Түркиянын президенти Тайип Эрдогандын жогорку окуу жайдан алган диплому дүйнөлүк талкууга айланды. Германиялык Der Spiegel журналы “Диплому университеттен да эски” деп жазса, Bild гезити “44 ардактуу илимдин докторлугу бар, бир дагы диплому жок” деп башкы бетине жазып чыкты. Швейцария жана Австрия басылмалары болсо бул “сөзсүз түрдө изилдениши керек” деп чыгышты.
Кайсы өлкөгө же аймакка барбасын дээрлик бардык жердеги университеттер тарабынан “ардактуу доктор” же болбосо “профессорлук” берилген президент Эрдогандын чындыгында ЖОЖду бүтүрүп, бүтүрбөгөндүгүнө байланыштуу талаш-тартыштар дүйнөгө тарады.
“Колдонулган жазуунун түрлөрү ал кезде жок болчу”
Германия, Австрия, Австралия жана Швейцария басылмаларынан тартып, Европанын көптөгөн өлкөлөрүндө Эрдогандын диплому талаш-тартыш темага айланды. Германиялык Die Welt гезити “Күмөндүү диплом” деген башкы теманы койсо, Der Spiegel кабар журналы, “Дипломдогу көз боёмочулук күмөнү… Университеттен дагы эски диплом болмок беле? Эрдогандын бүтүрдү делген окуу жай, анын бүтүргөн жылынан бир жылдан кийин негизделген. Ошону менен бирге, графика жасоочулар дипломдогу жазуунун түрү (font) ал жылдары пайда боло электигин айтышат”,- деп жазды.
BILD гезити: диплому жасалмабы?
Германиянын эӊ көп тираждагы Bild гезити дагы “Дипломдогу карама-каршылык. Эрдогандын диплому жасалмабы?” деген башкы темада өтө кеӊири кабар жарыялады. Bild гезити, “44 ардактуу илимдин докторлугу бар, бир дагы диплому жок, мына ушундайбы? Түркиянын президенти Эрдогандын жогорку билими тез арада ачык-айкын айтылышы керек. Негизинен көптөгөн түрк эл өкүлдөрү тарабынан дагы анын эч кандай диплому болбогондугу айтылууда жана бул маселе суроолорду пайда кылууда” деп жазды.
Түркиянын баш мыйзамына жараша президенттикке шайлануу үчүн 4 жылдык жогорку билимдин болушу шарт экендигин белгилеген Bild гезити, “бир гана адистер, 1981-жылында болгондугу белгисиз болгон жогорудагы окуу жайдын бул критерийлерди аткарбагандыгы айтылат. Көпчүлүгү диплом жасалма болгондугун айтышууда” деп маалымдады.
Жогоруда айтылып келаткан Мармара университетинин Экономика жана башкаруу билимдери факультетинин 1982-жылында ачылгандыгы, бирок диплом 1981-жылы берилгендиги Түркиядагы талаш-тартыштын пайда болушуна себеп болду.
Швейцариянын басылмасы: Сөзсүз изилдениш керек
Швейцариянын Neue Züricher Zeitung гезити “Эрдогандын диплому изилденүүгө тийиш” деген темадагы кабарында “Түрк университеттеринин мугалимдеринин эӊ жогорку катмары, Эрдоган президенттикке шайлануу үчүн шарттарды орундатпады деген пикирде”,- деп жазды. Бул басылма өзгөчө Түркиянын баш мыйзамына жараша президенттикке талапкерлердин шарттарында жазып чыкты.
Германиялык Frankfurter Allgemeine Zeitung гезити жана Focus журналы менен бирге көптөгөн басылмалар бул темага кеӊири орун берип, Австрия басылмасы дагы бул талаш-тартышты окурмандарына жеткирди. Тема Голландия, Белгия, Англия жана Франция басылмаларында кеӊири орун алды.
Немис булактары: Эрдоган жогорку билим жөнүндө дипломду жасап алышы мүмкүн
Германиянын Frankfurter Allgemeine Zeitung Түркиянын президентинин расмий биографиясындагы дал келишпеген жагдайлар тууралуу маалымдоо менен, “түрк башчысы жогорку билим жөнүндө дипломду жасалма алышы мүмкүн”,- деп жазды.
Түркияда мамлекеттик башкарыш үчүн жогорку билимге ээ болуу кажет. Эрдогандын шайланганга укугу бар экенин көрсөтүш үчүн университтин азыркы ректору добуш берүүнүн алдында анын дипломунун сүрөтүн жарыялаган. Бирок Түркиянын шайлоо органы “эмне үчүн президент Конституцияга ылайык келгендей кылып документтин түп нускасын көрсөтпөдү?” деген суроого жооп берген жок.
Мындан тышкары инситуттун аталышы түрк башчысынын биографиясында көрсөтүлгөн менен дал келишпейт. Жогорку окуу жайдын Профессорлор биримдиги “документ жасоо тууралуу кеп болуп жатышы мүмкүн” деп эсептешет.
Германиялык ZDF телевидениесинде Программанын Facebook баракчасынан бир дипломдун көчүрмөсү жарыяланып “Түркияда Эрдогандын ЖОЖду бүтүрүп бүтүрбөгөндүгү тууралуу бир катар шек-күмөндөр бар. Диплом мына бул жерде” деп айтышты. Дипломдун даража бөлүгүндө, “Келечектин сертификаттуу супер башчысы” деп Эрдоганды шылдыӊ кылышты.
Буга чейин мурдагы прокурор Емер Фарук Эминагаоглу эгере бул күмөн далилденип калса, Эрдоганды президентик ыйгарым укуктан ажыратуу жана анын шайлоого катышуусуна тыюу салууну сурап Анкаранын прокуратурасына жана шайлоо комиссиясына арыз жөнөткөн. Бирок арызды четке кагышкан.
РИА-НОВОСТИ: Президенттин жогорку билим жок деп шектенишүүдө
Россиянын РИА-НОВОСТИ булагы дагы бул кабарды жарыялады. “Эми баары ордуна келип жатат. Вольтер буга чейин сабатсыздык дайыма дайыма аябай чоң ишенимге ээ болот деп эскерткен. Ал эми Түркиянын башчысы Реджеп Эрдогандын турушу эле ишенимдүү. Түркиянын ЖМКлары президенттин жогорку билим жок го деп шектенишүүдө. Журналисттер “анын университтеттерин” карап чыгышып, мурдагы иш орундарынын биринде дагы жогорку окуу жайды бүткөндугү тууралуу дипломун көрүшпөгөнүн байкашты. Ал тургай ЖОЖдун өзүнөн дагы көргөн жокпуз деп күмөндөнүшүүдө.
Эгерде түрк башчысынын расмий биографиясын карап көргөндө, ал башталгыч мектепти аяктап 1973-жылы Стабулдагы диний лицейге тапшырганын көрүүгө болот.Ал эми Мармар университетинин экономика жана коммерциялык илимдер факультетине келе турган болсок күмөн жаратууда. Буга чейин бирок бул маалыматтар шек жараткан эмес. Бирок эми аны карап кыызккандар табыла турган болду. Анткени Эрдоган өз өлкөсүндө репрессия баштады. Депутаттык кол тийбестиктен ажыраткан күндүн эртеси парламенттеги оппозициячыларга каршы 117 кылмыш ишин козгоду. Анын сабатсыздыгын “казып” чыккан журналисттерди дагы кууратат өңдөнүп калды. Эрдоган мындай нерселерди кечирбейт”,-деп жазды РИА-НОВОСТИ
Булак: “SÖZCÜ GAZETESİ”
КОММЕНТАРИЙ КАЛТЫРУУ