САЯСАТ

– Референдум тууралуу мыйзам кабыл алынбай жатып, референдумдун датасын дайындоо канчалык деңгээлде мыйзамдуу?

– – Мыйзам жок, мурдагы эскирген, жаңысын экинчи окууда эми гана кабыл алышты, үчүнчү окууга дагы эки айча убакыт бар. Ошондуктан азыр Жогорку Кеңеш жасап жаткан жоопкерчилиги жок, боло берет деп мамлекетти укуктук башаламандыкка түрткөн иш. Апрель революциясынан кийин жаңы Конституция кабыл алынып, өлкөдө жаңы саясий маданият, жаңы укуктук маданияттын пайдубалы түптөлүп, керегеси көтөрүлө баштаган. Азыр болсо референдум өткөрөбүз, Баш мыйзамды өзгөртөбүз деген демилге менен ошол жаңы түптөлгөн пайдубалды талкалоо, Кыргызстанды кайрадан укуктук жана саясий башаламандыкка түртүү болуп жатат, муну ачык эле айтсак болот. Жогорку Кеңештин депутаттары көпчүлүккө жашынып жеке жоопкерчиликтен кутулабыз деген жаңылыш ойго жетеленип алышты, бирдеме болсо жалпы добуш менен чечкенбиз деп айтабыз деп. Азыр коомду, мыйзамды сыйлоого, мыйзамдан сырткары чыкпай жашоого үйрөтүүнүн ордуна, кайрадан эле баягы кыргызча “боло берет” деген принципти жайылтып жатышат. Угуп деле, көрүп деле жатпайсыңарбы, азыр өткөрөбүз деп жаткан Референдумду мыйзам чегинде дайындап, мыйзамга ылайык өткөрүүгө укуктук негиз жок. Эски мыйзам жарактан чыгып калган, Референдум өткөрүү боюнча жаңы мыйзам болгону экинчи окууда кабыл алынды, биротоло бекитүүгө дагы эки айдай мөөнөт бар. Менин оюмча азыр президент Атамбаев мыйзамды да, Конституцияны да, өзүнө көз каранды болуп “кулак кескен кулдай” абалга түшкөн Жогорку Кенештин бечара депутаттарын дагы ачыктан-ачык зордуктап жатат. Эгерде референдум өткөрүп, баш мыйзамды өзгөртүүгө барышса мындан ары бийликтин өзүм билемдигине, Баш мыйзамды тоотпой, аны каалагандай кылып каалаган убактысында өзгөртө берүүгө кеңири жол ачылат.

Булак: “Жаңы ордо”

— Равшан Бабырбекович, сиздердин Баш мыйзамды өзгөртүүгө көрсөткөн каршылыгыңыздар бийликке канчалык таасирин тийгизет деп ойлойсуз?

— Ишенимдүү түрдө мындай же тигиндей болот деп айтыш аябагандай кыйын. Бирок мен бүгүнкү күндө бир нерсени сездим. Кыргызга таанымал, баш көтөргөн адамдардын, саясатчылардын, интеллигенциянын, жалпы атуулдардын көпчүлүгү Конституциянын өзгөрүлүшүнө, референдумдун өтүшүнө каршы болууда. Биз 25 жылдык тарыхыбыздын ичинде президенттер эч убакта Конституцияны улуттун кызыкчылыгы үчүн өзгөртпөгөнүн билип калдык. Баардыгы жеке өзүнүн, тар чөйрөсүнүн кызыкчылыгына карата өзгөрткөн. Атамбаев жана тегерегиндегилер референдум өткөрөбүз, Конституцияны өзгөртөбүз дегендин негизги себептеринин бири да ушул болуп эсептелет. Акыркы убактарда Конституциялык реформа бир эле президент Алмазбек Атамбаевдин идеясы эмес экени да байкалууда. Бүгүн Жогорку Кеңеште Исхак Масалиев “кайсы бир мамлекет бизди түртүп, суранып жатса дагы биз Конституциялык реформа жасоого, референдум өткөрүүгө шашпашыбыз керек”деп айтып кетти. Муну менен баш мыйзамды өзгөртүү бир гана президенттин эмес, президенттин артында турган саясый күчтөрдүн жана кайсы бир биздин коңшу мамлекетибиздин идеясы экендигин Исхак Масалиев коомго кыйыр түрдө жеткирип койду.

— Кайсыл гана бийлик болбосун мындай учурда оппозиция менен эсептешпей, үнүн укпайт эмеспи. Референдум өткөрөм деген бийлик кандай гана жол болбосун максатына жетет да. Андан кийин сиздердин кадамыңыздар кандай болот?

— Биз албетте, курал көтөрүп көчөгө чыга албайбыз. Бүгүнкү күндө чынында оппозициялык маанайдагы саясатчылардын абалы бир топ чектелүү. Жалпы эле Кыргызстанда оппозиция кандайдыр бир деңгээлге чейин алсыз, мүмкүнчүлүктөрү чектелип келген. Саясатка 2005–2010-жылдагы активдүү катышкан адамдардын бири катары айта алам. 2005жылы деле 23-мартка чейин оппозициянын колунан эч нерсе келбей тургандыгын баардыгы көрүп турушкан. Оппозиция жөн эле айта берет, кыйкыра берет, булардын айткандарынын күчү деле жок деген коомдо сезим бар болчу. Чынында эле оппозиция ошондой болот. Бизде бийликтин камчысын чапкан мамлекеттик деңгээлдеги ресурс жок. Баардык ресурс, каражат, кадр маселеси, бийлик, сатып алуу, коркутуу, бандиттер баардыгы бийликтин колунда болот. 2010-жылы деле ошондой болгон. Оппозициялык маанайдагы саясатчыларды камаганга чейин барып, Кыргызстанда оппозициянын колунан эмне келет эле деген ой баарында болгон. Бирок кайсы бир мүнөттө элдин аң сезиминде саясатта аябагандай радикалдуу өзгөрүү болот да ошол убакытта бийлик толугу менен өзүнүн күчүн жоготуп коюшу мүмкүн. Бийлик колунан келсе ошого жеткирбегенге аракет кылышы керек. Биз референдум өткөртпөгөнгө, Конституцияга өзгөртүү киргизбегенге колубуздан келишинче аракет кылып жатабыз. Анын маанилүү себептери бар. Конституциянын стабилдүүлүгү бул улуттун стабилдүүлүгү болуп эсептелинет. Анткени 2020-жылга чейин өзгөртпөйбүз деп Атамбаев башында турган ошол убактагы бийлик улуттук консенсус жаратышкан. Мына ушул баш мыйзамды баардыгыбыз жоопкерчилик алабыз, өзгөртпөйбүз деп таңуулап, жигиттик, адамдык сөз беришкен. 2020-жылга 4 жыл калганда Алмазбек Атамбаев өзү сунуш кылган улуттук консенсусту кайра бузду. 2016-жылы Атамбаев улуттук консенсусту бузуп, Кыргызстанга кайрадан дестабилдүүлүк жаратты. Мына эми ушул дестабилдүүлүктү жараткандан кийин мунун аягы каякка барат азырынча айтуу абдан кыйын. Бирок дестабилдүүлүктү жараткан адам бүгүн тилекке каршы Кыргызстандын бийлигинин башында турат.

— Азыр карап көрсөк сиз бир топ адамдар менен биригип иш алып барып жатыптырсыз. Алардын баары сиз менен аягына чейин турат деп ишенесизби?

— Жок, саясатта эч качан бири-бирибизге ишенбешибиз керек. Саясатта ар бир саясатчынын өзүнүн кызыкчылыгы болот. Саясатка ар бир адам өзүнүн жеке көз карашы менен келет. Менин да саясатта көз карашым бар. Ошол көз карашымды колумдан келишинче системалуу түрдө коргогонго, айтканга аракет кылып келе жатам. Президент Алмазбек Атамбаевдин мамлекетти башкара албасын, ал бийликке келгенден бери айтып келе жаткан саясатчылардын бири менмин. Президент мамлекетти трагедияга, туңгуюкка алып келээрин мен 5 жылдан бери айтып келе жатам. Мына абалыбыз мен айткандай эле болуп турат. Эгерде биз акыркы убактагы Эл аралык уюмдардын, өкмөттүн статистикалык көрсөтмөсүн ала турган болсок экономикадагы социалдык турмушубуз, бюджетибиз күндөн күнгө жарга такалып жатат. Ажобуз Кыргызстанды бир гана Борбордук Азиянын ичиндеги мамлекеттердин арасында эмес, дүйнөлүк мамлекеттер арасында изоляцияга алып келди. БУУ бүгүн Кыргызстанды тааныгысы келбейт. Европанын баардык уюмдары Кыргызстанды тааныгысы келбей, элес албай олтурушат. Ошонун далили катарында дүйнөдөгү эң авторитардуу уюм ЕККУ Кыргызстандагы кылмыш иши козголду деген адамга өздөрүнүн эң авторитеттүү трибунасында сүйлөөгө мүмкүнчүлүк түзүп берип жатат. Анткени бүгүнкү күндө ал уюм кыргыз бийлигин, кыргыз сотторун таанып билгиси келбеген уюм болуп эсептелинет. Атамбаевдин 6 жылдык саясатынын айынан социалдык-экономикалык кризиске, тышкы саясаттагы кризиске, жана жалпы саясаттагы кризиске келип такалдык.

— Көз караштары ар кандай адамдар чогулуптур. Эгерде Кудайдан болуп бийликке келип калсаңыздар сиздер да Убактылуу Өкмөттүн каталыктарын кайталап, мен-сен болуп чукушпайсыңарбы?

— Тилекке каршы андай коркунуч баардык авторитардык мамлекеттерде бийлик алмашканда кала берет. Авторитардык мамлекеттерде бийлик алмашканда бир кичинекей топту, экинчи кичинекей топ же болбосо бир адамды экинчи бир адам алмаштырат дагы алар мурдагыдай эле кичинекей косметикалык жасап коюп мамлекеттеги каржы булакты өзүнө бурат да, комфорттук чөйрө түзүп алып уланта берет. Ошондуктан мен, бир топ саясатчылар, Исмаил Исаков, Өмүрбек Абдрахманов, Замира Сыдыкова, Чолпон Жакупова, Рита Карасартовага окшогон саясатчылар Кыргызстанда эки маанилүү реформаны жасашыбыз керек деп жатабыз. Биринчиси, биз президенттик институтту жоёлу. Президенттик бийлик Кыргызстанды кайра-кайра трагедияга алып келе турган бийлик болуп эсептелинет. Эгер биз муну ушул бойдон калтыра турган болсок кийинки келген президент дагы Атамбаевдин жолуна түшүп, кайрадан 5 жылдан кийин авторитардык бийликке айланат дагы кайрадан мамлекетти трагедияга алып келе берет. Ошондуктан биз жакшы мамлекет курабыз десек, биринчи кадам катарында бийликти премьер-министрге өткөрүп беришибиз керек. Бул системалуу өзгөрүү болуп эсептелинет. Эгерде президенттик институтту жоё турган болсок, президенттик бийлик кызыктуу болбой калат дагы Кыргызстанда көп партиялуулук, демократиялык багыттагы ар кандай күчтөр пайда болот дагы алар бири-бири менен атаандашып Кыргызстан өнүгүү багытына түшөт. Мына ушул жолду биздин бир көз караштагы адамдар акыркы убактарда сунуш кылып келе жатабыз. Биз муну ишке ашырганга аракет кылабыз.

— Бир кезде Өмүрбек Текебаев Конституцияны өзгөртөбүз дегенде сиздер абдан каршы чыккансыздар. Эми болсо Текебаев баш мыйзамды өзгөртүүгө каршы чыкса, сиздер анын позициясын колдоп жатасыздар. Ошондо сиздер Текебаевге барып кошулдуңуздарбы же ал сиздерге кошулдубу?

— Эгерде саясатта жана мен айтып жаткандай системалуу нерсени кармана турган болсок, Текебаев бизге келип кошулду. Атамбаев мамлекет үчүн 3 оор нерсе жасады. Президент демократиялуу мамлекет курам деп Кыргызстанда бийликти узурпациялаган авторитардык бийликке айлантты. Атамбаев менен системалуу түрдө күрөшүп келе жаткан адамдардын арасына Текебаев дагы кошулду. Экинчиси, президент Кыргызстанды кайрадан системалуу социалдык-экономикалык кризиске алып келип такады. Муну биз беш-алты адам 5 жылдан бери баймабай айтып келе жатабыз. Азыр Текебаев дагы муну толугу менен колдоп, биздин катарыбызга кошулуп жатат десек туура болот. Албетте, Текебаевдин бүгүнкү күндө саясый орду маанилүү. Анткени анын өзүнүн фракциясы бар лидер, Жогорку Кеңештин депутаты. Андыктан алардын үнү кандайдыр бир деңгээлде катуурак чыгышы мүмкүн. Бирок системалуу жактан алып караганда Текебаев бизге келип кошулду.

— Азыр катарыңыздарда ар кандай адамдар бар экен. Муну менен сиздер эптеп эле бийликке жетип алууну көздөп жаткан жоксуздарбы?

— Саясатта эки багыт бар. Биринчиси, бул стратегиялык багыт. Мен стратегиялык багытта Кыргызстанда парламенттик башкарууну колдогон саясатчымын. Жана ошол парламенттик башкарууну Кыргызстанга киргизгенге акыркы 15 жылда мүмкүнчүлүгүмдү жумшап келе жатам. Мындан кийин да жумшай берем. Экинчиси, тактикалык багыт болуп эсептелет. Эгерде биз бүгүн тактикалык багытыбызды карай турган болсок анда чынында эле стратегиялык багытта бир боло албаган саясатчылар кошулду десек болот. Бул кырдаалдык-тактикалык багыт болуп эсептелет. Эгерде биз убактылуу кандайдыр бир маселелерибизди чече турган болсок, азыркы күндө чогуу турган саясатчылар дагы келечекте өзүбүздүн стратегиялык багытыбыз боюнча бөлүшөбүз. Мисалы биздин катарыбызда күчтүү президенттик бийлик болуш керек деген Мадумаров дагы бар. Кыргызстанды курултай гана башкарыш керек деген улутчулдар, мекенчилдер тобу да бар. Мунун баардыгы кырдаалдык-тактикалык биригүү болуп эсептелинет. Ошондуктан биз Конституциялык стабилдүүлүктү коргош үчүн гана бириктик. Бул убактылуу гана биримдик. Максатыбызга жеткенден кийин биз биримдикти токтотобуз дагы ар бирибиз өзүбүздүн мурдагы стратегиялык багытыбыз менен кете беребиз.

— Текебев менен Атамбаев кайра биригип кетип, силерди мыш кылсачы?

— Текебаев менен Атамбаевдин бүгүнкү күндө кайра биригиши абдан оор болот. Саясатта сын айткандар экиге бөлүнөт. Биринчиси идеялык көз караш менен сын айткан адамдар. Мисалы мен жеке мамиледе Атамбаев менен эч кандай каршылыгым жок. Атамбаевди идеологиялык көз караш менен сындап келе жатам. Анткени Атамбаевди Кыргызстанды Орусиянын губерниясына айландырды, авторитаризмди кайра алып келди деп сындап келем. Бүгүнкү күндө Текебаев менен Атамбаев эмне үчүн бириге албайт дегендин бир себеби бар. Булар жеке мамилеге өтүп, бири-бирин жеке көз караш, кызыкчылык менен сындай баштады. Атамбаев Текебаевди мародёрлукка күнөөлөсө, Текебаев Атамбаевди коррупционер катарында сындап башында туруп жатат. Бул деген идеологиялык күрөш эмес, жеке адамдык күрөшкө айланды. Мындан кийин экөө бириге албайт, биригип кетишсе экөө тең саясатта, коомдун алдында кадыр-баркын бир топ түшүрүп алышат.

Маектешкен Баян КУЛОВА    

Булак: “Жаңы ордо”

— Исхак Абсаматович, баш мыйзамды өзгөртүү боюнча референдумга эмнеге каршы болуп, сиздердин фракция кол койбой чыгып кетти?

— Биздин фракция өзүнүн жыйынында Конституцияны өзгөртүүгө келген долбоорлорду карап туруп, кээ бир жерлерде өзүбүздүн сунуштарды бердик. Ошол сунуштарыбызды канааттандырган жок. Анын үстүнө колдойсуңарбы же колдобойсуңарбы деп эч ким сурабады. Акыркы долбоорду көргөн да жокмун, ким жазса, ошол кол койсун.

— Анда референдумга каршы турбайсыздарбы?

— Референдумга каршыбыз деген жокпуз. Референдумдун жол-жобосу туура эмес деп айтып жатабыз. Конституцияга өзгөртүүлөрдү жакшылап карап чыктым. Ал боюнча менин тескери пикирим жок. Жол-жобосун туура сактасак, эч кимдин эртең жалаасы болбойт. Негизи баш мыйзамга киргизилип жаткан өзгөртүүлөр таптакыр бийликтин табиятын алмаштырбайт. Кээ бир жерде өкмөт башчысынын милдеттерин күчөтүп жатат. Ал туура. Биз парламенттик республика болгондон кийин премьер күчтүү болушу зарыл. Фракцияда биз тараптан өлүм жазасын коштуруу боюнча сунуш болгон. Экинчиден, прокуратуранын ордун төмөндөтпөш керек деген сунушубуз бар болчу. Аны ким карады, кимдер жооп берди, түшүнүксүз болуп калды.

— Азыр сиз бул референдум бийликти түп тамыры менен өзгөртпөйт деп жатасыз. Анда мынчалык ызы-чуу болуунун эмне кереги бар эле?

— Бул референдум бийликтин кызыкчылыгы үчүн гана багытталып жатат. Жөнөкөй жарандар – балдары мектепке барса, үйдө тынчтык болсо, жумушу ордунда болсо ошого ыраазы болушат. Ал эми бийликтин табияты ушундай. Азыр айрым депутаттар өз сын пикирлерин берип жатышат. Негизи биринчи келген долбоордо көп нерсе туура эмес болуп калган. Мындан сырткары адам укуктары боюнча да көп нерселерди караса болот. Биздин эгемендүүлүгүбүзгө доо кетпегидей болушу зарыл. Мына, Кадыржан Батыров соттолуп өкүм алгандан кийин Варшавада бизди сындап сүйлөп жатат. Бул кыргыз жарандарына өтө оор тийе турган нерсе. Ушундай адамды ЕКУУга алып барып сүйлөткөнү бул Кыргызстанды тоготпогондук деп билсе болот.

— Кандай талаш-тартыштар чыгышы мүмкүн?

— Өкмөт өзүмдү-өзүм билем десе, Жогорку Кеңеш баарын биз чечебиз деп жатат. Бийлик болсо эч кимге көз каранды болбойм деп олтурат. Бул дүйнөдө эч ким көз каранды болбой коё албайт. Мисалы премьер министрдин ыйгарым укуктарын көбөйтүүгө мен макулмун. Мына 26 жылда 26 өкмөт башчы алмаштырып, гиннес рекорд китебине кире турган болуп калды. Акыркы 4 жылда 4 премьер-министр алмаштырдык. Бул эмне деген шумдук? Өкмөт башчы өзүнүн тармагы менен таанышып чыкканча эле кызматынан кетирип салып жатабыз. Албетте, көп өкмөт башчылар ар кандай ызы-чуу, жаман сөздөр менен кетишти. Бирок алардын бири дагы соттолгон жок. Жөнөкөй жаран бирдеме жасаса тез аранын ичинде соттолуп, өкүмү бат эле угузулат. Ошондуктан кызматтык мөөнөт дегенге да өзгөртүү киргизип жатат. Бир гана мындай ыкманы сот колдонсун деп жатабыз.

— Ушунча жылда бат-бат өкмөт башчыларды алмаштырганыбыз уят чын эле. Сиздин оюңузча өкмөт башчы канча жылга чейин кызмат ордунда олтурса ишинин жыйынтыгын көрө баштайбыз?

— 3 жыл олтурса адамдын кандай иштегенин көрөбүз. 3 жылда эшиктин алдындагы эгилген дарак деле мөмө бере баштайт да. Элестеткиле, 16 министр, 24 ар кандай кызматтар менен таанышып чыкканча эле жыл айланып кетип жатпайбы. Анын ортосунда жамандык, жакшылык дегендерге барат. Райондордо жүрүшөт милицияны шагыратып тизип, тоз-тополоң кылышып. Өткөндө “президент, премьер-министр, төрага баарыңар эл уктап жаткан убакта жумушка келип, эл эс алып жаткан убакта жумуштан кеткиле. Себеби борбордук көчөлөрдө силерди өтөт деп миңдеген машиналар тизилип турушат. Ошондуктан эрте келип, кеч кеткиле”деп айттым. Ушундай иштесе борбордук көчөлөрдө тыгындар азаймак. Муну жасап койсо өздөрүнө эле жакшы болмок.

— Абсамат Масалиевич дагы ушинтип элдин баарын токтотуп, тоз-тополоң салып жумушка келчү беле?

— Атам биринчи катчы болгондо алдында бир МАИ жүрчү. Жол чыракка жеткенде гана бакырчакты жандырып өтүп кетчү. Азыркылардай алдын ала жарым саат күттүрүп, жол тостурган болгон эмес. Биринчиден атам буга жол берчү эмес, жаман көрчү. Анын үстүнө партиялык тартипте өзүңдү көрсөтпө деген бекем тартип бар болчу. Бүгүн баардык система алмашып, азыркы жетекчилердин денелери мынчалык өтө сактык менен корголоору баарыбызды таң калтырат. Өзүм Мамбет Мамакеев атындагы оорукананын жанында жашайм. Биз го жеңил машине менен жүрөбүз. Маршруткадагылар, шашып бараткандардын абалы айтпаса да түшүнүктүү эмеспи. Үч кызматкер баарын токтотуп өткөндө, башка убакта өтпөйбү деп ким деле болсо жиндейт да.

Маектешкен Б.МЫРЗАТОВА   

 

Бул сүрөттөгү Текебаевдин айылда жыйырма жылдан бери чатыры жабылбай жаткан үйү. Ал айылдаштары, шайлоочулары менен жолукканда “Акмандык туугандарым, менин жердештерим! Парламентте, өтө бай депуттар көп. Алардын базарлары, кафе, ресторандары, сауналары, АЗСтери, мейманкалары, тактай кампалары, менчик окуу жайлары, жеке фирмалары, банктары, дүкөндөрү, жол куруучу фирмалары, эс алуучу пансионаттары жана башка байлыктары, кабат-кабат үйлөрү бар. Мен айлык менен жашаган жалгыз депутатмын. Алган маянамды, айлыктан-айлыкка эптеп үнөмдөп жеткирем! Бул жагынан силерге жакынмын. Корко турган эч нерсем жок. Ошон үчүн Акаев, Бакиев, эми Атамбаевди да коркпой сындап келем. Уурулук кылбаган, колу таза, эл үчүн күйгөн адам гана эч кимден коркпой сүйлөйт. Менин болгон байлыгым-менин чынчылдыгымда! Баскан жолум таза, ошон үчүн эч кимден коркпойм. КТРден, 5-канал, 7-каналдан мен туурасында айткандардын баары калп! Менин колумдан, мыйзам жазуу гана келет… Бекер жеринен Конституциянын атасы деп айтышпайт. Эгерде менин ашыкча байлыгым болсо силер күндө көрүп жүргөн үйдүн чатырын эбак эле жаап коёт элем го…”-деп Өмүрбек Текебаев жыйырма беш жылдан бери элдин кулагына лапша илип келет. Ошон үчүн аны билгендер “лапшагон” дешет.

Акыркы күндөрдө эки кыргыздын башы бириксе эле, Текебаев менен Атамбаевдин ортосундагы саясый эрөөлдүн аягы эмне менен бүтөөр экен деп калышты. Алгач, Өмүрбек Текебаев “Бүткүл дүйнөлүк көчмөндөр оюну”, андан кийин КМШ мамлекеттеринин саммити, президент Атамбаевдин 60 жылдык мааракеси болуп жаткан учурда, эл арасында бир топ саясый упай топтоп, ажону жамандап алганга үлгүрдү. Менчик телеканалы “Сентябрь” аркылуу күнү-түнү бир жактуу каралап, СДПК партиясын, анын баштагы лидери А. Атамбаевди улактай эле сүзгүлөдү го чиркин. Анын айткан сөзүнө карапайым эл башында ишенди. Айткан аргументтери, ынанымдуу көрүндү. Алгач чындык ал тарапка оогандай болду эле. Күтүүсүз соккудан кийин, эми гана эстерине келген СДПКчылар Текебаевге КТР, ЭлТР, 7-канал, 5-каналдар аркылуу оор артиллериядан сокку урушуп, чабуулга өтө башташты. Тыйындын эки бети болот дегендей, бүгүн адалсынган Текебаевдин өзүнүн абийири кетип турган кез. Эми, Текебаев чыркыраган чындык ал тараптан качып, коргонууга өтүп, кайпалактап калган учур. Көрсө, эл арасында “эң кембагал депутат”, айлык менен гана жашаган Текебаев “буржуйлардын” катарына эбак эле кошулуп “бай-батча” болуп кеткенин билбей жүргөн экенбиз. Текебаевдин бети калың экен, кайра бет тырмачылык кылып “Алтымышка чыкканда жер там салсам болбойбу, айылдык болгондуктан сөөгүм ошол жер тамдан чыксын!”-деп актанганга үлгүрдү.

Анткени, дайыма өзүнөн-өзү түтөп, демократ сөрөй Текебаевдин жүзүнүн чыныгы бет пардасы эми ачылып отурат. Кечээ эле Атамбаевдин салган үйүн Кыргызстанга жарыя кылган Өмүрбек мырзанын өзүнүн калпы чыгып отурат. КТРдин журналистинин суроосуна бети кызарбай, “Мен үч комнаталуу үйдө гана жашап жатам… Жакында кененирээк үч бөлмөлүү үйгө чыксакпы деп турабыз. Башка байлыгым жок…” деп өзүн “итке минген томаяк” кылып көрсөткөн Өмүрбек Текебаев аманэсен эле болсун. КТРден көрсөтүп жаткан ушунча байлыгын жашырып, жалпы кыргыз элин, шайлоочуларын алдады. Өзүнүн калпычы, эки жүздүү саясатчы экенин бул ирет өзү далилдеп отурат. Жалпы кыргыз элине коррупция менен күрөшкөн, жылаңач айлык менен жашаган жалгыз Текебаев деген образынын быт-чыты чыга талкаланды окшойт. Бир кезде сөөмөйүн кезеп элдин байлыгын тоногон адамдарга “ичкениңди ириң, жегениңди желим кылам!” деп өктөм сүйлөгөн депутатка азыр ким ишенет? Айткан сөзү калп болуп, чыныгы “парткоррупционер” Текебаев өзү болуп чыкканын билбей калды көрүнөт. “Шибегени капка ката албайсың” деген элибиздин мыкты сөзү бар. 2010-жылы мародерчулук болгону чындык! Болгону ошол мародерчулукту ким жасаганы азырынча ачыкка чыга элек…

2010-жылдын кандуу 7-апрелине чейин түшкү тамак ичкенге акчалары жок отурган “Ата-Мекен” партиясынын “саясый элитасы” бүгүнкү күндө “иттери чөп” жеп турган кези. Баягы Өмүрбек Абдрахманов, Равшан Жээнбековдун колун караган күндөр эбак өткөн. Партиянын офисине баш баккан Өмүрбек Абдрахмановду курсактары кулдурап, өзөгү кургап өрттөнүп, ач калган “ата-мекенчилер” эшикти карап “спонсорубуз” кечикти го деп кезерип күтүп отурушчу. Өмүрбек Абдрахманов ал кезде бизнесте бутуна туруп калган капчыктуу адамдардын бири болчу.

Абдрахмановдун “бакма балдарындай ” болгон “ата-мекенчилерди” бир топ мезгилге чейин багып жүргөнүн өздөрү деле жакшы билишет го. Ошол эле Ө. Абдрахманов Текебаевдей башы көрүнгөн саясатчынын жөө жүргөнүн көрүп ага эки “Мерседес” авто унаасын белекке берген жагы да бар. “Обед” алып берип курсагын тойгозуп жүргөн Ө. Абдрахмановду кийин бетке айткан чындыгы үчүн сессия өтүп жаткан залда Текебаев жакалаганга чейин барганын теле көрүүчүлөр унута элек болсо керек. “Мал арыгын баксаң оозуңду майлайт, адам арыгын баксаң төбөңдү каңдайт”-деген сөздүн чындыгы ушул белем.

Өзүлөрү байып алган соң Ө. Абдырахманов менен Р. Жээнбековду партиясынан кетиришкенче шашышты. Анткени, Текебаев табиятынан өзүнөн күчтүү, финансы жактан көз карандысыз, өзүнүн пикирин бетке айта билген адамдарды жанына кармабайт. Чындыкты айткан адамдардан коркот. Ал табиятынан ошондой эгоист адам.

Ал айылдан токулган кара свитеринен башка байлыгы жок, бир баштык пакет менен борборго, чоң саясатка “жылаңач” келген, чындыкты гана сүйлөгөн айылдык мугалим болчу. Мугалимдердин табияты таза болот эмеспи. Депутат болуп саясатка аралашкандан бери булганды. Текебаев 2010-жылдан бери, Кыргызстандагы капчыктуу, май чайнаган күркүл, бай адамдардын бирине айланды деген сындар айтыла баштады. Керек болсо, айлык менен жашаган депутаттын өз маянасы Кытайда окуп жүргөн кызы Айданек менен АКШда окуган уулу Амантурга кеткен жардамдан ашпаса керек.

КТР телеканалы айлыктан-айлыкка жашаган депутаттын жүзүн ачты. Текебаев азыр коргонууга өттү. Бети ачылып калгандан кийин гана актангандай болуп өзүнө караштуу гезит, телеканалдардын журналисттерин алып үйлөрүн көрсөтүмүш болуп жүрөт. Көрсө, Текебаевдин сөзүнө ишенсек, бизнесмен аялы багып жүргөн тура. Кыска убакытта, удаа-удаасы менен төрөгөн аялы жаш балдары менен үйүндө отурбай эле бизнес кылып жүргөн тура. Депутаттын аялы эбак эле капчыктуу, түштүктүн тили менен айтканда “бай катынга” айланып калган тура. Андан көрө ачыгын эле айтпайбы? Шайлоолор болгон сайын Ө. Текебаев байыйт деген сөздөрдүн бекер жерден чыкпаганы да ошондон го. Балким, эл арасында айтылгандай кээ бир партиялаштарынын шайлоо өнөкөтүнө кошкон акчаларын “адалдаштырып” ушундай элиталык үйлөрдү алып тургандыктан ити чөп жеп жаткандыктын белгиси эмеспи? Эмесе, башкалардай башы көрүнгөн фирмасы жок, жалгыз Өмүрбек мырзанын маянасын карап отурган анын үй-бүлөсү, мынчалык кыска мөөнөттө байып кетүүсү мүмкүнбү? Азыркы күндө, обед учурунда Абдрахмановду күткөн Өмүке жок.

Өзгөчө, акыркы парламенттик шайлоодо башына карга чычкандай эле байыды дешет. Алдыңкы тизмедеги “алтын орундарга” барган талапкерлер өз каалоолору менен шакылдатып алды 500 000 доллардан эсептеп берип жатканда Өмүкенин алаканы ысык темирди кармагандай кызып турду дешет партиялаштары. Убагында “Ата-Мекенди” “Ата-Мекен” кылган колдору жука партиялаштары бул ирет шайлоо тизмесине илешпей калышты. Ал эми буга чейин, өмүрүндө бир да жолу “Ата-Мекен” деген сөз ооздорунан чыкпаган эл арасында “сараңбай” аталган Турусбек Мамашевдин эрке кызы, жана башка азыркы олигарх депутаттар да алдыңкы орундарга долларбайдын күчү менен келгени элибизге белгилүү го. Мына азыр Текебаевди жарга такаганда, анын жанында үч гана депутаты калганын көрдүк.

Өткөн шайлоодо акчалуу олигархтардын депутаттык орун үчүн кармашы болгону элибиздин эсинде калды. Бул ирет да, “Ата-Мекен” партиясы маарага президент Атамбаевдин айкөлдүгү менен гана эптеп-септеп илешип калды деген сөздөр эл арасында айтылып жүрөт. Анын чындыгы да бар. Президенттин ошол айкөлдүгүн, керек болсо жакшылыгын эшеги ылайдан өткөн жылкы мүнөз Текебаев бүгүн унутту. Атамбаевди көчөдөгү ушакчы аялдардын деңгээлине түшүп каралады. Текебаевде ыйык нерсе жок. Ал бир күндүк кызыкчылык менен жашаган адам. Парламенттик шайлоодон кийин өз ордун таап, мышыктай акырын жыла басып, саясатка анча аралашпай жүрдү эле, эми тили чыгып, лидерлик дымагы ойгоно баштады көрүнөт. Кээде элге да чала болду дегиң келет… Бүгүнкү күндө кыргыз элине күйгөн, табиятынан таза Мадумаровдой личность эмес, жеке турмушун элдин жашоосунан жогору койгон, калп айтуунун “академиги” Текебаевдей адам керек болуп турган учур. Өмүрбек Текебаев жыйырма беш жылдан бери элди алдоонун жолун абдан өздөштүрүп алган мыкты адис, “саясый шылуунга” айланды. Ал бүгүнкү күндө “партиялык рэкетке” айланды. Сабыр карышкыр (Мукамбетов) айткандай, азыркы күнгө чейин “Ата-Мекен” партиясынын курултайын өткөрбөй өз партиялаштарынан качып жүргөнүндө бир мандеми болсо керек. Карышкыр жөн жерден айтчу эмес эле. “Семиздикти кой гана көтөрөт” дегендей буга чейинки “чөнтөгү касал” Текебаев шайлоо болгон сайын партиялаштардын берген “взносторуна” семирип, каада күтө баштаганы ошондон го деген ой кетет.

“Ата-Бейиттеги” шейит кеткендерден коркпогон Өмүрбек мырза

2010-жылдын 7-апрелиндеги кандуу окуя, жалпы кыргыз элинин жүрөгүндө кара так калтырган күн. Бүгүнкү күндө КТРден көрсөткөн “Ата-Мекен” партиясынын лидеринин аялына таандык делген байлыктарга ким жеткиргенин Өмүрбек Текебаев унутуп калса, эстетип коёлу. Ушул жыл Текебаевдин үй-бүлөлүк жеке турмушун байытууга жол ачкан байсалдуу жыл болду. Ал эми эл үчүн, бул кандуу окуя башка үй-бүлөлөрдү эң кымбат жакындарынан түбөлүккө ажыратып, кайгыга батырган кайгылуу күн. Экинчи жагынан бул жылдар аралыгында кечээ эле, Өмүрбек Абдырахманов түшкү тамагын алып берип, курсагын кампайтып жүргөн Текебаевди байлыкка, бийликке алып барган жыл болду. Жамандыкты, арамдыкты ойлобогон карапайым эл Текебаевге окшогондордун колундагы куралы болуп, чындык, теңдик издеп Ала-Тоо аянтында чыркыраган бойдон окко учуп шейит кете беришти. Артка бир аз кылчая кетеличи. Ошол кездеги Убактылуу өкмөттүн жетекчисинин орун басары Өмүрбек Текебаев “Ата-Бейитте” мындай деп жалындуу сүйлөгөн эле: “-7-апрель-тарыхый күн. Кыргыздын эр-азамат жигиттери, кыздары кыргыз элин кул кылууга мүмкүн эместигин далилдеди. Бир адам, бир үй-бүлө байлыгы, бийлиги менен, куралдын күчү менен чөгөлөтө албастыгын көрсөтүштү. Бул намыс үчүн күрөш күн болду. Өмүр жана эркиндик деген ураандын алдында, кыргыз элинин азаттыгы үчүн эл жексур бийликти жеңип чыкты. Курман болгон адамдардын ордунда ар бириңер болушуңар мүмкүн эле. Миңдеген адамдар өз көкүрөктөрүн окко тозуп чыгышты. Бул өзгөчө күн. Анткени, бул кыргыздардын жаңы мүнөзүн калыптандыра турган зор окуялардын бири. Ушундай тарыхый окуялардан биздин жаштарыбыз мындан ары үлгү алышып, ошол баатырларга окшоп, мекенчил болууга аракет кылышат. Бул кайгылуу окуяда, курман болгон элдик уулдарыбыз кыргыздын тарыхынын жаңы барагын ачышты. Курман болгондордун үй-бүлөсүнө көңүл айтабыз. Биз курман болгондордун асыл максатын ишке ашыруу үчүн эл алдында ант беребиз. Алардын канын төккөндөрдү жазага тартабыз деп ушул жерден ант беришибиз зарыл. Бийлик эл үчүн иштейт деп ант беришибиз абзел. Эгер жаңы бийлик унутса, анда эр-азаматтардын арбагы урат. Тагдырыбыз Бакиевдин тагдырынан да жаман болот.” Өмүрбек Текебаев Ала-Тоо аянтында окко учуп шейит кеткен баатыр балдарыбызды бүгүн эстебейт. Эстегиси келбейт дагы… “Ата-Бейитте” жалындуу сөздөрдү айткан Текебаев бүгүн алар туурасында оозго алгылыктуу сөз да кыла элек. КТР аркылуу берилген анын байлыктарын көрүп отуруп, Өмүрбек мырза “Ата-Бейитте” сүйлөгөн сөзүн, арбактардын алдында ант берген күнүн унутуп, эртеси эле байлык топтоого шымалана киришкендей көрүнөт. Сөзүбүз калп болбосун, мына бул имарат 2010-жылы кыска убакытта салынып бүттү. Элдин башы кайгыдан көтөрүлө албай, жүрөгүндөгү жарааты айыга элек кезде Өмүрбек Текебаев “Супер инфо” турган имараттын жанына бир көз ирмем убакытта беш кабат имаратты бүтүрүп салды. Ошончолук эле байлыгын батыра албай жатса, “Ата-Бейитте” каза болгон баатырлардын жетим калган балдарына үй салып берсе, кадыры көтөрүлөт эле. Ал андайга барбайт!

Ө. Текебаев бүгүн “Ата-Мекен” партиясынын лидери, башкаруу каолициясынын мүчөсү, мындайча айткандай бийликтин адамы. Өмүрбек мырза “Ата-Бейитте” сүйлөгөн сөзүн унутуп “эл үчүн иштебей” өзүнүн үй-бүлөсүнүн жеке кызыкчылыгы, жыргап жашоосу үчүн байлык топтоп, “маңдай тер төгүп” иштеп жаткан учуру дегенге ынанып кетесиң. “Ата-Мекен” партиясынын лидери Ө. Текебаев “Бийлик эл үчүн иштейт деп ант беришибиз абзел. Эгер жаңы бийлик унутса, анда эр азаматтардын арбагы урат…”– деген жалындуу сөзүн бүгүн унутту. Анткени ал, бүгүн байлыктын кулу болуп, ал Ала-Тоо аянтында кырчындай өмүрүн кыйып шейит кеткендерден да, арбактардан да коркпой калган учуру. Ишенбесеңер, элибиздин эртеңки келечеги үчүн окко башын байлап, чыркырап кете берген баатыр жигиттерибиздин бейитине качан барып куран окуду экен, сурап көргүлө?

Арбактардын “эсебинен байыган” Текебаев

2010-жылы 7-апрелде каза болгондорду жерге берүү зыйнатында “Ата-Бейитке” эл батпай кеткен эле. Кыргыз эли ошол кайгылуу күнүн унуттубу? Жыл сайын, “Ата-Бейитте” апрель баатырларына багыштап, арбактардан коркуп куран окуган жалгыз Алмазбек Атамбаевдин гана караанын теледен көрөбүз. Өмүрбек мырза, бүгүнкү күндө арбактардан коркпогон, ал өзүн жердеги Кудайдай күткөн адамга айланган. Партиялаштарынан, кыргыз элинен жашырган байлыктарын “бизнес леди” аталган аялынын атына жазып каттаганы аман эле болсун. Өзүн таза адам катары көргөзөм дегени го. Ушунча арам байлыктын ээси болууга шарт түзүп берип, шейит кеткендердин бирөөсүнүн үй-бүлөсүнө жардам берди бекен? Эгер жардам берген болсо ырахмат, жардамын ыраа көрбөсө наалат айтабыз. Өмүрбек мырзага окшогондорду ээрчип, окко учкан ошол баатырлар, бирөөлөрдүн чырактай балдары, бирөөлөргө ата, жесир калган келиндердин үйүндө арка-бел болчу күйөөлөрү эле. 2010-жылдын 7-апрелинде Ала-Тоо аянтына келген жаштар Текебаев менен аялы байысын деп окко учушкан беле? Албетте жок! Алардын да колдорунда каражаттары болсо “Ата-Мекендин” партбосунун кызындай Кытайдан, баласындай АКШдан, балким башка чет өлкөлөрдөн окутушмак. Аянтта бир чоңдун баласы окко учканын көрдүңөрбү? Жок. Чоң кызматтагылардын балдарынан жалгыз А. Бекназаровдун баласы гана эл менен кошо жүрдү. Ө. Текебаев ушул кезге чейин жакындарынан ажырап, кан жутуп отурган каза болгондордун жакындарына, ал тургай аянтта окко учкан баатырлардын жетимчиликти башынан өткөрүп, ата мээримин көрбөгөн балдарынын маңдайынан сылап койгонго жарабаса керек. Текебаев ушунча байлыгы менен тынч жата бербей, президент болгусу келип Кант шаары аркылуу, Москвага ат тезегин кургатпай учуп-барып келип жүргөнүн угуп калабыз. Балким дагы бир кан төгүүнү көксөп, президент болгусу келип бийликти алмаштырууну ойлоп, элди дүрбөтүп аянтка алып чыккысы келип жаткандай көрүнөт. Өмүрбек мырза, кеч боло электе каразгөйлүктү токтот! Эки жолку төңкөрүштөгү кан төгүүлөр аздык кылып жатабы? Араңдан бутуна туруп келе жаткан, биз үчүн ыйык “Кыргызстан” деген ыйык кемени ары-бери чайпаба… Кеч боло электе токтон! Жетишет! Болбосо эл өзү сени токтотот…

Бизнес ЛЕДИ

Бумеранг деген болот. Кечээ эле ушул Текебаев тымызын артына туруп, ак үй менен биригип Жогорку Кеңештин муруңку төрагасы А. Келдибековго карасантайлык менен анын байлыктарын КТР аркылуу кайра-кайра бердиришкенде жыргап күлгөн болсо керек. Эми өзүнүн башына түшүп отурат. Саясаттагы бир көз ирмемдей болгон кыска убакытта, “Ата-Мекен” партиясынын “Крупскаясы”, Кыргызстандагы аялдардын арасындагы эң бай бизнес ледиге айланып отурганы ачык болду. Ылайым байысын, ага эч кимдин деле ичи тарыган жок. Эл оозундагы айтылган кептерге караганда бул үй-бүлөнүн байлыгы да, экс президент Аскар Акаевдин жубайы Майрам Акаеванын байлыгына жетейин деп калыптыр деген салыштыруулар көп айтылууда. Ушуларды карап туруп Үзөңгү-Кууштун Кытайга өткөн кези эске келет. Текебаев Үзөңгү-Куушка каршы добуш берип, жыйындар залына кайрадан кирип кворум түзүп бергенден соң ити чөп жеп, иши жүрүшө баштаган деген сөздөр да бекер жеринен айтылбаса керек. Ошондон кийин, Фрунзе-Исанов көчөлөрү кесилишкен жерде, азыркы күндө “Супер-инфо” гезити арендада отурган имаратты кура баштаган экен. Ал жер чынында сагызгандай сак Текебаевдин жубайы Айгүл айымга катталган. Эмесе ал кезде чиедей балдары менен үйдө отурган Айгүл айым андай имаратты кайдан салмак эле. Жер участогун эле 150 000, миң долларга жакын баада, кафе курганга сатып алган дешет. Ошол күндөн баштап кыргыз бизнесинде жаңы айымдын аты катталып иши алгалап жүрө баштады. Үзөңгү-Кууш темасы Текебаевдин жүрөгүн өйүткөн, өмүрүндөгү эң жаралуу жери.

Жыйындар залынан чыгып кеткен эл депутаттары “Өмүрбек залга кирбе, Үзөңгү-Кууш Кытайга өтүп кетет!”-дегенин да укпай кирип кеткен экен. Белгилүү саясатчы, Азимбек Бекназаров: “Үзөңгү-Кууш маселеси каралып жатканда, Текебаев биз менен чогуу кворумду түзбөй чыгып кетип, кайра Боромбаева экөө кирип, кворумду түзүп берген. Чотонов бизде калган. Бул саясый оюн. Текебаев кворум түзүп бергенден кийин Үзөңгү-Кууш Кытайга өтүп кеткен. Бул тарыхый факты.” (“Жаңы Ордо” № 12(436) 4-апрель 2014-жыл) Бул жерде Үзөңгү-Кууштун Кытай тарапка өтүп кетишине “каршы” добуш берүүдө Текебаев кворум түзүп берүү менен тарыхый шартты жаратып бергенинде болуп жатпайбы. Абсамат Масалиевдер менен он тогуз депутат менен кошо чыгып кетип, алардын ичинен жалгыз гана тажрыйбалуу, өтө куу саясатчы Текебаев парламенттин жыйындар залына кайрадан киргени эмнени каңкуулап турат. Ошондо Үзөңгү-Кууш маселеси Кытайга өтүп кетишине нааразылык көрсөтүшүп, депутаттар А. Абдымомунов. Б. Акунов, Б. Асанов, Н. Байло, Т. Бакир уулу, Б. Бекбоев, А . Бекназаров , Э . Булекбаев , О. Дүйшеев, И. Исаков, И. Кадырбеков, А. Мадумаров, А. Масалиев, А. Малиев, А. Проненко, Д. Садырбаев, Д. Чотоновдор парламенттин жыйындар залынан чыгып кетишкен эле.

Ал эми ошол кездеги депутаттар А. Масалиев менен Д. Садырбаев арабызда тирүү эмес. Ошол жыйындын башында депутат Өмүрбек Текебаев да тигилер менен жыйындар залынан чыгып кетишкен. Ошол күнү коюлган Үзөңгү-Кууш маселеси өтүп кетээрин беш колдой билип туруп, Ө. Текебаев эмне үчүн, кайсыл кызыкчылыкты көздөп жыйындар залына кайрылып добуш берүүгө кирген? Өзүнүн жыйындар залына кирүүсү менен Үзөңгү-Кууш Кытайга өтүп кетээрин билип туруп ушундай кадамга барды. Эч нерсени билбеген мадыра баш депутат болсо да башка кеп болчу. Иттин өлүгү мына ушул жерде жатат. Парламенттин жыйындар залында кыргыз жери Кытай тарапка өтүп кете турган тарыхый күндө, Жогорку Кеңештин депуттары эки тарапка бөлүнүп, кыл чайнашып турган тарыхый учурда ал эл тарапта боло албады. Ал башка жолду тандап, Үзөңгү-Кууштун Кытай тарапка өтүп кетишине кворум жаратып, маселеге чекит койду. Текебаев мына ушул кадамы менен тарыхта калды. Бул темада эч кимди сүйлөткүсү келбей, дароо баса калат.

Өмүрбек мырзанын кворум түзүп берүүсү менен ата-бабаларыбыздын каны менен келген тарыхый жерибиз Кытай тарапка өтүп кетти. Баарына акылы жеткен Текебаев, билип туруп эмне үчүн ушул митайым кадамга барды экен? Биздин чыкыйыбыз жетпей турганы ушул болуп жатат. Балким, бир саясый кызыкчылыктан болгондур дегендер да бар. Каршы добуш берүү менен эл алдында эки жүздүү кадамга барганын айтып жүргөндөр да жок эмес. Өмүрбек мырзанын кайрадан залга кирип добуш берүүсү, бул чыккынчылыкка тете кадам болгон деп талаш-тартышты туудурган адамдар да кездешет. Кыргыз эли, ушул күнгө чейин Өмүрбек Текебаевдин бул табышмактуу кадамына жооп ала албай убара болуп келишет. Ал ошол кадамы менен казак туугандарга кырк байталга кеткен Чүйдүн жерин Жантай хан берип жиберген окуядай көрүнөт. Анда Өмүрбек Текебаев бүгүнкү күндүн Жантайы болуп калабы? Эмне үчүн ал ушундай кадамга барды? Кандай күч анын сезимин кайра ойготту экен… Текебаев бул маселе боюнча канчалык актанса да өзүнүн абийир сотунун алдында калп айта албаса керек. Албетте Кудайдан корксо…

Көкжал саясатчы Азимбек Бекназаров маегинде: “Эгерде (Ө. Текебаев ред.) соттон утуп алган болсо, бизди күбө катары чакырыш керек эле да. 19 депутат кворум түзбөй жүргөнбүз. Ошолордун ичинен экөөсү Абсамат Масалиев менен Дооронбек Садырбаев маркум болду. Калган он жетибиз тирүүбүз.” “Жаңы Ордо” № 16(440) 16-май 2014-жыл. Азимбек Бекназаровдун бул сөзү так болушу үчүн туңгуч президентибиз Аскар Акаевдин “Жаңы Ордо” гезитине (№ 17(480 15-май, 2015жыл) берген маеги эске келе түштү.

Суроо: ­‑ “Үзөңгү-Кууш маселеси парламентте карала турган учурда бир топ депутаттар нааразылык кылып жыйындар залынан чыгып кетишкен болчу. Алардын арасында Текебаев да бар. Ошондо сиз кадырыңыз өткөн бир топ депутаттардын арасында Текебаевди ж. б. чакырып “Үзөңгү-Куушту парламентте колдоп койсоңор?”деп суранганыңыз чын беле? Марат Султанов сиздин айтканыңызды колдобой койгондо ага таарынган экенсиз. Ал эми, Текебаев каршы добуш берем дегени чын беле?

Аскар Акаев: “Ооба. Парламентте пикир туудура турган депутаттардын көбүн чакырып, баарына айттым. Чыныгы абал кандай экенин аларга түшүндүрдүм. Көрүп турасыңар, ал жер-талаш жер деп айттым. Көбү ошол сөзүмөн туура түшүнүштү.

Мындан өткөн өжөр факт болобу? Текебаев сөзүнө туруп, каршы добуш берүү менен Үзөңгү-Кууштун Кытайга өтүп кетишин билип, акылы жетип, кворум түзүп бергени бул чындык болуп жатпайбы. Партиясынын аты “Ата-Мекен” болгону менен кыргыздын жерин кемитип, арам ойлуу кадамга барып, кворум түзүп бергени үчүн, кыргыз эли эч качан Өмүрбек Текебаевди кечирбейт… Бул маселе беш, он, жыйырма, отуз жылдан кийин деле козголо берет…

Дастан БЕЛЕКОВ, Бишкек шаары   

Булак: Жаңы Ордо

 

– Референдум тууралуу мыйзам кабыл алынбай жатып, референдумдун датасын дайындоо канчалык деңгээлде мыйзамдуу?

– – Мыйзам жок, мурдагы эскирген, жаңысын экинчи окууда эми гана кабыл алышты, үчүнчү окууга дагы эки айча убакыт бар. Ошондуктан азыр Жогорку Кеңеш жасап жаткан жоопкерчилиги жок, боло берет деп мамлекетти укуктук башаламандыкка түрткөн иш. Апрель революциясынан кийин жаңы Конституция кабыл алынып, өлкөдө жаңы саясий маданият, жаңы укуктук маданияттын пайдубалы түптөлүп, керегеси көтөрүлө баштаган. Азыр болсо референдум өткөрөбүз, Баш мыйзамды өзгөртөбүз деген демилге менен ошол жаңы түптөлгөн пайдубалды талкалоо, Кыргызстанды кайрадан укуктук жана саясий башаламандыкка түртүү болуп жатат, муну ачык эле айтсак болот. Жогорку Кеңештин депутаттары көпчүлүккө жашынып жеке жоопкерчиликтен кутулабыз деген жаңылыш ойго жетеленип алышты, бирдеме болсо жалпы добуш менен чечкенбиз деп айтабыз деп. Азыр коомду, мыйзамды сыйлоого, мыйзамдан сырткары чыкпай жашоого үйрөтүүнүн ордуна, кайрадан эле баягы кыргызча “боло берет” деген принципти жайылтып жатышат. Угуп деле, көрүп деле жатпайсыңарбы, азыр өткөрөбүз деп жаткан Референдумду мыйзам чегинде дайындап, мыйзамга ылайык өткөрүүгө укуктук негиз жок. Эски мыйзам жарактан чыгып калган, Референдум өткөрүү боюнча жаңы мыйзам болгону экинчи окууда кабыл алынды, биротоло бекитүүгө дагы эки айдай мөөнөт бар. Менин оюмча азыр президент Атамбаев мыйзамды да, Конституцияны да, өзүнө көз каранды болуп “кулак кескен кулдай” абалга түшкөн Жогорку Кенештин бечара депутаттарын дагы ачыктан-ачык зордуктап жатат. Эгерде референдум өткөрүп, баш мыйзамды өзгөртүүгө барышса мындан ары бийликтин өзүм билемдигине, Баш мыйзамды тоотпой, аны каалагандай кылып каалаган убактысында өзгөртө берүүгө кеңири жол ачылат.

Булак: “Жаңы ордо”

— Равшан Бабырбекович, сиздердин Баш мыйзамды өзгөртүүгө көрсөткөн каршылыгыңыздар бийликке канчалык таасирин тийгизет деп ойлойсуз?

— Ишенимдүү түрдө мындай же тигиндей болот деп айтыш аябагандай кыйын. Бирок мен бүгүнкү күндө бир нерсени сездим. Кыргызга таанымал, баш көтөргөн адамдардын, саясатчылардын, интеллигенциянын, жалпы атуулдардын көпчүлүгү Конституциянын өзгөрүлүшүнө, референдумдун өтүшүнө каршы болууда. Биз 25 жылдык тарыхыбыздын ичинде президенттер эч убакта Конституцияны улуттун кызыкчылыгы үчүн өзгөртпөгөнүн билип калдык. Баардыгы жеке өзүнүн, тар чөйрөсүнүн кызыкчылыгына карата өзгөрткөн. Атамбаев жана тегерегиндегилер референдум өткөрөбүз, Конституцияны өзгөртөбүз дегендин негизги себептеринин бири да ушул болуп эсептелет. Акыркы убактарда Конституциялык реформа бир эле президент Алмазбек Атамбаевдин идеясы эмес экени да байкалууда. Бүгүн Жогорку Кеңеште Исхак Масалиев “кайсы бир мамлекет бизди түртүп, суранып жатса дагы биз Конституциялык реформа жасоого, референдум өткөрүүгө шашпашыбыз керек”деп айтып кетти. Муну менен баш мыйзамды өзгөртүү бир гана президенттин эмес, президенттин артында турган саясый күчтөрдүн жана кайсы бир биздин коңшу мамлекетибиздин идеясы экендигин Исхак Масалиев коомго кыйыр түрдө жеткирип койду.

— Кайсыл гана бийлик болбосун мындай учурда оппозиция менен эсептешпей, үнүн укпайт эмеспи. Референдум өткөрөм деген бийлик кандай гана жол болбосун максатына жетет да. Андан кийин сиздердин кадамыңыздар кандай болот?

— Биз албетте, курал көтөрүп көчөгө чыга албайбыз. Бүгүнкү күндө чынында оппозициялык маанайдагы саясатчылардын абалы бир топ чектелүү. Жалпы эле Кыргызстанда оппозиция кандайдыр бир деңгээлге чейин алсыз, мүмкүнчүлүктөрү чектелип келген. Саясатка 2005–2010-жылдагы активдүү катышкан адамдардын бири катары айта алам. 2005жылы деле 23-мартка чейин оппозициянын колунан эч нерсе келбей тургандыгын баардыгы көрүп турушкан. Оппозиция жөн эле айта берет, кыйкыра берет, булардын айткандарынын күчү деле жок деген коомдо сезим бар болчу. Чынында эле оппозиция ошондой болот. Бизде бийликтин камчысын чапкан мамлекеттик деңгээлдеги ресурс жок. Баардык ресурс, каражат, кадр маселеси, бийлик, сатып алуу, коркутуу, бандиттер баардыгы бийликтин колунда болот. 2010-жылы деле ошондой болгон. Оппозициялык маанайдагы саясатчыларды камаганга чейин барып, Кыргызстанда оппозициянын колунан эмне келет эле деген ой баарында болгон. Бирок кайсы бир мүнөттө элдин аң сезиминде саясатта аябагандай радикалдуу өзгөрүү болот да ошол убакытта бийлик толугу менен өзүнүн күчүн жоготуп коюшу мүмкүн. Бийлик колунан келсе ошого жеткирбегенге аракет кылышы керек. Биз референдум өткөртпөгөнгө, Конституцияга өзгөртүү киргизбегенге колубуздан келишинче аракет кылып жатабыз. Анын маанилүү себептери бар. Конституциянын стабилдүүлүгү бул улуттун стабилдүүлүгү болуп эсептелинет. Анткени 2020-жылга чейин өзгөртпөйбүз деп Атамбаев башында турган ошол убактагы бийлик улуттук консенсус жаратышкан. Мына ушул баш мыйзамды баардыгыбыз жоопкерчилик алабыз, өзгөртпөйбүз деп таңуулап, жигиттик, адамдык сөз беришкен. 2020-жылга 4 жыл калганда Алмазбек Атамбаев өзү сунуш кылган улуттук консенсусту кайра бузду. 2016-жылы Атамбаев улуттук консенсусту бузуп, Кыргызстанга кайрадан дестабилдүүлүк жаратты. Мына эми ушул дестабилдүүлүктү жараткандан кийин мунун аягы каякка барат азырынча айтуу абдан кыйын. Бирок дестабилдүүлүктү жараткан адам бүгүн тилекке каршы Кыргызстандын бийлигинин башында турат.

— Азыр карап көрсөк сиз бир топ адамдар менен биригип иш алып барып жатыптырсыз. Алардын баары сиз менен аягына чейин турат деп ишенесизби?

— Жок, саясатта эч качан бири-бирибизге ишенбешибиз керек. Саясатта ар бир саясатчынын өзүнүн кызыкчылыгы болот. Саясатка ар бир адам өзүнүн жеке көз карашы менен келет. Менин да саясатта көз карашым бар. Ошол көз карашымды колумдан келишинче системалуу түрдө коргогонго, айтканга аракет кылып келе жатам. Президент Алмазбек Атамбаевдин мамлекетти башкара албасын, ал бийликке келгенден бери айтып келе жаткан саясатчылардын бири менмин. Президент мамлекетти трагедияга, туңгуюкка алып келээрин мен 5 жылдан бери айтып келе жатам. Мына абалыбыз мен айткандай эле болуп турат. Эгерде биз акыркы убактагы Эл аралык уюмдардын, өкмөттүн статистикалык көрсөтмөсүн ала турган болсок экономикадагы социалдык турмушубуз, бюджетибиз күндөн күнгө жарга такалып жатат. Ажобуз Кыргызстанды бир гана Борбордук Азиянын ичиндеги мамлекеттердин арасында эмес, дүйнөлүк мамлекеттер арасында изоляцияга алып келди. БУУ бүгүн Кыргызстанды тааныгысы келбейт. Европанын баардык уюмдары Кыргызстанды тааныгысы келбей, элес албай олтурушат. Ошонун далили катарында дүйнөдөгү эң авторитардуу уюм ЕККУ Кыргызстандагы кылмыш иши козголду деген адамга өздөрүнүн эң авторитеттүү трибунасында сүйлөөгө мүмкүнчүлүк түзүп берип жатат. Анткени бүгүнкү күндө ал уюм кыргыз бийлигин, кыргыз сотторун таанып билгиси келбеген уюм болуп эсептелинет. Атамбаевдин 6 жылдык саясатынын айынан социалдык-экономикалык кризиске, тышкы саясаттагы кризиске, жана жалпы саясаттагы кризиске келип такалдык.

— Көз караштары ар кандай адамдар чогулуптур. Эгерде Кудайдан болуп бийликке келип калсаңыздар сиздер да Убактылуу Өкмөттүн каталыктарын кайталап, мен-сен болуп чукушпайсыңарбы?

— Тилекке каршы андай коркунуч баардык авторитардык мамлекеттерде бийлик алмашканда кала берет. Авторитардык мамлекеттерде бийлик алмашканда бир кичинекей топту, экинчи кичинекей топ же болбосо бир адамды экинчи бир адам алмаштырат дагы алар мурдагыдай эле кичинекей косметикалык жасап коюп мамлекеттеги каржы булакты өзүнө бурат да, комфорттук чөйрө түзүп алып уланта берет. Ошондуктан мен, бир топ саясатчылар, Исмаил Исаков, Өмүрбек Абдрахманов, Замира Сыдыкова, Чолпон Жакупова, Рита Карасартовага окшогон саясатчылар Кыргызстанда эки маанилүү реформаны жасашыбыз керек деп жатабыз. Биринчиси, биз президенттик институтту жоёлу. Президенттик бийлик Кыргызстанды кайра-кайра трагедияга алып келе турган бийлик болуп эсептелинет. Эгер биз муну ушул бойдон калтыра турган болсок кийинки келген президент дагы Атамбаевдин жолуна түшүп, кайрадан 5 жылдан кийин авторитардык бийликке айланат дагы кайрадан мамлекетти трагедияга алып келе берет. Ошондуктан биз жакшы мамлекет курабыз десек, биринчи кадам катарында бийликти премьер-министрге өткөрүп беришибиз керек. Бул системалуу өзгөрүү болуп эсептелинет. Эгерде президенттик институтту жоё турган болсок, президенттик бийлик кызыктуу болбой калат дагы Кыргызстанда көп партиялуулук, демократиялык багыттагы ар кандай күчтөр пайда болот дагы алар бири-бири менен атаандашып Кыргызстан өнүгүү багытына түшөт. Мына ушул жолду биздин бир көз караштагы адамдар акыркы убактарда сунуш кылып келе жатабыз. Биз муну ишке ашырганга аракет кылабыз.

— Бир кезде Өмүрбек Текебаев Конституцияны өзгөртөбүз дегенде сиздер абдан каршы чыккансыздар. Эми болсо Текебаев баш мыйзамды өзгөртүүгө каршы чыкса, сиздер анын позициясын колдоп жатасыздар. Ошондо сиздер Текебаевге барып кошулдуңуздарбы же ал сиздерге кошулдубу?

— Эгерде саясатта жана мен айтып жаткандай системалуу нерсени кармана турган болсок, Текебаев бизге келип кошулду. Атамбаев мамлекет үчүн 3 оор нерсе жасады. Президент демократиялуу мамлекет курам деп Кыргызстанда бийликти узурпациялаган авторитардык бийликке айлантты. Атамбаев менен системалуу түрдө күрөшүп келе жаткан адамдардын арасына Текебаев дагы кошулду. Экинчиси, президент Кыргызстанды кайрадан системалуу социалдык-экономикалык кризиске алып келип такады. Муну биз беш-алты адам 5 жылдан бери баймабай айтып келе жатабыз. Азыр Текебаев дагы муну толугу менен колдоп, биздин катарыбызга кошулуп жатат десек туура болот. Албетте, Текебаевдин бүгүнкү күндө саясый орду маанилүү. Анткени анын өзүнүн фракциясы бар лидер, Жогорку Кеңештин депутаты. Андыктан алардын үнү кандайдыр бир деңгээлде катуурак чыгышы мүмкүн. Бирок системалуу жактан алып караганда Текебаев бизге келип кошулду.

— Азыр катарыңыздарда ар кандай адамдар бар экен. Муну менен сиздер эптеп эле бийликке жетип алууну көздөп жаткан жоксуздарбы?

— Саясатта эки багыт бар. Биринчиси, бул стратегиялык багыт. Мен стратегиялык багытта Кыргызстанда парламенттик башкарууну колдогон саясатчымын. Жана ошол парламенттик башкарууну Кыргызстанга киргизгенге акыркы 15 жылда мүмкүнчүлүгүмдү жумшап келе жатам. Мындан кийин да жумшай берем. Экинчиси, тактикалык багыт болуп эсептелет. Эгерде биз бүгүн тактикалык багытыбызды карай турган болсок анда чынында эле стратегиялык багытта бир боло албаган саясатчылар кошулду десек болот. Бул кырдаалдык-тактикалык багыт болуп эсептелет. Эгерде биз убактылуу кандайдыр бир маселелерибизди чече турган болсок, азыркы күндө чогуу турган саясатчылар дагы келечекте өзүбүздүн стратегиялык багытыбыз боюнча бөлүшөбүз. Мисалы биздин катарыбызда күчтүү президенттик бийлик болуш керек деген Мадумаров дагы бар. Кыргызстанды курултай гана башкарыш керек деген улутчулдар, мекенчилдер тобу да бар. Мунун баардыгы кырдаалдык-тактикалык биригүү болуп эсептелинет. Ошондуктан биз Конституциялык стабилдүүлүктү коргош үчүн гана бириктик. Бул убактылуу гана биримдик. Максатыбызга жеткенден кийин биз биримдикти токтотобуз дагы ар бирибиз өзүбүздүн мурдагы стратегиялык багытыбыз менен кете беребиз.

— Текебев менен Атамбаев кайра биригип кетип, силерди мыш кылсачы?

— Текебаев менен Атамбаевдин бүгүнкү күндө кайра биригиши абдан оор болот. Саясатта сын айткандар экиге бөлүнөт. Биринчиси идеялык көз караш менен сын айткан адамдар. Мисалы мен жеке мамиледе Атамбаев менен эч кандай каршылыгым жок. Атамбаевди идеологиялык көз караш менен сындап келе жатам. Анткени Атамбаевди Кыргызстанды Орусиянын губерниясына айландырды, авторитаризмди кайра алып келди деп сындап келем. Бүгүнкү күндө Текебаев менен Атамбаев эмне үчүн бириге албайт дегендин бир себеби бар. Булар жеке мамилеге өтүп, бири-бирин жеке көз караш, кызыкчылык менен сындай баштады. Атамбаев Текебаевди мародёрлукка күнөөлөсө, Текебаев Атамбаевди коррупционер катарында сындап башында туруп жатат. Бул деген идеологиялык күрөш эмес, жеке адамдык күрөшкө айланды. Мындан кийин экөө бириге албайт, биригип кетишсе экөө тең саясатта, коомдун алдында кадыр-баркын бир топ түшүрүп алышат.

Маектешкен Баян КУЛОВА    

Булак: “Жаңы ордо”

— Исхак Абсаматович, баш мыйзамды өзгөртүү боюнча референдумга эмнеге каршы болуп, сиздердин фракция кол койбой чыгып кетти?

— Биздин фракция өзүнүн жыйынында Конституцияны өзгөртүүгө келген долбоорлорду карап туруп, кээ бир жерлерде өзүбүздүн сунуштарды бердик. Ошол сунуштарыбызды канааттандырган жок. Анын үстүнө колдойсуңарбы же колдобойсуңарбы деп эч ким сурабады. Акыркы долбоорду көргөн да жокмун, ким жазса, ошол кол койсун.

— Анда референдумга каршы турбайсыздарбы?

— Референдумга каршыбыз деген жокпуз. Референдумдун жол-жобосу туура эмес деп айтып жатабыз. Конституцияга өзгөртүүлөрдү жакшылап карап чыктым. Ал боюнча менин тескери пикирим жок. Жол-жобосун туура сактасак, эч кимдин эртең жалаасы болбойт. Негизи баш мыйзамга киргизилип жаткан өзгөртүүлөр таптакыр бийликтин табиятын алмаштырбайт. Кээ бир жерде өкмөт башчысынын милдеттерин күчөтүп жатат. Ал туура. Биз парламенттик республика болгондон кийин премьер күчтүү болушу зарыл. Фракцияда биз тараптан өлүм жазасын коштуруу боюнча сунуш болгон. Экинчиден, прокуратуранын ордун төмөндөтпөш керек деген сунушубуз бар болчу. Аны ким карады, кимдер жооп берди, түшүнүксүз болуп калды.

— Азыр сиз бул референдум бийликти түп тамыры менен өзгөртпөйт деп жатасыз. Анда мынчалык ызы-чуу болуунун эмне кереги бар эле?

— Бул референдум бийликтин кызыкчылыгы үчүн гана багытталып жатат. Жөнөкөй жарандар – балдары мектепке барса, үйдө тынчтык болсо, жумушу ордунда болсо ошого ыраазы болушат. Ал эми бийликтин табияты ушундай. Азыр айрым депутаттар өз сын пикирлерин берип жатышат. Негизи биринчи келген долбоордо көп нерсе туура эмес болуп калган. Мындан сырткары адам укуктары боюнча да көп нерселерди караса болот. Биздин эгемендүүлүгүбүзгө доо кетпегидей болушу зарыл. Мына, Кадыржан Батыров соттолуп өкүм алгандан кийин Варшавада бизди сындап сүйлөп жатат. Бул кыргыз жарандарына өтө оор тийе турган нерсе. Ушундай адамды ЕКУУга алып барып сүйлөткөнү бул Кыргызстанды тоготпогондук деп билсе болот.

— Кандай талаш-тартыштар чыгышы мүмкүн?

— Өкмөт өзүмдү-өзүм билем десе, Жогорку Кеңеш баарын биз чечебиз деп жатат. Бийлик болсо эч кимге көз каранды болбойм деп олтурат. Бул дүйнөдө эч ким көз каранды болбой коё албайт. Мисалы премьер министрдин ыйгарым укуктарын көбөйтүүгө мен макулмун. Мына 26 жылда 26 өкмөт башчы алмаштырып, гиннес рекорд китебине кире турган болуп калды. Акыркы 4 жылда 4 премьер-министр алмаштырдык. Бул эмне деген шумдук? Өкмөт башчы өзүнүн тармагы менен таанышып чыкканча эле кызматынан кетирип салып жатабыз. Албетте, көп өкмөт башчылар ар кандай ызы-чуу, жаман сөздөр менен кетишти. Бирок алардын бири дагы соттолгон жок. Жөнөкөй жаран бирдеме жасаса тез аранын ичинде соттолуп, өкүмү бат эле угузулат. Ошондуктан кызматтык мөөнөт дегенге да өзгөртүү киргизип жатат. Бир гана мындай ыкманы сот колдонсун деп жатабыз.

— Ушунча жылда бат-бат өкмөт башчыларды алмаштырганыбыз уят чын эле. Сиздин оюңузча өкмөт башчы канча жылга чейин кызмат ордунда олтурса ишинин жыйынтыгын көрө баштайбыз?

— 3 жыл олтурса адамдын кандай иштегенин көрөбүз. 3 жылда эшиктин алдындагы эгилген дарак деле мөмө бере баштайт да. Элестеткиле, 16 министр, 24 ар кандай кызматтар менен таанышып чыкканча эле жыл айланып кетип жатпайбы. Анын ортосунда жамандык, жакшылык дегендерге барат. Райондордо жүрүшөт милицияны шагыратып тизип, тоз-тополоң кылышып. Өткөндө “президент, премьер-министр, төрага баарыңар эл уктап жаткан убакта жумушка келип, эл эс алып жаткан убакта жумуштан кеткиле. Себеби борбордук көчөлөрдө силерди өтөт деп миңдеген машиналар тизилип турушат. Ошондуктан эрте келип, кеч кеткиле”деп айттым. Ушундай иштесе борбордук көчөлөрдө тыгындар азаймак. Муну жасап койсо өздөрүнө эле жакшы болмок.

— Абсамат Масалиевич дагы ушинтип элдин баарын токтотуп, тоз-тополоң салып жумушка келчү беле?

— Атам биринчи катчы болгондо алдында бир МАИ жүрчү. Жол чыракка жеткенде гана бакырчакты жандырып өтүп кетчү. Азыркылардай алдын ала жарым саат күттүрүп, жол тостурган болгон эмес. Биринчиден атам буга жол берчү эмес, жаман көрчү. Анын үстүнө партиялык тартипте өзүңдү көрсөтпө деген бекем тартип бар болчу. Бүгүн баардык система алмашып, азыркы жетекчилердин денелери мынчалык өтө сактык менен корголоору баарыбызды таң калтырат. Өзүм Мамбет Мамакеев атындагы оорукананын жанында жашайм. Биз го жеңил машине менен жүрөбүз. Маршруткадагылар, шашып бараткандардын абалы айтпаса да түшүнүктүү эмеспи. Үч кызматкер баарын токтотуп өткөндө, башка убакта өтпөйбү деп ким деле болсо жиндейт да.

Маектешкен Б.МЫРЗАТОВА   

 

Бул сүрөттөгү Текебаевдин айылда жыйырма жылдан бери чатыры жабылбай жаткан үйү. Ал айылдаштары, шайлоочулары менен жолукканда “Акмандык туугандарым, менин жердештерим! Парламентте, өтө бай депуттар көп. Алардын базарлары, кафе, ресторандары, сауналары, АЗСтери, мейманкалары, тактай кампалары, менчик окуу жайлары, жеке фирмалары, банктары, дүкөндөрү, жол куруучу фирмалары, эс алуучу пансионаттары жана башка байлыктары, кабат-кабат үйлөрү бар. Мен айлык менен жашаган жалгыз депутатмын. Алган маянамды, айлыктан-айлыкка эптеп үнөмдөп жеткирем! Бул жагынан силерге жакынмын. Корко турган эч нерсем жок. Ошон үчүн Акаев, Бакиев, эми Атамбаевди да коркпой сындап келем. Уурулук кылбаган, колу таза, эл үчүн күйгөн адам гана эч кимден коркпой сүйлөйт. Менин болгон байлыгым-менин чынчылдыгымда! Баскан жолум таза, ошон үчүн эч кимден коркпойм. КТРден, 5-канал, 7-каналдан мен туурасында айткандардын баары калп! Менин колумдан, мыйзам жазуу гана келет… Бекер жеринен Конституциянын атасы деп айтышпайт. Эгерде менин ашыкча байлыгым болсо силер күндө көрүп жүргөн үйдүн чатырын эбак эле жаап коёт элем го…”-деп Өмүрбек Текебаев жыйырма беш жылдан бери элдин кулагына лапша илип келет. Ошон үчүн аны билгендер “лапшагон” дешет.

Акыркы күндөрдө эки кыргыздын башы бириксе эле, Текебаев менен Атамбаевдин ортосундагы саясый эрөөлдүн аягы эмне менен бүтөөр экен деп калышты. Алгач, Өмүрбек Текебаев “Бүткүл дүйнөлүк көчмөндөр оюну”, андан кийин КМШ мамлекеттеринин саммити, президент Атамбаевдин 60 жылдык мааракеси болуп жаткан учурда, эл арасында бир топ саясый упай топтоп, ажону жамандап алганга үлгүрдү. Менчик телеканалы “Сентябрь” аркылуу күнү-түнү бир жактуу каралап, СДПК партиясын, анын баштагы лидери А. Атамбаевди улактай эле сүзгүлөдү го чиркин. Анын айткан сөзүнө карапайым эл башында ишенди. Айткан аргументтери, ынанымдуу көрүндү. Алгач чындык ал тарапка оогандай болду эле. Күтүүсүз соккудан кийин, эми гана эстерине келген СДПКчылар Текебаевге КТР, ЭлТР, 7-канал, 5-каналдар аркылуу оор артиллериядан сокку урушуп, чабуулга өтө башташты. Тыйындын эки бети болот дегендей, бүгүн адалсынган Текебаевдин өзүнүн абийири кетип турган кез. Эми, Текебаев чыркыраган чындык ал тараптан качып, коргонууга өтүп, кайпалактап калган учур. Көрсө, эл арасында “эң кембагал депутат”, айлык менен гана жашаган Текебаев “буржуйлардын” катарына эбак эле кошулуп “бай-батча” болуп кеткенин билбей жүргөн экенбиз. Текебаевдин бети калың экен, кайра бет тырмачылык кылып “Алтымышка чыкканда жер там салсам болбойбу, айылдык болгондуктан сөөгүм ошол жер тамдан чыксын!”-деп актанганга үлгүрдү.

Анткени, дайыма өзүнөн-өзү түтөп, демократ сөрөй Текебаевдин жүзүнүн чыныгы бет пардасы эми ачылып отурат. Кечээ эле Атамбаевдин салган үйүн Кыргызстанга жарыя кылган Өмүрбек мырзанын өзүнүн калпы чыгып отурат. КТРдин журналистинин суроосуна бети кызарбай, “Мен үч комнаталуу үйдө гана жашап жатам… Жакында кененирээк үч бөлмөлүү үйгө чыксакпы деп турабыз. Башка байлыгым жок…” деп өзүн “итке минген томаяк” кылып көрсөткөн Өмүрбек Текебаев аманэсен эле болсун. КТРден көрсөтүп жаткан ушунча байлыгын жашырып, жалпы кыргыз элин, шайлоочуларын алдады. Өзүнүн калпычы, эки жүздүү саясатчы экенин бул ирет өзү далилдеп отурат. Жалпы кыргыз элине коррупция менен күрөшкөн, жылаңач айлык менен жашаган жалгыз Текебаев деген образынын быт-чыты чыга талкаланды окшойт. Бир кезде сөөмөйүн кезеп элдин байлыгын тоногон адамдарга “ичкениңди ириң, жегениңди желим кылам!” деп өктөм сүйлөгөн депутатка азыр ким ишенет? Айткан сөзү калп болуп, чыныгы “парткоррупционер” Текебаев өзү болуп чыкканын билбей калды көрүнөт. “Шибегени капка ката албайсың” деген элибиздин мыкты сөзү бар. 2010-жылы мародерчулук болгону чындык! Болгону ошол мародерчулукту ким жасаганы азырынча ачыкка чыга элек…

2010-жылдын кандуу 7-апрелине чейин түшкү тамак ичкенге акчалары жок отурган “Ата-Мекен” партиясынын “саясый элитасы” бүгүнкү күндө “иттери чөп” жеп турган кези. Баягы Өмүрбек Абдрахманов, Равшан Жээнбековдун колун караган күндөр эбак өткөн. Партиянын офисине баш баккан Өмүрбек Абдрахмановду курсактары кулдурап, өзөгү кургап өрттөнүп, ач калган “ата-мекенчилер” эшикти карап “спонсорубуз” кечикти го деп кезерип күтүп отурушчу. Өмүрбек Абдрахманов ал кезде бизнесте бутуна туруп калган капчыктуу адамдардын бири болчу.

Абдрахмановдун “бакма балдарындай ” болгон “ата-мекенчилерди” бир топ мезгилге чейин багып жүргөнүн өздөрү деле жакшы билишет го. Ошол эле Ө. Абдрахманов Текебаевдей башы көрүнгөн саясатчынын жөө жүргөнүн көрүп ага эки “Мерседес” авто унаасын белекке берген жагы да бар. “Обед” алып берип курсагын тойгозуп жүргөн Ө. Абдрахмановду кийин бетке айткан чындыгы үчүн сессия өтүп жаткан залда Текебаев жакалаганга чейин барганын теле көрүүчүлөр унута элек болсо керек. “Мал арыгын баксаң оозуңду майлайт, адам арыгын баксаң төбөңдү каңдайт”-деген сөздүн чындыгы ушул белем.

Өзүлөрү байып алган соң Ө. Абдырахманов менен Р. Жээнбековду партиясынан кетиришкенче шашышты. Анткени, Текебаев табиятынан өзүнөн күчтүү, финансы жактан көз карандысыз, өзүнүн пикирин бетке айта билген адамдарды жанына кармабайт. Чындыкты айткан адамдардан коркот. Ал табиятынан ошондой эгоист адам.

Ал айылдан токулган кара свитеринен башка байлыгы жок, бир баштык пакет менен борборго, чоң саясатка “жылаңач” келген, чындыкты гана сүйлөгөн айылдык мугалим болчу. Мугалимдердин табияты таза болот эмеспи. Депутат болуп саясатка аралашкандан бери булганды. Текебаев 2010-жылдан бери, Кыргызстандагы капчыктуу, май чайнаган күркүл, бай адамдардын бирине айланды деген сындар айтыла баштады. Керек болсо, айлык менен жашаган депутаттын өз маянасы Кытайда окуп жүргөн кызы Айданек менен АКШда окуган уулу Амантурга кеткен жардамдан ашпаса керек.

КТР телеканалы айлыктан-айлыкка жашаган депутаттын жүзүн ачты. Текебаев азыр коргонууга өттү. Бети ачылып калгандан кийин гана актангандай болуп өзүнө караштуу гезит, телеканалдардын журналисттерин алып үйлөрүн көрсөтүмүш болуп жүрөт. Көрсө, Текебаевдин сөзүнө ишенсек, бизнесмен аялы багып жүргөн тура. Кыска убакытта, удаа-удаасы менен төрөгөн аялы жаш балдары менен үйүндө отурбай эле бизнес кылып жүргөн тура. Депутаттын аялы эбак эле капчыктуу, түштүктүн тили менен айтканда “бай катынга” айланып калган тура. Андан көрө ачыгын эле айтпайбы? Шайлоолор болгон сайын Ө. Текебаев байыйт деген сөздөрдүн бекер жерден чыкпаганы да ошондон го. Балким, эл арасында айтылгандай кээ бир партиялаштарынын шайлоо өнөкөтүнө кошкон акчаларын “адалдаштырып” ушундай элиталык үйлөрдү алып тургандыктан ити чөп жеп жаткандыктын белгиси эмеспи? Эмесе, башкалардай башы көрүнгөн фирмасы жок, жалгыз Өмүрбек мырзанын маянасын карап отурган анын үй-бүлөсү, мынчалык кыска мөөнөттө байып кетүүсү мүмкүнбү? Азыркы күндө, обед учурунда Абдрахмановду күткөн Өмүке жок.

Өзгөчө, акыркы парламенттик шайлоодо башына карга чычкандай эле байыды дешет. Алдыңкы тизмедеги “алтын орундарга” барган талапкерлер өз каалоолору менен шакылдатып алды 500 000 доллардан эсептеп берип жатканда Өмүкенин алаканы ысык темирди кармагандай кызып турду дешет партиялаштары. Убагында “Ата-Мекенди” “Ата-Мекен” кылган колдору жука партиялаштары бул ирет шайлоо тизмесине илешпей калышты. Ал эми буга чейин, өмүрүндө бир да жолу “Ата-Мекен” деген сөз ооздорунан чыкпаган эл арасында “сараңбай” аталган Турусбек Мамашевдин эрке кызы, жана башка азыркы олигарх депутаттар да алдыңкы орундарга долларбайдын күчү менен келгени элибизге белгилүү го. Мына азыр Текебаевди жарга такаганда, анын жанында үч гана депутаты калганын көрдүк.

Өткөн шайлоодо акчалуу олигархтардын депутаттык орун үчүн кармашы болгону элибиздин эсинде калды. Бул ирет да, “Ата-Мекен” партиясы маарага президент Атамбаевдин айкөлдүгү менен гана эптеп-септеп илешип калды деген сөздөр эл арасында айтылып жүрөт. Анын чындыгы да бар. Президенттин ошол айкөлдүгүн, керек болсо жакшылыгын эшеги ылайдан өткөн жылкы мүнөз Текебаев бүгүн унутту. Атамбаевди көчөдөгү ушакчы аялдардын деңгээлине түшүп каралады. Текебаевде ыйык нерсе жок. Ал бир күндүк кызыкчылык менен жашаган адам. Парламенттик шайлоодон кийин өз ордун таап, мышыктай акырын жыла басып, саясатка анча аралашпай жүрдү эле, эми тили чыгып, лидерлик дымагы ойгоно баштады көрүнөт. Кээде элге да чала болду дегиң келет… Бүгүнкү күндө кыргыз элине күйгөн, табиятынан таза Мадумаровдой личность эмес, жеке турмушун элдин жашоосунан жогору койгон, калп айтуунун “академиги” Текебаевдей адам керек болуп турган учур. Өмүрбек Текебаев жыйырма беш жылдан бери элди алдоонун жолун абдан өздөштүрүп алган мыкты адис, “саясый шылуунга” айланды. Ал бүгүнкү күндө “партиялык рэкетке” айланды. Сабыр карышкыр (Мукамбетов) айткандай, азыркы күнгө чейин “Ата-Мекен” партиясынын курултайын өткөрбөй өз партиялаштарынан качып жүргөнүндө бир мандеми болсо керек. Карышкыр жөн жерден айтчу эмес эле. “Семиздикти кой гана көтөрөт” дегендей буга чейинки “чөнтөгү касал” Текебаев шайлоо болгон сайын партиялаштардын берген “взносторуна” семирип, каада күтө баштаганы ошондон го деген ой кетет.

“Ата-Бейиттеги” шейит кеткендерден коркпогон Өмүрбек мырза

2010-жылдын 7-апрелиндеги кандуу окуя, жалпы кыргыз элинин жүрөгүндө кара так калтырган күн. Бүгүнкү күндө КТРден көрсөткөн “Ата-Мекен” партиясынын лидеринин аялына таандык делген байлыктарга ким жеткиргенин Өмүрбек Текебаев унутуп калса, эстетип коёлу. Ушул жыл Текебаевдин үй-бүлөлүк жеке турмушун байытууга жол ачкан байсалдуу жыл болду. Ал эми эл үчүн, бул кандуу окуя башка үй-бүлөлөрдү эң кымбат жакындарынан түбөлүккө ажыратып, кайгыга батырган кайгылуу күн. Экинчи жагынан бул жылдар аралыгында кечээ эле, Өмүрбек Абдырахманов түшкү тамагын алып берип, курсагын кампайтып жүргөн Текебаевди байлыкка, бийликке алып барган жыл болду. Жамандыкты, арамдыкты ойлобогон карапайым эл Текебаевге окшогондордун колундагы куралы болуп, чындык, теңдик издеп Ала-Тоо аянтында чыркыраган бойдон окко учуп шейит кете беришти. Артка бир аз кылчая кетеличи. Ошол кездеги Убактылуу өкмөттүн жетекчисинин орун басары Өмүрбек Текебаев “Ата-Бейитте” мындай деп жалындуу сүйлөгөн эле: “-7-апрель-тарыхый күн. Кыргыздын эр-азамат жигиттери, кыздары кыргыз элин кул кылууга мүмкүн эместигин далилдеди. Бир адам, бир үй-бүлө байлыгы, бийлиги менен, куралдын күчү менен чөгөлөтө албастыгын көрсөтүштү. Бул намыс үчүн күрөш күн болду. Өмүр жана эркиндик деген ураандын алдында, кыргыз элинин азаттыгы үчүн эл жексур бийликти жеңип чыкты. Курман болгон адамдардын ордунда ар бириңер болушуңар мүмкүн эле. Миңдеген адамдар өз көкүрөктөрүн окко тозуп чыгышты. Бул өзгөчө күн. Анткени, бул кыргыздардын жаңы мүнөзүн калыптандыра турган зор окуялардын бири. Ушундай тарыхый окуялардан биздин жаштарыбыз мындан ары үлгү алышып, ошол баатырларга окшоп, мекенчил болууга аракет кылышат. Бул кайгылуу окуяда, курман болгон элдик уулдарыбыз кыргыздын тарыхынын жаңы барагын ачышты. Курман болгондордун үй-бүлөсүнө көңүл айтабыз. Биз курман болгондордун асыл максатын ишке ашыруу үчүн эл алдында ант беребиз. Алардын канын төккөндөрдү жазага тартабыз деп ушул жерден ант беришибиз зарыл. Бийлик эл үчүн иштейт деп ант беришибиз абзел. Эгер жаңы бийлик унутса, анда эр-азаматтардын арбагы урат. Тагдырыбыз Бакиевдин тагдырынан да жаман болот.” Өмүрбек Текебаев Ала-Тоо аянтында окко учуп шейит кеткен баатыр балдарыбызды бүгүн эстебейт. Эстегиси келбейт дагы… “Ата-Бейитте” жалындуу сөздөрдү айткан Текебаев бүгүн алар туурасында оозго алгылыктуу сөз да кыла элек. КТР аркылуу берилген анын байлыктарын көрүп отуруп, Өмүрбек мырза “Ата-Бейитте” сүйлөгөн сөзүн, арбактардын алдында ант берген күнүн унутуп, эртеси эле байлык топтоого шымалана киришкендей көрүнөт. Сөзүбүз калп болбосун, мына бул имарат 2010-жылы кыска убакытта салынып бүттү. Элдин башы кайгыдан көтөрүлө албай, жүрөгүндөгү жарааты айыга элек кезде Өмүрбек Текебаев “Супер инфо” турган имараттын жанына бир көз ирмем убакытта беш кабат имаратты бүтүрүп салды. Ошончолук эле байлыгын батыра албай жатса, “Ата-Бейитте” каза болгон баатырлардын жетим калган балдарына үй салып берсе, кадыры көтөрүлөт эле. Ал андайга барбайт!

Ө. Текебаев бүгүн “Ата-Мекен” партиясынын лидери, башкаруу каолициясынын мүчөсү, мындайча айткандай бийликтин адамы. Өмүрбек мырза “Ата-Бейитте” сүйлөгөн сөзүн унутуп “эл үчүн иштебей” өзүнүн үй-бүлөсүнүн жеке кызыкчылыгы, жыргап жашоосу үчүн байлык топтоп, “маңдай тер төгүп” иштеп жаткан учуру дегенге ынанып кетесиң. “Ата-Мекен” партиясынын лидери Ө. Текебаев “Бийлик эл үчүн иштейт деп ант беришибиз абзел. Эгер жаңы бийлик унутса, анда эр азаматтардын арбагы урат…”– деген жалындуу сөзүн бүгүн унутту. Анткени ал, бүгүн байлыктын кулу болуп, ал Ала-Тоо аянтында кырчындай өмүрүн кыйып шейит кеткендерден да, арбактардан да коркпой калган учуру. Ишенбесеңер, элибиздин эртеңки келечеги үчүн окко башын байлап, чыркырап кете берген баатыр жигиттерибиздин бейитине качан барып куран окуду экен, сурап көргүлө?

Арбактардын “эсебинен байыган” Текебаев

2010-жылы 7-апрелде каза болгондорду жерге берүү зыйнатында “Ата-Бейитке” эл батпай кеткен эле. Кыргыз эли ошол кайгылуу күнүн унуттубу? Жыл сайын, “Ата-Бейитте” апрель баатырларына багыштап, арбактардан коркуп куран окуган жалгыз Алмазбек Атамбаевдин гана караанын теледен көрөбүз. Өмүрбек мырза, бүгүнкү күндө арбактардан коркпогон, ал өзүн жердеги Кудайдай күткөн адамга айланган. Партиялаштарынан, кыргыз элинен жашырган байлыктарын “бизнес леди” аталган аялынын атына жазып каттаганы аман эле болсун. Өзүн таза адам катары көргөзөм дегени го. Ушунча арам байлыктын ээси болууга шарт түзүп берип, шейит кеткендердин бирөөсүнүн үй-бүлөсүнө жардам берди бекен? Эгер жардам берген болсо ырахмат, жардамын ыраа көрбөсө наалат айтабыз. Өмүрбек мырзага окшогондорду ээрчип, окко учкан ошол баатырлар, бирөөлөрдүн чырактай балдары, бирөөлөргө ата, жесир калган келиндердин үйүндө арка-бел болчу күйөөлөрү эле. 2010-жылдын 7-апрелинде Ала-Тоо аянтына келген жаштар Текебаев менен аялы байысын деп окко учушкан беле? Албетте жок! Алардын да колдорунда каражаттары болсо “Ата-Мекендин” партбосунун кызындай Кытайдан, баласындай АКШдан, балким башка чет өлкөлөрдөн окутушмак. Аянтта бир чоңдун баласы окко учканын көрдүңөрбү? Жок. Чоң кызматтагылардын балдарынан жалгыз А. Бекназаровдун баласы гана эл менен кошо жүрдү. Ө. Текебаев ушул кезге чейин жакындарынан ажырап, кан жутуп отурган каза болгондордун жакындарына, ал тургай аянтта окко учкан баатырлардын жетимчиликти башынан өткөрүп, ата мээримин көрбөгөн балдарынын маңдайынан сылап койгонго жарабаса керек. Текебаев ушунча байлыгы менен тынч жата бербей, президент болгусу келип Кант шаары аркылуу, Москвага ат тезегин кургатпай учуп-барып келип жүргөнүн угуп калабыз. Балким дагы бир кан төгүүнү көксөп, президент болгусу келип бийликти алмаштырууну ойлоп, элди дүрбөтүп аянтка алып чыккысы келип жаткандай көрүнөт. Өмүрбек мырза, кеч боло электе каразгөйлүктү токтот! Эки жолку төңкөрүштөгү кан төгүүлөр аздык кылып жатабы? Араңдан бутуна туруп келе жаткан, биз үчүн ыйык “Кыргызстан” деген ыйык кемени ары-бери чайпаба… Кеч боло электе токтон! Жетишет! Болбосо эл өзү сени токтотот…

Бизнес ЛЕДИ

Бумеранг деген болот. Кечээ эле ушул Текебаев тымызын артына туруп, ак үй менен биригип Жогорку Кеңештин муруңку төрагасы А. Келдибековго карасантайлык менен анын байлыктарын КТР аркылуу кайра-кайра бердиришкенде жыргап күлгөн болсо керек. Эми өзүнүн башына түшүп отурат. Саясаттагы бир көз ирмемдей болгон кыска убакытта, “Ата-Мекен” партиясынын “Крупскаясы”, Кыргызстандагы аялдардын арасындагы эң бай бизнес ледиге айланып отурганы ачык болду. Ылайым байысын, ага эч кимдин деле ичи тарыган жок. Эл оозундагы айтылган кептерге караганда бул үй-бүлөнүн байлыгы да, экс президент Аскар Акаевдин жубайы Майрам Акаеванын байлыгына жетейин деп калыптыр деген салыштыруулар көп айтылууда. Ушуларды карап туруп Үзөңгү-Кууштун Кытайга өткөн кези эске келет. Текебаев Үзөңгү-Куушка каршы добуш берип, жыйындар залына кайрадан кирип кворум түзүп бергенден соң ити чөп жеп, иши жүрүшө баштаган деген сөздөр да бекер жеринен айтылбаса керек. Ошондон кийин, Фрунзе-Исанов көчөлөрү кесилишкен жерде, азыркы күндө “Супер-инфо” гезити арендада отурган имаратты кура баштаган экен. Ал жер чынында сагызгандай сак Текебаевдин жубайы Айгүл айымга катталган. Эмесе ал кезде чиедей балдары менен үйдө отурган Айгүл айым андай имаратты кайдан салмак эле. Жер участогун эле 150 000, миң долларга жакын баада, кафе курганга сатып алган дешет. Ошол күндөн баштап кыргыз бизнесинде жаңы айымдын аты катталып иши алгалап жүрө баштады. Үзөңгү-Кууш темасы Текебаевдин жүрөгүн өйүткөн, өмүрүндөгү эң жаралуу жери.

Жыйындар залынан чыгып кеткен эл депутаттары “Өмүрбек залга кирбе, Үзөңгү-Кууш Кытайга өтүп кетет!”-дегенин да укпай кирип кеткен экен. Белгилүү саясатчы, Азимбек Бекназаров: “Үзөңгү-Кууш маселеси каралып жатканда, Текебаев биз менен чогуу кворумду түзбөй чыгып кетип, кайра Боромбаева экөө кирип, кворумду түзүп берген. Чотонов бизде калган. Бул саясый оюн. Текебаев кворум түзүп бергенден кийин Үзөңгү-Кууш Кытайга өтүп кеткен. Бул тарыхый факты.” (“Жаңы Ордо” № 12(436) 4-апрель 2014-жыл) Бул жерде Үзөңгү-Кууштун Кытай тарапка өтүп кетишине “каршы” добуш берүүдө Текебаев кворум түзүп берүү менен тарыхый шартты жаратып бергенинде болуп жатпайбы. Абсамат Масалиевдер менен он тогуз депутат менен кошо чыгып кетип, алардын ичинен жалгыз гана тажрыйбалуу, өтө куу саясатчы Текебаев парламенттин жыйындар залына кайрадан киргени эмнени каңкуулап турат. Ошондо Үзөңгү-Кууш маселеси Кытайга өтүп кетишине нааразылык көрсөтүшүп, депутаттар А. Абдымомунов. Б. Акунов, Б. Асанов, Н. Байло, Т. Бакир уулу, Б. Бекбоев, А . Бекназаров , Э . Булекбаев , О. Дүйшеев, И. Исаков, И. Кадырбеков, А. Мадумаров, А. Масалиев, А. Малиев, А. Проненко, Д. Садырбаев, Д. Чотоновдор парламенттин жыйындар залынан чыгып кетишкен эле.

Ал эми ошол кездеги депутаттар А. Масалиев менен Д. Садырбаев арабызда тирүү эмес. Ошол жыйындын башында депутат Өмүрбек Текебаев да тигилер менен жыйындар залынан чыгып кетишкен. Ошол күнү коюлган Үзөңгү-Кууш маселеси өтүп кетээрин беш колдой билип туруп, Ө. Текебаев эмне үчүн, кайсыл кызыкчылыкты көздөп жыйындар залына кайрылып добуш берүүгө кирген? Өзүнүн жыйындар залына кирүүсү менен Үзөңгү-Кууш Кытайга өтүп кетээрин билип туруп ушундай кадамга барды. Эч нерсени билбеген мадыра баш депутат болсо да башка кеп болчу. Иттин өлүгү мына ушул жерде жатат. Парламенттин жыйындар залында кыргыз жери Кытай тарапка өтүп кете турган тарыхый күндө, Жогорку Кеңештин депуттары эки тарапка бөлүнүп, кыл чайнашып турган тарыхый учурда ал эл тарапта боло албады. Ал башка жолду тандап, Үзөңгү-Кууштун Кытай тарапка өтүп кетишине кворум жаратып, маселеге чекит койду. Текебаев мына ушул кадамы менен тарыхта калды. Бул темада эч кимди сүйлөткүсү келбей, дароо баса калат.

Өмүрбек мырзанын кворум түзүп берүүсү менен ата-бабаларыбыздын каны менен келген тарыхый жерибиз Кытай тарапка өтүп кетти. Баарына акылы жеткен Текебаев, билип туруп эмне үчүн ушул митайым кадамга барды экен? Биздин чыкыйыбыз жетпей турганы ушул болуп жатат. Балким, бир саясый кызыкчылыктан болгондур дегендер да бар. Каршы добуш берүү менен эл алдында эки жүздүү кадамга барганын айтып жүргөндөр да жок эмес. Өмүрбек мырзанын кайрадан залга кирип добуш берүүсү, бул чыккынчылыкка тете кадам болгон деп талаш-тартышты туудурган адамдар да кездешет. Кыргыз эли, ушул күнгө чейин Өмүрбек Текебаевдин бул табышмактуу кадамына жооп ала албай убара болуп келишет. Ал ошол кадамы менен казак туугандарга кырк байталга кеткен Чүйдүн жерин Жантай хан берип жиберген окуядай көрүнөт. Анда Өмүрбек Текебаев бүгүнкү күндүн Жантайы болуп калабы? Эмне үчүн ал ушундай кадамга барды? Кандай күч анын сезимин кайра ойготту экен… Текебаев бул маселе боюнча канчалык актанса да өзүнүн абийир сотунун алдында калп айта албаса керек. Албетте Кудайдан корксо…

Көкжал саясатчы Азимбек Бекназаров маегинде: “Эгерде (Ө. Текебаев ред.) соттон утуп алган болсо, бизди күбө катары чакырыш керек эле да. 19 депутат кворум түзбөй жүргөнбүз. Ошолордун ичинен экөөсү Абсамат Масалиев менен Дооронбек Садырбаев маркум болду. Калган он жетибиз тирүүбүз.” “Жаңы Ордо” № 16(440) 16-май 2014-жыл. Азимбек Бекназаровдун бул сөзү так болушу үчүн туңгуч президентибиз Аскар Акаевдин “Жаңы Ордо” гезитине (№ 17(480 15-май, 2015жыл) берген маеги эске келе түштү.

Суроо: ­‑ “Үзөңгү-Кууш маселеси парламентте карала турган учурда бир топ депутаттар нааразылык кылып жыйындар залынан чыгып кетишкен болчу. Алардын арасында Текебаев да бар. Ошондо сиз кадырыңыз өткөн бир топ депутаттардын арасында Текебаевди ж. б. чакырып “Үзөңгү-Куушту парламентте колдоп койсоңор?”деп суранганыңыз чын беле? Марат Султанов сиздин айтканыңызды колдобой койгондо ага таарынган экенсиз. Ал эми, Текебаев каршы добуш берем дегени чын беле?

Аскар Акаев: “Ооба. Парламентте пикир туудура турган депутаттардын көбүн чакырып, баарына айттым. Чыныгы абал кандай экенин аларга түшүндүрдүм. Көрүп турасыңар, ал жер-талаш жер деп айттым. Көбү ошол сөзүмөн туура түшүнүштү.

Мындан өткөн өжөр факт болобу? Текебаев сөзүнө туруп, каршы добуш берүү менен Үзөңгү-Кууштун Кытайга өтүп кетишин билип, акылы жетип, кворум түзүп бергени бул чындык болуп жатпайбы. Партиясынын аты “Ата-Мекен” болгону менен кыргыздын жерин кемитип, арам ойлуу кадамга барып, кворум түзүп бергени үчүн, кыргыз эли эч качан Өмүрбек Текебаевди кечирбейт… Бул маселе беш, он, жыйырма, отуз жылдан кийин деле козголо берет…

Дастан БЕЛЕКОВ, Бишкек шаары   

Булак: Жаңы Ордо