Эмгек мигранттары

Кеп буга чейин орус жарандыгын алган адамдар тууралуу болууда. Учурда укук коргоо органдары аларды издеп жатканы кабарланды. Эгер ал борбор азиялыктар чындап эле аскерге баруудан баш тартса, жарандыктан ажыратылат.

Буга чейин жарандык алган 80ден ашуун адам Орусиянын Куралдуу күчтөрүнө кызмат өтөө үчүн жиберилгени маалым болгон.

Ишемби күнү Тергөө комитетинин басма сөз кызматы аскердик кызмат өтөөдөн баш тартуу фактысы боюнча 12 кылмыш иши козголгонун билдирген. Мекеменин маалыматына караганда, аскер курагындагы 12 борбор азиялык Орусиянын жарандыгын алып, бирок октябрда чакыруу боюнча аскердик комиссариаттарга барышкан эмес. Буга байланыштуу полиция кызматкерлерине аларды издеп табуу тапшырмасы берилген.

Ушул жылдын аягына чейин аскерге 18 жаштан 27 жашка чейинки жарандар чакырылат. 2024-жылдын 1-январынан тарта аскерге чакыруу мөөнөтү 30 жашка чейин узартылат.

Орусиянын Кылмыш кодексинде аскерде кызмат өтөөдөн баш тартуу үчүн эки жылга абакка кесүү жазасы каралган.

Быйыл жай айында Орусияда мигранттарга каршы рейддер күч алган. Мамлекеттик Думада “армияга барбай, аскердик милдетин өтөбөгөн мурдагы мигранттарды жарандыктан ажыратуу” мыйзам долбоору сунушталган.

Орусиянын атуулдугун алган борбор азиялыктарды согушка тартуу өнөктүгү Москва Украинага согуш ачканда башталган.

Расмий эсепте, орус жарандыгын алган кыргызстандыктардын саны 600 миңден ашуун. Алардын бир бөлүгү кыргыз паспортунан баш тартпаганы кабарланып келет.

“Кыргызстандын Алматыдагы консулдугуна рахмат. Агам чек арадан өтүп келатып “Кыргызстан” деп кыйкырып, баарыбызды ыйлатты. Азыр жаныбызда. Эми апасы, бир туугандарынын жанында болот”,- деди Рыскелдиева.

Бул мыйзамсыз мигранттарды мекенине тез кайтарууга шарт түзөт.

Gazeta.uz билдиргендей, Германия өкмөтү Өзбекстан, Грузия, Молдова, Кения, Колумбия жана Кыргызстан менен мыйзамсыз мигранттарды мекенине тез кайтарууну караган миграциялык өнөктөштүк боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүдө. Бул тууралуу Deutsche Welle басылмасы Ички иштер министрлигинин өкүлүнө шилтеме берүү менен кабарлаган.

Басылма Борбор Азиянын эки өлкөсү менен сүйлөшүүлөр бир топ алдыга жылганын белгилеген. Майдын башында Өзбекстан менен, сентябрдын аягында Кыргызстан менен меморандумга кол коюлган.

Кеп мыйзамсыз качкындардын санын кыскартуу менен катар Германияга мыйзамдуу иммиграцияга мүмкүнчүлүк түзүү жөнүндө болуп жатат.

18-сентябрда 30дан ашык киши парламент имаратынын алдына барып, депутаттарга кайрылуусун калтырышты.

Окуя 16-сентябрда жергиликтүү убакыт боюнча саат 23:53тө Мендерес аймагында (Измирге жакын жергесинде) болгону, токой өртүн өчүрүүгө катышкан тик учак Тахтали дамбасын сүзүп, кулап түшкөнү маалымдалды.

“Түркия Республикасынын Айыл жана токой чарба министрлигинин маалыматы боюнча, тик учакта төрт адам болгон. Алардын үчөө Кыргыз Республикасынын жараны. Учурда бир кыргызстандык ооруканада, калган жарандар боюнча издөө иштери уланууда. Башкы консулдуктун кызматкерлери окуя болгон жерге кырсыктын чоо-жайын тактап, Кыргызстандын жарандарына жардам көрсөтүү максатында жолго чыгышты”, – деп билдирди мекеме.

Түркиянын айыл жана токой чарба министри Ибрагим Юмаклы төрт адамдын үчөө кыргызстандык, бирөө түрк жараны экенин ырастады:

“Жалпысынан экипажда төрт кызматкер бар болчу. Үчөө кыргызстандык, бирөө түркиялык. Кыргыз кызматкер куткарылды, учурда ооруканада, абалы жакшы. Түнү менен калган үч кишини издөө иштери уланды. Таң атпай суучулдар тик учактын түшкөн жерин аныкташты”.

Кыргыз жарандары ал жакта учкуч кызматында келишимдик негизде иштеп жүргөндөр деген маалымат айтылууда.

Которулган акчанын басымдуу бөлүгү Орусияга туура келет (132.2 млн доллар). Экинчи орунда алыскы чет өлкөлөр турат. Улуттук банк башка өлкөлөрдөн 6 млн, АКШдан 4,5 млн, Түркиядан 1.7 млн доллар каражат которулганын билдирди.

Мигранттардын жыл башынан бери которгон акчасы 1 млрд 107.3 миллион долларды түздү. Бул өткөн жылдын ушул убактысына караганда 31,5 пайызга же 510.8 миллионго аз.

Ошол эле учурда июль айында жеке адамдар Кыргызстандан башка өлкөлөргө 30 млн доллар которушкан. Мында Орусияга 28 млн доллар, алыскы өлкөлөргө 1.1 млн доллар которулган. Азыраак бөлүгү Казакстан менен башка өлкөлөргө чыгарылган.

Улуттук банктын маалыматына ылайык, жети айда жалпысынан 286.8 млн доллар акча Кыргызстандан башка өлкөлөргө которулган. Бул өткөн жылдын ушул убактысына караганда 188.8 млн долларга аз.

Кыргызстандын 7 млн калкынын 1 миллиондон ашууну миграцияда жүрөт. Алардын басымдуу бөлүгү Орусияда жана теңинен көбү орус жарандыгын алган.

Бул июнь айына салыштырмалуу 4355 кишиге көп.

“Текшерүүнүн жыйынтыгында 400дөй чет элдик жаран аныкталды. Алардын ичинен жүзгө жакыны Орусиянын жарандыгын алып, бирок аскердик каттоого турбаса, 55и миграциялык мыйзамдарды бузуп жүргөн. Жасалма документтерди көрсөткөн бир мигрантка кылмыш иши козголду”, – деп жазылган полициянын билдирүүсүндө.

Бул рейдден кийин Адам укуктары боюнча кеңештин башчысы Валерий Фадеев “Орусиянын жаңы жарандарынын укуктары гана эмес, милдеттери да болушу керектигин” билдирди. Ал мигранттарга жарандык берүүдө аларды дароо аскердик каттоого алууну сунуштады.

Бир нече күн мурда Петербургдун тургундары аскердик комиссариатка чакырган СМС-билдирүүлөр келип жатканын билдиришкен. “Ротонда” басылмасы чынында эле мындай билдирүүлөр орто адистик билими бар жаштарга жөнөтүлгөнүн аныктаган.

“Аларды күзгү аскерге чакыруу өнөктүгүнүн алдында маалыматтарын салыштырып, тактоо үчүн чакырып жатышат. СМС билдирүүлөр электрондук аскерге чакыруу эмес. Келбегендер жоопкерчиликке тартылбашы керек”, – деген басылманын шаардык администрацияда иштеген булагы.

Күн мурун Чебоксары жана Новочебоксарск шаарларында Орусиянын жарандыгын алып, бирок аскердик каттоого турбаган бир нече чет өлкөлүк кармалып, аскердик комиссариатка жеткирилгени кабарланды. Аскердик каттоо боюнча милдеттерин аткарбаганы үчүн аларга 500дөн 3 миң рублге чейин административдик айып пул салынышы мүмкүн.