Эмгек мигранттары

Азырынча Кыргызстандын Орусиядагы элчилиги кыргызстандыктардын кармалганы боюнча маалымат тарата элек.

Расмий маалыматка ылайык, Орусияда миллиондон ашуун кыргызстандык эмгек мигранты бар. Бейрасмий эсепте орус паспортун алган кыргыздардын саны 500 миңге чамалайт.

Бул тууралуу Орусиянын Ички иштер министрлигинин расмий сайтына жарыяланган маалыматта жазылган.

Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигинин маалыматына караганда, жыл сайын 9 миңдей кыргызстандык орус жарандыгын алат. Отуз жыл ичинде Орусиянын жараны болгон кыргызстандыктардын саны расмий эсепте 650 миңден ашкан.

Борбор Азия чөлкөмүндө Орусиянын паспортун алгандардын сап башында Тажикстан турат. Алты ай ичинде 74 160 тажикстандык, 21 647 казакстандык, 13 099 өзбекстандык, 1 549 түркмөнстандык атуул Орусиянын жарандыгын алган.

Расмий маалыматка ылайык, ушул тушта миллиондон ашык кыргызстандык Орусияда жашап-иштеп жүрөт.

Мекеменин маалыматына караганда, мындай чечим Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигинин жана элчиликтин Орусия тарап менен жүргүзгөн сүйлөшүүлөрүнүн натыйжасында кабыл алынды.

Сөз Москвадагы “Көп функционалдуу миграциялык борбор” мамлекеттик мекемесиндеги кызмат тууралуу жүрүүдө.

Ошондой эле аталган борбордогу медициналык текшерүү кызматтарынын тизмеси толукталып, жугуштуу оорулардын кошумча анализи башка мекемелерге жөнөтүлбөстөн, ошол жерден эле жасалмай болду. Чет өлкөлүк жаран эгер оорусу бар экени аныкталса гана Москванын атайын медициналык жайларына жөнөтүлөт. Ал жакта дарылоо үчүн акы алынбайт.

Орусияда миграциялык мыйзамдарга ылайык медициналык текшерүүдөн өткөн кыргызстандыктардын көбүнө “жыныстык жол менен жугуучу оорусу бар” деген диагноз коюлуп, аларды орус тарап бир гана клиникадан дарыланууга мажбурлап жатканын декабрда Жогорку Кеңештин жалпы жыйынында депутат Нуржигит Кадырбеков айтып чыккан. Ал “Сахарово” борборунда ачылган медициналык жай текшерүүдөн өткөн ар бир мигранттан 5700 рубль алып, венерологиялык оорусу бар дегендерди дарыланууга кымбат клиникага жөнөтүп жатканын белгилеген. Кыргыз жарандарынын укугу бузулганы аныкталса, бийликтен чукул арада чара көрүүнү өтүнгөн.

Маселени парламенттин башка депутаттары да көтөрүп чыгышкан.

2021-жылдын 29-декабрында Орусияда “Чет өлкөлүк жарандардын укуктук абалы жөнүндө” жана “Мамлекеттик дактилоскопиялык каттоо жөнүндө” мыйзамдарга өзгөртүү киргизилип, жаңы миграциялык эрежелер иштей баштаган. Ага ылайык, чет элдиктер, анын ичинде Кыргызстандын жарандары жугуштуу оорусу бар-жогуна текшерилип, бармак издерин тапшырып, сүрөткө түшүп, каттоого турушу зарыл.

Орусиядагы мигранттарга коюлган жаңы талаптар аларга кошумча түйшүк жаратып жатканы, бул ЕАЭБ ичиндеги макулдашууларга карама-каршы келери тууралуу маселе Жогорку Кеңеште бир нече ирет көтөрүлгөн.

ЕАЭБге Кыргызстандан тышкары Армения, Беларус, Казакстан жана Орусия мүчө. Бул уюм ортодогу бажы тоскоолдуктарын жоюу, элди жана товарларды эркин өткөрүү максатында уюшулган.

Ноябрь-декабрь айларында Орусиядагы аймактардын көбүнүн мыйзам чыгаруу органдары жергиликтүү салык мыйзамдарына өзгөртүүлөрдү киргизип, аймактык коэффициенттерди жогорулатты. Бул коэффициенттер мигранттар ала турган эмгек патенттеринин баасын эсептөөдө колдонулат.

Орусияда жашаган тажикстандык юрист Мухаммаджон Собировдун айтымында, Москва шаарында мигранттар үчүн патент 5900 рублден 6600 рублге чейин кымбаттайт. Санкт-Петербургда 4200дөн 4400 рублге, Самарада 4419 рублден 5720 рублге чейин жогорулайт.

“Патенти бар мигранттар киреше салыгын эки жолудан төлөбөшү керек. Алар патенттин мөөнөтүн узартуу үчүн акча төлөшөт. Андан соң анын айлыгынан киреше салыгын да кармап калышат. Чет өлкөлүк жаран патенттин мөөнөтүн узартуу менен киреше салыгын аванс менен төлөп, айлык алгандан кийин жумуш берүүчү да кармап калууда”, – деди юрист.

Эмгек патенти Орусияга визасыз кире алган өлкөлөрдүн жарандарынан талап кылынат. Мындай патенттер аларга бул өлкөдө мыйзамдуу иштеп жүрүшү үчүн керек.

Киши колдуу болгон сөөк табылганына байланыштуу окуя тууралуу кыска маалымат берген мекеме ал адам Кыргызстандын 50 жаштагы жараны экенин, Москвада такси айдоочусу болуп иштеп жүргөнү аныкталганын маалымдады.

Факты боюнча Москванын Кунцево райондор аралык тергөө бөлүмүндө Орусиянын Кылмыш-жаза кодексинин 105-беренеси (“Адам өлтүрүү”) менен иш козголуп, тергөө жүргүзүлө баштады.

Кыргызстандын миллиондон ашуун жараны бүгүнкү күндө Орусияда эмгек мигранты болуп жүрөт.

ТИМдин расмий маалыматына караганда, былтыр Кыргызстанга четтен 540 “Жүк-200” келсе, быйыл алгачкы беш айда 292 мигранттын сөөгү мекенине жеткирилди.

Радионун кабарчысы менен байланышка чыккан 30 жаштагы Курбон Шарифов Мариуполдо август айынын аягынан бери иштеп жатканын билдирди. Анын айтымында, аларды Мариуполго буга чейин тажик мигранттары иштеп келген Москвадагы “Реставрация” курулуш компаниясы жөнөткөн. Алгачкы ай үчүн куруучуларга 130 миң рублден (2350 доллар) маяна төлөшкөн. Бул тажикстандык куруучулар Москвада алган айлыктан эки эсеге көп.

“Кийинки айларда да ушундай айлык төлөйбү билбейбиз. Бул жакта талкаланган үйлөрдү калыбына келтирип, терезелерин алмаштырып, чатырларын жаңыртып жатабыз. Бизди убактылуу турак жай жана үч маал тамак менен камсыз кылышты”, – деди Шарифов.

Мариуполго жөнөтүлгөн тажик мигранттарынын так саны белгисиз. Шарифовдун айтымында, “Реставрация” курулуш компаниясы эле бул шаарга 110 киши жөнөткөн. Алардын көбүн Тажикстандын жарандары түзөт. Мариуполго жумушчуларды жөнөтүү менен башка курулуш компаниялар да алектенүүдө.

Орусияда анча чоң эмес курулуш компанияларга ээлик кылган Тажикстандын айрым жарандары да Мариупол шаарын калыбына келтирүүгө жумушчуларды жөнөтүп жатышат. Аты-жөнүн жана фирмасынын аталышын айтуудан баш тарткан алардын бири Мариуполго 30 миң курулушчу жөнөтүүгө буюртма келгенин билдирди.

“Кечээ автобус менен жумушчулардын тобун жөнөттүк. Бүгүн алар иштей башташты. Биздин жумушчулардын көбүн Тажикстандан жана Өзбекстандан келген мигранттар түзөт”, – деди ал.

Тажикстандын Орусиядагы элчилиги тажик жарандарын Мариуполду калыбына келтирүү иштерине жөнөтүү боюнча орус бийлигинен расмий билдирүү болбогонун айтышты. “Айрым мекендештерибиз бул боюнча бизге телефон чалышкан. Биз аларга кооптуу аймактарга барбоо кеңешин бердик”, – деди элчиликтин өкүлү.

Мариупол – Украинанын Донецк облусунун өнөр жай борбору жана Азов деңизиндеги ири эл аралык соода порту болуп эсептелет. Бул шаар үчүн кармаш 2022-жылдын 25-февралында башталып, май айында гана орусиялыктардын карамагына өткөн.

Элчилик бул маалыматтарды төгүндөп, жарандарды такталбаган маалыматтарды таратпоого чакырды.

“Элчилик социалдык тармактарда чет өлкөлүк жарандарды, анын ичинде Орусиянын аймагында убактылуу жүргөн Кыргызстандын жарандарын мобилизациялоо боюнча аскердик кызматка чакыруу жөнүндө маалыматтардын таркашына байланыштуу, анда көрсөтүлгөн бардык маалыматтар чындыкка дал келбестигин билдирет”, – деп жазылган маалыматта.

21-сентябрда Орусиянын президенти Владимир Путин жарым-жартылай мобилизация жарыялаган. Коргоо министри Сергей Шойгу бул боюнча мамлекет башчынын жарлыгынын алкагында 300 миңдей резервисттер аскерге тартыларын айткан. “Новая газета. Европа” басылмасы жарлыктын жашыруун деп мүнөздөлгөн 7-пунктуна ылайык, 1 миллионго жакын адам мобилизацияга тартыларын жазды.

Путин мобилизация жарыялангандан бери орусиялыктар чет өлкөлөргө, анын ичинде Борбор Азияга агылууда.

Буга чейин Кыргызстандын Тышкы иштер министрлиги (ТИМ) Орусияда жарыяланган мобилизациялоо кимдерге тийиштүү экени тууралуу түшүндүрмө берген.