Маданият тармагында жана журналистикада өз ордун тапкан Эльмара Турсуналиева жакында үй-бүлөдө да орун-очок алып, жаңы төрөлгөн кызы Аруукенин жытына мас болуп турган кези. Кызынын кичинекей экенине карабастан көнгөн жаны дагы эле тызылдап иштеп жүрүптүр. Биз тойдо кызмат кылып жаткан жерден кезигип, кепке тарттык.
Эльмара, жумушка эрте эле чыгып алгансыз го?..
Адам үй-бүлөсүндө анан жумушунда бактылуу болуш керек экен. Эгерде адамдын жумушу көңүлүнө жакпаган болсо ал – бактысыз адам. Мен төрөгөндөн кийин гана эмес, төрөөр күнү дагы иштеп жүрдүм. Ошол күнү Ат-Башынын кыздары “Сармерден” программасына тартылып жүргөнбүз. “Сармерденге” катышып, андан ары банкетине да барып анан жолдошумду чакырып, “тревожный” баштыгымды көтөрүп алып төрөт үйүнө жеттим. Үч сааттан соң көз жардым. Күндүз толгоо келип эле атты, бирок кыз сыр бербей жүрдү (күлүп). Апам “камыр жууруп, жай. Ошондо бала жеңил төрөлөт” деп кулагыма кыттай куюптур. Мен үйдөн бир жасаганда ондон-ондон каттама, оромо жасап жүрдүм. “Камыр жайса бала үбөлүктөй болуп түз түшөт” -деген ырымы бар экен. Кудайга шүгүр жеңил болду.
Атын Арууке деп ким койду?
—Чоң атасы менен чоң апасы. Азыр көбү арабдашып атпайбы. Ошол нерсеге мен каршымын. Ата-энебиз арабча ысымды ыйгарса деле, унчуга албайт элем да. Андыктан, тандап отуруп нукура кыргызча ысымга такалганына абдан сүйүндүм.
Кызыңыздын атасы сизден кичүү экенине карабай келинчек кылып алам-дегенде сиздин реакция кандай болду?
Экөөбүздүн таанышканыбызга төрт жыл болсо, анын бир жылы жакын, сый-урмат мамиледе өттү. Менин ар кандай жумуштарым чыгып калып, мисалы, “жеткирип берип койчу” же “алып келип берип койчу” десем, “жок” дечү эмес. Көрсө ошондо эле мени калкалап, жеңилимди жерден, оорумду колдон алып жүрүптүр. “Алам”- дегенде, “тамашаңды кой, эл укса эмне дейт?” деген сөздөр болду. Бирок, жолдошумдун жакшы сапаты бир сүйлөйт.
Кандай келин болуп атасыз?
Кайната, кайненем менен чогуу жашайбыз. Кадимки эле кыргыз үй-бүлөбүз. Чогуу чай ичебиз, бирге телевизор көрөбүз. Жакында эле болуп өткөн “Көчмөндөр оюнун” талашып-тартышып көрдүк. Айсулуу Тыныбекова килемге чыкканда столдорду чапкылап сүрөп отурдук . Ошентсе дагы үйдө кадимкидей келин каадасы. Башка жактан беш сүйлөсөм, үйдө үч сүйлөйм дегендей (күлүп).
Ал эми ата-энеге кандай кызсыз?
Атам эрте өтүп кеткен. Апама күйүмдүү кыз болгонго умтулам. Кайсы бир иш-чарага, майрамга же шеринеге барбасын жаңы көйнөк кийгизгенге аракет кылам. Апам беш баланы тарбиялап өстүрдү. Мен улуусумун. Азыр алтымышта. “Сиздин эс ала турган маал, элден калбаңыз” деп турам.
Журналистикага канча жашыңызда аралаштыңыз эле?
Мен 17 жашымда ишке кирип, 18ге жумуштан чыккам. “Алмаз” радиосуна иштейм деп догурунуп барып алгам. Андан кийин “Кыргыз радиосуна” барсам, Байма Сутенова мени жашсынтпай, ишке алганына абдан ыраазымын. Штатка оператор кылып алган, андан кийин режиссерлукка өттүм. Монтажды үйрөндүм. Ошентип жүрүп такшалдым окшойт.
Анан качан белгилүү экениңизди сездиңиз?
Радиодогу жумуш аялдын ашканада жумушу менен барабар. Көп жумуш жасайсың, бирок жыйынтыгы билинбейт. Радиодо да эл сени тааныр-тааныбасы билинбейт. Учурашып калышса, жаштар кеп-кеңеш сурап келип калганда эле бир сезбесең. Айрымдарчылап “мен белгилүүмүн” деген оору менен ооруган жокмун. Себеби, ага менде убакыт, мүмкүнчүлүк, чама-чарк деле болгон жок. Мага азыркыга чейин деле байкалбайт. Байкалган күндө деле мен “белгилүү экенмин” деген мурун көтөргөн курактан өттүм. Жанымда жалаң кыйындар жүрсө кайсы канатымды байламак элем (күлүп).
Башка кесипте эле иштебей деген ой болду беле?
Маданият чөйрөсүнөн башка жакка иштесем болмок десем кесир болот. Ушул жумуштун аркасы менен кадыр-барк күттүм. Үй-бүлөмдү багып келдим. Ошентсе дагы адам ар дайым изденип, жаңы нерсеге умтулуп туруш керек. Мен акыркы жылдары жарыша которууга (синхрондук) абдан кызыгып жүрөм. Котормо дагы акылды, эс тутумду, реакцияны талап кылган чоң өнөр. Ушул жаатта иштеген Авлан Жумабаев деген журналист агам бар. Которуп жаткан учурун көп ирет көргөм, абдан жагат.
Өзүңүздү өстүрүүдө кандай аракеттерди кыласыз?
Баардык нерседен кабардар болуп турам. Ал булакты мен радиодон, телевидениеден, гезиттен, интернеттен табам. Китеп окуш керек. Бирок, ар бир нерсенин өз убактысы болот экен. Мен 30 жашка чейин “мындай жаңы китеп чыгыптыр”-деп кууп окучумун. Мына бүгүн раматылык Гүлсүнай Маамованын “Кызгылтым кеч” деген китеби колума тийди. Эми окушум керек, бирок качан окуйм билбейм.
Ыр жазбайсызбы?
Радиодо менин “Чакмак” деген программам бар. Чыгармалардын сөздөрүн тексттерин териштирип, жаманын жаманга, жакшысын жакшыга чыгарабыз. Ошондо баратат, келатат, сүйүп атат, күйүп атат-деп этиштик уйкаштыктар менен ыр жазып койгон акындардын ырларын окуп алып, бир чети кїлкїў, бир чети жиниў келет. Антип мен деле жазып кое алам. Бирок ар бир ырдын артында бир маани, айтайын деген максат жатыш керек да. Мен проза жазгым келет. Анан Жыпар Исабаева сыяктуу акындардыкын окуп алып, жазгандан уялам. Азыр акын болуу да оўой болуп калды. 20 миўге бир китеп чыгарып, акын атыгып алгандар кєп. Уйкаштык менен сєз жазуу акындыкка жатпайт.
Кыргыздар башка тилди бат їйрєнїп кетет-дегенди кєп уктум. Сиз да буга кошуласызбы?
Кошулам. Мен да тойлорду эки тилде эркин алып барып жїрєм. Кыргыздын кємєкєйї бардык тилде жеўил сїйлєй алат экен. Москвада А.С. Пушкин атындагы орус-тил жана адабият институту бар. Институт Кыргызстандан келген жаштарды конкурстан тышкары кабыл алат экен. Бизде кээ бир кыргыздар орустун өзүнө караганда жакшы сүйлөйт. Мисалы, Кочкордун эле кызы Салтанат Саматова ошондой эле Алтын Камчиев, Айгүл Курманова орустун грамматикасын, орфографиясын, юморун орустан жакшы билишет.
Айке Аданбекова
Булак: Де-Факто
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ