ЭКОНОМИКА

Билдирүүдө тиричилик техникалары жүктөлгөн 40 футтук 39 контейнер 14 күндөн кийин, 25-июнда Ташкенттеги Сергели станциясына жеткени жазылган.

Маалыматка караганда, контейнерлер Кытайдан деңиз аркылуу Ирандын Бандар-Аббас портуна жеткирилип, андагы темир жол платформаларына жүктөлүп, Түркмөнстан аркылуу Өзбекстандын аймагына кирген.

Буга чейин Өзбекстандын Транспорт министрлиги Кытайдын Ланжоу станциясынан Ташкентке блок поезди жөнөтүлгөнүн, бул каттам “Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан” транспорт коридору аркылуу жүк ташуу максатында башталганын айткан.

Анда бул жылдар аралыгында кыргыз сому “мамлекеттүүлүктүн туруктуулугунун символу жана өлкөнүн көз карандысыз экономикалык саясатынын негизги элементи болуп келди”,-деп билдирди. Ал жакынкы арада сомду өлкө ичинде басып чыгаруу башталарын айтты.

“Кыргызстандын каржы системасы, улуттук төлөм, банк системасы дүйнөлүк каржы-экономикалык кризистердин таасирине карабастан, өзүнүн бекемдигин көрсөтүп, өнүгүп келе жатат. Мында Улуттук банктын ордун жана анын жүзөгө ашырып жаткан акча-кредиттик саясатын, ошондой эле каржы рыногунун кызматкерлеринин ишине жасаган ак ниет жана кесипкөй мамилесин, ишке болгон жоопкерчилигин баса белгилеп айтып кетишибиз абзел. Жакын арада Кыргызстан улуттук валютанын банкнотторун республика ичинде басып чыгара баштайт. Бул багытта тиешелүү иштер жүргүзүлүп, керектүү техника алынды. Биз аны сөзсүз ишке киргизебиз”,-деди Жапаров.

Президент ушул жылдын башында Кыргызстан паспорт менен сомду өзү басып чыгара баштарын билдирген. Анда мамлекеттин казынасына кеминде 3 миллиарддай сом түшүп турарын айткан.

Сомдун 30 жылдыгына карата 10-майдан тартып 200, 500 жана 1000 сом номиналындагы банкноттордун жаңы, бешинчи сериясы жүгүртүүгө чыгарылган.

Улуттук валюта 1993-жылдын 10-майында жүгүртүүгө киргизилген.

Ошондой эле жолугушууда коңшу эки өлкөнүн айыл чарба товарын сыртка чыгарууну биргелешип өнүктүрүү, соода-экономикалык кызматташтыкты бекемдөө, кыргыз компанияларын импортёрлор реестрине киргизүү тууралуу да сөз болду.

Наркобилов өзбек тарап сүт, эт, балык азыктарын өндүргөн ишканаларды импортёрлор реестрине тез арада киргизүүгө даяр экенин билдирди.

Элчи Жаманбаев Ветеринария комитетинин диагностикалык борборуна барып, эт, сүт, балык, дан, жашылчаларды лабораториялык көзөмөлдөн өткөрүү процесси менен таанышты.

Мартта Министрлер кабинетинин төрагасы Акылбек Жапаров Өзбекстанга барып, бир катар өнөр жай жана өндүрүш ишканаларын кыдырган. Эки өлкө ортосунда экономика, айыл чарба багытындагы кызматташтык, биргелешкен ишканаларды иштетүү тууралуу “жол картасы” кабыл алынган. Өзбекстандын ишкерлери Кыргызстандагы ар түрдүү долбоорлорго болжол менен 70 млн. доллар инвестиция салууга даяр экени маалым болгон.

Мунун алдында Жогорку тармактык комитети 8-июнда кезексиз жыйынга чогулуп, Бишкектеги суу таңкыстыгын чечүү үчүн 150 милилон сом бөлүп берүүнү колдоду. Жыргалбек Шамыралиев бул көйгөйдү чечүү үчүн 500 миллиондой сом керектигин билдирген. Анда жаңы суу топтомо жайларын курууга жер керектигин, учурда трансформациялоо маселесин чечүүгө аракет жасалып жатканын маалымдаган.
“Бизге “Башкарасуу” суу топтогон жайынын жанынан төрт гектар, “Сельский” суу топтогон жайынын жанынан дагы үч гектар, ал эми “Контррезервуар” жайынын жанынан дагы төрт гектар жер керек. Бир суу топтогон жайды куруу үчүн болжол менен 150 милилондон сом сарпталат, ошондуктан жалпысынан 500дой миллион сом керек”, – деген Шамыралиев.
Бишкектеги Арча-Бешик конушунда суу тартыштыгына нааразы болгон ондогон адам 7-июнда акцияга чыккан. Алар кыска убакытка жолду тосуп, кайра ачкан. Конуштун тургундары бир канча күндөн бери таза суу берилбей жатканын сынга алып, маселенин чечилишин талап кылган.
Шаарда күн ысыгандан бери айрым райондун тургундары бир нече күндөн бери суу чыкпай жатканына даттанууда.
Мэрия таза суунун жетишсиздигинен рейд жүрүп, борбордо сууну көп сарптаган 15 жеке мончо жана автоунаа жуучу жай убактылуу жабылганын 3-июнда кабарлаган.
Мэриянын маалыматына караганда, Бишкекти таза суу менен Орто-Алыш жана Ала-Арча жер астындагы суу алгычы камсыздайт. Анын 40% ашыгы Орто-Алыш суу алгычынан келет. Орто-Алыш суу алгычында жер астындагы суунун деңгээли 15 метрден 20 метрге чейин төмөндөгөн. Мындан тышкары мөңгүлөр жай эрип жатат. Мэрия калкты таза суу менен камсыз кылуу үчүн иштер жүрүп жатканын кошумчалаган.
Шаар бийлиги акыркы жылдары өзгөчө жай мезгилинде калкты таза суу менен камсыз кылуу маселеси турак жайларда гана эмес, бүтүндөй Бишкек шаарында да курчуп кеткенин билдирген.
Мекеме таза суунун тартыштыгын эл сууну чарбалык аянттарын сугарууга жумшап жана сарамжалсыз пайдаланганына байланыштырган.

Казакстан 2023-жылдын беш айында Германиядагы мунайды кайра иштетүүчү “Шведт” заводуна 90 миң тонна мунай жеткирген. Астана жыл соңуна чейин бул көлөмдү 200 миң тоннага чейин жеткирүүнү пландаган. Бирок Токаев саммитте бул көлөмдү эң аз дегенде алты эсеге көбөйтсө болорун белгиледи.

“Бул көрсөткүчтү жыл ичинде 1,2 млн. тоннага жеткирүү мүмкүнчүлүгү бар”, – деди казак президенти.

“Шведт” заводу Украинадагы согуш башталганга чейин Орусиянын “Роснефти” компаниясына таандык болчу.

Казакстан Европа Биримдигине (ЕБ) мунай жеткирүү көлөмүн 2023-жылы көбөйттү. Улуттук статистика бюросунун маалыматына караганда, өлкө Евробиримдикке быйылкы жылдын биринчи кварталында 71% мунай экспорттогон. Өткөн жылы бул маалдагы көрсөткүч 65% айланасында болгон.

Германиядан башка казак мунайын Италия да сатып алат. Бул өлкөгө мунай жеткирүү быйылкы жылдын биринчи кварталында жалпы экспорттун 38% түздү. Өткөн жылы бул көрсөткүч 28% болчу. Францияга ташылган казак мунайынын экспортунун көлөмү 5 пайыздан 7%, Румынияга 4 пайыздан 7% өскөн.

“Ведомости” басылмасы 2023-жылы январда Германия Орусиядан 1 млн. тонна мунай алганын жазган. Эгер Казакстан көлөмдү көбөйтсө, ал орусиялык мунайды толук алмаштырышы мүмкүн.

Бирок казак мунайы Германияга Орусиянын аймагынан өткөн “Достук” кууру аркылуу жетет. Көлөмдү көбөйтүү үчүн Казакстан Орусиянын Энергетика министрлигинен уруксат алышы керек болот.

Орусиянын мунайдан түшчү кирешеси 2023-жылы январь-февраль айларында 52% кыскарган. Март айынан апрелге чейин мамлекеттик бюджеттин тартыштыгы 2,4 триллион рублдан 3,4 трлн. рублга көбөйгөн.

Евробиримдик өлкөлөрү 2022-жылы декабрда орус мунайынын баасына атайын чек койгон. Эки жумадан кийин алар орус газынын баасына да чектөө киргизген. Жаңы эрежеге ылайык орус мунайынын бир баррели 60 долларга бааланган. Чек кирген алгачкы жумада орус мунайынын экспорту 54% төмөндөгөн.

Мунай баасын чектөө Украинага басып киргени үчүн Орусияга салынган санкциянын бир бөлүгү болгон. Мындан тышкары Орусия “Ямал-Европа” жана “Түндүк агым-1” долбоорлору токтогону үчүн газын куур аркылуу алып турган европалык базарды жоготкон.

Орусиянын президенти Владимир Путин жооп катары баага чек койгон өлкөлөргө мунай жана мунайзаттарын жеткирүүгө тыюу салган.