Россия-Украина согушу

Программада айтылгандай, Инстаграмдагы кыргыз сегментинде жеке күзөт ишканасына жумушчулар керек деген таризде жарыялар пайда болгон. Анда иш издегендерге жакшы айлык акы убадаланып, алар Орусиянын аймактарында иштей турганы белгиленген. Кабарчылар жумуш издеген киши катары байланышкан учурда алар бул орундарга кабыл алуу токтоп калганын айтып, аскердик кызматтарды сунушташкан.

Кат аркылуу баарлашууда уюм Орусиянын Коргоо министрлигинин кызыкчылыгы үчүн иштей турганын билдиришкен. Жарыянын ээлери кайрылгандарды Краснодар аймагынын Молькино айылына барууга чакырат. Андан ары иш издегендер Украинага аскерий операцияларга катышуу үчүн жөнөтүлөт. Аскерий даярдык талап кылынбай турганы, жада калса соттолгон адамдарды да ала беришери көрсөтүлөт.

Маалым болгондой, Молькинонун жанында Орусиянын аскерий базасы жана аскерлерди согушка жалдап иштеген орусиялык “Вагнер” жеке компаниясынын имараты жайгашкан. Ал өз кезегинде «пионерлердин лагери» деп аталчу. Бул тууралуу эл аралык жалпыга маалымдоо каражаттары буга чейин жазып чыгышкан.

Украин жергесине кол салгандан кийин көпчүлүк эксперттер орус президенти Владимир Путин койгон милдеттерди армия кошумча мобилизациясыз аткара албай турганын белгилешкен. “Вагнер” же, “ЧВК Вагнер” сыяктуу жеке менчик аскердик компаниялар “жашыруун мобилизациянын” варианттарына айланып калган. Ыктыярчылар дагы, жалданмачылар дагы аскерлер сыяктуу Орусиянын Коргоо министрлиги менен иштеп жатышат.

Улуттар уюмунун маалыматына ылайык, журналисттердин бери дегенде жетөө аткылоолор маалында окко учса, алардын бешөө болжол менен орусиялыктардын огунан каза тапкан. Дагы беш журналист кармаштар жүрүп жаткан аймактарда набыт болгон. Аларга ким кол салганы аныкталган эмес. Дагы бир кабарчыны орусиялык аскерлер уурдап кетип, кыйнашкан. Бошотулгандан көп өтпөй ал көз жумган. Жапа чеккен төрт журналист кесибине байланыштуу куугунтукталганын айтып берген.

БУУ курман болгон же жараат алгандардын бери дегенде бешөө аял экенин белгилейт. Арасында “Азаттыктын” украин редакциясынын кызматкери Вера Гирич жана орусиялык журналист Оксана Баулина бар.

Мындан тышкары БУУнун мониторинг миссиясы орусиялыктар оккупациялаган аймактарда маалымат каражаттарынын жети кызматкери уурдалып кеткен учурларды каттаган.

Орус аскерлери кеминде эки жолу журналисттер бараткан машинелерди атайылап аткылаганы такталды. Ал унааларда ак желек байланып, PRESS деген жазуу бар болчу.

“Орусияга кеткенине эки жылдай болуп калган. Украинага качан кеткенин айта албайм. Ал жакка өз эрки менен кетиптир. Луганск облусундагы Рубежное шаарында каза болуптур. Сөөгүн Москвадан алып келип, 3-июнда жерге бердик. Ал Кыргызстандын эле жараны болчу, орус жарандыгын алайын деген ниети болгон эмес”, – деди Ислан Полотов.

Маркум Руслан Полотов Таластагы Үч-Коргон айылында каттоодо турганын айыл өкмөт кызматкерлери тастыктады.

Руслан Полотов Москвадагы жогорку аскердик окуу жайынын бүтүрүүчүсү экени айтылып жүрөт. Кыргызстандын Коргоо министрлигинин алдындагы атайын багыттагы аскер бөлүгүндө кызмат өтөгөн.

Президенттин алдындагы башкаруу академиясында жогорку билим алгандан кийин эмгек жолун Талас облустук акимчилигинде баштаган. Орусияга кеткенге чейин Таласта АРИС программасында иштеген.

Маалыматта үй-бүлөлүү, эки баланын атасы экени да көрсөтүлгөн.

Украинадагы согушка орусиялык күчтөрдүн катарында катышып, каза болгон дагы бир кыргыз жараны Аманбек Курбанбаев 14-июнда Аксыда жерге берилди. Ал милициянын отставкадагы майору болгону айтылды.

Кыргызстандын мыйзамдарына ылайык, чет мамлекеттин аймагында куралдуу кагылыштарга жана аскердик аракеттерге катышкан кыргыз жарандары беш жылдан сегиз жылга чейин эркинен ажыратылышы мүмкүн.

Буга чейин Улуттук коопсуздук комитети Украинадагы согушка катышкан деген негизде кыргызстандык жаранга кылмыш ишин козгогонун билдирген. Шектүү Украинада убактылуу иштеп жүргөн жигит болуп чыккан. Ал Орусия коңшусуна кол салгандан кийин Украинанын аймактык коргонуу күчтөрүнө кошулганы айтылган.

Кыргызстан Украина-Орусия маселесинде бейтарап экенин согуш башталгандан бери белгилеп келет.

“Кармаш талаасындагы абал өтө оор. Күнүнө жүздөй жоокерибиз окко учуп, 500 чактысы жарадар болууда. Кремл аскерлеринин саны менен алып, чоң жоготууларга учурап, туруштукка туш болгону менен айрым тилкелерде алга жылууга кудуретүү”, – деп жазды министр Фейсбукка.

Резников постун башка өлкөлөрдөн курал-жарак алуу маселесине арнаган. Атап айтканда, польшалык “Краб” деген гаубицалар пайдаланууга даяр турганын маалымдады.

Согушкан тараптар өз жоготуулары тууралуу статистикасын чанда ачыкка чыгарат. Орусиянын Коргоо министрлиги акыркы жолу март айында бир жарым миңден көп аскери мерт кеткенин билдирген. Ошондон бери маалымат тарата элек.

Апрелде украин президенти Владимир Зеленский Орусия басып киргенден бери 2,5-3 миң украин аскери курман болгонун айткан. Июндун башында президент күн сайын армия 60-100 аскерин жоготуп, дагы 500дөйү жараат алганын билдирген.

Согушутун шартында тараптардын жоготуулары тууралуу маалыматтарды текшерүү мүмкүн эмес.

Ал элчилик Украинанын аймагындагы кыргызстандыктар тууралуу кабардар экенин, анын ичинде Кыргызстандын Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитети (УКМК) иш козгогон адам тууралуу да толук маалымат бар экенин белгилеген.

“Эвакуациялык иш-чаралар башталгандан тартып, элчилик ага Кыргызстанга бекер кетүүсүнө жардам берүүгө даяр жана аскердик иш-аракеттерге катышпоо керек экендигин бир нече ирет айтып, эскерткен. Бирок ал Кыргызстанга кайтуудан баш тарткан. Ал жаран аймактык коргонуу кызматында (территориальная оборона) санитарларга жардам берип жүргөнү билинген. Бул тууралуу Кыргызстандын тийиштүү органдарына ошол замат кабар берилген”, – деп жазган элчи.

УКМК кыргызстандык жарандын Украинадагы согуштук аракеттерди чагылдырган фото жана видео материалдар активдүү жарыяланган социалдык тармактардагы баракчасын тапканын 14-майда маалымдаган. Атайын кызмат аккаунттун ээси 2021-жылы Украинага эмгек миграциясына чыгып кеткен Кыргызстандын К.у.А. аттуу жараны экени такталганын жана ага карата кылмыш иши козголгонун кабарлаган. Иш Кылмыш-жаза кодексинин 256-беренесинин 1-бөлүгүндө каралган (“Кыргыз Республикасынын жаранынын чет мамлекеттин аймагындагы куралдуу кагылышууларга же согуштук аракеттерге катышканы же террористтик акт жасоого даярдыгы”) кылмыштын негизинде Кылмыш менен жоруктардын бирдиктүү реестрине катталган.

Киев орус күчтөрү 24-февралда Украинага басып киргенден бери Орусия 25 миңден ашуун аскерин жоготконун кабарлаган. Москва оор жоготууларды моюнга алганы менен өлгөндөрдүн так санын атай элек.

Согуш башталгандан бери Украинанын аймагында Орусиянын жарандыгын алып, армияда кызмат өтөгөн үч кыргызстандык каза болду. Алардын сөөгү Кыргызстанда орус желеги менен жерге берилгени коомчулуктун сынына кабылган.

Мекеменин маалыматына караганда, болжол менен саат 10:50дө Тажикстандын чек арачылары Баткен районунун Тескей деп аталган жергесиндеги чек аранын тактала элек тилкесинде кызматын өтөп жатып буга чейинки багытын өзгөртүшкөн жана кыргызстандык чек арачылардан ал жерден кетүүнү талап кылышкан.

Окуя болгон жерге тажик чек арачыларына башка да аскерлери жардамга келгени, натыйжада алар көбөйүп, жаңы чектен өтүүгө аракет кылышканы, бирок кыргыз тарап андайга жол бербегени маалым болду.

Кыргыз тараптын маалыматы боюнча, атышуу башталып, 10 мүнөттөй уланган. Кыргыз тараптан жабыркагандар болгон жок.

Эки өлкөнүн чек ара өкүлдөрү дароо телефон аркылуу сүйлөшүү жүргүзүп, аскерлерди окуя болгон жерден алууну жана кошумча күч-каражат тартпоону макулдашышты. Сүйлөшүү уланууда.

Кыргыз тарап Тескей деген жер чек аранын тактала элек тилкесине кирерин, бирок ал жакты кыргыз жарандары пайдаланып келерин билдирди.

Ал ортодо “Озоди” радиосу Исфарадагы өз булактарына таянып, чек ара окуясынан курман болгондор бар экенин кабарлады. “Окуя нөөмөттөгү тажик чек арачылары алмашып жаткан учурда болду. Нөөмөткө жаңылар келгенде кыргыз чек арачылары аларды кемсинтип, эскертүүсүз эле биз тарапты көздөй ок атышты. Жыйынтыгында бир тажик чек арачысы каза болуп, бир дыйкан жаракат алды”, — деп билдирген булак.

“Озодинин” билдирүүсүндө бул маалыматты Исфара шаардык ооруканасынын дарыгерлери да ырастаганы айтылган. Азырынча Тажикстандын расмий бийлиги чек арадагы курал колдонулган бул окуя боюнча эч кандай билдирүү жасай элек.

Тажикстан менен чек ара сүйлөшүүлөрү 2002-жылы башталган, ортодогу чек ара сызыгынын 60 пайызга жакыны такталган.

2021-жылдын жазында Баткенде, кыргыз-тажик чек арасындагы куралдуу кагылышта 36 кыргызстандык курман болгон, үйлөр, социалдык объектилер жарактан чыккан. Тажикстан 19 жараны каза болгонун билдирген. Эки өлкө бирин бири айыптап, кылмыш иштерин козгошкон.

Кийин сүйлөшүүлөр уланып, эки тараптуу жыйындарды пландуу негизде өткөрүп туруу макулдашылган.

Быйыл 27-январда Баткендеги кыргыз-тажик чек арасында кайрадан чыр чыгып, ок атышууга чейин жеткен. Кыргызстандан жалпысынан 12 жаран жараат алса, тажик тарап эки жараны набыт болуп, дагы 10 адам жараат алганын билдирген. Бул жолу да тараптар бири-бирин айыптаган билдирүүлөрдү жасаган.

Эсиңиздерге сала кетсек, кечээ 9-мартта КР Президенти Садыр Жапаров Жогорку Кеңеште сүйлөгөн сөзүндө “бүгүнкү күндө Россия менен Украинанын ортосунда болуп жаткан окуялардын кесепети дээрлик бардык мамлекеттерге терс таасир этип атканын көрүп жатабыз…  Албетте биз кичинекей эле өлкөбүз. Биздин согушту токтотуп коюуга таасирибиз деле жетпейт. Ошондуктан биз калыс өлкө болушубуз керек”, – деп билдирген.

“Бүгүнкү күндө Орусия менен Украинанын ортосундагы болуп жаткан окуялардын кесепети дээрлик бардык мамлекеттерге терс таасир этип жатканын көрүп жатабыз. Кыскасы, дүйнөлүк деңгээлде соода-экономикалык, коопсуздук, алака-катыш жана башка чөйрөлөрдө абал кыйын. Айрыкча акыркы күндөрү эл аралык жагдай жана дүйнөлүк рыноктогу кырдаал кескин курчуп баратат, буга баам салып байкап турасыздар. Албетте биз кичинекей эле өлкөбүз, согушту токтотуп коюуга таасирибиз деле жетпейт, ошондуктан биз калыс өлкө болушубуз керек”.

Президент доллардын куну көтөрүлүп, күйүүчү майдын, азык-түлүктүн баасы кымбаттап баратканын, мындай абалда амбицияларды артка калтырууга, негизсиз сын-пикирден карманууга чакырды.

Орусия Украинага 24-февралда басып кирген. Андан бери Украинанын бир катар шаарларында аткылоолор жана бомбалоолор уланууда.

Москва кошуна өлкөгө басып кирген 14 күндөн бери БУУнун адам укуктары боюнча кеңсеси 400дөн ашуун карапайым кишинин каза болгонун каттады. Кеңсе ошол эле маалда жоготуулар мындан эселеп көп болушу мүмкүн экенин кабарлады.

Эң оор абал Кара деңиздеги Мариупол шаарында түзүлдү. Бир нече күндөн бери калк таза суу, жылуулугу жок отурат, канализация системасы керектен чыкты. 430 миң калкы бар калаанын жарымынан көбү чыгып кетүүгө аракет көрүүдө.

Киевдин жака белиндеги Ирпендин тургундарын да коопсуз жерге көчүрүү аракети уланууда. Жергиликтүү тургундар шейшембиге караган түнү катуу аткылоого дуушар болгонун айтып беришти.