоонун жана  баарлашып жакындашуу менен   достошуунун негизи  деп билемин,- деди Сузак райондук мамлекеттик администрациясынын башчысы- аким Абдумуктар Маматов.

– Область боюнча калктын аялуу катмарларына кошулган 229273 жаранга мамлекет тарабынан 16 млн. 854 миң сомдук материалдык колдоолор көрсөтүлдү. Мектеп жашындагы балдардын арасынан окууга мүмкүнчүлүгү бар, бирок ден соолугунун мүмкүнчүлүгү  чектелген балдар үчүн мектеп мугалимдери үйлөрүнө барып окутуу иштери жолго коюла баштады. Өкмөттүк эмес уюмдар бул маселеде демилгелүү иштеп жатышкандыктарын баса белгилеп кетмекчибиз.  Мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар арасында областтык спартакиаданы өткөрүү демилгеси Кыргызстан боюнча биздин областыбызда гана жыл сайын ийгиликтүү өтүп келе жаткандыгын сыймыктануу менен белгилеп кетким келет,- деди  өкүл Жумагүл Эгембердиева. Өкүл Жумагүл Эгембердиева спартакиаданы өткөрүүгө өздүк фондусунан 30 миң сом бөлүп берди.

-Мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар- булар кудай сүйгөн пенделер. Алар касиеттүү күндүн балдары десем аша чаппаймын. Ушул адамдар арасында жыл сайын областтык спартакиада өткөрүүгө жакындан демилге жана колдоо көрсөтүшкөн областтык жана Сузак районунун жетекчилигине терең ыраазычылык билдиремин,- деди Кара-Көл шаарынан келген өкүл Эркинаалы Юсупбаев.

Өкүл Жумагүл Эгембердиева мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар арасындагы коляска менен жарыш мелдешин Жалал-Абад шаарына кире бериштеги айтылуу аркадан баштап берди. Жалпысынан 600 метрге болгон бул жарышта Сузак районунан келген Жамалдин  Мамаюсупов биринчи орунду, Базар-Коргон районунан келген Эмилбек Масиров экинчи орунду, ал эми Жалал-Абад шаарынын өкүлү Адылбек Шарипов байгелүү үчүнчү орунду колго киргизишти. Спартакиадада жалпысынан 39 комплект медал боюнча кызуу таймаштар өткөрүлдү. Жеңүүчүлөргө акчалай сыйлыктар менен Дипломдор тапшырылды. Мындан сырткары  спартакиаданын ар бир катышуучусуна дагы акчалай сыйлыктар менен Дипломдор тапшырылды. Мүмкүнчүлүгү чектелган адамдар арасындагы областтык VII спартакиаданы өткөрүүгө Сузак районунун ишкерлери демөөрчүлүк көрсөтүшүп, 192 миң сом каражат сарпталды. Эмки VIII Спартакиада Ала-Бука районунда өткөрүлөт.

 Жолдошбай Осмонов, журналист