САЯСАТ

Басылманын маалыматына караганда, тыюу салынган товарлардын тизмесинде аскердик максатта колдонулушу мүмкүн болгон продукциялар бар.

“Биз согушка тиешеси бар жана чектөө киргизилген товарлардан башкасынын баарын экспорттойбуз. Бул 106 түрлүү товар, алардын экспортуна тыюу салынды”, – деди Казакстандын соода жана интеграция министринин орун басары Кайрат Төребаев.

Тыюу салынган товарлардын катарына негизинен чет жактарда өндүрүлгөн электр чиптери жана электрондук жабдыктар кирди. Төребаев аларды алып келүүгө уруксат берилген, бирок экспорттоого болбойт деп кошумчалады.

Май айында орусиялык “Важные истории” басылмасы, Уюшкан кылмыштуулукту жана коррупцияны иликтөө долбоору (OCCRP) жана германиялык Der Spiegel басылмасы жүргүзгөн иликтөөдө Орусия санкцияларды буйтап, казакстандык компаниялар аркылуу Украинадагы согуш үчүн чиптер менен дрондорду сатып алып жатканы айтылган.

Казак бийлиги былтыр май айынан тартып аскердик максаттагы товарларды Орусияга сатууга тыюу салганын, эки максатта пайдаланылчу продукцияны экспорттоого уруксат алуу эрежесин киргизгенин айтып келет.

Ошол эле маалда казак Тышкы иштер министрлиги менчик компаниялар тыюу салынган товарлардын реэкспорту менен алектениши мүмкүн экенин, бийлик андайга жол бербөөгө аракеттенгенин билдирген.

Башкача айтканда алар расмий каттоосу жок жарым жылда 90 күн гана жүрсө болот. Андан ашык жүрүү үчүн чет элдик жаран Кыргызстанга келген максатына (үй-бүлөсүнө кошулуу, окуу, иштөө ж.б.) жараша өлкөдө жүрүүгө уруксат берчү документтерди алууга милдеттүү. Андай документтерге: жашаган жерине каттоого туруу, узак жашап турууга уруксат, убактылуу жашоого уруксат, ошондой эле “Кайрылман” же “Мекен-карт” кирет.

ЕАЭБге мүчө – Армения, Беларус, Казакстан, Орусиядан тышкары Тажикстандын, Грузиянын, Азербайжандын жана Молдованын жарандарын каттоо алты айдан ашпаган мөөнөткө жүргүзүлөт.

“Чет өлкөлүк жарандардын жашы жете элек балдарын жана жарандыгы жок адамдарды каттоо алардын ата-энелерин, камкорчуларын жана башка мыйзамдуу өкүлдөрүн каттоо менен бир убакта жүзөгө ашырылат. Тиешелүү документтерди тариздөө боюнча чет элдик жарандар калкты тейлөө борборлоруна (КТБ) же 119 телефонуна кайрылса болот” деп жазылган маалыматта.

Кыргызстан ЕАЭБге 2015-жылдан бери толук кандуу мүчө.

Процесске анын адвокаттары гана киргизилди.

Бул макулдашуу 12-18-октябрь күндөрү Тажикстандын Бустон шаарында кыргыз-тажик чек арасын делимитациялоо жана демаркациялоо боюнча Кыргызстандын жана Тажикстандын өкмөттүк делегацияларынын топографиялык жумушчу топторунун жолугушуусунда кабыл алынган. Анын жыйынтыгында тиешелүү протоколго кол коюлду. Бул тууралуу Министрлер кабинети билдирди. Тараптар эми калган тилкелер боюнча сүйлөшүүнү Кыргызстанда өтө турган жолугушууда улантышмакчы.

Мекеменин мындай билдирүүсү 17-октябрда жарыяланды.

“Казакстан ХАМАСтын Израилдин карапайым тургундарына кол салуусун жана израилдиктерди, анын ичинде чет өлкөлүктөрдү барымтага алуусун айыптайт. Аларды тез арада бошотуу жана эч кандай тоскоолдуксуз гуманитардык жардамга жетишин камсыз кылуу зарылдыгы тууралуу БУУнун башкы катчысы Антониу Гутерриштин чакырыгын колдойт”, – деп жазылган ТИМдин билдирүүсүндө.

Мындан тышкары Астана тараптарды аскердик аракеттерди токтотуп, тынчтыкты, туруктуулукту жана коопсуздукту камсыздоо үчүн аракеттерди көрүүгө чакырган.

Мекеменин пресс-релизинде ошондой эле өлкө президенти Касым-Жомарт Токаевдин Бишкекте өткөн КМШ мамлекет башчыларынын саммитинде айткан сөздөрү да келтирилген:

“Бул кырдаалда эл аралык укук нормаларын, палестин элинин мыйзамдуу укуктары каралган БУУнун Коопсуздук кеңешинин тиешелүү резолюцияларын сактоо абдан маанилүү. Зомбулуктан зомбулук жаралат жана Жакынкы Чыгыш менен бүтүн дүйнө үчүн кейиштүү кесепеттерге алып келиши мүмкүн”.

ХАМАС Израилге 7-октябрда кол салып, 1 400дөй карапайым тургундун өмүрү кыйылган. Миңдеген адамдар жараат алды. Бул топ 130дан ашык адамды барымтага алган.

Ошондон бери Израил армиясы-ЦАХАЛ-Газа тилкесине тынбай абадан сокку уруп жатат. Газанын Саламаттык сактоо министрлиги соккулардан каза болгондордун саны 2 800гө, жарадарлардын саны 10 миңге чамалаганын кабарлады.

Буга быйыл октябрдагы КМШ саммити, ШКУга мүчө-мамлекеттердин өкмөт башчыларынын кеңешинин жыйыны, Кытайдын премьер-министри Ли Цяндын Кыргызстанга расмий сапары жана Евразия Өкмөттөр аралык кеңешинин жыйыны сыяктуу бир катар иш-чаралар себеп болгону айтылат.

Форумдун тематикалык иш-чараларына Кыргызстандан энергетика министри Таалайбек Ибраев менен Мамлекеттик бажы кызматынын төрагасы Самат Исабеков катышууда.

ТИМ билдиргендей, 17-18-октябрда Бээжинде өтүп жаткан “Бир алкак, бир жол” эл аралык кызматташтыгынын үчүнчү форумунун темасы “Бир алкак, бир жолду” жогорку сапатта куруу, жалпы өнүгүүгө жана өркүндөөгө биргелешип жетишүү” деп белгиленген.

Бул форумга 140тан ашуун мамлекет башчылары, өкмөт жетекчилери, министрлери жана башка деңгээлдердеги 30тан ашуун эл аралык уюмдардын өкүлдөрү катышат.

Иш-чаранын алкагында экология, логистика, санариптик экономика, тышкы соода, маданий-гуманитардык байланыштар, аналитикалык борборлордун ортосундагы кызматташтык, аймактар аралык жана деңиз кызматташтыгын илгерилетүү маселелери талкууланат.

Анда АКШ, Британия, Евробиримдиктин өлкөлөрүнө көп жолу жана узак мөөнөткө виза ачтырган индиялык жана кытайлык жарандар Кыргызстанга бир жумалык мөөнөттө визасыз режим менен кире алары жазылган. Кайра кирүүнү каалагандар Кыргызстандан чыгып кеткенден 21 күн өткөндөн кийин кайра кирсе болот.

Ошондой эле Кытайдын Гонконг жана Макао тургундарына 30 күндүк визасыз режим берилет, бирок кайра учуп кетүүгө авиа билети болушу шарт. Кайра келүүнү каалагандар болсо Кыргызстандан чыгып кеткен күндөн кийин 30 күндөн соң кире алат.

Чечим туристтик агымды көбөйтүү жана Кыргызстандын инвестициялык, ишкердик багытын жакшыртуу максатында кабыл алынганы жазылган.

Буга чейин Министрлер кабинетинин төрагасынын орун басары Эдил Байсалов журналисттерге берген маегинде Кытайдын айрым жарандарына виза берүү коопсуз экенин, тиешелүү органдар ар бирин көзөмөлгө алып турарын билдирген.

Кытай менен Кыргызстандын ортосундагы визаны жокко чыгаруу боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жатканы тууралуу быйыл майдын башында маалым болгон. Тышкы иштер министри Жээнбек Кулубаев Кытайдын тышкы иштер министри менен Сиань шаарында жолукканда бул маселе талкууланганын 3-майда парламентте билдирген.

Май айында коңшу Казакстан менен Кытай лидерлери эки өлкө ортосунда визасыз режим киргизүү тууралуу макулдашууга кол коюшкан.

Документке ылайык, казакстандыктар Кытайда, ал эми кытайлыктар Казакстанда чек арадан кирген күндөн тартып 30 күндөн ашпаган мөөнөттө (жалпысынан 180 күндүн ичинде 90 күн) визасыз жүрө алат.

11-сентябрдан баштап кытай жарандары үчүн Грузия да визасыз режим киргизген.

Бир нече күнгө созулган сот жараянына Зурабишвили катышкан жок. Ал Франция жана Германиянын президенттери менен жолугушууну мыйзам бузуу деп эсептебей турганын айткан. Грузия президенти Тбилисиге Евробиримдикке мүчөлүккө талапкер макамын берүү боюнча сүйлөшүүлөрдү өткөргөнүн билдирүүдө.

Өлкө конституциясы мамлекет башчыга өкмөттүн уруксатысыз тышкы сясатка аралашууга тыюу салат. Зурабишвилинин өкүлдөрү чет өлкөлөрдүн лидерлери менен кездешүүлөр, телефон чалуулар, каттар тышкы саясатты өзгөртүүгө алып келбесе, андайга жол берилет деген аргументин келтиришти.

Конституциялык соттун чечиминен кийин президентке импичмент жарыялоо боюнча мыйзам парламентте добушка коюлат. Президентти кызматынан кетирүү үчүн 100 депутаттын колдоосу керек. Маселе эки жуманын ичинде колго салынмакчы. Бирок бийликтеги партияда мынча мандат жок.

Оппозициянын бардык партиялары, анын ичинде Михаил Саакашвилинин “Бириккен улуттук кыймылы” да добуш берүүгө такыр катышпай турганын, же импичментке каршы добуш берерин билдирүүдө. Алар бул жараянды саясий бир жактуу деп аташат.

Мындан тышкары Алиев 19-сентябрдагы аскердик операциядан кийин Бакунун көзөмөлүнө өткөн аймактагы Хожалы, Агдер өңдүү бир катар калктуу конуштарга да барып, Азербайжандын туусун көтөрдү.

Тоолуу Карабактын айынан Армения менен Азербайжан 1980-жылдардын соңунан бери жаңжалдашып келген. Негизинен этностук армяндар отурукташкан Тоолуу Карабак автоном облусу Еревандын колдоосу менен Азербайжандын курамынан чыгып, 1991-жылы өз алдынча “Тоолуу Карабак Республикасы” деген жикчил түзүмдү негиздеп алган.

Андан бери тараптар ортосундагы куралдуу кагылышуулар миңдеген кишинин өмүрүн алды.

Быйыл 19-сентябрда Азербайжан аймакта “антитеррордук операция” баштаганын жарыялап, анын жыйынтыгында Тоолуу Карабактын лидерлери Бакунун шарттарына макул болуп, багынып беришкен.

Андан бери Тоолуу Карабакта жашаган 120 миңдей этностук армяндардын жүз миңден ашыгы Арменияга чыгып кеткен.

Эл аралык коомчулук тааныбаган “Тоолуу Карабак республикасынын” лидери Самвел Шахраманян түзүмдү 2024-жылдын 1-январына карата жоюу жана ал жактагы мекемелерди таркатуу тууралуу буйрукка кол койгон.