Кыргызстан-АКШ

“Кыргыз Кашемир” компаниясы АКШнын Эл аралык өнүгүү агенттиги (USAID) аркылуу АКШ өкмөтүнөн жаңы жабдууларды алды. Анын жардамы менен компания жылына 80 тоннага чейин жогорку сапаттагы буланы өндүрүүнү көздөп жатат. “Кыргыз Кашемир” Бишкек шаарында тыбыт, топоздун жана төөнүн жүнүн кайра иштетүүчү жаңы цех ачты.

АКШ өкмөтү менен өнөктөштүк, “Кыргыз Кашемир” ишканасына Баткен, Жалал-Абад, Нарын, Ош жана Ысык-Көл областтарында жүн чогултууну кеңейтүүгө мүмкүнчүлук ачты. Натыйжада жүздөгөн үй-бүлөлөрдүн кирешеси да көбөйүшү күтүлөт.

“Тыбытты Кыргызстандын алыскы аймактарындагы малчылардан чогултабыз. Өндүрүшүбүз мындан дагы көбүрөөк үй-бүлөгө экономикалык мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүгө шарт түзөт. Ал эми келечекте, ишканабызды кеңейтип, Борбордук Азиянын башка өлкөлөрүнөн дагы тыбыт чогулта алабыз”, – дейт “Кыргыз Кашемир” компаниясынын негиздөөчүлөрүнүн бири Сай Белохлавек.

Цехтин ачылуу аземинде Министрлер кабинетинин төрагасынын орун басары Бакыт Төрөбаев ушундай ишканалардын мамлекет үчүн керектигин белгилеп кетти.

“Кыргыз Кашемир” мамлекетибиздин брендине айланат деп терең ишенем. Инвестициялар боюнча улуттук агенттиги сиздерди дайым колдойт. Сиздерге көрсөткөн колдоосу үчүн USAID уюмуна терең ыраазычылык билдиребиз. Өз кезегинде, АКШ менен болгон достук мамилелерди өнүктүрүү жана чыңдоо мамлекетибиздин тышкы саясатынын артыкчылыктуу багыттарынын бири экендигин белгилейм”, – деди Төрөбаев.

Буланы кайра иштетүүнүн эң жогорку сапатын камсыздоо аркылуу, ишкана кыргыз кашемиринин жана топоз жүнүнүн эл аралык рыноктогу конкуренттүлүгүн жогорулатууга умтулат. “Кыргыз Кашемир” ишканасы Европанын сапаттуу кийим өндүрүүчүлөрүнө кыргыз кашемирин экспорттоо үчүн чабандарды окутуп, кайра иштетүүнүн инновациялык ыкмаларын киргизет.

“Кыргыз Кашемир” ишканасы Кыргыз Республикасында USAID аркылуу АКШ тарабынан колдоого алынган көптөгөн ишканалардын бири. Акыркы төрт жыл ичинде биз 120дан ашык кыргызстандык бизнестин өсүшүнө, сатуу көлөмүн көбөйтүүгө, жаңы рынокторго чыгууга жардам бере алдык. Натыйжада 18 миңден ашык жаңы туруктуу жана сезондук жумуш орундарын түзүлдү”, – деп белгиледи АКШнын Кыргыз Респуликасындагы элчиси Лесли Вигери.

Кошумча маалымат:

“Кыргыз Кашемир” ишканасы үчүн жабдуулар USAIDдин беш жылдык “Конкуренттүү ишкана” долбоорунун алкагында берилди. Жалпы бюджети 23 млн долларды түзгөн долбоор жеңил өнөр жай, азык-түлүк өндүрүшү, айыл чарба, маалымат технологиялары, каржы жана башка тармактардагы кичи жана орто ишканалар менен кызматташат.

Долбоор Кыргызстанда жаңы жумуш орундарын түзүү үчүн ишканаларга өндүрүшүн кеңейтүүгө жана сатууларын көбөйтүүгө колдоо көрсөтөт. 2018-жылдан бери аталган долбоор аркылуу USAID өлкө боюнча 120дан ашык бизнеске колдоо көрсөткөн.

Мындан тышкары, USAIDдин ишкердикти жана бизнес-чөйрөнү өнүктүрүү боюнча долбоорунун алкагында «Кыргыз кашемир» өндүрүштү баштоо боюнча консультациялык жардам алды.

Бишкек, Кыргызстан (22-ноябрь, 2022-жыл) – Кыргыз Республикасындагы 124 мектептин башталгыч класстарынын окуучулары активдүү өсүү мезгилинде жергиликтүү өндүрүлгөн кефир аркылуу керектүү азыктарды алышат. Бул мүмкүнчүлүккө Мерсико тарабынан ишке ашырылып жаткан АКШнын айыл чарба министрлигинин USDA МакГоверн-Доулдун «Билим үчүн азык жана балдардын тамактануусу» программасынын алкагында жетүүгө мүмкүн болду. 

Мерсико тарабынан «Белая река» жергиликтүү өндүрүшүнөн сатып алынган жалпысынан 141 000 литр кефир төрт аймактагы башталгыч мектептерге таратылат: Чүй облусунда 19 мектеп, Жалал-Абад облусунда 26 мектеп, Ош облусу боюнча 64 мектеп жана Баткен облусунда 15 мектеп. Ар бир кыргызстандык окуучу күн сайын 40 граммдан дени сак өсүү үчүн кальцийдин, бифидобактериялардын жана башка белоктордун булагы болгон кефир алат. Беш жылдын ичинде «Билим берүү үчүн азык жана балдардын тамактануусу» программасы жергиликтүү кефир өндүрүүчүлөр менен биргеликте 400дөн ашык мектепти кефир менен камсыздоону көздөп жатат. 

«Мерсико уюмунун программалары жергиликтүү ишкерлерди, алардын өндүрүрүшү үчүн максаттуу рынокко айлана турган мектептер менен байланыштыруу аркылуу колдойт. Бул кызматташуу балдар үчүн дени сак тамак-ашка туруктуу суроо-талапты жаратып, жергиликтүү экономикага салым кошот”, – дейт Кыргыз Республикасындагы Мерсиконун директору Елена Бурян. Жергиликтүү өндүрүүчүлөр жана жеткирүүчүлөр программага катышуу үчүн талап кылынган азык-түлүк коопсуздугу жана отчеттуулук стандарттарына жооп бериши керек. 

2022-2023-окуу жылында программанын биринчи агымындагы 124 мектеп азык-түлүктөн тышкары, мектептердин ашканаларын оңдоп, окуучуларга ысык тамак даярдоо үчүн жаңы жабдууларды ала алышат. Ошондой эле Программа окуучулардын жана мугалимдердин ден соолугун жана коопсуздугун камсыз кылуу үчүн мектептерде суу, санитария жана гигиена инфраструктурасын калыбына келтирүүдө. Мындан тышкары мектеп жамааты жана ата-энелер кыргызстандык балдардын рационун, ден соолугун жана тамактануусун жакшыртуу үчүн зарыл болгон окуулардан өтүшөт.

*****

Мерсико – Кыргыз Республикасында 1994-жылдан бери иштеп келе жаткан эл аралык бейөкмөт уюм. Мерсико 2012-жылдан бери Кыргыз Республикасында USDAнын колдоосу менен МакГоверн-Доулдун «Билим үчүн азык жана  балдардын тамактануусу» программасын ишке ашырып келет. Программанын жаңы айлампасы 2021–2026-жылдарды камтыйт

Июнь айында 30 миңден ашуун башталгыч класстардын окуучулары USAIDдин «Окуу керемет!» долбоорунун колдоосу менен КР Билим берүү жана илим министрлиги тарабынан уюштурулган жайкы окуу жана эсеп лагерлерине катышышты. Кыргыз Республикасында мындай лагерлер 600дөн ашуун мектептерде жана 43 коомдук китепканаларда уюштурулду. Лагерлерде жайкы каникул мезгилинде балдардын функционалдык сабаттуулук көндүмдөрүнүн өнүгүшүнө салым кошкон кызыктуу жана практикалык окуу көнүгүүлөр сунушталды.

“Биз күнүнө эки саат убакыттын ичинде жаңы китептерди окуу, талкууларды уюштуруу жана окурман театрлары сыяктуу түрдүү ишмердүүлүктөрдү өткөрдүк. Балдар чыныгы жашоодогу кырдаалдардан алынган маселелерди чыгаруу менен да алектеништи. Лагерь алкагында окуучулар бийлеп, ар кандай оюндарды ойногонго да мүмкүнчүлүк алышты. Бул иш-чаралардын бардыгы окуучулардын командада жана өз алдынча иштөө, угуу жана тез жооп берүү көндүмдөрүн өнүктүрүүгө жардам берет,”- деп Жалал-Абад областынын  Сузак районунун башталгыч класс мугалими Айнагүл Раззакова ой бөлүштү.

Айнагүл эжекей окуу жана эсеп лагерлерин уюштуруу боюнча окутууга катышкан 1 200 мугалимдердин бири. USAID класстан тышкаркы окуу иш-чаралары боюнча колдонмону иштеп чыгып, аны менен мугалимдерди камсыз кылды. Колдонмодо окуу жана математика боюнча ар кандай деңгээлдеги көндүмдөрдү өрчүтүүгө жардам берген оюндар жана иш-чаралар боюнча нускамалар келтирилген.

“Ар бир бала ушундай лагерге катыша алса жана мындай лагерлер жыл сайын өткөрүлсө сонун болот эле! Биз жергиликтүү китепканага барып, күн сайын китеп окуйбуз. Балдар менен таза абада көп ойнойбуз, таштардын жана асфальттын бетине сүрөт тартабыз. Жайында үйдө отургандан көрө, лагерге катышкан сонун!”- дейт Нарын шаарында 4-класста окуган Даткайым Бейшенкулова.

“Биздин негизги максатыбыз – башталгыч класстардын окуучуларынын окуу жана математика боюнча көндүмдөрүн өнүктүрүү. Биз Билим берүү жана илим министрлиги менен биргеликте балдар үчүн жыл бою билим алууга мүмкүнчүлүк түзүү үчүн, өлкө боюнча жайкы лагерлер сыяктуу инновациялык окутуу усулдарын ишке киргизүүнүн үстүндө иштеп жатабыз,”- деп Кая Адамс, USAIDдин Кыргыз Республикасындагы Миссиясынын директору кошумчалады.

USAIDдин «Окуу керемет!» долбоору башталгыч класстардын (1-4) окуучуларынын окуу жана математика боюнча окуу жетишкендиктерин жогорулатууга багытталган беш жылдык долбоор. Долбоор окуу жана математика сабактарын окутуунун сапатын жакшыртууга, мектептен тышкаркы билим алуу мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатууга жана башталгыч билим берүү системасын бекемдөөгө багытталып, Кыргыз Республикасындагы 1 686 максаттуу мектептер менен иш алып барат.

Эртең, 6-июлда саат 16:00дөн 18:00гө чейин Novotel мейманканасында Кыргызстандын орто мектептеринин окуучуларынын жана ЖОЖдун студенттеринин арасында “Америка ыр сынагынын” финалы өтөт. Сынак “Америка ыр сынагынын” расмий Youtube каналында да түз эфирде көрсөтүлөт. Кыргыз Республикасынын Баткен, Ош, Жалал-Абад, Талас, Чүй облустарынын, ошондой эле Бишкек шаарынын орто мектептеринин арасында өткөрүлгөн сынакты жеңип келген 15 финалисти жана Бишкек, Ош, Баткен, Жалал-Абад шаарларынын ЖОЖдорунун арасындагы университеттик сынактын 6 финалисти катышат.

Ошондой эле, финалдык этаптын программасында “Америка музыкасы чет өлкөлөрдө” долбоорунун алкагында Ош, Кант жана Бишкек шаарларынын Access программасынын окуучулары АКШдан келген музыканттар менен биргеликте жазган ырын аткарышат.

Катышуучулардын аткаруулары компетенттүү жана көз карандысыз калыстар тобу тарабынан бааланат. Калыстар тобунун курамына Билим берүү министрлигинин өкүлдөрү жана Кыргыз Республикасынын көрүнүктүү маданият жана искусство ишмерлери, ошондой эле Кыргыз Республикасындагы АКШ элчилигинин өкүлдөрү кирет.

Сынак жыл сайын АКШнын Кыргыз Республикасындагы элчилигинин колдоосу менен “Sun People”  коомдук фонду тарабынан өткөрүлүп келет.

Сынактын максаттары: англис тилин окутууда чыгармачылык мамилени жайылтуу, студенттердин арасынан таланттуу жаштарды аныктоо жана АКШнын музыкалык маданияты менен тааныштыруу.

Жыл сайын Кыргызстандын бардык булуң-бурчунан келген катышуучулар америкалык артисттердин жана авторлордун ырлары аркылуу өздөрүнүн вокалдык таланттарын жана англис тилин үйрөнүүдө ийгиликтерин көрсөтүүгө мүмкүнчүлүк алышат. Бул сынак жыл бою өткөрүлүп, бир нече этаптан турат, андан кийин атайын калыстар тобу сынактын жеңүүчүлөрүн тандайт.

Сынак үч этаптан турат жана www.americansongcontest.kg сайтында онлайн режиминде өткөрүлдү.

I этап – Аймактарда квалификациялык сынак

II этап – Жарым финалдык сынак

III этап – Финалдык сынак

2022-жылдын Америка ыр сынагына 90 орто мектептин 9-11-класстарынын 400дөн ашык окуучусу, ошондой эле Ош, Баткен, Жалал-Абад жана Бишкек шаарларындагы 12 университеттен 70тен ашык студенттер катышты.