Токио шаарында жайкы олимпиаданын оту жанаарына саналуу күндөр, саналуу сааттар гана калды. Дүйнөнүн тандалган спортчулары олимпиадалык таймашууларын күйөрмандар чыдамсыздык менен күтүп жатышат. Айрым спортчулар Токио шаарындагы олимпиадалык айылга барышты. Алардын катарында кыргызстандык мерген кыз Каныкей Кубанычбекова дагы бар. Кыргызстандык мергендерден 1980-жылы Москва олимпиадасында алтын медаль тагынган Александр Мелентьевден башка спортчу ок атуу боюнча олимпиадалык оюндарда байгелүү орундарга жете элек. Эгемендүү өлкө болгону кыргызстандык мергендер Юрий Мелентьев, Юрий Ломов, Александр Бабченко, Руслан Исмаилов олимпиадалык оюндарга катышканы менен ийгилик жарата алышкан эмес. Ал эми кыргыз улан-кыздарынан спорт чебери Каныкей алгач ирет олимпиадалык мелдешке катышканы турат. Токио шаарына аттанаар алдында мерген кыз Каныкей Кубанычбекова менен олимпиадалык делегациянын пресс-атташеси, Кыргыз Республикасынын спорт журналисттер федерациясынын башкы катчысы Кабыл Макешов маектешкен.
-Токио олимпиадасына аттанып, Кыргызстандын намысын коргой турган мерген кыз тууралуу күйөрмандар билгиси келет?
-Мен Кубанычбекова Каныкей, 1999-жылы Бишкек шаарында жарык дүйнөгө келгем. Үй-бүлөдө 6 бир туугандын эң улуусу болуп эсептелем. Беш кыз, бир уул. Ата-энем мамлекеттик кызматкерлер. Атам калкты тейлөө борборунда эмгектенет, ал эми апам жарандык актыларды каттоо бөлүмүндө ЗАГСта иштейт.
-Ок атуу спортуна кандайча кызыгып калдыңыз эле?
-Ал учурда биздин үй-бүлө Чүй облусунун Панфилов районунда жашачубуз. 2010-жылы атамдын сунушу боюнча райондук спорт комплексине Ок атуу ийримине келип, ошол боюнча бул спортко толук кандуу берилип, арбалып калдым.
-Ата-бабаларыңызда мергендер болгонбу? Себеби мергенчилик касиет, өнөр тукум кууйт дешет эмеспи?
-Ата-бабаң деп калдыңыз, бабаларым Таластан болот. Түбү таластык кыз болом. 10-июль күнү ата-бабаларын өскөн жери Таласка барып, ата-бабамдын батасын алып келдим. Ата-бабам тууралуу айта кетсем, чоң атамдардын канында көзгө атаар мергенчилер болгон экен. Ошондуктан бул касиет, өнөр дагы сиз айткандай тукумдан тукумга оойт окшойт.
-Ок атуу спортунан тышкары эмне менен алектенесиз?
-Азыркы убакытта Кыргыз Улуттук университетинде журналистика факультетинде төртүнчү курсту аяктадым, ошондой эле окуудан сырткары ок атуу боюнча машыктыруучу жана өлкө намысын коргогон спортчу болуп дагы эмгектенем.
-Алгачкы ийгиликтериңиз, биринчи жеңиштериңиз эсиңизден чыкпаса керек ээ?
-2010-жылы ок атуу спортуна алгачкы кадамым башталса, 2012-13-жылдары мелдештерде адистердин көңүлүн буруп, медалдарды жеңип баштадым. 2014-жылы улуулар, чоңдор арасында жана өспүрүм жаштар арасындагы Кыргызстандын чемпионатында биринчи орунга жетиштим, жана ошол чоң спорттогу ийгиликтүү акжолтой медаль болду десем жаңылышпайм. Ошондон ары жакшы ийгиликтер жаралып, өзүмө болгон ишеним артып, байгелүү орундарды багынта баштадым. Анан 2016-жылдан бери эл аралык мелдештерге чыгып, өлкөбүздүн намысын коргой жүрөм. 2017-жылы Нидерланды өлкөсүндө өткөн эл аралык “Интершоп” мелдешинде үчүнчү орунга жетишип, коло байгелүү болгом. Ошондой эле эл аралык мелдештер жөнүндө айта кетсем, 2018-жылы Орусия мамлекетинин Казань шаарында өткөн эл аралык турнирде күмүш медаль тагындым. Өзбекстанда болуп өткөн эл аралык мелдеште “микс” көнүгүүсүндө биринчи орун алып, алтын медалдын ээси болдум. Казакстанда болуп өткөн Почеваловду эскерүү эл аралык турниринде үчүнчү орунду ээлегем. 2020-жылы Кыргызстандын кубогунун чемпиону жана 2021-жылдын кубогуна лидери болууга жетиштим.
-Токио олимпиадасына жолдомо утуп алганды спорт күйөрмандары да сүйүнгөн эле. Эми олимпиадалык таймашта ок атуунун кайсы түрү боюнча өлкө намысын коргойсуз?
-Олимпиадага саналуу гана күндөр калды. Кудайым буюрса Токиодо 10 метр аралыктагы бутаны “Файн” үлгүсүндөгү мылтык менен атып, таймашууга чыгам. Биздин спорт түрүндө мылтык жана тапанча деп эки түргө бөлүнөт эмеспи, спортчу ушул экөөнүн бир тарабын гана тандашы керек. Мен 2010-жылы бул спортко келген жолумдан баштап мылтык менен атып, машыгып жүрөм. Пневматикалык же жел мылтык менен 10 метр аралыктагы бутаны атам. Токио олимпиадасында дүйнөдөгү эң мыкты тандалган мергендер менен күч сынашканы турам. Баардыгы күчтүү атаандаштарым болуп саналат.
-Олимпиадалык мелдештерге даярдыктарыңыз жана маанайыңыз кандай?
-Чынын айтсам даярдыктар эң сонун, маанайым да жакшы. Устатым жанымда колдоп, баа жеткис асыл сөздөрүн айтып жатат, ата-энем жана бир туугандарым дагы колдойт, федерациябыз толук кандуу жакшы колдоо көрсөтүп, даярдык көрүүгө жакшы шарт түзүп беришти. Устатым Суровцев Виктор Васильевич 2010-жылы ушул спортко келген убактымдан баштап бүгүнкү күнгө чейин акыл-насаатын айтып, ок атуунун ыкмаларын, сырларын үйрөтүп келатат. Кудайым буюрса жакшы ийгилик жаратуубызга ишенеп турабыз.
-Сизден сырткары дагы бир туугандарыңыз ок атуу спортуна кызыгышабы?
-Бир туугандарым мен сыяктуу эле бул спорт түрүнө аябай кызыгат, негизи эле үй-бүлөбүз менен спортту жакшы көрөбүз. Атам да спорттун чыныгы күйөрманы катары волейбол, футбол, баскетбол ойноп, жаш кезинде универсалдуу спортчу катары таанылган. Сиңдилеримден кийин Бакберген аттуу иним бар, ал дагы азыркы убакытта ок атуу менен машыгып жатат. Ал эми Кайыргүл деген сиңдим бул спорт түрү боюнча жаштар арасында Кыргызстандын чемпионатында биринчи орунду жеңип, менин жолумду жолдоп, ал дагы келечегинен үмүткөр кылып келатат.
-Спорт жаатында кимди кумир, үлгү, өрнөк тутуп жүрөсүз?
-Кыргызстан боюнча мен кумир туткан эң күчтүү айым жана атактуу балбан, дүйнө чемпиону Айсулуу Тыныбекова жана дүйнөнүн көп жолку чемпиону Валентина Шевченко болуп саналат. 2010-жылы спортко келгенимден баштап Айсулуу айымды телевизордон суктануу менен карап, чынында мен үчүн кыргыз спортчуларынын ичинен Айсулуу эже үлгү, өрнөк болуп келат. Анын кайраттуулугу, ар дайым жеңишке умтулуусу, майталбас эрки, талбаган мээнеткечтиги, дүйнө, Азия чемпионумун деп бой көтөрбөгөн сабырдуулугу, бийик адамкерчилиги мени суктандырат. Айсулуу эже кандай гана учур болбосун, бизди ар дайым колдоп, бизге өзүнүн акыл-насааттарын айтып, жеңиштерге шыктандырып турат. Эгер ок атуу спорт жаатында деп сурап атсаңыз, анда олимпиада чемпиону Александр Мелентьев мен үчүн эң башкы өрнөк болуп саналат. Биз машыккан спорттун тарыхы абдан терең, абдан бай. Александр Мелентьев – бул ок атуу спортубуздун тарыхынын туу чокусу, учурда ал жеткен бийиктикке эч ким жете элек. Олимпиада чемпиону, дүйнөнүн сегиз жолку чемпиону, дүйнөлүк рекордчу. Беш жолу дүйнө чемпионатында күмүш медаль тагынган. Европанын сегиз жолку чемпиону, СССРдин 13 жолку чемпиону болгон. Мен айрым гана ийгиликтерин, жеңиштерин айттым. 1980-жылы Москва олимпиадасында койгон дүйнө рекорддун 34 жылдан кийин гана 2016-жылы эле кореялык спортчу жаңыртты. Мелентьевдин биз үчүн кылган иши, тарыхы мага мотивация берип, ар дайым шыктандырып, үлгү десем жаңылышпайм. Себеби бул спортко келгенде эле ок атуу спортунун тарыхына кызыгып, биринчилерден болуп иликтей баштаган. Ал эми эл аралык мергендерден кумир тутуп, өрнөк санаганым кытайлык Йос Селинг ,орусиялык Любовь Галкина да мен үчүн үлгү болуп саналат. Азыркы учурда сербиялык Ивано Максимович деген эң мыкты спортчу бар. Анын дагы ийгиликтери, жеңиштери мени суктандырып келет.
Биздин айылда спорт ийримдери жок болчу, бирок ок атууга келгениме мен эч өкүнбөйм, анан тарыхын изилдеп баштаганда баарын уккандан кийин биздин спортто олимпиада чемпиону Александр Мелентьев бар экенин билгем. “Биздин тарыхыбыз чоң, мен дагы олимпиада чемпиону боло аламын, менин алардан эч нерсем кем эмес” деп өзүмө максат койуп, мотивация берип, ар дайым шыктанып турам. Ошондой эле Москва олимпиадасында 5 спортчубуз: Каныбек Осмоналиев, Татьяна Колпакова, Александр Блинов, Николай Чернецкий жана Александр Мелентьев олимпиада чемпиондору болушуп, кыргыз спортунун туу чокусун жаратып коюшканы биз үчүн үлгү, өрнөк, бай тарых болуп саналат.
– Мылтыгыңыз да кымбат болсо керек. Бир автоунаанын кунуна татыйбы?
-Учурдагы мылтыгымдын баасы 2500 АКШ долларына барабар.Сиз баамдагандай өзүмдү чакан автоунааны көтөрүп жүргөндөй сезем. Мылтыгым менен спорт жабдыгым, кийимди бапестеп кармап, көзүмдүн карегиндей сактап келем. Мылтык жөнүндө сурап калдыңыз, мага жаңы мылтык алып берүүгө мага “АЮУ” коомунун төрайымы Абдыкеримова Айзада Базаркуловна жардам берип, демөөрчүлүк кылды. Ошондой эле азыркы учурда жаңы жабдыктарды, спорттук мергендик кийимдерди өлкөбүздүн ок атуу федерациясы алып берип жатат, ушул федерациянын президенти Эргешов Саламат Абдыжапаровичке дагы терең ыраазычылыгымды билдирип кетмекчимин.
-Журналисттик кесипти тандап алгандык, жалпыга маалымдоо каражаттары менен кызматташып жүрөсүзбү?
-Учурунда Кыргызстандын жаштар саясаты , спорт жана дене тарбия мамлекеттик агенттигинин басма сөз кызматында биринчи курстан практиканы өтүп, кызматташууну аркалап келгем. Спорттук журналистикага кызыгам. Көбүнчө спорт тарабынан окуу-машыгууларга барып жана машыгуулар менен кошо окуумду айкалаштырууга аракет кылып жүрөм. Чынында журналистика жаатына иштегенге азырынча убактым болгон жок. Бирок келечекте мен дагы сиз сыяктуу спорт журналисти болсом деген максатым бар.
–Спорттон сырткары эмнелер кызыктырат? Бош убактыңызды кандай өткөрөсүз?
– Спорттон сырткары мен чет тилдерин үйрөнүү менен алектенип жатам. Себеби эл аралык мелдештерге, чет мамлекеттерге барганда чет тилдерин билүү зарыл эмеспи. Ошондой эле спорт журналисти болуш үчүн англис тилин мыкты деңгээлде өздөштүрүүгө аракет кылам. Бош убактымда мылтык аткандан кийин кээде “стретчингге” барып, муундарымды чойуп, булчуңдарымды чыңдайм, бош убагымда сууга сүзүүгө дагы барып турам. Себеби мылтык атууга да күч-кубат, көп энергия талап кылынат эмеспи.
– Генерал болууну эңсебеген жоокер эмес дегендей бардык спортчу олимпиада, дүйнө чемпиону болууну самашат. Сиздин келечектеги максаттарыңыз дагы ушундай болсо керек?
-Чынында эмгегимдин, аракетимдин үзүрүн берип жатканына мен ар дайым кубанып турам, бизге да бир күнү ийгилик жылмайт, биздин көчөдө да майрам, жеңиш болот деп ишеним артып келген элек. Чынында устатым экөөбүз ар дайым тытынып эмгектенип жүргөнбүз, бирок “аракетке берекет” дегендей, талбаган эмгек, мээнет дагы өзүнүн үзүрүн берет экен.Дагы алдыда далай ашуулар, мелдештер, сыноолор турат. Келечекте Дүйнө чемпионаттарына, дүйнө Кубокторуна катышып, Кыргызстандын туусун бийик көтөрсөм деп тилек кылып жүрөм. Токио олимпиадасынан кийин Казакстанда Азия чемпионаты болот, мындан кийин ага даярдыктарды көрүп, мындан ары алдыга умтулуп, ийгиликтерди жаратууга аракет кылмакчыбыз. Мен муну менен токтобой, алдыга гана умтула бермекчимин.
-Рахмат, жакшы маегиңизге! Токио олимпиадасында дагы жылдызыңыз жанып, байгелүү орундарды ээлеп келишиңизге тилектешпиз.
Кабыл Макешов, пресс-атташе, спорттук баяндамачы
