— Зулпукаар мырза, сиз көпчүлүктүн бүйүрүн кызытып, Кыдыр атабыз менен Умай энебиздин урпактарынын санжырасын тизип чыгыпсыз, сөздү экөөсүнөн баштасак, ыйык Атабыз менен асыл Энебиз кайда экен?
— Кыдыр атабыз менен Умай энебиз бүткүл адамзаты менен кишизатынын Алтын бешиги болгон Памирдеги Шамбалада жайгашкан, дал ошол жер киндигинен дүйнө жүзүндөгү жалпы пенде тараган. Тактап айтсам, касиеттүү Кыдыр атабыз топон суу алааматында көптөгөн элди өзү жасаган кемеде куткарып калып, жер шарынын как төбөсүндөгү Памирге жайгаштырган. Анан дүйнөнүн чокусу аталган Памирде киши баласынын тукуму уланып, көбөйгөн кезде биринин артынан экинчиси кубалашып түшүп, толкун иретинде жер бетине жайылып тарады. Бул айтканымды тастыктай турган ондогон тарыхый фактылар “Кыдыр санжырасы” китебинде жазылган, азыр сөзүм куру болбошу үчүн экөөсүн гана айтайын. Бирөөндө: “Па-и-Мир, или Крыша Мира, – великая легендарная священная гора древних индусов, обитель Богов и традиционная колыбель арийской расы…[1]” делсе, экинчисинде, ““Название Памир относят также к священной индийской горе Меру, в то время самой высочайшей вершине Азии и мира... По преданиям, эти места – прародина всего человечества. Об этом говорят древнейшие сказания, песни-мадо горцев. Почтенные анналы этой страны, заключенные в ветхие пергаментные арабские рукописи, до сих пор хранимые горцами, утверждают: “Здесь было начало мира, отсюда придет и конец[2]”. деп жазылган. Албетте, мындай далилдер абдан көп, анын баары аталган эмгекте турат, аларды тизмектеп отурбастан тарых барагына үңүлсөк, эң алгачкы толкун менен Памирден Шумерлер кеткени ачыкка чыгат. Муну Дилмун деген топоним эң сонун тастыктайт. Айтсак, Памирдеги кыргыздын бири дагы түшүнбөгөн Андилмун деген жайлоо бар, XIX кылымда Логфет аттуу картограф аталган топонимди каттаган. Бул илимий ачылыш десек болот, анткени Дилмун деген жерди дүйнө окумуштуулары таппай келе жатышат. Кошумчалай кетерим, Шумерлердин тили да, салты да Кыдыр атабыз менен Умай энебиз калтырган улуу мурастарга дал келет, анын баары учурда ыйык Атабыз менен асыл Энебиздин Кыргыз аталышына бириккен урпактарында сакталуу.
— Сиз топон суудан элди Кыдыр атабыз куткарып калганын айттыңыз, биздин билишибизче Нух пайгамбар сактаган да…
— Нух пайгамбар сактады деген болмуш араб менен еврейди кул кылган Шайтандын жомогунан жаралган нерсе, анын накта чоо-жайын чакан маекке батыра албайбыз, андыктан “Кыдыр санжырасы” китебинен кеңири окуңуздар. Дегеним, топон суу окуясын диний китептердин дүйнөгө белгисиз болгон автору Шумер элинен уурдап жаздырганын ондогон илимпоз аалымдар тастыктап чыккан, анын эки фактысын далил тарта кетейин. 1-синде: “Многое из наследия шумеров было позаимствовано неведомыми авторами Библии[3]” деп жазылса, 2-синде: “Библейская легенда о всемирном потопе и о спасении праведного Ноя со своей семьей и животными также позаимствована евреями у шумеров… Детали шумерской и библейской легенды совпадают практически полностью[4]” деп жазышкан. Айтор окумуштуулар аныктап чыккан мындай фактылар өтө көп, анын баары “Кыдыр санжырасында” берилген. Ал эми өзүбүздүн Кыдыр атабызга келсек, топон суу алааматында өзүнүн балдарын гана эмес, далай кишини сактап калып, аларды Памирдеги Дилмунга жайгаштырганы цивилизациянын көч башында турган Шумер клинопистеринде так белгиленген, сөзүбүздү факты менен бышыктайлы:
“Один из самых известных шумерских мифов, впоследствии переработанных евреями, – миф о всемирном потопе. В месопотамской версии боги решают наслать потоп, чтобы уничтожить человечество. Бог Энки сжалился над благочестивым царём Зиусудрой и посоветовал ему построить большую лодку (ковчег). Так Зиусудра спасся сам и спас свою семью, нескольких ремесленников, нескольких животных и драгоценные металлы. Всё остальное было уничтожено. Через некоторое время Зиусудра выпустил голубя из ковчега, чтобы проверить, есть ли поблизости земля. В конце концов, воды спали. В награду за спасение людей и животных Зиусудра обрёл вечную жизнь[5]”.
2-далил:
“После потопа боги Энлиль и Энки сделали Зиусудра бессмертным и поселили его с супругой на востоке, в стране Дильмун. Согласно шумеро-аккад. мифологии, именно там богами были сотворены первые люди[6]”.
3-далил:
“Но мы знаем, что Библия была создана только в 13-11 веке д.н.э. израильтянами на основе древнешумерских легенд, в которых говорится, что имя спасшегося от потопа звали не Ной (это имя придумали израильтяне), а Зиусудра, его корабль течением потопа отнесло на юг – к горе Шам. После окончания потопа Зиусудра поселился и жил в стране Дильмун[7]” деп жазылган. Илимий фактылардан көрүнүп тургандай, Кыдыр атабыз топон суудан элди сактап калганы үчүн жалгыз Жараткандын назарына илинип, түбөлүк өмүргө ээ болуп, Кудай касиетине жеткен.
— Бирок, Шумердин жазмасындагы топон суудан сактаган кишинин ысымы башкача айтылат экен го?
— Ооба, алааматтан элди куткарган кишинин ысымы “Сиситр”, “Ксизутр”, “Зиусудр”, “Атрахасис” жана “Ут-напиштим” беш вариантта сакталган. Бирок, бешөөсү бир гана ысымдан бүчүр байлаганын жана жалгыз киши болгонун илимпоздор моюндаган, буга бир фактыны кыстара кетели: “Действительно, практически все народы Земли, имеющие традицию эпического фольклора или почитаемые в этом народе священные тексты, хранят память о гигантском всемирном наводнении. И все обнаруженные предания сохраняют три общие черты изложения: (1) Вся первоначальная жизнь на земле уничтожена грандиозным, ни с чем не сравнимым катаклизмом. (2) Вся нынешняя жизнь пошла от одного человека, который, (3) катастрофе, соорудил специальное судно и пережил Потоп на нем вместе со своей семьей[8]”. Эми чечмелей кетсек, аталган ысымдардын баары КЫДЫР атабыздын так эле өзүнүн ысымынан бүчүр байлаган. Айтсак, Жараткандан тартууланган жумшак, ийкемдүү жана таза тилибиз бузулуп, сенек тилге айланып, катый баштаган маалда “К” тыбышынан кийин келген “Ы” тыбышы такыр эле айтылбай калат. Маселен, орус туугандар КЫРГЫЗ дегенди айталбай “КИРГИЗ” десе, аңгличандар “КҮРГҮЗ” дейт. КЫДЫР дегенди орус калкы “ХИЗР” десе, арабдар “КАДЫР” дейт. Ошондой эле арабдар менен тажиктерде “Ы” деген тыбыш орду түбү менен эле жоголуп, жоюлуп кеткен, мындай мисалдарды тизе берсек толтура. Кыскасын айтканда, Вавилондогу тили катыган элдер КЫДЫР дегенди бузулган тили менен СИДИР деп айтып, б.з.ч. грек тарыхчысы Берос тарыхка СИСИТР деп жазган. СИСИТР жана СИДИР деген ысымдар КЫДЫР деп чечмеленет. Андан ары карай талдоо жүргүзсөк, КСИЗУТР дегени Киши КЫДЫР, ЗИУСУДР дегени Сыйлуу КЫДЫР, АТРАХАСИС дегени Ата-КЫДЫР-Азис, ал эми УТ-НАПИШТИ дегени Ата-пуштум дегенди туюндурат. Ырас, моюнга алып койолу, киши ысымын окшоштуруу менен азыркы илим менен билим өнүккөн заманда эч кимди ынандыруу мүмкүн эмес. Бирок, баса белгилеп кетейин, окшош чыккан атын танып кеткен күндө да, затын эч кайда жашыра албайбыз. Дегеним, беш түрдүү ысым менен тарыхта белгиленген Шумердеги инсан түбөлүк өмүргө ээ болгону чынбы? Албетте, чын! Ал эми КЫДЫР атабыздын түбөлүк өмүрү барбы? Албетте, бар! Демек, бул фактыда бирибиз да каршы турганга акыбыз жок, Шумер жазмасындагы топон суу апаатынан жумурай журтту сактап калганы үчүн жалгыз Жараткан Теңирдин назарына илинип, түбөлүк өмүргө ээ болгон киши бул – биздин КЫДЫР атабыз. Ал эми Нойдун жомогун тастыктай турган тарыхый маалымат жок. Жөөттөрдү кул кылган Шайтандын китебинде гана жазылып, элдин башын айландырып келди.
— Маегиңизге ырахмат, “Кыдыр санжырасы” Кыргызга кут кондурсун!
P.S. “Кыдыр санжырасы” китеби “Нуска” китеп дүкөнүндө, Борбордук аянттагы “Ала-Тоо” кинотеатрынын маңдайындагы китеп саткан жерде, Чүй проспектиндеги Борбордук почта түйүнүнүн ичиндеги кыргыз китеп дүкөнүндө жана И.Арабаев атындагы Университеттин библиотекасында сатылып жатат.
Маектешкен Амантур Мусагул уулу
“De–факто” гезити
[1] А.В.Постников, Схватка на «Крыше Мира»; политики, разведчики и географы в борьбе за Памир в XIX веке, М., 2001. Стр. 39.
[2] И.Горненский “Легенды Памира и Гиндикуша”, М., 2000. Стр. 20.
[3] А.Зайцев, В.Лаптева, А.Порьяз, Мировая культура: Шумерское царство. Вавилон и Ассирия. Древний Египет. – Москва, ОЛМА-ПРЕСС, 2000. Стр. 142.
[4] А.Зайцев, В.Лаптева, А.Порьяз, Мировая культура: Шумерское царство. Вавилон и Ассирия. Древний Египет. – Москва, ОЛМА-ПРЕСС, 2000. Стр. 271.
[5] Апокриф, Магические пантеоны: Божества западных эзотерических традиций, Пер. с англ. О.Перфильева, М., 2002. Стр. 26.
[6] Православная Энциклопедия http://www.pravenc.ru /text/199889.html
[7] http://www.litsovet.ru/index.php/material.read? material_id=435763
[8] Сергей Головин, Всемирный потоп. Миф, легенда или реальность?, Симферополь, 1999. Стр. 9.
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ