Ооганстан

Уюштуруучулардын айтымында, бүгүнкү күндө беш жылдык стипендияларды алган 105 ооганстандык кыз Борбор Азия өлкөлөрүнө келип, окууларын баштаганы турушат.

Долбоорду жетектеп жаткан БУУнун Өнүктүрүү фондунун Казакстандагы өкүлчүлүгү өлкөнүн жогорку окуу жайлары 50 ооган студентин кабыл аларын билдирди. Калган 30 кыз Өзбекстандын, 25 кыз Кыргызстандын ЖОЖдорунда билим алышат. Алар окуусун 2027-жылы аякташат.

ЕБ ооган кыздарын окутуу боюнча академиялык долбоордун биринчи жана экинчи баскычтарына 5,5 миллион доллар бөлгөн. Азырынча долбоор мындан ары уланар-уланбасы белгисиз.

Долбоордун биринчи баскычы Ооганстанда бийликке талибдер келгенге чейин башталып, 50 кызга 2025-жылга чейин Казакстан менен Өзбекстанда билим алууга толук стипендиялар берилген.

Эгер долбоор пландагыдай уланса, 155 ооганстандык кыз Борбор Азия өлкөлөрүндө түрдүү багыттар боюнча дипломдорду алышат: айыл чарба, каржы, кен казуу, инженерия, маркетинг жана информатика.

Басылманын маалыматына караганда, Ооганстандын башкы жетекчиси болуп кыймылдын 60 жаштагы башчысы Хайбатулла Ахундзада, өкмөт башчынын милдетин аткаруучу кызматына буга чейин “Талибандын” Башкаруу кеңешин жетектеген Мохаммад Хасан Ахунд аттуу молдо дайындалды.

Мындан тышкары өлкөдөгү дээрлик бардык негизги министрликтер “Талибан” кыймылынын өкүлдөрүнүн ортосунда бөлүштүрүлгөн. Алсак, чалгындоо министри болуп 12 жыл Кубадагы америкалык Гуантанамо түрмөсүндө отуруп чыккан Абдул Хак Васик, ИИМдин башчылыгына талибчил “Хаккани түйүнү” тобунун негиздөөчүсүнүн уулу Сиражуддин Хаккани, коргоо министри болуп “Талибандын” негиздөөчүсүнүн уулу Мухаммад Якуб Муждахид жана экономика министри болуп өлкөнүн мурдагы тышкы иштер министри Мохаммад Ханиф Атмар дайындалган.

Августтун ортосунда талибдер дээрлик эч кандай каршылыксыз эле өлкөнүн баш калаасы Кабул шаарын ээлеп алган. Ага чейин “Талибан” өлкө бийлиги менен коалициялык өкмөт түзүү боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп келген.

Бийликти басып алгандан кийин кыймылдын өкүлдөрү коалиция түзүүгө муктаж эмес экенин жарыялап, өкмөттү өз алдынча түзө тургандыктарын билдиришкен.

Батыш өлкөлөрү талибдерди Ооганстандын мыйзамдуу бийлиги катары тааныган жок. Дүйшөмбү күнү АКШнын президенти Жо Байден “Талибан” кыймылы эл аралык деңгээлде таанылуу үчүн узак жолду басып өтүшү керек экенин белгилеген.

Талибдер Ооганстанды 1996-жылдан 2001-жылга чейин башкарып, өлкөнү ислам эмираты деп жарыялаган. Анда алардын өкмөтүн иш жүзүндө үч гана өлкө — Пакистан, Сауд Арабиясы жана Бириккен Араб Эмираттары тааныган.

Орусиянын бийлиги “Талибан” өлкөдө террордук уюм деп таанылганына карабастан, алар менен кызматташууга даяр экенин билдирип келет.

Тажик президентинин басма сөз кызматы кабарлагандай, Рахмон Ооганстандын жаңы өкмөтүн түзүүдө бардык элдердин, өзгөчө, өлкө калкынын 46% түзгөн ооган тажиктеринин кызыкчылыгын эске алуу зарыл деп эсептейт.

Ошол эле кезде расмий Дүйшөмбү талибдер тарабынан тажиктерге, өзбектерге жана башка Ооганстандагы улуттук азчылыктардын өкүлдөрүнө карата жасалып жаткан зомбулуктарды айыптай турганын билдирди.

Анын айтымында, Ооганстандагы мамлекеттик түзүлүш бардык жарандардын көз караштарын эске алуу менен аныкталууга тийиш.

Пакистандын тышкы иштер министри Шах Махмуд Курайши Исламабад дагы Ооганстанда инклюзивдүү өкмөт түзүүнү жактай турганын айтып, бардык элдердин өкүлдөрүн буга активдүү катышууга чакырды.

Анын айтымында, Ооганстандагы улам өзгөрүлүп турган азыркы кырдаал келечекте анын жакынкы кошуналарына олуттуу таасир этиши мүмкүн.

«Ооганстандагы тынчтык жана туруктуулук жалпы чөлкөмдөгү коопсуздукка көмөк көрсөтүшү мүмкүн. Ошондуктан негизги максат – бардык кызыкдар тараптар Ооганстандын болочогун биргеликте карап, талкуулашы зарыл», — деп белгиледи Курайши.

Пакистандын тышкы иштер министри Шах Махмуд Курайши Тажикстандабир күндүк расмий сапар менен болду.

“Кадимки жашоого ишенимдүү кайтуу үчүн баардыгы үчүн жалпы мунапыс жарыяланды… ”, – деп айтылат талибдердин билдирүүсүндө.

“Талибан” кыймылынын жоочулары Ооганстан борборуна 15-августта кирип келип, өлкөдө 20 жылдык согуш аяктаганын жарыялашкан. Ооганстандын президенти Ашраф Гани өлкөдөн чыгып кеткен.

Булак: “Борбор Азия жаңылыктар кызматы”

“22-июнда саат 09:00гө чейин уланган кагылышуунун жыйынтыгында Ооганстан Ислам Республикасынын 134 аскер кызматкери Тажикстандын “Паянж” чек ара бөлүгүнүн 3-4-тозоттору аркылуу чегинүүгө аргасыз болушту” деп айтылат билдирүүдө.

Мекеменин маалыматына караганда, тажик чек арачылары “гуманизим жана ынак коңшулук принциптерине таянуу менен ооган аскерлеринин Тажикстан аймагы аркылуу тоскоолдуксуз өтүшүнө уруксат берген”.

Соңку он суткадан бери Ооганстандын Тажикстан менен чектеш төрт провинциясында өкмөттүк аскерлер менен “Талибан” кыймылы салгылашууда. Натыйжада талибдер бир нече районду өзүнө каратып алды. БУУнун Ооганстан боюнча чабарманы Дебора Лайнс 22-июнда билдиргендей, талибдер май айынан бери 370 райондун 50дөн ашуунун көзөмөлдөп калышты. Дипломат муну менен кошуна өлкөлөрдүн коопсуздугуна да коркунуч пайда болгонун белгиледи.

Ушул тапта Тажикстан менен чектеш Ооганстандын Бадахшан провинциясынын үч ири калктуу конушунда катуу салгылашуу болуп жатат. Буга байланыштуу Тажикстан качкындардын агымына даярданууда. Буга чейин Тажикстандын Тоолуу-Бадахшан автономдуу облусунун башчысы Ёдгор Файзов чукул жыйын өткөрүп, 5-10 миң бозгунду кабыл алууга даяр экенин айткан. Ошол эле маалда ал алардын саны 30 миң кишиге чейин жетиши ыктымал экенинен кооптонгон.

Булак: “Борбор Азия жаңылыктар кызматы”