Сот тармагында жүрүп жаткан реформа, жаңы кабыл алынган кодекстер тууралуу көз карандысыз юристтер кандай ойдо? Жогорку сотто болуп өткөн «Сот тутумунун ачык-айкындыгынын жетишкендиги – сот актыларына жетишүүнүн кеңири механизми» аталыштагы тегерек үстөлдүн катышуучусу, Кыргызстандын юристтер ассоциациясынын башкармалыгынын төрагасы Жеңишбек Арзыматов төмөнкү суроолорго жооп кайтарды.
– Көз карандысыз юрист катары sot.kg сайтынын ишине мониторинг жасап жатасызбы? Аталган сайттын дурус, буруш жактары эмнелер деп ойлойсуз?
– Биздин ассоциациянын мүчөлөрү көз карандысыз юристтер катары sot.kg сайтына мониторинг жасашкан. Байкоо жүргүзүү азыр деле уланып жатат. Негизи ушул сайттын ачылып, иштеп жаткандыгынын өзү сот тутуму үчүн чоң жетишкендик. Бирок, айрым кемчиликтер бар, алар деле убакыттын өтүшү менен жоюлат. Эң негизгиси, сот тармагынын жетекчилеринин мындай иштерди улантуу боюнча саясый эрки бар. Бул сайттын иши бара-бара коомчулукка кеңири тарайт. Бирок, «азыр ушундай сайт иштеп жатат, ага соттук актылар жарыяланат, кызыккандар каалаган судьянын чечимдерин ушу сайттан алып окуса болот» деп атайын маалыматтык кампания жүргүзүү зарыл болуп турат.
–Сот реформасынын жүрүшүн сиз юрист катары кандай баалайсыз?
-Юрист катары биз укуктук жактан гана баа бере алабыз. Сот реформасы жүрүп жатат. Белгилүү бир кыйынчылыктар, ошол эле кезде жетишкендиктер да бар. Мисалы, ушу sot.kg сайты, Жогорку соттун өзүнүн сайты иштеп жатканы, сот мекемелеринин алдында басма сөз катчыларынын иштөөсү жакшы көрсөткүчтөрдөн. Ал эми кемчилиги тууралуу айтсак, реформанын жүрүшүнө көп убакыт кетип жатат. Мына, жакында эле чоң мыйзамдардын пакети кабыл алынды. Аларды коомчулук, жарандык коом өкүлдөрү жана мамлекеттак кызматкерлер арасында талкуулап, консенсуска келип, кабыл алгыча бир топ убакыт өттү. Бирок, ал сот реформасынын тез ишке ашуусун күтүп жатат.
–Жаңы кабыл алынган кодекстер менен таанышып чыккандырсыз. Алар ишке киргенде эмне өзгөрүү болушу мүмкүн? Эл анын пайдасын кандайча көрө алат?
– Негизи эл үчүн өзгөчөлүктөр деле көп маанилүү эмес. Эл үчүн сот системасы анын кызыкчылыгындагы иштерди аткарса, алардын укуктук маселелерин акыйкаттык менен чечип берсе, эл ошого ыраазы болсо керек. Кандай процедуралар, эмне жаңылыктар киргени элди көп деле кызыктырбайт. Жаңы жазылган Жазык кодекси негизинен гумандуу болууга багытгалган. Муну биз жеңилирээк иштер үчүн атайын Жоруктар кодекси иштелип чыкканынан көрсөк болот. Талашкан эки тараптын бирин дароо эле жазалабай, жарашканга да жол ачкан юридикалык мүмкүндүктөр пайда болуп жатат. Соттун багыттоосу менен эки тарапты өкүм чыгарбай эле элдештирүүчү медиация институту пайда болууда. Ушундай өзгөрүүлөрдү укук коргоо органдарында иштегендер кандайча үйрөнүп, өздөштүрүп, анан колдонуп кетишет, бул дагы бир опурталдыкты пайда кылат. Бул үчүн дагы эле убакыт, окутуу, тажрыйба талап кылынат. Мындай процесстер иштеп жаткандар үчүн эле эмес, юридика багытында окуп жаткан студенттер үчүн да киргизилиш керек. Мисалы, биз судьяларды, адвокаттарды, прокурорлордуокутканыбыз менен, юридика факультеттерин бүтүрүп чыгып жаткан студентгердин армиясы үчүн да жогорудагыдай жаңылыктарды киргизүү зарыл. Алардын окуу программаларын азыркы кабыл алынган мыйзамдардын талабына ылайыктап чыккан туура. Ошондой эле окутуучуларды да даярдаш керек. Биз азыр укук коргоо органдарында иштеп жаткандарды эле кайра окутуп, ал эми биздин келечектеги кадрлар болуп келчү студенттер эскиче эле окуй беришсе, бул кийин чоң көйгөй жаратышы ыктымал. Ошон үчүн ушундай жагдайга өзүбүз да, донорлор да убагында көңүл бурсак туура болот деп эсептейм.
Булак: “Азия ньюс”
