Дүйнө жүзүндө калктын саны жыл сайын эмес, саат санап көбөйүүдө. 1800-жылы адамзат 980 миллион гана киши болсо, 1900-жылы 1,6 миллиардга, 1960-жылы 3 миллиардга жетип, бүгүнкү күндө 7,8 миллиардан ашып баратат. Окумуштуулардын божомолунда адамзаттын саны 2050-жылы 9,4 миллиардга, 2100-жылы 10 миллиардга жетет деп божомолдошууда. Ал эми кийинки 10 жыл аралыгында жер шаарындагы аял заттын саны көбөйүп, жыл сайын эркектерге караганда 50-60 миллионго көбөйүп жаткандыгы айтылууда.
Президент айымдар
Биздин доорго чейин Египетти Нейтхотеп баштаган Клеопатра, Береника, Арсиноя өңдүү ондогон атактуу падыша айымдар, сактарды Зарина, Томирис, Кытайды Денг Сези, Доу Мяо, Чу Суанзи, Фенг, Японияны Дзингу Кого, Суйко сыяктуу император айымдар башкарышкан.
Орто кылымда Корей мамлекетин Сондок, кийин Чиндок, Чинсон аттуу ханыша айымдар, Бухараны Ханум, Японияны Кокэн, Византияны Ирина императорлору Грузияны падыша айым Тамара, Казань хандыгын Сүйүмбийке бийлешкен.
Жаңы доордо Улуу Британиянын королевасы Виктория, Испаниянынын королевасы Изабелла Пнин, Эфиопиянын императору Заудити, дүйнөдөгү биринчи аял премьер-министр – Шри-Ланканын өкмөт башчысы Сиримаво Бандаранаикени жана дүйнөдөгү биринчи президент айым – Аргентинанын президенти Мария Эстела Мартинес де Перонду кошууга болот.
Шри-Ланканын президенттигине шайланган Бандаранаике Чандрика Кумаратунга 78 жаштагы Сиримаво энесин өлкөнүн премьер-министри кылып дайындаган. Ал дүйнөдөгү эң улгайган саясатчы катары 84 жашында отставкага кетип, ошол жылы каза болгон.
Индиялык улуу инсан Махатма Гандиге фамилиясы гана окшош Индира Индияда 1966-1977 жана 1980-1984-жылдары премьер-министр кызматын аркалаган.
Израилдин өкмөтүн жетектеген өлкөнүн бешинчи премьер-министри Голда Меир айым “ өкмөттөгү жалгыз эркек” деген атка консо, Улуу Британиянын өкмөтүн 11 жыл башкарган Маргарет Тэтчер катаал мүнөзү менен “темир айым” катары таанылган.
2005-жылдан бери Германиянын өкмөтүн жетектеп келе жаткан канцлер Ангела Меркель дүйнөдөгү эң эле таасирдүү саясатчылардын бири.
1988-1990 жана 1993-1996-жылдары Пакистан өкмөтүн жетектеген Беназир айым Бхутто мусулман калктуу өлкөлөрдөгү алгачкы премьер-министр деп эсептелет.
Филиппиндин президенти Мария Корасон Кохунгко-Акино Азия өлкөлөрүнөн чыккан, Либериянын 24- президенти Элен Жонсон-Серлиф Африка материгинен, Кыргызстандын үчүнчү президенти Роза Отунбаева болсо, эски СССР, азыркы КМШ аймагынан чыккан мамлекет башчылар болуп саналат.
Индиянын айым президенти Пратибха Патил отставкага кеткен. Кристина Киршнер Аргентинага, Даля Грибаускайте Литвага, Эвелин Видмер Шлумпф Швейцарияга, Пак Кын Хе Түштүк Кореяга, Дилма Русеф Бразилияга президент болуп шайланышкан.
Атактуулардын биринчи айымдары
Кытайдын тунгуч президенти Чан Кайшинин төртүнчү аялы Сунь Мейлинь 105 жаш курагында каза болгон. Англис тилин мыкты билген Мейлинь айым күйөөсүнүн оң колуна айланып, расмий болбосо да, Тышкы иштер министринин милдетин аткарган. Кытайга коммунисттер бийликке келип Чан Кайши Тайванга качып, ал жакта өлкөнүн “биринчи айымы” болгон.
Кытайдын биринчи айымы Пэн Лиюань Си Цзиньпинге чейин кытайлык жетекчилердин бири да аялдарын расмий жолугушууларга ээрчиткен эмес. Пэн Лиюань мамлекетчи кызматчы болгону менен өз милдетин шоу-бизнес менен бирге алып барат. Анын ырчылык өнөрү бар болгондуктан гастролго чыгып, концерттерге катышып турат.
Улуу Британиянын тарыхындагы эң жаш Премьер-министр болгон Дэвид Кэмерондун жубайы Саманта Кэмеронду британиялыктар өтө жупунулугу үчүн жактырышкан. Ал өз жумушуна метродо же велосипед менен барчу экен, өзгөчөлөнбөй, кымбат кийим тандабай. “Vogue” журналы Самантаны дүйнөдөгү эң сымбаттуу айым деп атаган.
Лондондо төрөлүп, ал жактан татыктуу билим алган Асма Асад АКШдагы финансылык ири компаниялардын биринде иштеген. Сирияга келип Башар Асадга турмушка чыгып, жолдошунун ишине кийлигишпей, үч баланы тарбиялап үйдө отурат.
Катардын сыймыгы деп эсептелген Моза бинт Насер аль Миснетти билимдүү, акылдуу, ай чырайлуу, айтор төрт тарабы төп келишкен белгилүү саясий жана коомдук ишмер Катар мамлекетинин башчысы Кадиф-аль Танининин үч аялынын бирөөсү.
АКШнын тарыхындагы кара түстүү алгачкы биринчи айым Мишель Обама дүйнөдөгү эң таасирдүү айым. Күйөөсү Барак Обаманын президент болушуна эмгеги зор болгон.
Япониянын премьер-министри Синзо Абэнин жубайы Акиэ Абэ өлкөдө биринчи айым экендигин билгизип, жолдошу катышкан дүйнөлүк жыйындарга бирге барат.
Азербайжандын президенти Ильхам Алиевдин аялы Мехрибан Алиева медициналык университетте окуп жүргөндө турмушка чыккан. Суйкайган сулуулугу, акылдуулугу менен айырмаланган Мехрибан үч баланын энеси болсо да, эл көзүндө белгилүү коомдук ишмер болгон, ал жакныда өз өлкөсүндө премьер-министрлик кызматты алып барып жатат.
Грузиянын экс-президенти Михаил Саакашвилинин жубайы Сандра Рулофстун жердиги голландиялык болуп, экөө Страсбургда таанышкан. Экс биринчи айым беш тилде, анын ичинде орусча эркин сүйлөйт.
Адам өмүрүндө акыл-парасаты тунук, күйөөсүнө өйдөдө өбөк, ылдыйда жөлөк, санаа тартса сырдашы, жаны кыйналса муңдашы, өмүрлүк жары, курдашы болгон улуу аял заты бир бүтүндөй мамлекетти башкарган жооптуу кызматкер, эрендер менен теңтайлаша билек түрүнүп, белсемдүү иштерди кабагым-кашым дебестен аткарган айымдарга Эл аралык 8-март майрамы менен чын дилден куттук айтабыз! Бар болгула урматтуу апалар, эже-карындаштар!
Булак: “Фабула”
