Баткен

Үстүбүздөгү жылдын 21-июлунда Баткен райондук соту тарабынан, Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 239-беренеси (Милдеттүү акциздик салык салынуучу продукцияны акциздик маркасыз өндүрүү) боюнча кылмыш жасоодо, кылмыш ишинин жыйынтыгы боюнча күнөөлүү деп табылган Баткен районунун Кара-Бак айылынын тургуну Ж.Д.А. 100 миң сом айып салынган, ошондой эле мамлекетке 1 миллион 800 миң сом өлчөмүндөгү тамекилери конфискацияланган.

Маалымат үчүн, 2023-жылдын 9-майында КР УКМКнын Баткен облусу боюнча башкармалыгы тиешелүү ыкчам-издөө иш-чараларынын жүрүшүндө, Ж.Д.А. үйүнө уруксат берилген тинтүү иштеринин учурунда акциздик маркасы жок 17 960 куту тамеки табылган.

КРнын Президентинин Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлү Абдикарим Алимбаев Баткен районунун Кара-Булак айыл аймагындагы Кара-Кол каналынын курулушунан кабар алды.  

Узундугу 14 км болгон каналды куруу, калыбына келтирүү иштери аткарылууда.

Бул ири долбоор үчүн  республикалык бюджеттен 27 млн сом каралса, Агахан эл аралык уюумунан 26млн сом грант берилген. 

Ирригациялык обьекттин курулушу менен 1000гектар жер сугат суу менен камсыз болуп, жакынкы айылдарга кошумча  суу берүү жакшырат. 

Азыркы учурда  тоо арасындагы капчыгайдын  ичиндеги Сары-Таш, Таңги участкасында темир суу түтүктөрүн сваркалоо, монтаждоо иштери жүрүп жатса, Ак-Терек участкасында каналды бетондоо жана даярдоо иштери жасалууда. 

Тийиштүү адистер белгилегендей,  Советтер союзу мезгилинде бул  долбоорду ишке ашыруу  аракеттери болгон, бирок курулуштун татаалдыгынан  толук ишке ашпай, канал пайдаланылбай калган. 

Аба ырайына байланыштуу каналды кум, шагыл, таштар басып калып, “Алтын-Бешик” тоолорунан агып түшкөн мөңгү суусунун нугу жоголуп, узак жылдар бою жерге сиңип жаткан. 

Бул каналды куруу зарылчылыгын изилдеп чыккан облус башчысы  Абдикарим Алимбаев, аймактын сугат суу муктаждыгын чечүүдө каналдын зор маанисин эске алып, курулушту колго алган. 

Натыйжада каналдын курулушу башталып, суу көбөйгөн учурда 1 куб көлөмдөгү сууну пайдаланууга шарт түзүлүүдө.  

Облус башчысы курулуштан жума сайын кабар алып, өз мөөнөтүнө бүтүрүү үчүн бардык аракеттер көрүлөөрүн, зарыл болсо  ашар ыкмасы менен болсо да жумушчу күч маселеси чечилээрин белгиледи.

Каналдын курулушун 2023-жылдын ноябрь айына  бүтүрүү пландалган.

Кечээ, 31-мартта КР УКМКнын Баткен облусу боюнча башкармалыгынын кызматкерлери тарабынан контрабандага каршы күрөшүү боюнча жүргүзүлгөн ыкчам-издөө иш-чараларынын жүрүшүндө, Тажикстан Республикасынын аймагына жашылча-жемиштерди мыйзамсыз алып өтүү боюнча мыйзамсыз иш-аракеттерге бөгөт коюлду.

Баткен областынын «Жаңы-Бак-Маргун-Арка» айланма унаа жолунда, жалпы салмагы болжол менен 10 500 кг болгон пияз түрүндөгү жашылча-жемиш жүктү Тажикстан Республикасынын аймагына мыйзамсыз алып өтүүгө аракет кылган учурда, Баткен облусунун Лейлек районунун тургундарынын башкаруусундагы Кыргыз Республикасынын жарандары 1984-жылы туулган Т.А.А., 1993-жылы туулган А.Б.А. жана 1980-жылы туулган Б.Т.Т. «Мерседес Бенц Спринтер» үлгүсүндөгү үч жүк ташуучу унаасы менен кармалышкан. 

Кармалган пияздын контрабандага багытталган баасы 500 миң сомдон ашык сумманы түзөт.

Жыйынтыгында, жүк ташыган бул унаалар «Орто – Боз» чек ара заставасынын №2022 Аскер бөлүгүнүн аймагына жайгаштырылып, бул факт документтештирилди.

Учурда тиешелүү тергөө амалдары жүргүзүлүүдө.

Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаров «Кыргыз Республикасынын Баткен облусунун айрым айыл аймактарын жана айылдарын кайра атоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамына кол койду.

Мыйзам Жогорку Кеңеш тарабынан 2022-жылдын 20-октябрында кабыл алынган.

Министрлер кабинетине караштуу Мамлекеттик кызмат жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу иштери боюнча мамлекеттик агенттик тарабынан иштелип чыккан бул мыйзамда Баткен облусунун 3 айыл аймагы жана 10 айылынын аттары өзгөртүлдү.

Документтин максаты — айыл аймактарына жана айылдарга мурдагы жана азыркы учурда кеңири белгилүү болгон, учурда жашоочулар тарабынан колдонулуп келген, ошондой эле мамлекеттик, тарыхый жана улуттук кызыкчылыктарды эске алуу менен, аталыштарды кайтарып берүү болуп саналат.

Мыйзам улуттук идеологияны бекемдөөгө жана жарандарды патриоттук духта жана улуттук, тарыхый салттар менен баалуулуктардын негизинде рухий-адептик тарбиялоону андан ары жакшыртууга багытталган.

Айыл аймактарынын жана айылдардын атын кайра атоо боюнча чечимдер ошол айылдардын тургундарынын чогулуштарында кабыл алынып, тиешелүү айылдык кеңештердин чечимдери, райондук мамлекеттик администрациялардын жана Президенттин Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн чечимдери менен бекитилип, Жогорку Кеңеш тарабынан бекитилген.

Мыйзамга ылайык, төмөнкү айыл аймактарынын жана айылдарынын аталыштары өзгөртүлдү:

— Баткен облусунун Кадамжай районунун Марказ айыл аймагы Айрыбаз айыл аймагы деп;

— Баткен облусунун Кадамжай районунун Марказ айыл аймагынын Марказ айылы Айрыбаз айыл аймагынын Айрыбаз айылы деп;

— Баткен облусунун Кадамжай районунун Үч-Коргон айыл аймагынын Валакиш айылы Үч-Коргон айыл аймагынын Тегирмеч айылы деп;

— Баткен облусунун Кадамжай районунун Халмион айыл аймагы Исхак-Полотхан айыл аймагы деп;

— Баткен облусунун Кадамжай районунун Халмион айыл аймагынын Ноогардан айылы Исхак-Полотхан айыл аймагынын Ак-Өргө айылы деп;

— Баткен облусунун Кадамжай районунун Халмион айыл аймагынын Халмион айылы Исхак-Полотхан айыл аймагынын Жеңиш айылы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Маргун айыл аймагы Кең-Талаа айыл аймагы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Маргун айыл аймагынын Даргаз айылы Кең-Талаа айыл аймагынын Кереге-Таш айылы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Маргун айыл аймагынын Дархум айылы Кең-Талаа айыл аймагынын Жети-Таш айылы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Маргун айыл аймагынын Маргун айылы Кең-Талаа айыл аймагынын Мурас айылы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Маргун айыл аймагынын Чурбек айылы Кең-Талаа айыл аймагынын Үч-Булак айылы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Раззаков шаарынын Мурза-Патча айылы Раззаков шаарынын Ак-Босого айылы деп;

— Баткен облусунун Лейлек районунун Сумбула айыл аймагынын Коммуна айылы Сумбула айыл аймагынын Сары-Дөбө айылы, деп кайра аталды.

Мыйзам 2023-жылдын 1-январынан тартып күчүнө кирет.

КР Финансы министринин биринчи орун басары, Руслан Сүйүналиев: “Баткен облусунда болуп өткөн акыркы окуяларга байланыштуу жабыр тарткан тургундарга ыкчам жардам көрсөтүү максатында КРдин Министрлер кабинетинин токтому жана буйругу чыккан. Республиканын Министрлер Кабинети тарабынан коюлган милдеттердин негизинде Финансы министерствосу олуттуу иштерди жүргүздү. Быйылкы жылга Баткен облусуна бекитилген бюджет 4 миллиард 197 миллион сомду түзгөн. Быйыл сентябрь айынан баштап өнүктүрүү программасына тескеме чыккан, анын негизинде 500 млн сом Баткен облусуна бекитилген. Бүгүнкү күндө Баткен облусуна жардам көрсөтүү үчүн жергиликтүү тургундарды колдоого, турак жайларды калыбына келтирүүгө ж.б. 100 миллион сом которулду. Чек ара аймактарына 110 млн. сом.

Мындан тышкары, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин буйругунун негизинде капиталдык салымдардын беренесинин көлөмү 3 миллиард сомго көбөйтүлгөн. Бүгүнкү күндө КР Финансы министрлиги тарабынан 1 млрд. бөлүндү. Жергиликтүү бийлик өкүлдөру ал сумманы  пайдалануунун жыйынтыгын эсептеп бизге сунушу менен кайрылат. Анын негизинде кошумча каражат бөлүнөт.  Финансы министрлиги Баткен облусун жана жабыркаган аймактарды каржылоого даяр. 

Мындан тышкары, жабыркаган аймактарга ыктыярдуу төлөмдөр үчүн атайын эсеп ачылган. Бүгүнкү күнгө 327 миллион сом түшкөн. Анын ичинен 84 миллион сом которулган. Бөлүнгөн каражатты Баткен облусунун ыйгарым укуктуу өкүлчүлүгү тескейт”.